WŁASNOŚĆ
Jest to zbiór uprawnień czy praw jakimi dany właściciel dysponuje w odniesieniu do określonego obiektu własności.
Składa się z dwóch podziorów uprawnień:
Korzystanie z tego obiektu,
Udział w podejmowaniu decyzji.
Decyzje właścicielskie są nieograniczone.
Własność oznacza jednocześnie (wdg. Prawa Rzymskiego):
- usus - prawo użytkowania
- fructus - prawo pobierania pożytków z przedmiotu własności
Wyróżniamy własność:
- prywatną
- państwową
Własność prywatna oznacza prawa osób i
przedsiębiorstw prywatnych co do:
- kupna
- posiadania
- użytkowania
- rozporządzania
- pozbywania się
- sprzedaży
- odstępowania w użytkowanie
- przekazywania
- zapisywania w testamencie następujących dóbr:
Ziemi, Kapitału, Majątku i innych wartości
Własność państwowa oznacza posiadanie przez państwo praw własności do środkow produkcji i innych dóbr.
STOSUNEK PRAWNY
- powstaje między podmiotami prawa (osoby fizyczne i osoby prawne) na podstawie
norm prawa związku z powstaniem określonego faktu prawnego.
Podstawowe elementy stosunku prawnego:
Podmiot (co najmniej dwa podmioty),
Obowiązek,
Uprawnienia,
- obowiązek i uprawnienia są ściśle ze sobą związane,
Przedmiot - to zachowanie się, do którego jest zobowiązany (albo uprawniony) pormiot
KONKURENCJA
Jest to proces, w którym uczestnicy rynku, dążąc do załatwienia stwoich interesów próbują przedstawić oferty korzystniejsze od innych pod względem
- ceny,
- jakości,
- innych charakterystyk dóbr lub usług,
wpływających na decyzje zawarcia transakcji kupna-sprzedaży.
Konkurencja to rywalizacja obądźwspółzawodnictwo między dwoma (club większą liczbą) bardiej lub mniej dorównującymi ssobie rywalami.
Na rynku występuje konkurencja:
Bezpośrednia - rywalizacja o klienta na tych samych rynkach i oferujących podobny asortyment towarów lub usług.
Substytucyjna - rywalizacja między oferentami różnych wyrobów lub usług ale zaspokajające te samo lub podobne potrzeby.
Potencjalna - możliwe wkroczenie na rynek nowych przedsiębiorstw, które mogą konkurować bezpośrednio lub pośrednio poprzez wyroby i usługi substytucyjne.
Monopolistyczna - na rynku występuje wielu sprzedawców produktów zbliżonych, lecz nie identycznych.
Doskonała - żaden pojedynczy sprzedawca lub nabywaca nie jest w stanie wpłynąć na cenę rynkową przez zmianę wielkości produkcji.
RYZYKO GOSPODARCZE
Ryzyko to prawdopodobieństwo poniesienia strat przez przedsiębiorstwo w następstwie podjęcia określonej decyzji, w którym nie wszystkie zmiany daje się oszacować na podstawie rachunku prawdopodobieństwa.
Ryzyko a niepewność:
Niepewność stosuje się wtedy, gdy w badaniu zjawiska lub tendencji nie da się zastosować rachunku prawdopodobieństwa. Ryzyko dotyczy zdarzeń powtarzalnych, czyli tych które można skalkulować.
Ryzyko gospodarcze - jest to prawdopodobieństwo nieosiągnięcia przewidywanych wyników ekonomicznych w zamierzanej działalności gospodarczej.
EKONOMICZNE FUNCJE PAŃSTWA:
Funkcja alokacyjna
Funkcja stabilizacyjna
Funkcja redystrybucyjna
Funkcja legislacyjna
Funkcja ochrony zasobów
Funkcja popytowa
Funkcja podażowa
Funkcja stymulowania kapitału ludzkiego
Ad. 1. - Funkcja Alokacyjna
Polega na podejmowaniu działań stymulujących wzrost gospodarczy w sektorach i regionach czyli poprzez politykę strukturalną.
Celem jest optymalna alokacja zasobów (umiejscowienie). Państwo wspiera działaśność badawczą i rozwojową w wielu gałeziach gospodarki lub poprzez subwencje chroni przedsiębiorstwa przed konkurencją międzynarodową.
Państwo stymuluje rozwój infrastruktury oraz inwestycje w regionach mało rozwiniętych.
Ad. 2. - Funkcja Stabilizacyjna
W procesach gospodarczych mają miejsce makroekonomicze zakłocenia równowagi, występują zjawiska inflacji i bezrobocia. Pastwo poprzez politykę monetarną i fiskalną stara sę wpłynąć na stabilizację procesów gospodarczych oraz pełne zatrudnienie.
Polityka monetarna polega na manipulowaniu przez bank centralny stopą wzrostu podaży pieniądza.
Polityka fiskalna to manipulowanie poziomem podatków i
wydatków państwa.
Celom stabilizacji służy także polityka kursów walutowych i handlu zagranicznego.
Ad. 3. - Funkcja Redystrybucyjna
Służy niwelowaniu nadmiernych nierówności w zakresie majątkowym i dochodowym. Obejmuje działania związane z wtórnym podziałem dochodów za pomocą podatków, subwencji oraz świadczeń społecznych.
Ad. 4. - Funkcja Legislacyjna
Zapewnia funkcjonowanie gospodarki rynkowej oraz społeczeństwa.
Polega na ustanawianiu trwałych, stabilnych instytucji i reguł gry, czyli tworzenie norm prawnych, instytucji chroniących własność oraz prawa jednostek i społeczeństwa jako całości.
Ad. 5. - Funkcja ochrony zasobów wyższej użyteczności
Państwo poprzez nakazy i zakazy stara się nie dopuścić, aby dobra i interesy wysokiej użyteczności zostały naruszone przez działaność gospodarczą (efekty ujemne tej działaności dla osób trzecich). Obemują one bezpieczeństwo ludności, BHP, ochronę zdrowia i środowiska naturalnego.
Ad. 6. - Funkcja Popytowa
Państwo występuje jako bezpośredni nabywca dóbr i usług w sektorze prywatnym (zakupy na potrzeby armii, policji, służby zdrowia...).
Państwo wywiera duży wpływ na aktywność gospodarczą, na gałęzie i
firmy, które zależne są od zamówień państwowych (publicznych).
Ad. 7. - Funkcja Podażowa
Realizowana jest przez przedstawicielstwa i instytucje porządku publicznego, przez przedsiębiorstwa państwowe. Zakres zależy od udziału tego sektora w gospodarce (od kilku do kilkudziestu %).
Ad. 8. - Funkcja Stymulowania i organizowania przyrostu zasobu kapitału ludzkiego -
Rodzi się kapitalizm bez kapitału dającego się posiadać na własnośc, czyli kapitał ludzki. Inwestycje zwiększające zasób tego kapitału wymagają dłuższego horyzontu czasowego (kształcenie, edukacja, postęp naukowo-techniczny).
Powstaje zadanie dla państwa, instytucji zdolnej zapewnić postęp w dziedzinacho długim horyzoncie czasowym.