Rok I. Semestr I. C1. Propedeutyka zdrowia publicznego

Kolokwium zaliczeniowe

1. Proszę podać definicje zdrowia publicznego (wg: C.E.A. Winslow, E.D. Achesona)

ZDROWIE PUBLICZNE - to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowaną na zapobieganie chorobom i wczesne ustalanie diagnozy, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności, warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia (Winslow 1920)

ZDROWIE PUBLICZNE - to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promowania zdrowia, poprzez organizację zbiorowych wysiłków społeczeństwa (Acheson)

2. Proszę wymienić obszary / sfery działania systemu ochrony zdrowia w Polsce.

3. Proszę wymienić główne cele systemu ochrony zdrowia w Polsce.

4. Proszę podać definicję zdrowia zawartą w Konstytucji WHO (czyli ..... ?) w roku: ........

5. Proszę podać definicję zdrowia wg koncepcji obszarów zdrowia Marca Lalonde'a

6. Proszę podać pierwszą socjologiczną definicję zdrowia (T. Person, 1969)

7. Proszę wymienić czynniki warunkujące zdrowie wg pól zdrowia M. Lalonde'a

8. Co stanowi istotę holistycznego (społeczno-ekologicznego) modelu zdrowia? Jak zwykłe jest ten model przedstawiany w piśmiennictwie?

9. Proszę określić jakie elementy składają się styl życia jednostki i społeczeństwa.

10. Jakie komponenty składają się na pojęcie „prozdrowotny tryb życia”?

11. Proszę podać definicje i rodzaje zachowań zdrowotnych.

12. Co składa się na pojęcie „styl życia”? Od jakich czynników zależy styl życia dorosłego człowieka?

13. Prozdrowotny styl życia to: ...

14. Proszę podać przykłady zachowań prozdrowotnych związane: a) ze zdrowiem fizycznym, b) ze zdrowiem psychofizycznym, c) zachowania prewencyjne, d) niepodejmowania zachowań ryzykownych.

15. Jakie czynniki warunkują zdrowie człowieka, na które możemy mieć wpływ?

16. Co to jest prozdrowotny styl życia i jakie zachowania składają się na ten styl życia?

17. Kiedy i pod wpływem jakich czynników kształtują się zachowania zdrowotne ludzi?

18. Jakie są najczęstsze niedostatki zachowań prozdrowotnych i zachowania ryzykowne ludzi dorosłych?

19. W jaki sposób wpływają na zdrowie ludzi czynniki społeczno-ekonomiczne? Proszę podać przykłady.

20. Proszę wyjaśnić pojęcie PROMOCJA ZDROWIA. Co jest nadrzędnym celem promocji zdrowia?

21. Co oznacza termin: EDUKACJA ZDROWOTNA? Proszę wymienić trzy główne ukierunkowania edukacji zdrowotnej.

22. Jaką rolę odgrywa edukacja zdrowotna w działaniach naprawczych - diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych?

23. Jaką rolę odgrywa edukacja zdrowotna w promocji zdrowia?

Maria Miller

ZADANIA PROMOCJI ZDROWIA W RAMACH DZIAŁALNOŚCI INSPEKCJI SANITARNEJ

Rozwój promocji zdrowia jest uwarunkowany określoną zmienną w czasie sytuacją zdrowotną społeczeństwa. Impulsem dla rozwoju współczesnych metod promocji zdrowia stało się narastanie w latach 70-tych XX wieku problemu chorób cywilizacyjnych, chorób silnie zdeterminowanych stylem życia, tzw. chorób behawioralnych.

Wcześniej, kiedy głównym problemem zdrowotnym społeczeństwa były choroby zakaźne działania na rzecz zdrowia społeczeństwa koncentrowały się na neutralizowaniu środowiskowych zagrożeń zdrowia. Człowiek (jego zdrowie) był rezultatem (obiektem) tych działań. Narastanie chorób cywilizacyjnych sprawiło, iż koniecznością stało się poszukiwanie metod, które spowodują zmianę zachowań człowieka na pożądane.

Promocja zdrowia jest pojęciem kompleksowym obejmującym wiele aspektów i problemów, które rozwiązywane są na różnych poziomach organizacyjnych. Dlatego definiowanie jej natrafia na szereg trudności, które uszeregować można następująco:

1. promocja zdrowia jest pojęciem kompleksowym obejmującym wiele aspektów i problemów, które rozwiązywane są na różnych poziomach organizacyjnych

2. występują znaczne różnice w poszczególnych krajach: kontekst społeczny, polityczny, kulturowy

3. niejednoznaczność definicji i zakresu promocji zdrowia powoduje:

♦ włączanie jej przez edukatorów do koncepcji edukacji zdrowotnej

♦ przez polityków jako koncepcji nowej polityki zdrowotnej

♦ przez naukowców jako ezoterycznej dyscypliny dla wtajemniczonych

Podkreślenia wymaga fakt, iż mimo wieloaspektowego rozumienia promocji zdrowia oraz tego, iż metodologia promocji zdrowia czerpie z dorobku psychologii, pedagogiki, socjologii - dziedzina ta jest osadzona jednoznacznie w systemie ochrony zdrowia.

System ochrony zdrowia zawiera następujące sfery działania:

• opieka zdrowotna - medycyna lecznicza

• ochrona zdrowia - zespół działań na rzecz zdrowia publicznego realizowany przez różne sektory życia społeczno-gospodarczego

• struktury zarządzania opieką zdrowotną i ochroną zdrowia

• źródła i drogi finansowania całokształtu działań na rzecz zdrowia.

