Zagadnienia egzaminacyjne z biologii sem. 8
Scharakteryzuj różnicowanie się budowy i czynności życiowe grzybów.
Grzyby są organizmami mającymi jądro komórkowe. Większość grzybów są to organizmy lądowe. Występują także gatunki wodne tj. roztoczek, spotykamy je też w powietrzu w postaci zarodników.
Przedstaw sposoby rozmnażania się grzybów.
Grzyby rozmnażają się płciowo, bezpłciowo i wegetatywnie.
Scharakteryzuj różnicowanie się budowy glonów.
Glony to jednokomórkowe lub wielokomórkowe organizmy plechowate, które w swojej budowie nie wykształciły rzeczywistych kanek i organów tj. łodyga, korzeń, liście. Żyją w wodach słodkich, słonych, w kałużach, na korze drzew. Wykazują różny stopień organizacji komórkowej mogą być: jednokomórkowe( euglena), kolonijne (skrętnica, toczek), wielokomórkowe, (których plecha przyjmuje kształt: nitkowaty- gałęzatka, płatkowaty- ulwa), a także wielokomórkowe, których plecha zróżnicowana jest na część liścio- i łodygokształtną oraz chwytniki Np. listownica.
Komórki wchodzące w skład plechy glonów mają:
-jądro komórkowe Np. chlorella
- ścianę komórkową zbudowaną z celulozy, pektyn i hemiceluloz
- plastycy w szczególności chloroplasty, barwniki( chlorofil, karoten) i barwniki charakterystyczne tylko dla glonów.
- materiały zapasowe to głównie skrobia i tłuszcz.
Omów znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka.
Glony uczestniczą w następujących procesach:
- produkują materię organiczną będącą pokarmem zwierząt wodnych roślinożernych
- wzbogacają zbiorniki wodne w tlen, mają szczególne znaczenie w procesie oczyszczania się wód, odgrywają ważną rolę w zasiedlaniu nie opanowanych przez rośliny biotopów jako pionierzy świata roślinnego, wzbogacają próchnicę, tworzą porosty w symbiozie z grzybami, biorą udział w krążeniu pierwiastków w przyrodzie C i O2, są składnikiem fitoplanktonu. W życiu człowieka przynoszą korzyści jak i szkody. Korzyści to- wykorzystywanie glonów jako pokarm w gospodarce rybnej, udział w biologicznym oczyszczaniu wód, dostarczanie tlenu środowisku, mineralizują glebę, wzbogacają glebę w próchnicę,, wykorzystywane jako pasza dla zwierząt( listownica), stanowią białkowy pokarm dla człowieka( chlorella), są źródłem witamin, są stosowane w medycynie.
Niepożądane skutki to zakwity wody i ginięcie przez to fauny wód, zapychanie filtrów utrudniając przepływ wody, zahamowanie rozwoju innych organizmów, obniżanie walorów smakowo- zapachowych ryb, obrastanie i obciążanie statków.
Przedstaw sposoby rozmnażania się glonów.
Glony rozmnażają się trzema sposobami:
Płciowo z udziałem gamet
Bezpłciowo z udziałem zarodników(spor)- ruchliwych i nieruchliwych.
Wegetatywnie przez podział podłużny komórki, fragmentację plechy( gałęzatka) lub kule potomne( toczek).
W rozmnażaniu płciowym w zależności od rodzaju kopulujących się gamet wyróżnia się:
- izogamię- łączenie się dwóch gamet jednakowych pod względem wielkości i ilości materiału zapasowego, zaopatrzonych w wici.
- anizogamię- łączenie się dwóch gamet mających wici, ale różniących się wielkością wynikającą z różnej ilości materiału zapasowego- anizogameta żeńska posiada go więcej niż męska.
- oogamię- łączenie się nieruchliwej dużej gamety żeńskiej komórki jajowej z małą gametą męską plemnikiem.
