Pojęcia na egzamin z zoologii strunowców
1. Połączenia czaszki ze szkieletem.
Ryby - czaszka sztywno połączona z kręgosłupem kością gnykową (tego nie jestem pewny)
Płazy: W kręgosłupie pierwszy krąg zróżnicował się w atlas, z którym głowa łączy się ruchowo za pośrednictwem dwóch kłykci potylicznych
Gady: Czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą tylko jednego kłykcia potylicznego, co w połączeniu ze specjalną budową pierwszych kręgów szyjnych zapewnia znaczną ruchliwość głowy. Pierwszy kręg, tzw. dźwigacz (atlas), ma kształt pierścienia, obracającego się swobodnie wokół wsuniętego weń wyrostka następnego kręgu, zwanego obrotnikiem.
Ssaki - tak samo jak u gadów
2. Budowa serca.
Serce występuje u wszystkich strunowców. Narząd ten umiejscowiony jest po brzusznej stronie ciała, w klatce piersiowej za żebrami (wyłączając bezogonowe - Anura - nie mające właściwej klatki piersiowej).
Najprymitywniejsze serce (tzw. serce skrzelowe) wśród kręgowców posiadają bezżuchwowce i ryby (Agnatha et Pisces) - wyróżnić w nich można: zatokę żylną (sinus venosus), przedsionek (atrium), komorę (ventriculus cordis), stożek tętniczy z zastawkami (conus arteriosus). Uwaga: występuje u nich jeden obieg krwi!
U płazów (Amphibia) serce to zatoka żylna, prawy przedsionek, komora, lewy przedsionek i stożek tętniczy.
Serce gadów (Reptilia) w budowie zbliżone jest do serca płaziego, z tą różnicą, że u gadów nie występuje stożek tętniczy, a pojawia się częściowa przegroda międzyprzedsionkowa (septum interatriale). Wyjątek stanowią przedstawiciele rzędu Crocodilia, u których występuje przegroda całkowita. Ponadto u gadów występują dwa łuki aorty: lewy i prawy, który u ptaków i ssaków wywodzących się od gadów został z redukowany do prawego u ptaków i lewego u ssaków.
Serce ssaków i ptaków składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Charakterystyczna jest obecność 4 zastawek: zastawki trójdzielnej (przedsionkowo-komorowej prawej, valva tricuspidalis syn. valva atrioventricularis dextra), zastawki dwudzielnej (przedsionkowo-komorowej lewej, mitralnej, valva bicuspidalis syn. valva atrioventricularis sinistra, valva mitralis) oraz 2 zastawek półksiężycowatych: zastawki aorty i zastawki pnia płucnego (valva aortae et trunci pulmonalis).
Duży krwiobieg: Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętnice, dalej na tętniczki, a następnie przechodzi przez sieć naczyń włosowatych (tzw. kapilarnych) we wszystkich narządach ciała. Naczynia włosowate przechodzą w drobne żyłki, które przechodzą w żyły większego kalibru i żyłę główną górną i dolną. Krew powracająca żyłami jest odtlenowana (uboga w tlen) i przechodzi do prawego przedsionka serca, po czym przez zastawkę trójdzielną wpływa do prawej komory.
Mały krwiobieg: Odtlenowana krew wypompowywana jest z prawej komory serca przez zastawkę pnia płucnego do pnia płucnego, który rozgałęzia się na dwie tętnice płucne: lewą i prawą. Te w płucach (łac. pulmones) rozgałęziają się na sieć naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne, tam dochodzi do wymiany gazowej. Utlenowana krew powraca żyłami płucnymi (to jedyne żyły, którymi płynie utlenowana krew) do lewego przedsionka serca, a tam przez zastawkę dwudzielną (mitralną) krew wpływa do lewej komory serca.
3. Budowa i rodzaje zębów.
Budowa:
Korona. Górna i jedyna widoczna część zęba. Kształt korony decyduje o funkcji zęba. Na przykład, zęby przednie są ostre i mają kształt dłuta do przecinania, natomiast zęby trzonowe są zakończone płaskimi powierzchniami służącymi do rozdrabniania pokarmu.
Szyjka zęba - część zęba pokryta dziąsłem
Korzeń. Część zęba tkwiąca w kościach szczęk. Korzeń stanowi około 2/3 zęba i utrzymuje go w stabilnym położeniu.
Szkliwo. Najbardziej zewnętrzna warstwa zęba. Szkliwo jest najtwardszą i najbardziej zmineralizowaną tkanką ludzkiego organizmu.
