Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich
Skład
Trybunał Sprawiedliwości składa się z 27 sędziów i 8 rzeczników generalnych, wyznaczonych za wspólną zgodą przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat, z możliwością ponownego wyboru.
Osoby te wybierane są spośród prawników oferujących wszelkie gwarancje niezależności i posiadających warunki niezbędne dla sprawowania, w ich poszczególnych krajach, najwyższych stanowisk w sądownictwie lub których kompetencje są znane.
Rzecznicy generalni wspomagają Trybunał i pomagają mu w wykonywaniu jego zadań. Są zobowiązani do publicznej prezentacji, w sposób całkowicie bezstronny i całkowicie niezależny, uzasadnionych wniosków dotyczących spraw, które wymagają ich zaangażowania się. Pełnionej przez nich funkcji nie należy mylić z funkcją prokuratora ani innego równorzędnego organu.
Sąd Pierwszej Instancji liczy co najmniej jednego sędziego na jedno Państwo Członkowskie. Sędziowie mianowani są za wspólną zgodą na sześć lat przez rządy Państw Członkowskich i wybrani spośród osób oferujących wszelkie gwarancje niezależności oraz posiadających umiejętności niezbędne do sprawowania wysokich stanowisk w sądownictwie.
Traktat nicejski przewiduje ponadto możliwość utworzenia przy Sądzie Pierwszej Instancji izb pomocniczych, stanowiących sądy wyspecjalizowane w konkretnych dziedzinach.
Kompetencje
Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji mają za zadanie zapewnić przestrzeganie prawa przy interpretowaniu i stosowaniu traktatów prawotwórczych Wspólnot Europejskich oraz przepisów uchwalonych przez właściwe instytucje wspólnotowe.
Trybunał i Sąd sprawują władzę sądowniczą w ramach różnych typów skarg:
skarga o niedotrzymanie zobowiązania (skierowana przeciwko Państwom Członkowskim w przypadku naruszenia zobowiązań, które przypadają im na mocy traktatów),
skarga o unieważnienie (aktów instytucji wspólnotowych),
skarga o niewypełnienie zobowiązań (przeciwko instytucji wspólnotowej w przypadku jej bezczynności),
skarga o odszkodowanie (dążąca do naprawy szkód spowodowanych przez działanie lub przez nielegalne wstrzymanie się od działania przez instytucję wspólnotową),
skarga w dziedzinie odpowiedzialności umownej (spory dotyczące umów prawa publicznego lub prywatnego, zawartych przez Wspólnotę),
skarga w dziedzinie Służby Cywilnej (spory między Wspólnotą a jej urzędnikami i pracownikami),
odesłanie przedwstępne (na wniosek sądów Państw Członkowskich, Trybunał lub Sąd orzekają o interpretacji prawa wspólnotowego lub o ważności aktów uchwalonych przez instytucje i Europejski Bank Centralny).
Trybunał rozpoznaje odwołania i powództwa wszczęte przez instytucje wspólnotowe lub przez Państwa Członkowskie przeciw aktom instytucji lub błędnym zachowaniom Państw Członkowskich. Trybunał jest właściwy dla rozpatrywania odesłań przedwstępnych, poza szczególnymi dziedzinami, w których kompetencja została przyznana Sądowi. Sąd rozpatruje skargi wnoszone przez osoby fizyczne i prawne przeciwko decyzjom instytucji wspólnotowych. Decyzje Sądu mogą być przedmiotem odwołania przed Trybunał Sprawiedliwości, ograniczonego do kwestii prawnych.