Wpływ stosowania benzodiazepin na ryzyko złamania szyjki kości udowej u osób w podeszłym wieku

Benzodiazepiny są grupą leków o działaniu amnestycznym, miorelaksacyjnym, nasennym, przeciwdrgawkowym, przeciwlękowym oraz uspokajającym. Mechanizm działania leków benzodiazepinowych związany jest z faktem, że receptor dla benzodiazepin stanowi podjednostkę receptora GABA. Związanie się ich z receptorem powoduje zwiększenie powinowactwa neuroprzekaźnika GABA do tego receptora i zwiększenie jego stymulacji. Prowadzi to do wzrostu napływu anionów chlorkowych do wnętrza komórki i jej hiperpolaryzację. Ostatecznie dochodzi do ograniczenia pobudliwości neuronów i zmniejszenia przewodzenia impulsów.

W 1960 roku wprowadzono na rynek pierwszą benzodiazepinę, którą był chlordiazepoksyd. Jednakże leki te nie są homogeniczną grupą, a jej poszczególni przedstawiciele różnią się powinowactwem do receptora, a co za tym idzie - siłą, profilem i czasem działania. Można więc wyróżnić leki o charakterze bardziej: nasennym i uspokajającym (estazolam, flunitrazepam, nitrazepam), przeciwlękowym (alprazolam) czy też przeciwdrgawkowym (diazepam, klonazepam).

Leki benzodiazepinowe są dość rozpowszechnione w premedykacji do inwazyjnych zabiegów diagnostycznych czy też zabiegów ortopedycznych i chirurgicznych, jak również w sedacji pooperacyjnej. Często są także stosowane w celu terapii nasilonych zaburzeń lękowych, bezsenności czy też łagodzenia objawów zespołów abstynencyjnych (najczęściej w alkoholizmie). Jednakże powyższe leki nie powinny być stosowane przewlekle, gdyż mogą szybko doprowadzić do uzależnienia psychicznego i fizycznego. Co więcej, u osób w starszym wieku pogarszają sprawność psychomotoryczną, co skutkuje pogorszeniem pamięci krótkotrwałej, upośledzeniem funkcji poznawczych czy też zwiększoną ilością potknięć i upadków.

Jedną z najpoważniejszych konsekwencji upadku jest złamanie szyjki kości udowej. Szczególnie u osób w starszym wieku jest to bardo istotny problem, gdyż związany jest z unieruchomieniem pacjenta, mogącym prowadzić do rozwoju zapalenia płuc, choroby zakrzepowo-zatorowej, a w ostateczności - do zgonu.

Ze względu na często sprzeczne doniesienia Chang i wsp. postanowili sprawdzić czy stosowanie benzodiazepin wiąże się z większym ryzykiem występowania złamania szyjki kości udowej u osób po 65 roku życia, u których taki uraz wystąpił po raz pierwszy.

Było to badanie kliniczno-kontrolne zagnieżdżone, do którego w latach 2001 - 2004 włączono 217 osób po 65 roku życia, którzy doznali złamania szyki kości udowej. Grupę kontrolną stanowiło 1214 osób bez złamania w wywiadzie, odpowiednio dobranych pod względem płci, wieku i roku włączenia do badania w stosunku do populacji badanej 6:1.
 

Punkt końcowy	Grupa badana n (%)	Grupa kontrolna n (%)	OR (95% Cl)
stosowanie benzodiazepin	57 (26,3)	185 (15,2)	1,7 (1,2-2,5)
> 3 mg/d ekwiwalentów diazepamu	22 (10,1)	65 (5,4)	1,8 (1,1-3,1)
> 6 mg/d ekwiwalentów diazepamu	30 (13,8)	95 (7,8)	1,8 (1,1-2,9)
rozpoczęcie stosowania pochodnych benzodiazepiny w okresie 1-30 dni przed włączeniem do badania	14 (6,5)	15 (1,2)	5,6 (2,7-11,8)
pochodne benzodiazepiny długodziałające	6 (2,8)	29 (2,4)	1,0 (0,4-2,5)
pochodne benzodiazepiny krótkodziałające	56 (25,8)	171 (14,1)	1,8 (1,3-2,7)

Łącznie zatem do badania włączono 1431 osób. Kobiety stanowiły 68% populacji, natomiast średni wiek wynosił 78 lat. Do długodziałających benzodiazepin (okres półtrwania leku ≥24 h) zaliczono: chlordiazepoksyd, diazepam, flurazepam oraz klonazepam. Natomiast pozostałe leki, z okresem półtrwania < 24h traktowano jako krótkodziałające.

W powyższym badaniu stwierdzono, że w grupie osób ze złamaniem szyjki kości udowej odsetek zażywających  benzodiazepiny był istotnie statystycznie wyższy niż w grupie kontrolnej. Stosowanie benzodiazepin wiązało się z większym ryzykiem złamania szyjki kości udowej (OR 1,7, 95% CI 1,2 - 2,5). Ryzyko to było szczególnie wyraźne w ciągu pierwszego miesiąca stosowania (OR 5,6, 95% CI 2,7 - 11,8), u osób stosujących równoważnik co najmniej 3 mg diazepamu (OR 1,8, 95%CI 1,1 - 3,1) oraz stosujących pochodne krótkodziałające (OR 1,8, 95% CI 1,3 - 2,7). Dodatkowo, niezależnymi czynnikami ryzyka okazały się: współwystępowanie otępienia (7,8% vs 4%) oraz stosowanie leków przeciwdepresyjnych (12,4% vs 6,3%).  

Opracowano na podstawie:
Chang CM, Wu EC, Chang IS, Lin KM. Benzodiazepine and risk of hip fractures in older people: a nested case-control study in Taiwan. Am J Geriatr Psychiatry. 2008 Aug;16(8):686-92.

Opracował dr n. med. Jacek Bil

http://www.esculap.pl/forum_bezsennosci/artykul/wplyw_stosowania_benzodiazepin_na_ryzyko_zlamania_szyjki_kosci_udowej_u_osob_w_podeszlym_wieku/id,ff08e76db55bfe3e88b4d47a06b8f0d7/

---