Zębina. Część zęba znajdująca się pod szkliwem. Jeżeli próchnica przedostanie się przez szkliwo, wówczas kolejnym celem jej ataku jest zębina - zawierająca miliony malutkich kanalików prowadzących bezpośrednio do miazgi zębowej.
Miazga. Tkanka miękka znajdująca się wewnątrz wszystkich zębów i zbudowana z nerwów oraz naczyń krwionośnych. Dotarcie próchnicy do miazgi zazwyczaj objawia się bólem.
Cement - tkanka pokrywająca korzeń.
Rodzaje zębów:
siekacze - mają koronę w kształcie dłuta; są najostrzejsze i najmniejsze ze wszystkich zębów (przy czym dolne są mniejsze od górnych); służą do odgryzania pokarmów;
kły - ich korona ma kształt stożka i ostre zakończenie, służą do rozrywania pokarmów;
przedtrzonowce - mają spłaszczoną koronę z dwoma stożkami oddzielonymi bruzdą;
trzonowce - są największe i najsilniejsze ich korona ma kształt sześcianu z co najmniej trzema guzkami oddzielonymi bruzdami.
Zęby gardłowe, zęby gardzielowe, zęby występujące u ryb z rodzin: karpiowatych, piskorzowatych i wargaczowatych, na ostatniej parze łuków skrzelowych, przekształconych w tzw. kości gardłowe.
4. Systematyka. ( nie wiedziałem czego)
5. Najstarszy strunowiec.
Pikaia (†Pikaia gracilens) - żyjący około 520 milionów lat temu w kambrze strunowiec morski, którego szczątki znane są z łupków z Burgess w zachodniej Kanadzie. Pikaia jest jednym z najstarszych znanych strunowców (starszym jest tylko Cathaymyrus z chińskiej fauny z Chengjiang). Pływał wyginając ciało na boki podobnie jak spokrewniony z nim Cathaymyrus i dzisiejszy lancetnik.
Długość: ok. 5 cm
Pożywienie: gąbki, plankton
Zmysły: brak oczu, czułki prawdopodobnie jako narząd dotyku
Cechy charakterystyczne: pokrój ciała przypominający lancetnika, struna grzbietowa, segmenty mięśniowe (miomery).
Zidentyfikowano jeden gatunek Pikaii:
Cathaymyrus - żyjący w kambrze strunowiec morski, którego szczątki znane są z dolnokambryjskiej formacji Qiongzhusi w kantonie Chengjiang (prowincja Junnan, Chiny)
Żył ok. 530 mln lat temu. Jest najstarszym znanym przedstawicielem strunowców, o ok. 10 mln lat starszym od Pikaia gracilens, którego szczątki znane są z łupków z Burgess w zachodniej Kanadzie. Z tego powodu niektórzy paleontolodzy sugerowali, że kręgowce, które obejmują ludzi, ewoluowały od bezczaszkowców takich jak Cathaymyrus
Długość ciała Cathaymyrus ok. 5 cm. Posiadał strunę grzbietową oraz szczeliny skrzelowe. Wzdłuż brzucha, Cathaymyrus miał segmenty w kształcie litery V, podobne do mięśni ułożonych w bloki, występujących u żyjących obecnie prymitywnych strunowców, takich jak lancetnik.
6. Lancetnik - cechy, itp.
Lancetnik, szparoskrzelec lancetowaty (Branchiostoma lanceolatum)
Lancetnik ma bocznie spłaszczone ciało o długości kilku centymetrów (od 5 do 7 cm). Występuje w płytkich wodach morskich w Europie. Większość czasu spędza na wpół zagrzebany w gruboziarnistym piasku.
Ciało lancetnika jest miękkie i półprzezroczyste. Powłokę ciała tworzy jednowarstwowy nabłonek walcowaty (cylindryczny), który jest pokryty licznymi rzęskami i leży na warstwie tkanki łącznej. Wśród komórek nabłonka rozrzucone są komórki czuciowe i śluzowe.
Struna grzbietowa lancetnika różni się budową od struny kręgowców. Jest zbudowana z płaskich komórek ułożonych jedna za drugą i przypomina rulon monet. U kręgowców komórki tworzące strunę grzbietową mają układ nieregularny. Struna grzbietowa otoczona jest osłonką, która łączy się z otoczką obejmującą cewkę nerwową.
