I - 4,5

Czas - 2 x 45 min

KONSPEKT ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH

Film 55min

TEMAT:

PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE ZWIĄZANE Z RUCHEM DROGOWYM

CEL POZNAWCZY:

• poznanie pojęć i definicji związanych z ruchem drogowym ,

• poznanie zależności pomiędzy znajomością podstawowych pojęć i definicji, a właściwym zrozumieniem i interpretowaniem przepisów ruchu drogowego i świadomym zachowaniem się na drodze.

CEL KSZTAŁCĄCY:

• kształcenie umiejętności właściwego posługiwania się pojęciami i definicjami dotyczącymi ruchu drogowego,

• kształcenie umiejętności wykorzystywania poznanych pojęć i definicji w dalszej nauce przepisów ruchu drogowego,

• kształcenie postawy kompetentnego kierowcy,

• wdrażanie do korzystania z fachowej literatury w sytuacji „teoretycznych wątpliwości”.

CEL WYCHOWAWCZY:

• kształtowanie nawyku używania właściwych pojęć i definicji dotyczących ruchu drogowego,

• wdrożenie do kulturalnego zachowania się na drodze.

METODA:

• wykład,

• wyjaśnienie,

• pokaz plansz,

• pokaz z użyciem modeli i makiet,

• dyskusja,

• pogadanka,

• pokaz z użyciem programu na CD,

• pokaz filmu DVD,

• test wyboru przy użyciu programu CD jako metoda sprawdzenia wiadomości.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

• tablica,

• flamastry,

• wskaźnik,

• ustawa „prawo o ruchu drogowym”,

• odtwarzacz DVD,

• TV,

• Komputer,

• rzutnik multimedialny,

• „Znaki drogowe”: plansza nr 1 -17,

• „Sytuacje drogowe”: plansza nr : plansza nr 1 „Droga i jej elementy, nr 3 „Włączanie się do ruchu”, nr 8 „Zawracanie”, nr 9 Wymijanie”, nr 10 „Omijanie”, nr 11 „Wyprzedzanie”,

• plansza „Hierarchia znaków i sygnałów drogowych”,

• plansza „Martwe pola obserwacji”,

• modele pojazdów,

• program CD „Znaki i sygnały drogowe”,

• plansze „Tablice rejestracyjne pojazdów zabytkowych”

• Film: „Podstawowe pojęcia i definicje w ruchu drogowym” (55 min),

STRUKTURA LEKCJI

SPRAWY ORGANIZACYJNE

• sprawdzenie obecności,

• inne sprawy organizacyjne,

• wpisanie tematu do dziennika,

PODAJEMY I NOWY TEMAT I ZAPISUJEMY GO NA TABLICY

PODSTAWOWE POJĘCIA I DEFINICJE ZWIĄZANE Z RUCHEM DROGOWYM

CEL NAUKI POJĘĆ I DEFINICJI

Na co dzień zbyt często obserwujemy niebezpieczne i niekulturalne zachowania kierowców i pieszych. Zwykle wynika to z nieznajomości lub lekceważenia przepisów ruchu drogowego. Zajęcia w OSK mają na celu zapoznanie słuchaczy z przepisami ruchu drogowego i zasadami kulturalnego i właściwego zachowania się w tych sytuacjach, które nie są uregulowane odpowiednimi przepisami. Żeby dobrze zrozumieć przepisy kodeksu drogowego i żeby ich nauka przebiegała sprawnie, niezbędne jest opanowanie podstawowych pojęć i definicji.

Znajomość podstawowych pojęć i definicji jest niezbędna dla prawidłowego zrozumienia znaczenia, zakresu obowiązywania lub funkcji wielu przepisów. Trzeba je więc poznać już na samym początku, co znacznie ułatwi osiągnięcie tego ważnego celu.

Dla kierowcy kat. „B” niektóre pojęcia mają mniejsze znaczenie i dlatego będziemy definiować je tylko w sposób ogólny, natomiast wybrane pojęcia omówimy bardzo dokładnie i zostaną one opatrzone komentarzem nawet wykraczającym poza obowiązkowy program. Właściwe zrozumienie i interpretowanie w konkretnych sytuacjach drogowych ma bowiem ogromne znaczenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.

