1. Przedmiot i zadania dydaktyki

Przedmiot dydaktyki - proces nauczania i uczenia się, lub proces kształcenia i samokształcenia. Dydaktyka jest nauką teoretyczną-diagnostyczną i prognostyczną oraz praktyczną(stosujemy zadania instrumentalno-techniczne). A więc odpowiada na pytania, jak to rozwiązać. Dzieli się na ogólną(problemy wspólne i podstawowe dla nauczania) i szczegółowe(Problemy poszczególnych przedmiotów)czyli metodyki.

Zadania dydaktyki - dydaktyka jako nauka wykrywa i wyjaśnia określone zależności między pewnymi czynnościami, treściami, metodami formami, środkami oraz warunkami pracy uczniów i nauczycieli.

2. Jak rozumiesz pojęcia: kształcenie, nauczaniem uczenie się, samokształcenie ?

1. kształcenie:

• to nauczanie i uczenie się

• jest organizowane w instytucjach wyższych np.: studia

• jest to działanie planowe, wielostronne, ukierunkowane na realizację określonych celów i wymagające systematycznego i długotrwałego wysiłku

• rezultatem kształcenia jest wykształcenie, które odnosi się do całej osobowości

2. nauczanie:

• może być domowe lub zinstytucjonalizowane

• jest systematyczne, planowe, bezpośrednie kierowane procesem uczenia się

• jest organizowane przez szkołę

• powinno być organizowane aby uczenie się pod kierunkiem nauczyciela było aktywne

• jest to samodzielne dochodzenie do wiedzy i umiejętności

3. uczenie się:

• planowy, zamierzony, złożony proces, którego siłą napędową są motywy uczenia się a rezultatem wiadomości, umiejętności, nawyki

• opiera się na bezpośrednim poznaniu lub doświadczeniu w toku którego powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają modyfikacji zachowania wcześniej nabyte

• uczenie się wymaga aktywności jednostki

• może przybrać różne formy: indywidualne, grupowe, zbiorowe

• rezultatem uczenia się są umiejętności, wiadomości, postawy

4. samokształcenie:

• kształcenie bez udziału instytucji

• nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej

3. Dydaktyka herbartowska (tradycyjna)

• nauczyciel jest aktywny, układa pytania i zadania

• nauczyciel decyduje

• najważniejszy cel to wychowanie silnego człowieka

• występują kary a także dyscyplina(jeżeli uczeń się nie podporządkował to był karany)

• jest to dydaktyka pamięci

• przedmioty humanistyczna

• ważna jest wiedza

4. Dydaktyka deweyowska (progresywistyczna)

• aktywny jest uczeń

• jest to dydaktyka myślenia

• dominuje wiedza użyteczna tzn potrzebna w życiu

• zadawanie prac problemowych

• ważne są umiejętności

Etapy myślenia wg John'a Dewey`a (rozwiązywanie problemów):

• odczucie trudności

• określenie, nazwanie trudności

• wyszukiwanie pomysłu rozwiązania

• formułowanie hipotezy

• rozwiązywanie problemu

5. Tendencje przemian w dydaktyce współczesnej

• jest różnorodność jeżeli chodzi o wybór szkoły

• dydaktykę współczesną łączy się z wartościami

• globalne traktowanie człowieka jako całej osobowości

• odchodzi się od dydaktyki technicznej na rzecz podmiotowości, szacunku

6. Wartości a cele edukacyjne

Źródło celów kształcenia

Cele wywodzą się z system wartości

Wartości - to co jest dla nas ważne, to co kieruje naszym życiem.

Aksjologia - subdyscyplina zajmująca się wartościami (co jest dla nas ważne?).

Dla dydaktyki ważne, cenne są te wartości, które służą prawidłowemu rozwojowi życia. Te, z których są wyprowadzone cele kształcenia (uczenia się i nauczania)

Dla rozwoju człowieka cenna są takie wartości jak:

1. dobro- należy odróżnić dobro od zła, dobro kształci wolę dziecka.

2. Piękno - (moralne, duszy), prawidłowy rozwój emocjonalny jest wtedy kiedy dziecko jest otoczone „pięknem”. Człowiek jest wrażliwy na piękno, szlachetny.

3. Prawda- kształci, doskonali intelekt, człowiek dąży do prawdy.

4. Wykształcenie

5. Duchowość człowieka

Są to wartości uniwersalne, takie które przetrwały wiele lat, to te, którymi powinniśmy się kierować ustalając cele nauczania.

Wartości i przekonania człowieka stanowią jego ideały.

Cele nauczania- dotyczą uczniów i opisują zmiany jakie chcemy w nich uzyskać charakteryzując stan końcowy.

Cele nauczania określa się w dydaktyce jako zamierzone wartości uczniów. W skład tych właściwości wchodzą wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy. To zamierzony wynik nauczania.

Rodzaje celów:

1. Ogólne:

• wskazują kierunki dążeń pedagogicznych (kształtowanie dumy narodowej, szacunku dla ludzi starszych)

• jest to wychowanie w kierunku pomocy

2. Operacyjne:

• -są bardziej sprecyzowane

• -stanowią dokładny opis wyników, które maja być uzyskane

• -są formułowane jako zamierzone osiągnięcia

• -cel ogólny rozkładany jest na cel operacyjny

• -cele operacyjne są łatwe do osiągnięcia

Dlaczego operacjonalizujemy cele ogólne?