Płetwa brzuszna lancetnika rozdwaja się, tworząc tzw. fałdy boczne (metapleuralne), które dochodzą do otworu gębowego. W miejscu rozdwojenia się płetwy brzusznej znajduje się otwór jamy okołoskrzelowej
Niedaleko za nim leży otwór odbytowy. Z przodu ciała (na stronie brzusznej) znajduje się otwór przedgębowy otoczony czułkami. Płetwy lancetnika (grzbietowa, ogonowa, brzuszna) są tak naprawdę fałdami spełniającymi jedynie funkcję typowych płetw
Układ oddechowy jest silnie powiązany z układem pokarmowym. Szczeliny skrzelowe w gardzieli są oddzielone łukami skrzelowymi, które - podobnie jak u ryb - pełnią dwie funkcje: wymiany gazowej oraz odcedzania (filtrowania) zawiesin pokarmowych
Układ pokarmowy zaczyna się otworem przedgębowym, otoczonym czułkami, które odcedzają zbyt duże obiekty. Otwór przedgębowy prowadzi do lejka przedgębowego. Na jego dnie znajduje się otwór, obramowany specjalną błoną - żagielkiem (velum), prowadzący do gardzieli, zajmującej prawie połowę długości lancetnika. Żagielek pełni rolę zwieracza. Gardziel przechodzi w krótkie, proste jelito, kończące się odbytem. Wzdłuż gardzieli, po spodniej stronie biegnie bruzda - endostyl, którego komórki wydzielają substancje bogate w jod, zlepiające cząstki pokarmowe. Wzdłuż części grzbietowej gardzieli znajduje się bruzda nadskrzelowa (epibranchialna), połączona z endostylem dwoma pasmami migawkowymi. Pokarm zlepiony śluzem przesuwany jest dzięki ruchom rzęsek. Od jelita ku przodowi - obok gardzieli wybiega ślepy wyrostek zwany uchyłkiem wątrobowym (lub wątrobą). Pełni on podobne funkcje wątrobotrzustki.
Lancetnik ma wyraźnie zaznaczone miomery, czyli segmenty mięśniowe. Poprzedzielane są one łącznotkankowymi błoniastymi przegrodami - mioseptami. Miomery mają kształt litery V, zwróconej wierzchołkiem ku przodowi ciała. Miomery prawej i lewej strony ciała ułożone są w taki sposób, że miosepty jednych trafiają na połowy miomerów drugich. Dzięki temu lancetnik może się sprawnie poruszać. Mięśnie są poprzecznie prążkowane.
Układ krążenia jest zamknięty i jednoobiegowy. Nie ma w nim serca, a krew jest tłoczona przez niezależne skurcze naczyń krwionośnych. Krew jest bezbarwna i w niewielkim stopniu uczestniczy w transporcie tlenu. Rolę serca pełni tętniąca część naczynia brzusznego (zatoka żylna) i pulsujące rozszerzenie naczyń u podstaw przegród skrzelowych. W układzie krążenia lancetnika występuje układ wrotny wątrobotrzustki. Jest również obecny układ limfatyczny.
Narządami wydalniczymi są nefrydia, znajdujące się w grzbietowej części gardzieli.
Układ nerwowy zbudowany jest z cewki nerwowej, przebiegającej nad struną grzbietową. Odchodzą od niej nerwy, złożone z korzeni grzbietowych i brzusznych. Korzenie grzbietowe unerwiają ścianę ciała i narządy wewnętrzne, a brzuszne - miomery. Lancetnik nie ma mózgu, a jedynie niewielkie rozszerzenie cewki na przednim końcu ciała - tzw. pęcherzyk mózgowy. Nie ma też oczu, ale reaguje na światło dzięki tzw. oczkom Hessego, czyli skupiskom komórek światłoczułych porozrzucanych wzdłuż całej cewki nerwowej.
Lancetnik rozmnaża się wyłącznie płciowo. Jest rozdzielnopłciowy. Organami rozrodczymi są jądra u samca i jajniki u samicy. Brak jest przewodów wyprowadzających komórki rozrodcze. Dojrzałe komórki płciowe wypadają do jamy okołoskrzelowej w wyniku pękania gonad, a następnie wydostają na zewnątrz przez otwór atrialny. Zapłodnienie u lancetnika jest zewnętrzne. Z zapłodnionego jaja wylęga się asymetryczna larwa pokryta urzęsionym nabłonkiem.