POJĘCIA I DEFINICJE ZWIĄZANE Z DROGĄ

Prezentacja planszy „droga i jej elementy” i omówienie następujących definicji:

Omówienie z wykorzystaniem planszy „Sytuacje drogowe” nr 1 - droga i jej elementy

1. Droga - wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt.

Wymienione elementy nie muszą występować łącznie. Zależy to od klasy drogi. Drogi dzielą się na krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne Drogi, w zależności od klasy muszą odpowiadać określonym parametrom technicznym i użytkowym. Drogi wyższych klas mają bogatszą infrastrukturę.

Każda droga musi mieć też określoną organizację ruchu. Organizacja ta określa sposób zastosowania znaków drogowych, sygnalizacji świetlnej, miejsca lokalizacji parkingów, przejść dla pieszych, przystanków komunikacji publicznej itp.

2. Droga twarda - droga z jezdnią o nawierzchni bitumicznej, betonowej, kostkowej, klinkierowej lub brukowcowej oraz z płyt betonowych lub kamienno-betonowych, jeżeli długość nawierzchni przekracza 20 m; inne drogi są drogami gruntowymi.

Droga gruntowa jest drogą podporządkowana w stosunku do drogi twardej. Drogi twarde i drogi gruntowe nie mają żadnego oznaczenia, że takimi są.

3. Autostrada - droga dwujezdniowa, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, na której nie dopuszcza się ruchu poprzecznego, przeznaczona tylko do ruchu pojazdów samochodowych, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co najmniej 40 km/h, w tym również w razie ciągnięcia przyczep; (prezentacja znaku D-9)

Fakt, że kierowca jedzie drogą, która jest autostradą nakłada na niego liczne powinności z tym związane i daje też specyficzne uprawnienia. Dotyczą one:

• prędkości

• zatrzymywania się i postoju

• holowania

• cofania i zawracania

• sygnalizowania awarii pojazdu

Autostrada jest drogą o ograniczonej dostępności do ruchu. Nie mogą poruszać się

po niej ciągniki rolnicze, pojazdy wolnobieżne, rowery, motorowery, pojazdy

zaprzęgowe i różnego rodzaju wózki oraz zwierzęta, jeźdźcy i piesi. Wyjątkiem są

pojazdy wykonujące na autostradzie prace porządkowe i remontowe.

Na autostradach znaki drogowe są większe, wjazd i wyjazd odbywa się po

specjalnych pasach ruchu do tego przeznaczonych, występuje też dodatkowe

oznaczenie tych pasów. Za przejazd autostrada może być pobierana opłata. Opłata

może być wnoszona w różny sposób. W Polsce płaci się na tzw. bramkach.

4. Droga ekspresowa - droga dwu- lub jednojezdniowa, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi, na której skrzyżowania występują wyjątkowo, przeznaczona jest tylko do ruchu pojazdów samochodowych; (prezentacja znaku D-7)

Droga ekspresowa jest również drogą o ograniczonej dostępności do ruchu i

odnoszą się do niej szczególne przepisy drogowe.

5. Droga dla rowerów - droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów jednośladowych, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi; (prezentacja znaku C-13;C-13a)

Droga ta może być usytuowana w obrębie jezdni lub poza nią. Może być

przeznaczona tylko do ruchu rowerów albo do ruchu rowerów i pieszych. Jest

wtedy odpowiednio oznaczona. Znak C-13 dotyczy rowerów jednośladowych.

6. Jezdnia - część drogi przeznaczoną do ruchu pojazdów; określenie to nie dotyczy torowisk wydzielonych z jezdni;

Jeżeli torowiska nie są wydzielone, to znaczy jeżeli poruszają się po torowisku również inne pojazdy, to wtedy torowisko należy do jezdni Jezdnię wyznaczają często znaki poziome (P-71;P-7b- prezentacja znaków na planszy)

Droga może mieć jedną jezdnię lub dwie. Wynikają z tego różne konsekwencje

między innymi różna jest dopuszczalna prędkość. Autostrada musi mieć dwie

jezdnie oddzielone od siebie. Jeżeli droga posiada dwie jezdnie to każda z nich jest

jezdnią jednokierunkową i oznaczona jest znakiem D3. Z pojęciem jezdni wiąże się

pojęcie osi jezdni. Oś jezdni wyznacza części jezdni przeznaczone dla przeciwnych

kierunków ruchu. Jeżeli oś nie została wyznaczona za pomocą znaków drogowych

poziomych, należy przyjąć, że przebiega środkiem jezdni.