• -dlatego, że łatwo je sprawdzić

• -dlatego, że łączą cele z materiałem nauczania

Klasyfikacja celów nauczania (wyróżniamy 2 ujęcia):

1. Ujęcie tradycyjne- przedstawia się charakterystykę jednego lub więcej celów nie stosując żadnej klasyfikacji(np. szkoła herbartowska)

2. Ujęcie opisowe- W. Okoń wyróżnia dwie strony:

• rzeczową:

1. są to wiadomości, umiejętności, nawyki

2. to przede wszystkim poznawanie świata w społeczeństwie, technice, sztuce

3. to przygotowanie uczniów do działalności praktycznej

4. to kształtowanie u uczniów nawykowych przekonań i poglądów

• osobowościową:

1. to poznawanie samego siebie, rozwijanie sprawności umysłowych, zdolności poznawczych(myślenie, wyobraźnię, pamięć, uwagę, zdolności obserwacyjne)

2. to kształtowanie potrzeb, motywacji, zainteresowań, zamiłowań

3. to wdrażanie do samoedukacji (samokształcenia)

4. to potrzeby duchowe, intelektualne

5. to rozwijanie motywacji

7. Na czym polega opcjonalizacja celów nauczania? Przedstaw na dowolnym przykładzie.

OPERACJONALIZACJA- to zamiana celów ogólnych na cele operacyjne. W toku operacjonalizacji cele ogólne ulegają następującym zmianom:

1.Cele są jasno sprecyzowane (tzn. pozbawione luźnych wyrażeń)

2.Cele są konkretne (potrafię coś zrobić, wyliczyć)

3.Cele są uszczegółowione

4.Cele są upodmiotowane (tzn. dotyczą konkretnego dziecka)

Dlaczego operacjonalizujemy cele ogólne?

-dlatego, że łatwo je sprawdzić

-dlatego, że łączą cele z materiałem nauczania

8. Omów taksonomię nauczania ABC B. Nirmierki.

Zaproponowana przez B. Niemierkę taksonomia obejmuje dwa poziomy i cztery kategorie.

Taksonomia celów nauczania		Określenie wieloznaczne czynności ucznia	Określenie konkretnych czynności ucznia
I Poziom wiadomości	A. Zapamiętanie wiadomości	Uczeń powinien wiedzieć ...............	Uczeń potrafi nazwać, zdefiniować, wymienić, Zidentyfikować, wyliczyć
		B. Zrozumienie wiadomości	Uczeń powinien rozumieć ...............	Uczeń potrafi streścić, wyjaśnić, zilustrować, rozróżniać, zinterpretować, uporządkować
	II Poziom umiejętności	C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych	Uczeń potrafi praktycznie wykorzystać wiadomości, przy czym cel nie może być zbyt odległy od celów osiąganych w czasie ćwiczeń	Uczeń potrafi rozwiązać, skonstruować, zastosować, porównać, sklasyfikować, narysować, scharakteryzować, zmierzyć, wybrać sposób, zaprojektować, wykreślić
		D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych	Uczeń potrafi formułować problemy, dokonywać analizy i syntezy nowych zjawisk.	Uczeń potrafi dowieść, przewidzieć, zanalizować, wykryć, ocenić, zaproponować, zaplanować, wnioskować

9. Omów taksonomię celów praktycznych B. Niemierki.

To Umiejętności praktyczne, inaczej psychomotoryczne są czynnościami łączącymi myślenie z ruchem fizycznym. Są to, np.: pisanie, rysowanie, taniec itp..

B. Niemierski swoją taksonomię celów praktycznych oparł na dwóch poziomach celów: „działania” i „umiejętności”.

Taksonomia celów działania praktycznego powstała, by ułatwić nauczycielowi i uczniowi ustalenie płaszczyzny działania       i określenia, o jakie działanie dokładnie chodzi.

10. Porównaj koncepcję informacyjną treści nauczania z koncepcją czynnościową.

Treść nauczania traktuje się jako system elementów. jeśli za najmniejszy element uwaza się wiadomości to jest to koncepcja treści - informacyjna:

• informacja oparta na wiadomościach

• akcentująca zapamiętanie i odtwarzanie wiadomości

• informacyjnie bogata, ale czynnościowo uboga

Jeśli za najmniejszy element uważa się czynność to mamy koncepcje czynnościową:

• oparta na czynnościach, umiejętnościach

• akcentująca wytwarzanie i zastosowanie wiadomości

• czynnościowo bogata a informacyjnie uboga

11. Plany i programy nauczania. Program nauczania czy program szkolny ?

Plan i program nauczania są dokumentami stanowiącymi podstawę organizacji pracy dydaktyczno - wychowawczej danego typu szkoły oraz nauczycieli poszczególnych przedmiotów. Na bazie programu nauczania każdy nauczyciel jest zobowiązany do opracowania rozkładu materiału nauczania o następującym układzie