7. Przegląd ptaków.
Gromada: Ptaki
Nadrząd: Ptaki bezgrzebieniowe
Nadrząd: Pingwiny
Nadrząd: Ptaki grzebieniowe:
Rząd: Drapieżne
Rząd: Brodzące
Rząd: Blaszkodziobe
Rząd: Kuraki
Ptaki bezgrzebieniowe - zredukowane skrzydła, silne kończyny tylne z 3 lub 2 palcami, mostek bez grzebienia, pióra pozbawione chorągiewki Przedstawiciele: strusie,
Pingwiny: Są to ptaki pozbawione zdolności lotu.Dobrze pływają. Na mostku występuje duży grzebień, który jest miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydła służące do wiosłowania. Przedstawiciele: Pingwin cesarski, Pingwin magellański, Pingwin królewski
Ptaki grzebieniowe: Mają grzebień kostny na mostku.Charakteryzują się zdolnością lotu.
Ptaki drapieżne: Mają mocny zakrzywiony dziób, palce zaopatrzone w pazury. Są gniazdownikami, nie zawsze ścielą własne gniazdo. Dla większych gatunków charakterystyczny jest lot szybowcowy. Wystepują 4 rodziny: kondorowate (Cathartidae) - (sępnik czarny, kondor królewski, kondor kalifornijski, kondor wielki), rybołowy (Pandionidae) - (rybołów, rybołów australijski), jastrzębiowate (Accipitridae), sekretarze (Sagittariidae) -(jastrzębie, myszołowy, orły, orłosępy, sępy, harpie, cykojady, gadożery, kaniuki)
Ptaki brodzące: Mają długie nogi, lecz są słabymi biegaczami. Przednie palce są połączone błoną tylko u nasady lub do połowy drugiego palca. Tylny palec długi jest dobrze wykształcony. (bociany, żaribu, marabuty,
Ptaki blaszkodziobe: Umiejętność pływania jest wynikiem budowy nóg. Trzy palce przednie są spięte błoną, a czwarty tylny jest wolny. Noga tworzy rodzaj wiosła. Dziób jest zaopatrzony w blaszki, służące do cedzenia wody. Gruczoł kuprowy chroni pióra przed namakaniem. - 3 rodziny: skrzydłoszpony (Anhimidae), (skrzydłoszpon rogaty, skrzydłoszpon obrożny, skrzydłoszpon czarnoszyi) kaczkowate (Anatidae) ( drzewice, pstrokaczki, bisiorki, sterniczki, gęsi, kaczki) bezpłetwce (Anseranatidae) (Bezpłetwiec, gęś skąpopłetwa)
Kuraki: Są to ptaki lądowe, grzebiące. Ich ciało jest krępe, z małą głową i lekko zagiętym dziobem. Nogi są czteropalczaste. Palce mają silne, tępe pazury. Nigdy nie kąpią się w wodzie, tylko w piasku i w pyle. Gatunki osiadłe, z wyjątkiem przepiórki. Rodziny: nogale (nogal brunatny, nogal prążkowany, nogal hełmiasty, nogal molucki) czubaczowate (grdacz soplowaty penelopina, jednoróg, czubacz rdzawy), przepióry (przepiór łuskowany, przepiór ozdobny, przepiór prążkowany, przepiór kreskowany, przepiór rdzawolicy) , kurowate (przepiórka madagaskarska, przepiórka czarna, przepiórka nowogwinejska ,przepiórecznik, bezszpon, paw, bażant,), perlice (perlica zwyczajna, perlica sępia)
8. Latimeria.
Latimeria (Latimeria chalumnae) - gatunek drapieżnej ryby mięśniopłetwej, opisany naukowo w 1938 na podstawie jednego okazu złowionego przy brzegach południowo-wschodniej Afryki.
Złowiony okaz mierzył 1,5 m długości i ważył ok. 60 kg. Długość ciała największych osobników dochodzi do 2 m przy masie kilkudziesięciu, maksymalnie 95 kg. Ciało stalowoniebieskie z jasnymi plamami osłonięte jest dużymi, okrągłymi łuskami pokrytymi kosminą. Płetwy parzyste osadzone są na silnych trzonach. W budowie wewnętrznej zachowało się wiele cech zbliżających latimerie do ryb chrzęstnoszkieletowych, m.in. podobny system regulacji ciśnienia osmotycznego, spiralny fałd zwiększający powierzchnię chłonną jelita oraz w większości chrzęstny szkielet, tylko częściowo skostniały. Pęcherz pławny latimerii osłania tkanka tłuszczowa.