7. Pas ruchu - każdy z podłużnych pasów jezdni wystarczający do ruchu jednego rzędu pojazdów wielośladowych, oznaczony lub nieoznaczony znakami drogowymi;

Trzeba sobie wyobrazić ile miejsca potrzebuje pojazd na drodze - to jest właśnie pas ruchu. Fakt oznaczenia tych pasów lub nie rodzi konsekwencje (np. wyprzedzanie z prawej strony). Pasy ruchu wyznaczone są zwykle znakami drogowymi poziomymi (P-1,P-2, P-3,P-4, P-5. P-6 - prezentacja znaków na planszy) Przyjmuje się, że pas ruchu ma szerokość ok. 3m.

8. Pobocze - część drogi przyległa do jezdni, która może być przeznaczona do ruchu pieszych lub niektórych pojazdów, postoju pojazdów, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt;

Pobocze jest elementem drogi o konkretnym przeznaczeniu. Może być

utwardzone. Czasami jest to część jezdni wyłączona z ruchu pojazdów i oddzielona

od niej za pomocą znaków drogowych poziomych. Występują głównie na drogach

poza obszarami zabudowanymi.

9. Chodnik - część drogi przeznaczona do ruchu pieszych;

Występuje na obszarach zabudowanych, może być po jednej lub obu stronach

drogi (ulicy).

10. Skrzyżowanie - przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze.

Skrzyżowania mogą mieć kształt litery X, T,Y lub O (rondo)

Skrzyżowania mogą być:

• równorzędne (A-4),

• z pierwszeństwem(A-7; D-1; D-2: A-6a;A-6b;A-6c;A-6d;A-6e) określonym znakami drogowymi,

• z sygnalizacją świetlną,

• o ruchu okrężnym(C-11).

11. Przejście dla pieszych - powierzchnia jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska przeznaczona do przechodzenia przez pieszych, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi;(A-16; D-6)

Przejście dla pieszych służy zwiększeniu bezpieczeństwa pieszych na

drogach i tak powinno być traktowane przez kierujących pojazdami. Samo przejście

jest oznaczone znakiem poziomym P10. Na przejściu dla pieszych ruch może być

kierowany za pomocą sygnalizacji świetlnej. Czasami przejścia wyposażone są w

urządzenia wysyłające sygnały dźwiękowe lub wibracyjne. Służą one

niepełnosprawnym z wadami słuchu lub wzroku.

12. Przejazd dla rowerzystów - powierzchnia jezdni lub torowiska przeznaczoną do przejeżdżania przez rowerzystów, oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi;(A-24;D6a)

Jest to miejsce analogiczne do przejścia dla pieszych z tym, że służy rowerzystom

13. Przystanek - miejsce zatrzymywania się pojazdów transportu publicznego, oznaczone odpowiednimi znakami drogowymi;(D-15,D-16;D-17)

14.  Tunel - budowla na drodze, oznaczoną odpowiednimi znakami drogowymi;(D-37; D-38),

15. Obszar zabudowany - obszar oznaczony odpowiednimi znakami drogowymi;

Wjazd do obszaru oznaczonego w ten sposób (znaki D-42, D-43) wymaga od kierującego zachowania określonych zasad dotyczących :

• prędkości,

• holowania,

• użycia świateł,

• sygnalizowania awarii pojazdu,

• zatrzymania i postoju,

• i wielu innych.

16. Strefa zamieszkania - obszar obejmujący drogi publiczne lub inne drogi, na którym obowiązują szczególne zasady ruchu drogowego, a wjazdy i wyjazdy oznaczone są odpowiednimi znakami drogowymi;(D-40; D-41).

Są one jednocześnie sygnałem dla kierującego, że powinien dostosować swoje zachowanie w zakresie:

• prędkości,

• parkowania,

• respektowania specyficznych praw pieszych,

• zwracania szczególnej uwagi na dzieci bez opieki,

• pokonywania elementów zwalniających, które nie muszą być sygnalizowane znakami pionowymi.

POJĘCIA I DEFINICJE DOTYCZĄCE UCZESTNIKÓW RUCHU

Uczestnicy ruchu mają różne obowiązki i różne prawa. Zależy to od tego, do której grupy należą.