Edukacja zdrowotna jest podstawowym narzędziem promocji zdrowia. Celem edukacji zdrowotnej nie jest dostarczenie wiedzy a uzyskanie zmiany zachowań na prozdrowotne. Podkreślenia wymaga fakt, iż różni są adresaci (odbiorcy) edukacji zdrowotnej, co w sposób oczywisty wymusza konieczność stosowania różnych metod edukacyjnych.

Główne kierunki edukacji zdrowotnej to:

1. Edukacja zdrowotna zorientowana na chorobę

2. Edukacja zdrowotna zorientowana na czynniki ryzyka

3. Edukacja zdrowotna zorientowana na zdrowie.

Mimo znacznego dorobku w zakresie teorii i praktyki stosowanych metod stan promocji zdrowia w Polsce jest niezadowalający. Przyczyny tego stanu rzeczy wydają się następujące:

• brak całościowej wizji świadczeń zdrowotnych państwa w dziedzinie zdrowia publicznego, w tym w dziedzinie promocji zdrowia,

• brak klarownego i stabilnego systemu finansowania działalności o tym charakterze,

• brak systemu rozwoju zasobów ludzkich i materialnych,

• brak rozwiązań strukturalnych precyzujących wzajemne relacje różnych podmiotów realizujących edukację zdrowotną i promocję zdrowia,

• brak krajowego systemu koordynacji, nadzoru, monitorowania i oceny agend i ich działań,

• brak kompetencji formalnych (szkolenie i dokształcanie zawodowe) osób realizujących zadania promocji zdrowia.

Zadania promocji zdrowia realizowane są w różnych strukturach

i na różnym poziomie kompetencji:

1. Struktury MEN - edukacja zdrowotna jako integralna składowa edukacji dzieci i młodzieży

2. Działy oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia pionu Sanitarno-Epidemiologicznego

3. Ośrodki promocji zdrowia w miejscu pracy - Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w miejscu pracy

4. Centra Zdrowia Publicznego oraz poradnictwo w zakresie zachowań prozdrowotnych w strukturach Zakładów Opieki Zdrowotnej

5. Towarzystwa, Stowarzyszenia, Fundacje, Konsorcja, organizacje różnego typu

Art. 6 rozdz. 1 znowelizowanej Ustawy o Inspekcji Sanitarnej stanowi, iż Inspekcja Sanitarna:

♦ inicjuje, organizuje, koordynuje i nadzoruje działalność oświatowo-zdrowotną

♦ pobudza aktywność społeczną

♦ udziela porad

♦ ocenia.

Praktyka stanowi inaczej ze względu na istniejący chaos kompetencji oraz brak przejrzystych zasad finansowania działalności prozdrowotnej w naszym kraju.

24. Jaką rolę odgrywa edukacja zdrowotna w terapii?

Edukacja zdrowotna a terapia i profilaktyka chorób

oraz promocja zdrowia

Edukacja jest ważnym, wspomagającym elementem działań naprawczych (terapii chorób), zapobiegania chorobom oraz promocji zdrowia.

Aby ludzie aktywnie uczestniczyli w procesie leczenia chorób, potrafili im zapobiegać oraz kontrolować swoje zdrowie i wzmacniać jego potencjał, muszą:

wiedzieć, rozumieć, umieć i chcieć to robić

Mieć dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne ŻYĆ TWÓRCZO

aby

Zlikwidować zahamować, zmniejszyć skutki aby LECZYĆ CHOROBY (terapia)

Utrzymać status quo aby ZAPOBIEGAĆ CHOROBOM (profilaktyka)

Zwiększyć aby PROMOWAĆ ZDROWIE (doskonalić, tworzyć, potęgować)

aby

25. Jaką rolę odgrywa edukacja zdrowotna w rehabilitacji?

26. Proszę podać kilka przykładów profilaktyki pierwszorzędowej swoistej i nieswoistej.

27. Proszę podać kilka przykładów profilaktyki drugorzędowej.

28. Proszę wymienić trzy fazy profilaktyki i podać przykłady medycznych działań profilaktycznych.

29. Proszę wyjaśnić różnice w działaniach z obszaru profilaktyki chorób i promocji zdrowia.

30. Jakie badania profilaktyczne wykonuje się u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym? Jaki jest cel tych badań?

31. Założenia i cele „Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV”.

Do kogo ten program jest skierowany?

32. Proszę wymienić programy profilaktyczne mające ograniczyć palenie tytoniu i wskazać cele programów i grupy docelowe objęte tymi programami.

33. Program profilaktyki astmy to: ... Proszę podać grupy docelowe, dla których ten program przygotowano.

34. Co to jest ciśnienie krwi i dlaczego ważne są pomiary ciśnienia tętniczego krwi?

35. Jakie są najczęstsze przyczyny podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi?

36. Jaki styl życia jest zdrowy dla serca?

37. Co to jest aktywność fizyczna i jakie ma znaczenie dla naszego zdrowia?

38. Dlaczego prawidłowa waga ciała jest ważna? Co zrobić by pozbyć się nadwagi? Na czym polega zdrowe żywienie?

39. Co trzeba wiedzieć o tłuszczach? Jakie tłuszcze są dla nas niezbędne, a których potrzeba mniej?

40. Proszę wymienić zadania promocji zdrowia realizowane w różnych strukturach (na różnym poziomie kompetencji).

Choroba

ZDROWIE

ZDROWIE

ZDROWIE

ZDROWIE

Choroba

Wiedzieć, rozumieć, umieć i chcieć

aby

EDUKACJA ZDROWOTNA

(kształcenie, nauczanie, wychowanie)

---