Latimerie L. chalumnae przebywają na głębokościach 150-700 m, nad skalistym dnem i w jaskiniach pochodzenia wulkanicznego. Prowadzą nocny tryb życia. Żywią się rybami i głowonogami (głównie kałamarnicami). Latimeria jest gatunkiem jajożyworodnym.
9. Kręgowce - struna grzbietowa.
Struna grzbietowa (Chorda dorsalis) − pierwotna forma wewnętrznego szkieletu osiowego niektórych zwierząt (tj. u strunowców). Ma postać walcowatego, sprężystego pręta zbudowanego z komórek tkanki łącznej. U form wyższych ewolucyjnie zastępowana jest przez kręgosłup. Nad struną grzbietową ciągnie się cewkowaty układ nerwowy.
charakteryzuje zarodki wszystkich strunowców oraz dorosłe osobniki bezczaszkowców, krągłoustych, ryb jesiotrowatych, dwudysznych i zrosłogłowych.
Zbudowana jest ze zwakuolizowanych komórek otoczonych włóknistą pochwą. Położona pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym i przewodem pokarmowym, tworzy szkielet osiowy lub oś, wokół której powstaje kręgosłup. W rozwoju zarodkowym kształtuje się w tym samym czasie co mezoderma, a rozwija się z grzbietowej ściany prajelita.
U niektórych kręgowców zachowały się pozostałości struny grzbietowej u osobników dorosłych, np. u człowieka są to jądra miażdżyste w kręgosłupie, w dyskach międzykręgowych.
10. Filogeneza. (drzewka, które były na koło)
11. Mózg - Funkcje poszczególnych części.
Mózg składa się z dwóch półkul: prawej i lewej
Prawa: kontroluje myślenie artystyczne i twórcze. Włókna nerwowe idące od prawej półkuli przechodzą na stronę lewą rdzenia kręgowego, skutkiem czego mięśnie jednej strony ciała pozostają pod kontrolą ośrodków nerwowych strony przeciwnej (np. uszkodzenie prawej półkuli mózgu powoduje porażenie mięśni po stronie lewej)
Lewa - zazwyczaj kontroluje mowę, odpowiada za myślenie logiczne, potrzebne do zrozumienia np. nauk ścisłych. Włókna nerwowe idące od lewej półkuli przechodzą na stronę prawą rdzenia kręgowego, skutkiem czego mięśnie jednej strony ciała pozostają pod kontrolą ośrodków nerwowych strony przeciwnej (np. uszkodzenie lewej półkuli mózgu powoduje porażenie mięśni po stronie prawej)
mózg można też podzielić na płaty, które są takie same w każdej półkuli
płat czołowy - z ośrodkiem ruchowym i ruchowym mowy. Płat czołowy odpowiada za planowanie, myślenie, pamięć, wolę działania i podejmowanie decyzji, ocenę emocji i sytuacji, pamięć wyuczonych działań ruchowych, np. taniec, nawyki, specyficzne schematy zachowań, wyrazy twarzy, przewidywanie konsekwencji działań, konformizm społeczny, takt, uczucia błogostanu (układ nagrody), frustracji, lęku i napięcia.
płat skroniowy - z ośrodkiem słuchu i czuciowym mowy. Płat skroniowy odpowiada za: mowę, pamięć werbalną, zapamiętywanie, rozpoznawanie obiektów, słuch muzyczny i wrażenia dźwiękowe, analizę zapachów.
płat ciemieniowy - z ośrodkiem czucia oraz korą integrującą, doznania czuciowe, wzrokowe i słuchowe. Płat ciemieniowy odpowiada za: orientację przestrzenną, celowe ruchy, rozpoznawanie ruchu, czucie temperatury, dotyku, bólu (górna część), umiejscowienie wrażeń czuciowych, integrację ruchu i wzroku, integrację czucia i wzroku, rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych
płat potyliczny - z ośrodkiem wzroku, Płat potyliczny odpowiada za: widzenie, analizę koloru, ruchu, kształtu głębi, skojarzenia wzrokowe
12. Najliczniejsze gatunki. (nie wiadomo czego)
13. Od jakich gadów wywodzą się ssaki, ptaki.
Ptaki wywodzą się od małych gadów drapieżnych - teropodów
Ssaki powstały z gadów ssakokształtnych (pelikozaury i terapsydy). Z jednej z grup terapsydów zwanej cynodontami wyodrębniły się ssaki