17. Uczestnik ruchu - pieszy, kierujący, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze.

Wszystkie osoby znajdujące się na drodze, a więc także na poboczu, chodniku, parkingu, przystanku autobusowym i w pojeździe komunikacji miejskiej. Wszystkie te osoby muszą więc respektować przepisy ruchu drogowego. Poza wymienionymi osobami, na drodze mogą znajdować się również inne osoby, które wykonują na niej określone roboty lub inne czynności (np. robotnicy drogowi, policjanci kierujący ruchem). Stanowią oni odrębną grupę osób nie zaliczanych do uczestników ruchu.

18. Pieszy - osoba znajdująca się poza pojazdem na drodze i niewykonującą na niej robót lub czynności przewidzianych odrębnymi przepisami; za pieszego uważa się również osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower, motorower, motocykl, wózek dziecięcy, podręczny lub inwalidzki, osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a także osobę w wieku do 10 lat kierującą rowerem pod opieką osoby dorosłej.

Pieszy jest uczestnikiem ruchu, a więc do niego będą się odnosić przepisy adresowane do uczestników ruchu drogowego oraz bezpośrednio do pieszych.

19. Kolumna pieszych - zorganizowana grupa pieszych prowadzona przez kierownika lub dowódcę.

Nie każda grupa ludzi jest kolumną. Wyróżnikiem jest tu osoba kierującego. Jest więc również kolumną pieszych grupa przedszkolaków kierowana przez opiekunkę. Istnieją przepisy regulujące ruch pieszych w kolumnie.

20.  Kierujący - osoba, która kieruje pojazdem lub zespołem pojazdów, a także osoba, która prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem albo pędzi zwierzęta pojedynczo lub w stadzie.

Tak więc kierującym jest osoba, która dowodzi osobami poruszającymi się w formie zorganizowanej albo jest odpowiedzialna za zachowanie się zwierząt na drodze.

21. Kierowca - osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym. Nie jest więc kierowcą kierujący pojazdem zaprzęgowym, motorowerem, tramwajem i kolumną pieszych.

Można być jednocześnie kierującym i kierowcą lecz nie każdy kierujący jest kierowcą.

POJĘCIA I DEFINICJE DOTYCZĄCE ZAZAD I ZACHOWANIA SIĘ UCZESTNIKÓW RUCHU:

22. Szczególna ostrożność - ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie.

Sytuacje wymagające zwiększenia uwagi są przez kodeks drogowy wymienione. Do zachowania szczególnej ostrożności zobowiązują znaki ostrzegawcze. Jeżeli przypomnimy sobie te znaki to będziemy mieli świadomość w jakich sytuacjach szczególną ostrożność należy zachować. Każdy uczestnik ruchu zobowiązany jest do zachowania ostrożności (tzw. zasada ostrożności) podczas uczestniczenia w ruchu drogowym. W ruchu drogowym są sytuacje, w których zachowanie ostrożności nie jest wystarczające i wymaga się zachowania szczególnej ostrożności (zasada szczególnej ostrożności) czyli ostrożności maksymalnej. Obowiązek taki nakłada nań kodeks drogowy w wyjątkowych, określonych sytuacjach.

23. Ustąpienie pierwszeństwa - powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku;

Sytuacja ustąpienia pierwszeństwa jest uregulowana przez przepisy i będziemy o niej mówić na dalszych zajęciach kursu. Trzeba pamiętać, że ustąpienie pierwszeństwa zwykle ma miejsce w sytuacjach, w których musimy również zachować szczególną ostrożność. Z ustąpieniem pierwszeństwa mamy do czynienia w ruchu drogowym w różnych sytuacjach. Kierujący pojazdem ustępuje pierwszeństwa innemu kierującemu lub pieszemu, pieszy ustępuje kierującemu pojazdem. Niestosowanie się do przepisów regulujących to zachowanie prowadzące często do tragicznych w skutkach wydarzeń. Powstrzymanie się od ruchu nie zawsze interpretować należy jako zatrzymanie pojazdu. Często będzie to jedynie zmniejszenie prędkości jazdy. Przykładem takiej sytuacji jest reakcja kierowcy na znak A7, który nie wymaga zatrzymania pojazdu w celu ustąpienia pierwszeństwa. Prawo pierwszeństwa przejazdu należy do podstawowych reguł bezpieczeństwa ruchu drogowego.