I. numer lekcji, dział, liczba zaplanowanych godzin, tematy jednostek lekcyjnych, okres
Nauki, środki dydaktyczne, uwagi

II. numer lekcji, tematy jednostek metodycznych, liczba godzin, metody, środki dydaktyczne , uwagi

PLAN NAUCZANIA	PROGRAM NAUCZANIA
1) Zawiera: - Wykaz przedmiotów realizowanych w danej szkole, - Liczbę godzin przeznaczonych na realizację każdego przedmiotu, - Rozkład przedmiotu na poszczególne lata nauki	1) Zawiera: - Uwagi wstępne dotyczące celów i zadań nauczania danego przedmiotu, - Materiał nauczania w postaci kolejnych haseł programowych, - Uwagi o realizacji programu.
2) Czas nauki poszczególnych przedmiotów zależy od: - Zakresu materiału, - Korelacji z innymi przedmiotami	2) Każdy nauczyciel zobowiązany jest znać: - Program nauczanego przez siebie przedmiotu w danej klasie, - Program nauczania tego przedmiotu w klasach niższych i wyższych, - Program nauczania przedmiotów pokrewnych.
3) Rozkład przedmiotu na poszczególne lata nauki zależy od: - Znaczenia danego przedmiotu dla uczenia się innych przedmiotów, - Konkretnego zawodu, - Stopnia złożoności treści danego przedmiotu.	3) Ustala, jakie umiejętności, wiadomości i nawyki uczniowie powinni opanować w ramach nauczania danego przedmiotu i w jakiej kolejności
4) Kolejność wprowadzania przedmiotu zależy też od wymagań stawianych danemu profilowi kształcenia oraz od struktury organizacyjnej nauczania, która obejmuje: - Szczebel propedeutyczny - klasy I - III, - Szczebel wstępnej systematyki - klasy IV - VIII, - Szczebel systematyczny - szkoły średnie	4) Podobnie jak plan, program jest dokumentem zatwierdzonym przez władze oświatowe, ale z możliwością wprowadzenia zmian przez zespoły przedmiotowo - metodyczne. Istnieje możliwość tworzenia programów autorskich. W szkołach niepublicznych tworzą je sami nauczyciele, w szkołach publicznych zespoły nauczycieli. Taki program można realizować tylko po zatwierdzeniu przez ministerstwo.

12. Autorski program szkolny i jego zawartość.

Każdy program autorski, mimo swojego indywidualnego charakteru, musi spełniać wymogi określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009 r.

Każdy program autorski musi uzyskać:

• program wychowania przedszkolnego - pozytywną opinię nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje do pracy w przedszkolu;

• program nauczania ogólnego - pozytywną opinię nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe w zakresie zgodnym z zakresem treści nauczania, które program obejmuje;

13. Scharakteryzuj ogniwa (momenty) procesu nauczania i uczenia się.

1. Uświadomienie uczniom celów i zadań

Zadaniem nauczyciela jest troska o stałe mobilizowanie uczniów do nauki. Momentem wyjściowym jest uświadomienie celów i ukształtowanie pozytywnej motywacji.

2. Zapoznanie uczniów z nowym materiałem

Źródłem poznania jest rzeczywistość, lub słowo drukowane/pisane.

Poznanie (zmysłowe, umysłowe, praktyczne)następuje:

• Poprzez bezpośrednie zetknięcie z nimi (obserwacje)

• Za pomocą środków poglądowych(modele, rysunki, obrazki)

• Za pomocą słowa mówionego lub drukowanego

3. Uogólnienie( nabywanie nowych pojęć)

„Pojęcie” odzwierciedla ogólne i istotne cechy rzeczy i zjawisk. Proces kształtowania pojęć ma charakter złożony i jest rezultatem świadomego wysiłku myślowego. Kojarzenie nazwy z odpowiadającemu im przedmiotem oraz utrwalenie wytworzonych skojarzeń.

Momenty (etapy) kształtowania pojęć:

1. Zestawienie danej rzeczy lub zjawiska z innymi w celu wyodrębnienia ich spośród innych.

2. Wyszukiwanie cech wspólnych

3. Wyszukiwanie cech różniących

4. Wytwarzanie danego podejścia na podstawie znajomości istotnych cech danej kategorii

5. Zastosowanie przez ucznia poznanego pojęcia w nowych sytuacjach poznawczych.

4. Utrwalenie przyswojonego materiału( poznanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy)

Trening, ćwiczenia, systematyczność. Na trwałość materiału wpływają takie czynniki jak metody i środki dydaktyczne, racjonalne i poprawne realizowane ogniwa nauczania - uczenia się.

5. Kształtowanie umiejętności i nawyków ( od teorii do praktyki)

Umiejętność wykorzystywania wiedzy. Umiejętności to zdolność posługiwania się nabytą wiedzą przy wykorzystaniu określonej wiedzy. Przez wielokrotne powtarzanie umiejętności dochodzimy do nawyków, czyli doskonale wyćwiczonej umiejętności ( znajomości umiejętność trwała umiejętność nawyktrwały nawyk)

Fazy kształtowania umiejętności:

1. Uświadomienie sobie nazwy, znaczenia danej umiejętności (wyzwala motywację, mobilizuje)

2. Sformułowanie reguł działania z równoczesnym objaśnieniem sposobu wykonywania danej czynności

3. Pokazywanie wzoru danej czynności pomaga w wytworzeniu się modelu - działanie w świadomości.

4. Pierwsze samodzielne czynności

5. Systematyczne i samodzielne ćwiczenia

6. Wiązanie treści z praktyką

Walory poznawcze i wychowawcze praktyki:

• Pozwala lepiej zrozumieć i zapamiętać wiadomości.

• Pobudza do aktywności intelektualnej

• Sprzyja rozwojowi samodzielności

• Wyzwala przeżycia emocjonalne

Praktyka jest źródłem poznania, weryfikuje poznanie i służy kształceniu rzeczywistości.

7. Kontrola i ocena wyników

Kontrola pomaga w usuwaniu braków i uzupełnianiu luk. Kontrola jest kojarzona z oceną lub uzasadnieniem słownym. Ważne jest również samokontrola. Ocena powinna być dostosowana do wymagań programowych. Powinna też być adekwatna, obiektywna i wyczerpująca, uzasadnieni ona, jasna, sprawiedliwa, umotywowana, motywująca. Pełni funkcję wychowawczą, gdyż wyodrębniają poczucie odpowiedzialności, dyscyplinę, pracowitość i dokładność.

