Charakterystyka ŚREDNIOWIECZA
Gdy w roku 476 upadło Cesarstwo Zachodniorzymskie, narodził się nowy, tajemniczy świat, zaludniony przez wielbiących Boga świętych, potężnych feudałów, dzielnych rycerzy i piękne damy. Przez budowniczych katedr, uczonych, męczenników i pracowitych kopistów. Alchemików i rzezimieszków. Trędowatych. To świat średniowiecza, epoki ducha, która zwraca ludzkie myśli ku Bogu i nakazuje myśleć o zbawieniu. W Europie mówi się jednym językiem i słucha jednej władzy papieskiej. Nie znaczy to, że panuje pokój - wręcz przeciwnie. Walczą między sobą królowie i książęta. Walczą jednocześnie obrani papieże i papież z cesarzem. Kolejne wyprawy wyruszają do Ziemi Świętej. Krucjata przeciw katarom pustoszy Prowansję. Rabusie czyhają na handlowych szlakach, czarownice i heretycy płoną na stosach. Żyjąc w średniowiecznej Europie, nie sposób nie myśleć o śmierci. Wojny, zarazy, głód dziesiątkują ludność.
Codzienna egzystencja pełna jest trudu i bólu - toteż nie tylko powtarza się słowa memento mori, przypominające o nieuchronności końca, ale i uświadamia poprzez obrazy dancemacabre demokratyzm śmierci: wszak do straszliwego Tańca poprosi ona każdego...
Średniowiecze ma jednak i inne oblicze. Może to być twarz znużonego zakonnika, który pracowicie przekłada tekst Biblii na łacinę. Rzeźbiarza, modelującego w drewnie twarz Madonny. Kronikarza, zapisującego historię swego narodu czy poety, opiewającego bohaterskie czyny rycerzy. Na ogół nie znamy imion tych twórców, którzy służyli nie próżnej sławie, lecz Bogu. Historia zapamiętała niewielu; znamy Wincentego Kadłubka, Wita Stwosza, Franciszka Villona, Hieronima Boscha...Doceniamy głębię myśli św. Augustyna i św. Tomasza z Akwinu. Kim jednak był autor Bogurodzicy? Kto napisał piękne strofy Lamentu świętokrzyskiego? Spod czyjego pióra wyszły Kazania świętokrzyskie?...
Wiele zabytków kultury średniowiecza przepadło na zawsze. Runęły w gruzy zamki i kościoły, rozkradziono obrazy, spalono przepięknie iluminowane kodeksy. Ale ta ciekawa epoka żyje w naszej pamięci. Bliscy nam są święty Aleksy i święty Franciszek.Znamy tragiczny los świętego Wojciecha. Podziwiamy odwagę Rolanda i współczujemy Tristanowi i Izoldzie. Fascynuje nas tajemnicze piękno świątyni romańskiej i strzelistość gotyckiej katedry. Próbujemy zrozumieć średniowiecze - tysiąc lat historii Europy. I niemal połowę naszej. Czyż nie dlatego artyści ciągle do tej epoki powracają, szukając w niej piękna i prawdy?