Niektóre glony rozmnażają się przez kopulację całych protoplastów, zachodzi to u skrętnicy
Scharakteryzuj porosty.
plechowate organizmy symbiotyczne, zbud. z komórek glonów (sinic lub zielenic) i grzybów (w Europie wyłącznie workowców); wg tradycyjnej systematyki uważane za rośliny, wg współcz. systemów traktowane jako typ w królestwie grzybów; plecha krzaczkowata, listkowata lub skorupiasta, u większości porostów składa się z warstw (jest heteromeryczna), a gdy ma budowę niewarstwową (homeomeryczną), wówczas strzępki grzyba oplatają bezładnie rozrzucone komórki glonów; rozmnażają się płciowo (poprzez zarodniki grzyba) i wegetatywnie (zwykle przez fragmenty, zw. urwiskami i wyrostkami); porosy stanowią grupę roślin obejmującą ponad 20 tys. gat., występujących na całej kuli ziemskiej (najwięcej w strefie międzyzwrotnikowej — na korze i liściach drzew); natomiast ilościowo najbogatsze w porosty są środowiska wysokogórskie i tundrowe. Porosty są b. wytrzymałe na skrajne temperatury, a także na suszę; często odgrywają rolę roślin pionierskich — rosną na jałowych piaskach, nagich skałach, dachach; przyrost mają b. powolny; wytwarzają tzw. kwasy porostowe, które powodują niekiedy jaskrawe zabarwienie plech i owocników, a niekiedy przyczyniają się do erozji skał; nieliczne są jedynie w wielkich miastach (b. wrażliwe na chem. zanieczyszczenia powietrza); z plech, tzw. porostów barwierskich (gł. z → orselki ), otrzymywano dawniej cenne barwniki (gł. lakmus i orseinę), które zostały wyparte (z wyjątkiem nielicznych, gł. lakmusu) przez barwniki anilinowe; są też znane gat. leczn. (np. płucnica islandzka); badaniem porostów zajmuje się → lichenologia.
Podaj budowę gametofitu i sporofitu mchu płonnika.
U mchu płonnika gametofitem jest ulistniona łodyga. Jest to trwała część organizmu, pełniąca podstawowe funkcje życiowe. Na wiosnę na szczycie gametofitu tworzą się skupiska organów rozmnażania płciowego: żeńskich rodni i męskich plemni. Płonnik jest mchem dwupiennym. Zapłodnienie jest możliwe dzięki dużemu zwarciu, w jakim rosną rośliny.
Sporofitem mchu płonnika jest łodyżka wraz z puszką. Sporofit jest pokoleniem krótkotrwałym. Utrzymuje się do momentu dojrzenia i rozsiania się zarodników, po czym odpada od gametofitu.
Przedstaw cykl rozwojowy mszaków na przykładzie mchu płonnika.
U mchu płonnika występuje przemiana pokoleń. Dominującym pokoleniem jest gametofit.
Podaj budowę gametofitu i sporofitu paprotników na przykładzie długosza królewskiego.
Dominującym pokoleniem jest sporofit, będący okazałą rośliną. Sporofit jest rośliną wieloletnią, zielną o dobrze wykształconych korzeniach, pierzastych liściach i łodydze w postaci kłącza. Kłącze to podziemny pęd roślin wieloletnich, gromadzi substancje zapasowe, ma nieograniczony wzrost.
Gametofit długosza królewskiego, zwany jest przedroślem, powstaje z haploidalnego zarodnika. Przedroślem zazwyczaj jest niewielkie, kilkukomórkowe, odżywia się autotroficznie. Na przedroślach wykształcają się plemnie i rodnie. Przedroślem jest obupłciowe. Gametofit rozmnaża się płciowo w wyniku oogamii zachodzącej w obecności wody.
Przedstaw przemianę pokoleń paprotników.
Scharakteryzuj budowę, funkcje i modyfikacje korzeni roślin nasiennych.
Jest to organ wegetatywny. Jego budowa morfologiczna składa się z czapeczki, stożka wzrostu, strefy wzrostu, strefy włośnikowej ( pobieranie wody) i strefy korzeni bocznych( utrzymują w podłożu). Budowa anatomiczna: skórka, kora pierwotna, walec osiowy( w nim wiązki przewodzące: łyko- przenosi glukozę i drewno- woda i sole). Jego funkcje to pobieranie wody i soli mineralnych, utrzymanie w podłożu. Dzielimy je na: spichrzowe, podporowe, asymilacyjne. Systemy korzeniowe to palowy( rozwija się jeden korzeń główny Np. marchew), wiązkowy- zanika korzeń główny a pojawiają się wiązki korzeni mniejszych Np. trawy, zboża.