14. Relacje między nauczaniem i uczeniem się. Uzasadnij, że to dwa wzajemnie powiązane procesy.

• są to dwa zintegrowane procesy

• te dwa pojęcia łączy: wspólny cel, wspólne treści, metody i formy (SPRAWDŹ)

• to ciąg wspólnych działań nauczycieli i uczniów systematycznie powtarzający się , planowy

• zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów

Prowadzi do celowych zmian w sferze:

1. poznawczo- myślącej formy zachowań

2. emocjonalnej- postawy, przekonania, wartości

3. psychomotorycznej- zwanej ruchami ciała

To dwa procesy , które warunkują skuteczność kształcenia. Uczenie się to intelektualna czynność ucznia, zapewniająca mu przyswojenie wiedzy . W procesie kształcenia powinna występować równowaga między nauczaniem a świadomym uczeniem się, inaczej odbija się to niekorzystie na wynikach pracy dydaktycznej.Relacje między uczeniem się a nauczaniem prowadzą do sformuowania

3 typów dydaktyki postępowania:

1. Uczenia się sztucznego-uczeń styka się z treścią

2. Uczenia się naturalnego-podstawa to sytuacja z życia ,

3. sposób ich rozwiązywania przez próby i błędy.

Uczenia się jako poznawanie przez myślenie

15. Na czym polega kształcenie wielostronne wg W. Okonia?

Przedmiotem kształcenia wielostronnego jest wszechstronny rozwój jednostki poddanej edukacji.

Trzy rodzaje aktywności:

• Intelektualna - realizowana dwojako: przez przyswajanie i przez odkrywanie wiedzy.

• Emocjonalna - przeżywanie wartości i ich wytwarzanie

• Praktyczna - działanie przedmiotu. Wykonywanie zadań praktyczno - twórczych.

Aby wszystkie rodzaje aktywności oddziaływały na nasz umysł ważne jest uwzględnianie dwóch stron: asymilacyjnej i twórczej.

Asymilacja - przyswajanie odpowiednio wyselekcjonowanej wiedzy i dorobku sztuki i techniki.

Twórczość - ma możliwości rozwijania własnych zdolności , uzdolnień i sił twórczych. Odkrywanie wiedzy.

• obejmuje stronę zmysłową, umysłową, praktyczną

• celem kształcenia jest rozwój jednostki

• występuje wszechstronny rozwój jednostki

• rozwój osobowości, która rozwija się pod względem:

a)intelektualnym- nauka pisania, asymilowanie wiedzy, poznawanie, odkrywanie wiedzy

b)emocjonalnym - jak dziecko sobie radzi z emocjami?

-jak znosi krytykę?

-czy potrafi się komunikować?

-jak porozumiewa się z rówieśnikami?

16. Jakie znasz zasady kształcenia? Podaj ich charakterystyki.

Zasada kształcenia - to ogólne normy postępowania dydaktycznego nauczyciela i działalności uczniów wynikające z podstawowych prawidłowości procesu dydaktycznego, których przestrzeganie zapewni lepszą realizację zakładanych celów kształcenia ogólnego. Postępowanie dydaktyczne będzie skuteczne, jeśli będzie zgodne z zasadami, prawidłowościami wykrytymi w procesie dydaktycznym.

Rodzaje zasad:

1. Uświadamianie uczniom celów i zadań kształcenia

• zadaniem nauczyciela jest mobilizowanie uczniów do nauki

• należy uświadomić cele i zadania kształcenia

• pozytywna motywacja uczenia się

• dostosowanie poziomu pracy do zdolności uczniów

• podawanie informacji w zrozumiałej formie

• urozmaicenie metod pracy

• stosowanie środków dydaktycznych

• wiązanie nauki szkolnej z życiem

2. Poznawanie nowych faktów

• poznawanie poprzez rzeczywistość

• poznawanie poprzez słowo drukowane lub mówione

• poznawanie poprzez bezpośrednie zetknięcie

• poznawanie za pomocą środków poglądowych

• poprzez obserwację-zamierzone planowe spostrzeganie przedmiotów i zjawisk. Obserwacja powinna być odpowiednio przygotowana-> nauczyciel formułuje cel, zadania, sposób obserwacji natomiast uczeń notuje wyniki, spostrzega, formułuje wnioski

• „istota żywego słowa”

3. Nabywanie nowych pojęć

• podobieństwa, różnice, zastosowanie pojęć

• pojęcie odzwierciedla ogólne cechy rzeczy i zjawisk

• kształtowanie pojęć ma charakter złożony, jest rezultatem świadomego wysiłku myślowego

4. Poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy

• utrwalenie wiedzy

• wyróżniamy:

1. Prawidłowości I rzędu-> wykrywanie i formułowanie prawidłowości proste z łańcuchów pojęć

2. Zestawienie kilku prawidłowości które może prowadzić do wykrycia nowej prawidłowości

• w wykrywaniu formułowanie prawidłowości istotną rolę odgrywa obserwacja , doświadczenia i wiedza

5. Przechodzenie od teorii do praktyki

• wiedza ma znaczenie, gdy potrafi się ją wykorzystać w życiu codziennym

• umiejętności- zdolność posługiwania się nabytą wiedzą

• nawyk

6. wykonywanie zadań praktyczno-wytwórczych

• praktyka posiada duże walory poznawcze i wychowawcze,

• pozwala lepiej zapamiętać i zrozumieć wiadomości,

• pobudza działającego ucznia do aktywności intelektualnej, sprzyja rozwojowi samodzielności,

• praktyka jest źródłem poznania, weryfikuje poznanie i służy przekształceniu rzeczywistości,

• aby przynosiło coś korzyść.