14. Adaptacje ptaków do lotu, funkcje worków.
Skrzydła pokryte piórami, których specyficzna budowa pozwala na uzyskanie siły nośnej
lot wymaga dużych nakładów energii - stąd szybka przemiana materii (temp ciała 38- 45 stopni)
przekształcenie kończyn przednich w skrzydła -palce są szczątkowe i zrośnięte ze sobą, modyfikacja nadgarstka i stawu łokciowego umożliwiająca składanie skrzydeł w stanie spoczynku
budowa powierzchni skrzydła umożliwia wytworzenie siły nośnej bez poruszania skrzydłami (szybowanie)
szkielet ptaków jest zwarty i lekki. Lekkość ta osiągnięta jest dzięki odpowiednio delikatnej strukturze elementów kostnych - wiele kości długich to tzw. kości pneumatyczne, wypełnione powietrzem. Przednia część mostka ptaków latających jest silnie rozrośnięta i tworzy ją grzebień. Jest on miejscem przyczepu mięśni poruszających skrzydłami. Zrośnięcie piersiowego odcinka kręgosłupa jest bardzo ważnym przystosowaniem do lotu. Stanowi solidne oparcie dla skrzydeł i pozwala zarazem na utrzymanie poziomego ułożenia kręgosłupa bez wysiłku mięśniowego.
Zrośnięte obojczyki rozpierają stawy barkowe, tak aby lepiej machać skrzydłami (większy zakres ruchu)
utrata uzębienia i skrócenie kostnego ogona - zmniejszenie ciężaru ciała
worki powietrzne wypełniają przestrzenie pomiędzy narządami, magazynują w nich świeże powietrze. Podczas wdechu powietrze z głównego oskrzela trafia do przednich worków płucnych, jednocześnie napełniają się worki tylne. Podczas wydechu powietrze (zużyte) z worków przednich zostaje usunięte z organizmu, zaś świeże powietrze z worków tylnych zostaje wtłoczone do kanalików płuc. W ten sposób ptak ma cały czas dostarczany tlen, zarówno podczas wdechu jak i wydechu - ten proces nazywamy podwójnym oddychaniem.
Mocno rozbudowany móżdżek odpowiadający za orientację przestrzenną, koordynacje ruchów i równowagę
Brak pęcherza moczowego dla zmniejszenia ciężaru, wydalanie nierozwodnionego kwasu moczowego razem z odchodami
redukcja połowy układu rozrodczego (jeden jajnik, jeden jajowód) - zmniejszenie ciężaru ciała
15. Łuki skrzelowe, przekształcenia, w co?
Dookoła przedniej części przewodu pokarmowego powstają łuki skrzelowe, które przechodzą w następnym stadium w łuki chrzęstne. Wyróżniamy I łuk - żuchwowy, II łuk- gnykowy i następnie cztery dalsze właściwe łuki skrzelowe.
I-y łuk skrzelowy złożony jest z części górnej-chrząstki podniebiennej i kwadratowej oraz części dolnej - chrząstki Meckela, która za pomocą tylnej części stawowej zestawia się z chrząstką kwadratową.
II. łuk gnykowy zawiera chrząstkę gnykowo- żuchwową w części górnej i w części dolnej chrząstkę gnykowa.
III,IV, V, VI-y właściwe łuki skrzelowe, są segmentowane.
Między pierwszym a drugim łukiem występuje tryskawka, która jest zaczątkiem jamy bębenkowej i służy do przepływu wody niezależnie od ruchów oddechowych zachodzących pomiędzy pozostałymi łukami skrzelowymi. Ten przepływ wody przez tryskawkę przewodzi impulsy z drgań wody do ucha wewnętrznego.
Taki układ występuje u rekina jako ostateczny. Od ryb kostnoszkieletowych, łuki skrzelowe ulegają skostnieniu. Dalsze transformacje łuków zachodzą pod wpływem zmian w zawieszeniu aparatu szczękowo-żuchwowego. U ryb zawieszenie to jest w postaci chrząstki gnykowo-żuchwowej ( hyostylia). U płazów, gadów i ptaków, chrząstka gnykowo-żuchwowa przekształca się w kolumienkę jedyną kosteczkę słuchową jamy bębenkowej, która jak wspomniano powstaje z tryskawki. Zaś u ssaków zawieszenie aparatu szczękowo-żuchwowego u płazów, gadów i ptaków jest za pomocą kości podniebiennej, która łączy go z mózgoczaszką wyrostkami usznym i oczodołowym. U ssaków, chrząstka stawowa tworzy kosteczkę słuchową - młoteczek, a kwadratowa kowadełko. Część górna łuku żuchwowego jak szczęka czy podniebienie jest pokryta przez skóroczaszkę i jest nieruchomo połączona z mózgoczaszką. Wytwarza się nowy staw między kośćmi pokrywowymi tworzącymi łuskę kości skroniowej i kością zębową. Reszta II łuku skrzelowego razem z III łukiem tworzy kość gnykową a IV,V i VI łuk skrzelowy tworzą krtań. Warto też wspomnieć o tym, że już u płazów, gadów, ptaków II,III i IV łuk skrzelowy przekształca się w szkielet języka