24. Ruch kierowany - ruch otwierany i zamykany za pomocą sygnalizacji świetlnej albo przez uprawnioną osobę;

(sygnalizator S-1;S-2;S-3;S-4;S-5;S-6;S-7). Wprowadzany jest w miejscach przecinania się kierunków ruchu. Spotykamy ruch kierowany na skrzyżowaniach, przejściach dla pieszych, przejazdach kolejowych i przejazdach dla rowerzystów. Pamiętajmy o hierarchii znaków drogowych. Najważniejsze są sygnały dawane przez uprawnioną osobę (najczęściej będzie to policjant). Stosując się do jego zaleceń jesteśmy zwolnieni z przestrzegania innych znaków i sygnałów świetlnych. Do sygnałów dawanych przez uprawnioną osobę muszą stosować się nawet pojazdy uprzywilejowane. Jeżeli nie ma osoby kierującej ruchem to najważniejsze są sygnały świetlne (przed innymi znakami drogowymi określającymi pierwszeństwo na skrzyżowaniu).

25. Niedostateczna widoczność - widoczność występująca od zmierzchu do świtu, a także w warunkach zmniejszonej przejrzystości powietrza od świtu do zmierzchu.

Niedostateczna widoczność występuje od zmierzchu do świtu. Niedostateczna widoczność może być spowodowana również inymi przyczynami. Może to być deszcz, śnieg, mgła, dym. Kodeks nie określa precyzyjnie kiedy mamy do czynienia z niedostateczną widocznością.. Pozostawia do subiektywnej ocenie kierującego. Z tym pojęciem niedostatecznej widoczności wiąże się użycie świateł zewnętrznych w czasie jazdy i oświetlenie pojazdu w czasie postoju. W Polsce należy jeździć z włączonymi światłami mijania przez całą dobę.

POJĘCIA I DEFINICJE DOTYCZĄCE MANEWRÓW NA DRODZE

Omówienie z użyciem plansz „Sytuacje drogowe” - nr 9 wymijanie; nr 10 omijanie; nr 11 - wyprzedzanie.

Właściwe rozróżnienie, zrozumienie i posługiwanie się definicjami manewrów wykonywanych przez pojazdy w ruchu drogowym jest bardzo istotne dla właściwego zrozumienia przepisów i umożliwia interpretację znaczenia znaków drogowych. Niektóre znaki drogowe odnoszą się bowiem do określonych manewrów.

26. Wymijanie - przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku;

27. Omijanie - przejeżdżanie (przechodzenie) obok nieporuszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody;

28. Wyprzedzanie - przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku. Wyprzedzaniem jest również jazda z większą prędkością po sąsiednim pasie ruchu.

29. Zatrzymanie pojazdu - unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające nie dłużej niż 1 minutę, oraz każde unieruchomienie pojazdu wynikające z tych warunków lub przepisów.

Rozróżniamy więc dwa rodzaje zatrzymania. Jeżeli zatrzymanie nastąpiło z naszej woli - może trwać nie dłużej niż minutę. Jeżeli to zatrzymanie trwa dłużej niż 1 minutę, staje się postojem. Jeżeli stoimy w korku lub na światłach, czyli z powodów wynikających z warunków ruchu lub przepisów - to nawet, jeśli postój trwa dłużej niż 1 minutę, to jest to nadal zatrzymanie a nie postój. Rozróżnianie tych pojęć jest bardzo istotne.

30. Postój pojazdu - unieruchomienie pojazdu niewynikające z warunków lub przepisów ruchu drogowego, trwające dłużej niż 1 minutę.

Postój jest więc wtedy, kiedy zatrzymamy pojazd z naszej woli, aby wysadzić pasażera, kupić gazetę lub kiedy pojazd ulegnie awarii i trwa to dłużej niż 1 minutę.

POJĘCIA I DEFINICJE DOTYCZĄCE POJAZDÓW

Omówienie poszczególne grup pojazdów z użyciem modeli tych pojazdów. Definicje poszczególnych pojazdów znajdują zastosowanie między innymi w znakach drogowych. Niektóre znaki drogowe określających precyzyjnie, do której grupy pojazdów się odnoszą.