Scharakteryzuj budowę, funkcje i modyfikacje łodyg roślin nasiennych.
Budowa morfologiczna: więzły( z nich wyrastają liście i pędy), międzywęźla (bezlistne części łodygi); budowa anatomiczna: skórka, kora pierwotna, walec osiowy z wiązkami przewodzącymi- łyko drewno.
Funkcje: transportuje wodę i sole mineralne do liścia, a z liścia glukozę, stanowi rusztowanie. Oprócz tego funkcję asymilacyjną i spichrzową.
Łodyga ulega przyrostowi na grubość. Dzielimy je na łodygi zielne u roślin jednorocznych( brak przyrostu na grubość) i łodygi zdrewniałe u roślin wieloletnich
Scharakteryzuj budowę, funkcje i modyfikacje liści roślin nasiennych.
Budowa morfologiczna: blaszka liściowa, ogonek, nerwacja( nerwy główne i nerw boczny), bud. Anatom.: skórka dolna i górna (aparaty szparkowe u roślin lądowych i wodnych)- nie posiada chloroplastów oprócz komórek aparatów szparkowych. Pod skórką jest miękisz palisadowy( komórki ułożone ściśle, równolegle, z dużą ilością chloroplastów), miękisz gąbczasty.
Funkcje: funkcją liścia jest dostarczanie glukozy( proces fotosyntezy), oddychanie, transpiracja. Funkcja czepna, spichrzowa i ochronna.
W zależności od stadium rozwojowego pojawiają się różne rodzaje liści. Pierwsze z nich to liścienie powstające w zarodku. Następnie rozwijają się liście dolne później liście właściwe , a przy rozwijającym się kwiecie- liście przykwiatowe.
Przedstaw budowę kwiatów męskich i żeńskich roślin nagonasiennych na przykładzie sosny zwyczajnej.
Sosna wykształca kwiat męski i żeński przystosowane do wiatropylności, przy czym kwiatem żeńskim jest owocolistek z 2 zalążkami. Kwiat męski to szyszeczka zbudowana z wielu pręcików zawierających woreczki pyłkowe, wewnątrz których powstają ziarna pyłku. Kwiaty męskie i żeńskie znajdują się na pierwszym osobniku. Kwiat męskich zbudowany jest z osi kwiatu, od której odchodzą pręciki posiadające woreczki pyłkowe. Ziarno pyłku posiada jedną dużą komórkę wegetatywną, Jedną małą komórkę generatywną i dwa woreczki powietrzne umożliwiające przenoszenie go przez wiatr.
Przedstaw rozwój gametofitu męskiego i żeńskiego roślin nasiennych.
Omów proces zapłodnienia i powstania nasion u roślin nagonasiennych.
Przedstaw budowę i funkcje kwiatu rośliny okrytonasiennej oraz podaj znane ci rodzaje kwiatostanów.
Kwiat to silnie skrócony przekształcony pęd o ograniczonym wzroście służący do rozmnażania płciowego. Kwiat roślin dwuliściennych zbudowany jest z 2 części: tzw. Okwiatu, niebiorącego bezpośredniego udziału w procesie rozmnażania i uczestniczących w tym procesie- pręcikowia i słupkowia. Okwiat tworzą kielich i korona. Spełnia on funkcje ochronne dla pręcikowia i słupkowia, a także stanowi przywabię dla zwierząt. Kielich składa się z działek zwykle zielonych, podobnych do liścia, stanowi najbardziej zewnętrzny okółek kwiatu. Korona składa się z płatków, zwykle barwnych i większych niż działki kielicha.
Pręcikowie składa się z pręcików zbudowanych z nitki pręcika i główki, w główce pręcika znajdują się 4 woreczki pyłkowe, a w nich tkanka z której powstaną ziarna pyłku.