7. sprawdzanie i ocena osiągnięć

• sprawdzanie osiągnięć uczniów i usuwanie braków:

• społeczne-proces dydaktyczny jako proces społeczny podlega społecznej kontroli

• psychologiczne-wynika z potrzeb orientacji przedmiotu

• dydaktyczne- wykrywanie i usuwanie luk, doskonalenie procesu nauczania odpowiedzialność, rzetelność

• kontrola- badanie aktualnego i poprzedniego stanu wynik początkowy i końcowy usprawnienie działania

• ocena

• - adekwatna ocena stan faktyczny

• -obiektywna

• -wyczerpująca

• sprawiedliwa ocena kształtuje autorytet nauczyciela i dalej mobilizuje ucznia

17. Które z zasad kształcenia są szczególnie istotne z punktu widzenia współczesnej szkoły. Dlaczego tak sądzisz?

Ważna jest zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa, wcześniej właściwie absolutnie pomijana, od ucznia wymagano jedyni zapamiętywanie materiału, obecnie uczeń sam analizuje materiał, określa , co ważne a co drugorzędne. Dla mnie równie ważna jest także zasada związku teorii z praktyką,

18. Scharakteryzuj syntaksę w modelu podającym. Od czego zależy jej efektywność.

FAZA		CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
1	Przedstawienie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel omawia cle a także przygotowuje uczniów do nauki
2	Przedstawienie czynnika organizującego materiał	Nauczyciel przedstawia uporządkowania wstępne Upewnia się, że stanowi ono podstawę uczenia się materiału Nawiązuje do wiedzy uprzedniej uczniów
3	Przedstawienie materiału nauczania	Nauczyciel przedstawia materiał, nadaje mu logiczny porządek
4	Wzbogacenie i intensyfikacja procesu myślenia	Nauczyciel zadaje uczniom pytania i wykorzystuje ich myślowe reakcje na podawane wiadomości w celu wzbogacenia myślenia oraz w celu kształtowania myślenia precyzyjnego i krytycznego

Efektywność nauczania w tym modelu zależy od:

• klarowności nauczania

• zapowiedzi organizującej

• wywołania nastawienia

• nawiązania do wiedzy uprzedniej

Wypowiedź może być klarowna lub mętna czyli:

1. klarowna wypowiedź- nauczyciel dobrze przygotował się do lekcji, ma dobrze opanowane wiadomości, które chce przekazać, zapamiętał najważniejsze elementy wypowiedzi.

Nauczyciel przed przystąpieniem do lekcji powinien:

• upewnić się czy dobrze rozumie materiał

• nauczyć się kluczowych pojęć i wiadomości

• uważnie korzystać z notatek

2. mętność wypowiedzi- nauczyciel nie ma dobrze opanowanych wiadomości które chce przekazać uczniom, mówi niezrozumiale, zawile

• liczby informacji, wskazówek

• zapału nauczyciela i efektywnością tego zapału

19. scharakteryzuj zadania przedlekcyjne (planujące) w modelu podającym. Na czym polega ich związek z prowadzeniem lekcji.

1. nauczyciel musi ustalić cele i dobrać odpowiednie treści:

3 rodzaje wiedzy:

a)wiedza deklaratywna- to wiedza o czymś lub wiedza, że coś jest prawdą.

b)wiedza proceduralna- to wiedza jak coś zrobić

c)wiedza kontekstowa- to wiedza kiedy posłużyć się określoną wiedzą deklaratywną i proceduralną

2. ustalenie wiedzy uprzedniej uczniów i struktur poznawczych wiążących się z przewidywanym materiałem nauczania

3. wybranie odpowiedniego czynnika organizującego materiał oraz wywołanie nastawienia

4. zaplanowanie czasu i przestrzeni

5 .zapowiedź organizująca-wypowiedź nauczyciela poprzedzająca prezentację materiału nauczania.

Na czym polega ich związek z prowadzeniem lekcji??

20. Scharakteryzuj zadania polekcyjne w modelu podającym, ukazując ich związek z informacją zwrotną.

• znalezienie odpowiednich metod kontroli przyswajania wiedzy

• należy sprawdzić opanowanie głównych idei

• kontrola i ocena opanowanego materiału

• sprawdziany i oceny- sposób dostarczania informacji zwrotnych

• nauczyciel powinien informować uczniów co będzie na sprawdzianie

• informacja zwrotna?????

21. Scharakteryzuj syntaksę lekcji w modelu nauczania pojęć. Od czego zależy jej efektywność?

Faza	Postępowanie nauczyciela
1.Przedstwienie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel wyjaśnia cele i stronę techniczną lekcji nastawia uczniów na uczenie się
2.Wprowadzenie przykładów i nieprzykładów	W metodzie bezpośredniej nauczyciel nazywa pojęcia wskazuje cechy krytyczne ilustruje je przykładami i nieprzykładami W metodzie przyswajania pojęć podaje się przykłady i nieprzykłady uczniowie indukcyjnie odkrywają pojęcia i jego cechy
3.Sprawdzanie przyswojenia	Nauczyciel podaje dodatkowe przykłady i nieprzykłady w celu sprawdzenia zrozumienia pojęcia. Uczniowie mają podać własne przykłady i nieprzykłady pojęcia
4. Analiza myślenia i scalanie efektów uczenia się	Nauczyciel wywołuje u uczniów proces myślenia o własnym myśleniu. Uczniowie mają przemyśleć swoje decyzje i konsekwencje swoich wyborów. Nauczyciel pomaga uczniom scalić nowe efekty uczenia się wiążąc pojęcie z innymi pojęciami