31. Pojazd - środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszyna lub urządzenie do tego przystosowane.

Środki transportu to wszelkie pojazdy przeznaczone do przewożenia osób lub towarów (samochód osobowy lub ciężarowy, tramwaj, motocykl, motorower, pojazd zaprzęgowy, rower, różnego rodzaju wózki). Pojazdami są również maszyny i urządzenia poruszające się po drogach to np. kombajny rolnicze, walce drogowe, spychacze, dźwigi, koparki, specjalistyczne urządzenia do budowy dróg itp.)

Podział pojazdów na poszczególne grupy dokonane zostało z punktu widzenia potrzeb legislacyjnych. Nie zawsze jest więc konsekwentne i klarowne.

32. Pojazd silnikowy - pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu szynowego.

Motorower i pojazd szynowy mimo, że mają silniki, nie są zaliczone do pojazdów silnikowych. Trzeba to niestety zapamiętać!.

33. Pojazd samochodowy - pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h; określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego;

Pojazdem samochodowym jest jednak motocykl

34. Pojazd wolnobieżny - pojazd silnikowy, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, z wyłączeniem ciągnika rolniczego.

Są to pojazdy, które nie służą do transportu osób lub towarów ani ciągnięcia przyczep. Są to np. kombajny rolnicze, walce drogowe, spychacze, dźwigi, koparki, specjalistyczne urządzenia do budowy dróg itp.

35. Pojazd członowy - zespół pojazdów składający się z pojazdu silnikowego złączonego z naczepą.

Ma bardzo wąskie zastosowanie. Dotyczy wyłącznie specjalnego pojazdu silnikowego spełniającego rolę ciągnika oraz specjalnej naczepy, której część spoczywa na tym ciągniku i obciąża go.

36. Pojazd specjalny - pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia; w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji.

Znaczy to, że pojazd specjalny nie jest po prostu pojazdem do przewozu osób ani rzeczy. Mogą to być pojazdy przeznaczone do wykonywania różnych robót lub innych czynności na drodze, np. dźwigi, polewaczki, zamiatarki, piaskarki, pługi odśnieżne albo do wykonywania niektórych funkcji o szczególnym charakterze, np. pogotowie techniczne, ruchome ambulatoria, punkty usługowe.

37. Pojazd używany do celów specjalnych - pojazd samochodowy przystosowany w sposób szczególny do przewozu osób lub ładunków, używany przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, Policję, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Straż Graniczną, kontrolę skarbową, Służbę Celną, jednostki ochrony przeciwpożarowej, Inspekcję Transportu Drogowego i Służbę Więzienną, Służbę zdrowia.

Jest to więc zwykły pojazd, który przystosowany jest w konkretny sposób do przewożenia w określony sposób określonych osób lub rzeczy. Np. radiowóz do przewożenia osób zatrzymanych, samochód przeznaczony do przewozu pieniędzy, karetka pogotowia itp.

38. Pojazd uprzywilejowany - pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.

Pojazdy te zwolnione są od przestrzegania niektórych przepisów i znaków drogowych. Bezwzględnie muszą się jednak zastosować do sygnałów dawanych przez uprawnioną osobę, o czym mówiliśmy już wcześniej.

39. Pojazd zabytkowy - pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków.

Pojazdy te, zarówno samochody jak i motory zaopatrzone są w specjalne tablice rejestracyjne, które informują o tym. (prezentacja plansz „Tablice rejestracyjne pojazdów zabytkowych”)

40. Samochód osobowy - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu.

41. Autobus - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą.

Autobusem może kierować osoba posiadająca prawo jazdy D lub D1. Autobus ma dodatkowe uprawnienia w obszarze zabudowanym.

  41a) Autobus szkolny - autobus przeznaczony do przewozu dzieci do szkoły, barwy pomarańczowej, oznaczony z przodu i z tyłu prostokątnymi tablicami barwy białej, z napisem barwy czarnej "autobus szkolny".

W związku z koniecznością zapewnienia najdalej idących środków bezpieczeństwa dla zorganizowanych przewozów szkolnych, autobusy szkolne otrzymały w kodeksie drogowym dodatkowe uprawnienia.