Słupkowie to najbardziej wewnętrzny okółek kwiatu, złożony ze słupków lub słupka, przy czym słupek jest przekształconym owocolistkiem, którego brzegi zrosły się zamykając zalążek- stąd nazwa okrytonasienne. Część słupka, w której znajduje się zalążek nazywamy zalążnią, natomiast ku górze słupek zwęża się w szyjkę zakończoną znamieniem służącym do przyjmowania ziaren pyłku.
Kwiatostany- grono( porzeczka), kolba, baldach( wiśnia), kłos, główka ( koniczyna), koszyczek (słonecznik).
Przedstaw proces zapylenia, zapłodnienia oraz powstawania nasion i owoców u roślin okrytonasiennych.
Omów elementy budowy ciała pierwotniaków.
Pierwotniaki to organizmy jednokomórkowe, mikroskopijnej wielkości. Do pierwotniaków należą następujące typy: wiciowce, sporowce, otwornice, promienice i rzęski. Pod względem budowy morfologicznej pierwotniak to pojedyncza komórka o zróżnicowanej wielkości.
Kształty ciała: podłużny( pantofelek); trąbkowaty( trębacz); wrzecionowaty( euglena), nieokreślone (ameba), kuliste (otwornica).
Organella ruchu: rzęski( pantofelek), wici( euglena), nibynóżki( ameba)
Porównaj dwa znane ci stadia rozwojowe jamochłonów.
Scharakteryzuj przystosowanie płazińców do pasożytnictwa na przykładzie tasiemca.
Przystosowanie tasiemca do pasożytniczego trybu życia to : taśmowaty, płaski kształt ciała, brak narządów ruchu, nabłonek odporny na działanie enzymów żywiciela, wykształcenie narządów czepnych- przyssawek i haczyków, brak układu krwionośnego i oddechowego, odżywianie tasiemca odbywa się poprzez wchłanianie pokarmu przez całą powierzchnię ciała, oddychanie jest beztlenowe, obojnactwo i samozaplemnianie, cykl rozwojowy złożony z występowaniem larw.
Przedstaw środowisko życia oraz elementy budowy obleńców na przykładzie glisty ludzkiej.
Glista ludzka to pasożyt bytujący w jelicie cienkim człowieka. Jest to nicień o kształcie wydłużonym, długość waha się od 25-40 cm. Osobniki obu płci różnią się nie tylko budową narządów rozrodczych( pierwszorzędne cechy płciowe), lecz również wyglądem zewnętrznym( 2-rzędne cechy płciowe). Jest to określane mianem dymorfizmu płciowego. Glista nie ma specjalnych narządów czepnych może jednak poruszać się w organizmie żywiciela dzięki ruchom sprężystego ciała i przeciwstawiać się ruchom robaczkowym jelita. Budowa anatomiczna glisty ludzkiej jest typowa dla obleńców: czyli przekrój ciała jest obły, narządy wewnętrzne leżą w pierwotnej jamie ciała wypełnionej płynem, układ pokarmowy zakończony jest otworem odbytowym, jest rozdzielnopłciowa. Jama ciała nie jest wysłana nabłonkiem, lecz ograniczona bezpośrednio ścianami ciała i nie ma żadnych otworów łączących ją ze środowiskiem zewnętrznym. Ciało jest naprężone i sprężyste dzięki znacznemu ciśnieniu płynu wypełniającego jamę. Jelito podzielone jest na trzy odcinki: jelito przednie służy do wsysania pokarmu( otwór gębowy), w jelicie środkowym odbywa się trawienie i wchłanianie w jelicie końcowym formowanie kału. Trawienie u glisty jest pozakomórkowe i zachodzi pod wpływem działania soków trawiennych wydzielanych przez komórki jelita środkowego. Glisty pobierają pokarm wsysając go przez opatrzony wargami otwór gębowy.
Omów elementy anatomicznej budowy pierścienic na przykładzie dżdżownicy.
Jest u niej widoczne wykształcenie układów. Układ nerwowy składa się z części ośrodkowej z wyodrębnioną partią głowową i nerwów obwodowych biegnących ku powierzchni ciała, gdzie są rozrzucone receptory zmysłowe.