22. Zadania przedlekcyjne (planujące) w modelu nauczania pojęć i ich wpływ na dalszy przebieg lekcji.

PLANOWANIE

• Nauczyciel planuje których pojęć ma nauczyć i w jaki sposób tych pojęć nauczyć

• Nauczyciel musi zdefiniować i zanalizować wybrane pojęcia

• Nauczyciel musi zdecydować jakimi przykładami i nieprzykładami się posłużyć

ZADANIA PRZEDLEKCYJNE

• podanie celów objaśnienie uczniom jak lekcja będzie przebiegała

• wywołanie nastawienia , gotowości do nauki

• umotywowanie

• krótka przemowa nauczyciela co będzie na lekcji, pytania skierowane do uczniów dotyczące poprzedniej lekcji

Do zadań przedlekcyjnych nauczyciela należą:

Dobór pojęć podstawowe źródła z których nauczyciel czerpie pojęcia do nauczania na lekcjach to program szkolny lub uzupełniającego dokumenty: przewodniki metodyczne, podręcznik dla nauczyciela. Są tam zawarte wskazówki jak odpowiednio dobierać pojęcia. Znajomość podstawowych pojęć z poruszonego tematu ma wpływ a rozwój lekcji oraz kontynuacje i rozszerzanie tematu na lekcjach następnych. Poznanie tych pojęć ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia idei naczelnej. Często w danym temacie jest duzo pojęć, nauczyciel nie zdoła nauczyć ich wszystkich, musi zatem wybrać te , które chciałaby zamieścić w danej klasie, a także zdecydować , które z listy słów potraktować jako pojęcia do nauczania bezpośredniego. Musi wtedy wyrobić sobie zdanie, jakie terminy są najważniejsze dla zrozumienia materiału. Dobierając pojęcia należy pamiętać, że nauczanie pojęć wymaga czegoś więcej niż

doprowadzanie uczniów do poprawnego definiowania nowych słów

Definiowanie pojęć

-ważna jest ,skąd nauczyciel czerpie definicje pojęcia i zbiór cech istotnych-najlepiej do specjalistów danej dziedziny

-analiza pojęcia-a więc dobranie przykładów i nie przykładów tak, aby odpowiadały cechom istotnym, przykłady muszą mieć sens, a przykłady z cechami nieistotnymi

muszą być podawane po przykładach z cechami istotnymi.

Dobór i układ przykładów i nie przykładów- wg stopnia trudności

- Wybór metody:

-dedukcyjna-od reguły do przykładu.. Najpierw nauczyciel podaje definicje, potem by utrwalić zrozumienie, pokazuje przykłady i nie przykłady.

-Indukcyjna- od przykładu do reguły. Najpierw prezentowane są przykłady

i nie przykłady, a uczniowie sami odkrywają definicję. Tę metodę stosuje się gdy uczniowie mają już jakieś pojęcie o nauczonej rzeczy, a przedmiotem

lekcji jest wykrywanie występowania lub nieobecności jakiś cech

istotnych danej rzeczy.

23. Zadania polekcyjne w modelu nauczania pojęć i ich związek z informacją zwrotną.

Nauczyciel sprawdza opanowanie pojęć.

Podstawą opanowania pojęć jest znajomość jego cech istotnych. Analizując pojęcia, oddzielamy cechy istotne od nieistotnych, dzięki czemu możemy dokonywać różnic i klasyfikować.

Uczeń powinien:

• Umieć zdefiniować pojęcie i znać cechy istotne pojęcia.

• Umieć rozpoznawać przykłady i nie przykłady

• Uwzględnić cechy istotę ocenić przykłady i nie przykłady

• Wykazać się znajomością cech istotnych i powiązań między cechami istotnymi.

Sporządzając sprawdzian opanowania pojęć, nauczyciel powinien uwzględniać wiele rozmaitych zasad. Choćby tę że wśród zadań powinny być i takie, które sprawdzają zdolność

uczenia do generalizacji wiedzy, to jest do rozpoznawania nie znanych wcześniej przykładów. Wykorzystywać można rozmaite rodzaje zadań. Prawda/fałsz, wyboru, przyporządkowania, krótkich odpowiedzi, luk, krótkich rozprawek. Sprawdziany można wykorzystać dla celów diagnostycznych. Analiza błędów popełnionych przez

uczniów może wykazać, czy uczeń poprawnie opanował pojęcia, czy nie nadaje mu zbyt szerokiego zakresu , czy włącza doń zbliżone nie przykłady lub czy nie są przykładami

pojęcia. Jeśli któryś z tych przypadków zachodzi , uczniowie wymagają dodatkowej nauki.

24. Scharakteryzuj syntaksę lekcji w modelu nauczania bezpośredniego. Od czego zależy jej efektywność?

faza	Czynności nauczyciela
Podanie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel omawia cele lekcji, dostarcza informacji wstępnych i wyjaśnia dlaczego lekcja będzie ważna. Mobilizuje do nauki. Nauczyciel pokazuje z czym wiązało się to wcześniej i jaki ma wpływ na przyszłość.
Pokaz wiedzy lub umiejętności	Nauczyciel demonstruje w poprawnej postaci umiejętność, lub podaje tworzące łańcuch małe porcje wiadomości
Ćwiczenia pod kierunkiem	Nauczyciel ustala dokładną strukturę początkowych ćwiczeń. Ustala jak zajęcia będą wyglądać i jakie będą wykonywane ćwiczenia.
Sprawdzenie opanowania umiejętności i wiadomości, sprzężenie zwrotne;	Nauczyciel kontroluje prawidłowość wykonania czynności i dostarcza informacji zwrotnych. Robi test lub sprawdzian i po sprawdzeniu go omawia poszczególne błędy.
Rozbudowanie ćwiczenia - transfer	Nauczyciel ustala warunki rozbudowanych ćwiczeń, zwraca uwagę na przeniesienie (transfer). Wykorzystanie umiejętności w innych problemowych sytuacjach.