16. Hipotezy dot. wymarcia dinozaurów.
Asteroida uderza w Ziemie, pył wzniecony przez nią zabija życie roślinne, wymierają roślinożercy, a za nimi drapieżniki. Jako argument do tej tezy, podaje się odnalezienie krateru na półwyspie Jukatan, jego powstanie datuje się na 66 milionów lat temu, czyli w czasie, kiedy wyginęły dinozaury. Było to zderzenie z potężnym meteorytem o średnicy około 10 km.
ogromna pandemia jakiejś choroby, która wybija wszystkie dinki
gwałtowne zmiany klimatyczne, do których dinki nie zdążyły się przystosować
zmiana biegunowości ziemi połączona z nagłym rozbłyskiem słonecznym, który bardzo mocno nadwyrężył warstwę ozonową, a w rezultacie doprowadził do obumarcia roślin itd.. Taka zmiana biegunowości miała miejsce około 65 milionów lat temu, a więc zbiega się z czasem, w którym wyginęły dinozaury.
Niedaleki od naszego układu słonecznego wybuch supernowej i zabójcze promieniowanie tym wywołane , które mogłoby zabić większość roślin i zwierząt, + rozwalenie warstwy ozonowej i zmiany klimatyczne
aktywność wulkaniczna na ogromną skalę, która mogła gwałtownie zmienić klimat ziemi - dinki nie zdążyły się przystosować
17. Dinozaury polskie.
Jak dotąd udało się odkryć niewątpliwe tropy dinozaurów w utworach jury dolnej i górnej w Górach Świętokrzyskich, a także szkielety bardzo starych pradinozaurów z utworów górnego triasu w Krasiejowie (Opolszczyzna). Te krasiejowskie dinozaury są jednymi z najstarszych w świecie
W 2005 (Przegląd Geologiczny nr 5) opisano tropy drapieżnych dinozaurów (teropodów) i dinozaurów ptasiomiednicznych z triasu polskich Tatr
Polski dinozaur drapieżny z Lisowic Wykopanie w śląskiej cegielni koło Lublińca fragmentów jego szkieletu zaskoczyło świat nauki. Tę sensacyjną wiadomość oficjalnie ogłosili 28 lipca 2008 r. trzej odkrywcy: dr Tomasz Sulej z Instytutu Paleobiologii PAN, prof. Jerzy Dzik z tegoż oraz z Uniwersytetu Warszawskiego
i doktorant profesora, Grzegorz Niedźwiecki. Smok, bo tak został roboczo nazwany, jest nie tylko pierwszym dinozaurem drapieżnym znalezionym w Polsce ale też największym znanym sprzed 200 mln. lat. Należy do najstarszego przedstawiciela grupy potężnych teropodów, do której zaliczane są wielkie tyranozaury. Jest również pierwszą w Polsce skamieniałością, którą bezdyskusyjnie zidentyfikowano jako dinozaura.
Smok miał około 4-5 metrów długości i ważył do 1 tony. Potrafił szybko biegać na tylnych kończynach a sprawne poruszanie się ułatwiała mu mocna i lekka konstrukcja szkieletu. Miał długie kończyny przednie, co pozwala przypuszczać, że z łatwością przytrzymywał nimi swoje ofiary. Zwierzę pozostawiło po sobie 40-centymetrowe trójpalczaste ślady tylnych łap z odciskami pazurów oraz poduszek palcowych. Te tropy zachowały się w formie tzw. naturalnych odlewów na dolnych powierzchniach ławic skalnych. Jego zęby były płaskie
i piłkowane, przystosowane do cięcia mięsa. Największe z nich mają prawie 7 cm długości - stanowiły zapewne straszną broń podczas ataku na ofiary, którymi były m.in. gady ssakokształtne z grupy dicynodontów.