Przewód pokarmowy- otwór gębowy leży w drugim segmencie i prowadzi do umięśnionej gardzieli przechodzącej następnie w przełyk, który rozszerza się w wole- obszerną, okrągłą komorą. Za wolem znajduje się mięsisty żołądek wymienione części przewodu pokarmowego leża w obrębie jelita przedniego. Trawienie i wchłanianie odbywa się w jelicie środkowym. Jelitem tylnim jest odbytnica zakończona otworem odbytowym.
Układ wydalniczy- tworzą metamerycznie rozmieszczone metanefrydia.
Układ krwionośny- dżdżownicy jest dobrze wykształcony, zamknięty. Najważniejsze naczynia to: podłużne- grzbietowe i brzuszne, oraz okrężne rozmieszczone metamerycznie. Pięć naczyń okrężnych ma ścianki umięśnione i pulsuje są to tzw. Serca.
Zaplemnienie u dżdżownic jest krzyżowe i mimo obojnaczego układu płciowego wymaga kopulacji dwóch osobników. Stadium larwy nie występuje.
Omów elementy budowy morfologicznej pierścienic.
Dżdżownica należy do gromady skąposzczetów. Ma ona metameryczną budowę ciała- ciało podzielone jest na szereg równych odcinków- segmentów. Liczba segmentów zewnętrznych równa się liczbie segmentów wewnętrznych i jest to metameria homonomiczna. Ciało dżdżownicy można podzielić na trzy zasadnicze części: głowową, tułowiową i odbytową. Ciało dżdżownicy jest cienkie i długie zbudowane z około 150 pierścieni. Strona grzbietowa jest ciemniejsza i bardziej wypukła niż strona brzuszna. W obrębie 32-37 pierścieni znajduje się zgrubienie i jest to tzw. Siodełko. Wytwarza ono śluz formujący kokony otaczające składane przez dżdżownicę jaja. Zwierzęta te są obojnakami. Każdy segment od strony brzusznej ma szczecinki służące do ruchu i dwa otworki wydalnicze.
Jest u niej widoczne wykształcenie układów. Układ nerwowy składa się z części ośrodkowej z wyodrębnioną partią głowową i nerwów obwodowych biegnących ku powierzchni ciała, gdzie są rozrzucone receptory zmysłowe.
Przewód pokarmowy- otwór gębowy leży w drugim segmencie i prowadzi do umięśnionej gardzieli przechodzącej następnie w przełyk, który rozszerza się w wole- obszerną, okrągłą komorą. Za wolem znajduje się mięsisty żołądek wymienione części przewodu pokarmowego leża w obrębie jelita przedniego. Trawienie i wchłanianie odbywa się w jelicie środkowym. Jelitem tylnim jest odbytnica zakończona otworem odbytowym.
Układ wydalniczy- tworzą metamerycznie rozmieszczone metanefrydia.
Układ krwionośny- dżdżownicy jest dobrze wykształcony, zamknięty. Najważniejsze naczynia to: podłużne- grzbietowe i brzuszne, oraz okrężne rozmieszczone metamerycznie. Pięć naczyń okrężnych ma ścianki umięśnione i pulsuje są to tzw. Serca.
Zaplemnienie u dżdżownic jest krzyżowe i mimo obojnaczego układu płciowego wymaga kopulacji dwóch osobników. Stadium larwy nie występuje.
Przedstaw elementy budowy morfologicznej skorupiaków na przykładzie raka.
Przedstaw elementy budowy anatomicznej skorupiaków na przykładzie raka
Omów elementy budowy pajęczaków na przykładzie pająka krzyżaka.
Jest to drapieżca polujący na owady. Należy do gromady pająków sieciowych.
Budowa szczękoczułki pająków są dwuczłonowe, z końcowym członem wykształconym w formie kolca. Znajduje się w nim ujście przewodu gruczołu jadowego. Odnóża następnej pary są sześcioczłonowe. U nasady mają wyrostki pełniące funkcje szczęk. Pozostałe części odnóży tworzą głaszczki, będące u samców aparatem kopulacyjnym. Dalsze cztery pary to odnóża kroczne.