42. Samochód ciężarowy - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków; określenie to obejmuje również samochód ciężarowo-osobowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu ładunków i osób w liczbie od 4 do 9 łącznie z kierowcą

  42a) Ciągnik samochodowy - pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie wyłącznie do ciągnięcia przyczepy; określenie to obejmuje ciągnik siodłowy i ciągnik balastowy;

43. Taksówka - pojazd samochodowy odpowiednio wyposażony i oznaczony, przeznaczony do przewozu za ustaloną na podstawie taksometru opłatą:

1. osób w liczbie nie większej niż 9 łącznie z kierowcą oraz ich bagażu podręcznego (taksówka osobowa),

2. ładunków o masie nie przekraczającej 2,5 t (taksówka bagażowa);

44. Ciągnik rolniczy - pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep oraz do prac ziemnych;

45. Motocykl - pojazd samochodowy jednośladowy lub z bocznym wózkiem - wielośladowy;

46. Motorower - pojazd jednośladowy lub dwuśladowy zaopatrzony w silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm³, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h;

47. Rower - pojazd jednośladowy lub wielośladowy poruszany siłą mięśni osoby jadącej tym pojazdem;

48. Wózek inwalidzki - pojazd konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się osoby niepełnosprawnej, napędzany siłą mięśni lub za pomocą silnika, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do prędkości pieszego;

49. Zespół pojazdów - pojazdy złączone ze sobą w celu poruszania się po drodze jako całość; nie dotyczy to pojazdów złączonych w celu holowania.

Zespół pojazdów to: samochód ciężarowy i przyczepa, ciągnik siodłowy i naczepa, samochód osobowy i przyczepa, motocykl i przyczepa oraz ciągnik rolniczy z jedną lub dwiema przyczepami, a także tramwaje.

50. Przyczepa - pojazd bez silnika, przystosowany do łączenia go z innym pojazdem;

Przyczepa nie jest przez pojazd holowana lecz ciągnięta. Jest do duża różnica. Tak samo ważny jest fakt, że pojazd holujący i pojazd holowany to nie jest zespół pojazdów, a z przyczepą tak.

51. Przyczepa lekka - przyczepa, której dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 750 kg;

  52. Naczepa - przyczepa, której część spoczywa na pojeździe silnikowym i obciąża ten pojazd;

POJĘCIA I DEFINICJE DOTYCZĄCE MASY I ŁADOWNOŚCI POJAZDÓW

  53. masa własna - masa pojazdu z jego normalnym wyposażeniem, paliwem, olejami, smarami i cieczami w ilościach nominalnych, bez kierującego;

  54. dopuszczalna masa całkowita - największa określona właściwymi warunkami technicznymi masa pojazdu obciążonego osobami i ładunkiem, dopuszczonego do poruszania się po drodze;

  55. rzeczywista masa całkowita - masa pojazdu łącznie z masą znajdujących się na nim rzeczy i osób;

  56. dopuszczalna ładowność - największą masa ładunku i osób, jaką może przewozić pojazd, która stanowi różnicę dopuszczalnej masy całkowitej i masy własnej pojazdu;

  57. nacisk osi - sumę nacisków, jaką na drogę wywierają koła znajdujące się na jednej osi;

  58. VIN - numer identyfikacyjny pojazdu nadany i umieszczony przez producenta (składa się z 17 cyfr).

Pokaz filmu DVD „podstawowe pojęcia i definicje w ruchu drogowym” - 55min

PODSUMOWANIE I KONTROLA OPANOWANIA MATERIAŁU:

Prezentacja pytań testowych na ekranie, słuchacze odpowiadają, prowadzący zaznacza podane odpowiedzi i sprawdza ich poprawność. (opcja nauka).

Wykorzystać CD:

Pytania nr:

Zadajemy kilka pytań o definicje i pojęcia, o których mówiliśmy na zajęciach sprawdzamy stopień opanowania materiału:

• Jaka jest różnica między kierującym a kierowcą?

• Co to jest autostrada?

• Ile jezdni może mieć droga i co to jest jezdnia?

• Na czym polega manewr wyprzedzania?

• Czy przecięcie się drogi z droga biegnącą po wiadukcie jest skrzyżowaniem (dlaczego nie?)

PODANIE I OMÓWIENIE PRACY DOMOWEJ

Opanowanie podanych pojęć i definicji w stopniu umożliwiającym dalszą naukę przepisów ruchu drogowego.

12

---