18. Najstarsze żuchwowce.
Guiyu - rodzaj wczesnej ryby mięśniopłetwej. Jest to najstarsza znana ryba mięśniopłetwa, jak również najstarszy żuchwowiec znany z niemal kompletnych szczątków. Zachowane w znakomitym stanie skamieniałości Guiyu oneiros odnaleziono w datowanych na ludlow osadach w prowincji Junnan w Chinach. Szkielet pozaczaszkowy wykazuje zarówno prymitywne cechy żuchwowców nienależących do Osteichtyes, zaawansowane cechy przedstawicieli koronnej grupy kostnoszkieletowych, a także połączenie różnych cech bazalnych mięśniopłetwych. Odkrycie Guiyu dowodzi, że linia rodowa kostnoszkieletowych rozeszła się na mięśniopłetwe i promieniopłetwe nie później niż 419 mln lat temu
19. Narząd Webera.
rodzaj narządu usprawniającego (wspomagającego) narząd słuchu spotykany u niektórych ryb (np. karpiowatych i sumowatych), tworzony przez kostne połączenie między pęcherzem pławnym a błędnikiem błoniastym (właściwym narządem słuchu); służy do przekazywania drgań pęcherza pławnego, wywoływanych przez dźwięki wysokiej częstotliwości, do ucha wewnętrznego.
20. Zapłodnienie - np. jaja w sznurach u płazów.
21. Ryby dwudyszne
(Dipnoi) - podgromada ryb mięśniopłetwych (Sarcopterygii) charakteryzujących się możliwością oddychania przy pomocy częściowo uwstecznionych skrzeli lub za pomocą pęcherza pławnego przekształconego w rodzaj płuca połączonego z przełykiem (stąd nazwa dwudyszne).
nieliczne przetrwały do czasów współczesnych
podczas okresów suchych (suszy) zagrzebują się w mule, otaczają kokonem z zasychającego śluzu i zapadają w odrętwienie
oddychają wówczas tylko za pomocą przekształconego pęcherza pławnego, który pełni funkcję prymitywnych płuc połączonych z przełykiem (jest to rozwiązanie anatomiczne pierwotne dla kręgowców szczękowych). Dwudyszne ryby posiadają także oddzielny krwiobieg płucny.
Gatunki:
Rogoząb australijski, barramunda, baramunda (Neoceratodus forsteri)
Prapłaziec, płazak (Lepidosiren paradoxa)
Prapłetwiec (Protopterus)
22. Łacińskie nazwy: wilk, żubr, ryś, łoś, jeleń, dzik, lis, bielik, orzeł przedni, głuszec, bociany - oba gat., żuraw, + płazy i gady polskie
Wilk, wilk szary (Canis lupus )
Żubr (Bison bonasus)
Ryś, ryś euroazjatycki, ryś eurazjatycki (Lynx lynx)
Łoś (Alces alces)
Jeleń (Cervus elaphus)
Dzik (Sus scrofa)
Bielik (zwyczajny) (Haliaeetus albicilla)
Orzeł przedni (Aquila chrysaetos)
Głuszec (głuszec zwyczajny) (Tetrao urogallus)
Bocian biały (Ciconia ciconia)
Bocian czarny, hajstra (Ciconia nigra)
Żuraw (zwyczajny), żuraw szary (Grus grus)
Ropucha szara - Bufo bufo
Ropucha zielona - Bufo viridis
Ropucha paskówka - Bufo calamita
Salamandra plamista - Salamandra salamandra
Traszka grzebieniasta - Triturus cristatus
Traszka zwyczajna - Triturus vulgaris
Traszka górska - Triturus alpestris
Traszka karpacka - Triturus montandoni
Grzebiuszka ziemna - Pelobates fuscus
Żaba jeziorkowa - Rana lessonae
Żaba wodna - rana esculenta
Żaba śmieszka - Rana ridibunda
Żaba trawna - Rana temporaria
Żaba moczarowa - Rana arvalis
Żaba dalmatyńska - Rana dalmatina /Żaba zwinka - Rana agilis
Rzekotka drzewna - Hyla arborea
Kumak nizinny - Bombina bombina
Kumak górski - Bombina variegata
Żółw błotny (Emys orbicularis)
Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
Jaszczurka zielona (Lacerta viridis)
Jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara)
Padalec zwyczajny (Anguis fragilis)
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix)
Zaskroniec rybołów (Natrix tesselata) - jeden osobnik widziany w 2009
Wąż Eskulapa (Elaphe longissima)
Gniewosz plamisty (Coronella austriaca)
Żmija zygzakowata (Vipera berus)