Ośrodkowy układ nerwowy pająka krzyżaka jest bardzo silnie scentralizowany. Zwój nadprzełykowy połączony jest obrączką okołoprzełykową z tzw. Masą podprzełykową, powstała ona wskutek zlania się wszystkich zwojów tułowiowych. Od masy podprzełykowej odchodzą nerwy boczne i dwa odwłokowe pnie nerwowe. Zwój nadprzełykowy unerwia 4 pary oczu i szczękoczułki.
Przewód pokarmowy składa się z jelita przedniego, którego częściami są silnie umięśniona gardziel i żołądek, pełniące rolę pompy ssącej przy wysysaniu zdobyczy. Najbardziej rozbudowane jest jelito środkowe. Odchodzą od niego obszerne ślepe uwypuklenia zajmujące znaczną część odwłoka., a w głowotułowiu wnikające aż do odnóży. Zwiększają one powierzchnię chłonną jelita. Do jelita środkowego otwierają się na przewody gruczołu trawiennego, wątroby.
Układ wydalniczy- krzyżaka tworzą cewki Malphiego (2 pary)- ślepe rurkowate uwypuklenia jelita tylnego mające swoje ujście na granicy jelita tylnego i środkowego. Cewki zbierają z płynów jamy ciała zbędne produkty przemiany materii i doprowadzają je do przewodu pokarmowego, skąd wydalane są na zewnątrz wraz z odchodami przez otwór odbytowy.
Pająk krzyżak ma narządy oddechowe w postaci płuc. U krzyżaka występuje jedna para płuc. Są to kieszonkowe zagłębienia w odwłoku, o ściankach tworzących liczne równolegle ułożone blaszki. Przestrzeń między blaszkami wypełnia wilgotne powietrze, dostające się do płuc przez przetchlinki- małe otworki na spodzie odwłoka.
Układ krwionośny- dobrze rozwinięty. Serce toczy natlenioną hemolimfę do naczyń, skąd systemem zatok jest ona rozprowadzana po całym ciele. Odtleniona hemolimfa przepływa przez płuca natlenia się i wraca do serca.
Pająki są rozdzielnopłciowe.
Przedstaw budowę ciała na przykładzie wybranego owada uskrzydlonego.
Ciało owadów jest pokryte stwardniałym oskórkiem, którego najważniejszy składnik stanowi chityna. Ciało owada podzielone jest na trzy części: głowę, tułów i odwłok. Na głowie znajduje się para oczu złożonych, aparat gębowy i czułki. Tułów zbudowany jest z 3 segmentów zaopatrzony jest w 3 pary odnóży oraz przeważnie 2 pary skrzydeł. Na odwłoku nie występują odnóża, znajduje się w nim natomiast większość narządów wewnętrznych osy. Układ nerwowy dzieli się na ośrodkowy i współczulny. Układ ośrodkowy złożony jest z mózgu połączonego z parzystym zwojem podprzełykowym, od którego prowadzi pień
Scharakteryzuj aparaty gębowe owadów pod kątem przystosowania do pobieranego pokarmu.
Omów elementy budowy anatomicznej owadów.
Przedstaw rozwój owadów.
Przedstaw znaczenie stawonogów w przyrodzie i życiu człowieka.
Wymień cechy charakterystyczne mięczaków.
Są o bezkręgowce, przeważnie wodne. W większości są dwubocznie symetryczne za wyjątkiem ślimaka, o miękkim ciele. Większość mięczaków charakteryzuje podział na głowę, nogę i worek trzewiowy z płaszczem. Głowa występuje u ślimaków i głowonogów, brak jej natomiast u małży. Na głowie wyodrębnione są oczy oraz czułki.
Podaj elementy budowy anatomicznej i morfologicznej ślimaka winniczka.
Wymień znane ci elementy budowy morfologicznej ryb pod kątem przystosowania do życia w wodzie.
Przedstaw budowę anatomiczną ryb na przykładzie okonia.
Wymień przystosowania płazów do wodno lądowego trybu życia.
Podaj budowę anatomiczną płazów.
Scharakteryzuj rozmnażanie i rozwój płazów.
Przedstaw przystosowanie gadów do środowiska lądowego w budowie morfologicznej.
Wymień przystosowania gadów do życia na lądzie w budowie anatomicznej.