25. Scharakteryzuj zadania przedlekcyjne ( planujące i polekcyjne w modelu nauczania bezpośredniego ukazując ich związek z całym tokiem lekcji.

Zadania przedlekcyjne:

1. opracowanie celów- poprawnie postawione cele dotyczą uczniów i określają odpowiedni poziom wykonania

2. analiza zadań - zadania złożone należy podzielić na sensowne części składowe, należy pamiętać, ze większość umiejętności składa się z innych prostszych i że uczeń nie może nauczyć się umiejętności póki nie opanuje jej części składowej

Zadania polekcyjne:

1. organizacja samodzielnych ćwiczeń. Większość zawiera się w pracy domowej, która stanowi okazję do posługiwania się nową wiedzą i umiejętnościami.

2. Kontrola opanowania wiedzy i umiejętności - powinna opierać się na testach sprawnościowych

26. Istota modelu uczenia się we współpracy, jego odmiany i walory wychowawcze.

27. Dokonaj charakterystyki syntaksy w modelu uczenia siwe współpracy. Od czego zależy jej efektywność?

FAZA	POSTĘPOWANIE NAUCZYCIELA
1. podanie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel kolejno omawia cele lekcji i wywołuje nastawienie do uczenia się
2. podanie wiadomości	Ustanie lub za pomocą tekstu nauczyciel przekazuje uczniom wiadomości
3. zorganizowanie zespołów	Nauczyciel wyjaśnia, jak utworzyć zespoły uczniowskie i pomaga przejść do pracy grupowej
4. pomaganie w pracy grupowej	Nauczyciel pomaga grupom wykonywać zadania
5. sprawdzian	Nauczyciel sprawdza opanowanie materiału lub grupy przedstawiają rezultaty swojej pracy
6. uznanie osiągnięć	Nauczyciel wybiera sposób wyrażenia uznania dla pracy i osiągnięć indywidualnych i grupowych

Od czego zależy jej efektywność?

28. Zadania przedlekcyjne (planujące i polekcyjne w modelu uczenia się we współpracy i ich związek z przebiegiem lekcji.

Zadania przedlekcyjne

1. dobór treści

2. organizacja zespołów - nauczyciel musi wziąć pod uwagę cele które chce osiągnąć, skład rasowy i etniczny klasy

3. materiały i przewodniki - teksty muszą być interesujące i nie za trudne. Przewodniki przygotowane przez nauczycieli powinny wykazywać to co najważniejsze.

Uczniowie powinni zrozumieć na czym polega ich rola na lekcji.

Zadania polekcyjne:

Wyrażenie uznania dla pracy i osiągnięć. zadania polekcyjne sprowadzają się do nagradzania grup i pojedynczych uczniów.

29. Dokonaj charakterystyki syntaksy lekcji w modelu problemowym. Od czego zależy jej efektywność ?

FAZA	CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
1. nakierowanie uczniów na problem	Omówienie celów, przedstawienie ważniejszych wymagań logistycznych, motywowanie uczniów do zajęcia się rozwiązywaniem problemów przez nich wskazanych;
2. przygotowanie uczniów do nauki	Pomoc uczniom w zdefiniowaniu i uporządkowaniu zadań związanych z problemem;
3. samodzielne i grupowe badania	Zachęta i pomoc w zbieraniu informacji, prowadzenie eksperymentów, poszukiwaniu wyjaśnień i rozwiązań;
4. wytwarzanie i prezentowanie produktów i eksponatów	Pomoc w projektowaniu i przygotowywaniu produktów rodzaju sprawozdań, nagrań, modeli: wspomaganie współpracy miedzy uczniami;
5. analiza i ocena procesu rozwiązywanie problemu	Pomoc w poddaniu procesu badawczego i użytych technik krytycznej i systematycznej refleksji

Od czego zależy efektywność.

30. Zadania przedlekcyjne (planujące) i polekcyjne w modelu nauczania problemowego oraz ich związek z przebiegiem lekcji.

Zadania przedlekcyjne

1. wybór celów

2. zaprojektowanie sytuacji problemowej

3. wyposażenie i organizacja - logistyczna (pomoce naukowe - fragmenty książki, filmu)

Zadania polekcyjne:

1. kontrola i ocena- sprawdzanie zrozumienia, listy kontrolne, ocena możliwości uczenia się

31. Planowanie i prowadzenie lekcji - dyskusji.

FAZA	POSTĘPOWANIE NAUCZYCIELA
1.podanie celów i wywołanie nastawienia	Nauczyciel omawia kolejno cele dyskusji i wywołuje w uczniach gotowość do uczestniczenia w niej;
2.ukierunkowanie dyskusji	Nauczyciel poddaje podstawowe reguły dyskusji, zadaje wstępne pytanie; demonstruje sytuację problemową albo charakteryzuje kwestię stanowiącą przedmiot dyskusji;
3.prowadzenie dyskusji	Nauczyciel czuwa nad interakcjami uczniów, zadaje pytania, wysłuchuje wypowiedzi, czuwa nad przestrzeganiem reguł, rejestruje postęp dyskusji, wypowiada własne sądy;
4.zakończenie dyskusji	Nauczyciel pomaga w zakończeniu dyskusji, uczestnicząc w jej opanowaniu, lub przedstawia własny na nią pogląd;
5.omówienie dyskusji	Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się nad przebiegiem dyskusji i własnymi procesami myślenia;

32. Nauczanie podające a nauczanie problemowe? Czy można z jednego z nich zrezygnować we współczesnej szkole? Dlaczego tak sądzisz?