Scharakteryzuj rozmnażanie i rozwój gadów.
Przedstaw rozwój i radiację gadów kopalnych.
Wymień znane ci przystosowania ptaka do lotu w budowie morfologicznej.
Wymień znane ci przystosowania ptaka do lotu w budowie anatomicznej.
Scharakteryzuj rozmnażanie i rozwój ptaków.
Wymień znane ci środowiska życia ssaków na przykładzie radiacji rozbieżnej.
Scharakteryzuj pokrycie ciała ssaków.
Wymień i scharakteryzuj elementy budowy szkieletu ssaków.
Podaj cechy charakterystyczne ekosystemu. Na czym polega krążenie materii i przepływ energii w ekosystemie.
Podaj strukturę troficzną ekosystemu.
Elementy anatomii człowieka.
Scharakteryzuj fosforylację fotosyntetyczną cykliczną
Dotyczy jedynie fotosystemu I polega na przenoszeniu elektronów wzdłuż łańcucha przenośników i powrotu do fotosystemu I. Przebiega wówczas, gdy występuje mało NADP+
Scharakteryzuj fosforylację fotosyntetyczną niecykliczną
Zaczyna się, gdy P700 zostanie wzbudzony wskutek absorpcji światła i dwa elektrony zostają przeniesione na pierwszy akceptor a następnie na ferrodoksynę i później na NADP+ w wyniku, czego zostaj ą połączone elektrony protonami i powstaje wodór oraz NADPH. Powstała dziura w fotosystemie I jest zapełniana elektronami pochodzącymi z fotosystemu II. Elektrony wybite z fotosystemu II przechodzą przez: pierwszy akceptor elektronów, plastochinion, kompleks cytochromów oraz plastocyjaninę i zasilają fotosystem I. Powstała dziura elektronowa w fotosystemie II jest zapełniana elektronami pochodzącymi z fotolizy wody, czyli z rozbicia jej na elektrony, protony i tlen.
Podaj etapy fazy ciemnej fotosyntezy.
Cykl Calvina- zaczyna się od połączenia Rubr.( rybulozobisfosforan), z CO2 dzięki enzymowi Rubisco tworząc sześciu węglową cząsteczkę, która zostaje natychmiast rozłożona na 2 trójwęglowe cząsteczki PGA (fosfoglicerynian) z udziałem energii i siły redukcyjnej pochodzących od ATP i NADPH cząsteczki PGA są przekształcane w PGAL( aldehyd 3 fosfoglicerynowy). 2 Cząsteczki aldehydu opuszczają układ i są wykorzystywane do syntezy węglowodanów. Pomimo usunięcia...
Przedstaw etapy tlenowego oddychania wewnątrzkomórkowego.
Przebiega w trzy etapowym procesie:
GLIKOLIZA- przebiega w cytoplazmie komórki i prowadzi do rozłożenia związku sześciu węglowego(glukozy) do aldehydu fosfoglicerynowego, następnie do kwasu fosfoglicerynowego( 3 węglowy pirogronian), który przenika do mitochondrium. W mitochondrium ulega dekarboksylacji, czyli odłączeniu CO2 i powstaje czynny octan( acetylokoenzym A) ten związek jest dwuwęglowy.
Cykl Krebsa polega na utlenianiu czynnego octanu od kwasu cytrynowego do kwasu szczawiowego. W trakcie tego cyklu zostają odłączone cząsteczki Co2 oraz atomy wodoru (denydrogenacja- odłączenie atomu wodoru).
łańcuch oddechowy- przebiega w grzybkach mitochondrialnych i polega na przenoszeniu atomów wodoru i elektronów na tlen z wytworzeniem cząsteczki wody oraz energii gromadzonej w ATP. Łańcuch przenoszenia atomów wodoru- przenośniki: NAD, FAD, cytochromy, oksydaza cytochromowa.
Scharakteryzuj etapy oddychania beztlenowego.
Oddychanie beztlenowe- fermentacja jest t rozkład glukozy w warunkach beztlenowych, w zależności od końcowego produktu wyróżniamy fermentację: alkoholową, mlekową masłową. Podczas fermentacji zachodzi tylko pierwszy etap, czyli glikoliza. Pirogronian nie wchodzi w cykl Krebsa, ale służy do wytworzenia produktu Np. do kwasu mlekowego.
Omów rodzaje mutacji genetycznych: genowe, chromosomowe, genomowe.
Mutacja genowa( punktowa)- zmiany sekwencji nukleotydów danego genu. Dotyczą zmian nukleotydów na poziomie DNA.
TRANZYCJA- zmiana zasady purynowej lub piramidynowej na inną purynową lub piramidynową. A/G= C/T
Transwersja- zmiana zasady purynowej na piramidynową i odwrotnie A/T= C/G
Delecja- jest to wypadnięcie jednego nukleotydu
Inercja- wstawienie jednego nukleotydu.
W wyniku mutacji genowych powstaje nowy allel genu. U człowieka przykładem chorób spowodowanych mutacją jednego genu są: albinizm, fenyloketonuia( zaburzenia umysłowe, ruchowe), anemia sierpowata, pląsawica Huntingtona( upośledzenie ruchowe i umysłowe).
Mutacje chromosomowe powodują zmiany w budowie, czyli w strukturze chromosomów lub zmiany w liczbie chromosomów. Mogą one powstać w wyniku: - delecji- wypadnięciu odcinka chromosomu
- inwersji- gdy chromosom pęka w dwóch miejscach, a wyodrębniony odcinek zostaje włączony ponownie, ale po odwróceniu go pod kątem 180°
- duplikacji-, czyli podwojenia odcinków chromosomu, gdy dołączony zostaje dodatkowy odcinek chromosomu homologicznego
- translokacji- powstającej, jeśli w czasie pęknięcia chromosomu dołączony zostaje odcinek z niehomologicznego chromosomu.
Mutacje genomowe- tzw. liczbowe są to zmian liczby chromosomów lub całego genomu, zarówno autosomów jak i allelosomów. Takie zmiany w genomie człowieka powodują śmierć lub anomalie rozwojowe, a u roślin są wykorzystywane w celu zwiększenia plonowania.
Wśród takich mutacji można wyróżnić następujące kategorie:
ANEUPLOIDY- to osobniki lub komórki wykazujące odchylenia od 2n liczby chromosomów, przy czym odchylenia te dotyczą poszczególnych par chromosomów homologicznych; polegają na występowaniu dodatkowo jednego chromosomu(2n +1- trisomik) bądź braku jednego chromosomu(2n-1- monosomik). Do patologicznych następstw takiego zjawiska należą u człowieka: Zespół Tunera, zespół Downa( tzw. Mongolizm, wywołany trisomią chromosomów pary 21, chorych cechują „małpie” dłonie i stopy, szerokie i skośne oczy, duży spłaszczony język, wiotkie mięśnie i opóźniony rozwój umysłowy).
EUPLOIDY- to osobniki lub komórki wykazujące odchylenia polegające na zwielokrotnieniu( ponad 2n) całej podstawowej liczby chromosomów( genomu) Np. 3n, 4n, 5n… są to tzw. Poliploidy
Przedstaw rodzaje zmienności w przyrodzie: środowiskowa, rekombinacyjna, mutacyjna.
a) środowiskowa( fluktuacyjna)- nie jest zmiennością dziedziczną, wpływa na wygląd organizmu( cechy fenotypowe) Np. marchew w ziemi ubogiej i żyznej.
b) rekombinacyjna- dziedziczna, w wyniku tej zmienności osobniki zmieniające się płciowo są odmienne genetycznie, wyjątkiem są bliźnięta jednojajowe. Do rekombinacji dochodzi w czasie crossing oper, podczas losowego rozchodzenia się gamet w czasie mejozy, podczas losowego łączenia się gamet w czasie zapłodnienia.
c) mutacyjna- mutacje są to nagłe skokowe zmiany w genotypie w wyniku których w czasie powstaje organizm zwany mutantem. Mutacje wywoływane są czynnikami mutagennymi: wszystkie rodzaje promieniowania, kwas azotowy, szereg substancji chemicznych. Mutacje mogą dotyczyć pojedynczego genu, zmiany struktury chromosomu, zminany liczby chromosomu.