33. Wady i zalety typologii tradycyjnej metod nauczania.

WADY:

- zaliczanie do jednej grupy metod, które wymagają różnego zaangażowania uczącego się

- oderwanie poznania umysłowego od praktyki

- nie mieści metod wypracowanych później

ZALETY:

- zapewnia utrwalenie zdobytej wiedzy

- ułatwia kontrole i ocen stopnia opanowania tej wiedzy

34. Zmodyfikowany podział metod nauczania.

35. Metody podające i ich wykorzystanie w praktyce szkolnej.

a) wiedza uprzednia - aby zdobyć wiedzę na nowy temat, musimy mieć wiadomości pokrewne, aby wiedza pokrywała się, łączyła, uzupełniała; wiedzę należy dawkować, podawać w odpowiedniej ilości, systematycznie do niej nawiązywać; działa jak filtr dla nowych informacji i tym samym decyduje w jakim stopniu wiadomości podawane przez nauczyciela zintegrują się z wiedzą ucznia i zostaną zapamiętane.

b) technika wywołania nastawienia - posługuje się nią nauczyciel na początku lekcji podającej w celu przygotowania uczniów do uczenia się i łączności tzw. między umysłami, a wiadomościami, które zostaną przedstawione.

c) organizująca zapowiedz - bezpośrednie poznawanie przedmiotów;

- wstępne uporządkowanie, poprzez omawiany materiał

- wypowiedz nauczyciela poprzedza prezentacja materiału

nauczania

- ma nawiązywać do wiedzy uprzedniej uczniów

d) klarowność wypowiedzi - cecha nauczania, która nieodmiennie wykazuje wpływ na uczenie się i jego efekty;

- upewnić się, że dobrze rozumie materiał;

- wyćwiczyć się, nauczyć kluczowych wiadomości i pojęć;

- uważnie korzystać z notatek;

36. Metody problemowe i ich wykorzystanie w praktyce szkolnej.

zaliczana do grupy metod samodzielnego dochodzenia do wiedzy,

- zmusza wychowanka do stawiania pytań, problemów (problema grec. - zadanie, zagadnienie),

- stawiając pytania należy pamiętać, że nie każde pytanie jest problemem,

- musi najpierw zaistnieć sytuacja problemowa, a potem dopiero nauczyciel może postawić pytanie problemowe,

- można postawić tylko jedno pytanie problemowe.,

Metody problemowe (gry dydaktyczne)

1. Burza mózgów

- zwana inaczej giełdą pomysłów lub metodą odroczonego wartościowania,

- notujemy pomysły, a potem je oceniamy,

2. Metoda sytuacyjna

- polega na wprowadzeniu uczniów w jakąś złożoną sytuację, gdzie szuka się jej rozwiązania, są racje za i przeciw,

- zadaniem uczniów jest zrozumienie sytuacji, podjęcie decyzji w sprawie jej rozwiązania i przewidzenie skutków,

- sytuacje, które są uczniom przedstawiane są sytuacjami fikcyjnymi, mogą one być nowe,

- fazy: I opis sytuacji w formie słownej (film, przeźrocza, fotografie),

II analiza sytuacji przez uczniów,

III udzielenie odpowiedzi na pytanie,

- metoda sytuacyjna jest zbliżona do metody przypadków

3. Metoda symulacyjna- inscenizacja

- odtwarzanie pewnych sytuacji wymagających rozwiązania,

- są to sytuacje, które kiedyś miały miejsce,

- mają charakter retrospektywny a jednocześnie autentyczny (jest to bardzo trudne)

d) metoda inscenizacyjna:

- polega na graniu różnych ról, odtwarzaniu pewnych wydarzeń rzeczywistych, fikcyjnych, minionych,

4. Metoda przypadków

37. Gry dydaktyczne i ich stosowanie na zajęciach edukacyjnych.

Gra jest ćwiczeniem — «zabawą» w której przestrzega się ściśle określonych zasad, jest działaniem wykonywanym dla przyjemności, dlatego można być pewny jej skuteczności w procesie kształcenia.
Gry dydaktyczne można podzielić na:

• funkcyjne

• decyzyjne,

• planowe,

• symulacyjne.     

Gra funkcyjna to postępowanie dydaktyczne, w którym przez opis przypadku (przygotowany przez nauczyciela), zostają przydzielone określone role graczom, którzy próbują rozwiązać sytuacje problemową o charakterze konfliktu.
     Gra decyzyjna to metoda dydaktyczna wykorzystywana do kształtowania u uczniów umiejętności kierowniczych związanych z podejmowaniem trafnych decyzji. Metoda ta wymaga od nauczyciela przygotowania scenariuszu zajęć, rozpisania ról uczestnikom zajęć, kontrolowania przebiegu dyskusji oraz podsumowania.
     Gra planowa to metoda, która ma bardzo dokładnie zaplanowany przebieg. Kształtuje umiejętności podejmowania decyzji przez powiązanie uczestników z konkretną sytuacją, odgrywanie określonych ról,, rozwiązywanie problemu wynikającego z danej sytuacji.
     Gra symulacyjna polega na rozwiązaniu wziętego z życia problemu, przedstawionego przez graczy (uczniów), którzy symulują zaistnienie sytuacji prawdziwej, dochodzą do pewnych rozwiązań i porównują je z rozwiązaniami faktycznymi. Gracze dyskutują na nurtujący uch problem, poprzez dyskusję wyszukują współzależności oraz wymieniają się informacjami.

38. Metody eksponujące (waloryzacyjne) i ich wykorzystywanie w edukacji szkolnej.

Waloryzacyjne (metody eksponujące wartości, wpływające na takie składniki osobowości jak uczucia, szczególnie wyższe, przekonania światopoglądowe, postawy, system wartości i charakter):
a)impresywne-

-sprowadzają się do organizowania uczestnictwa dzieci i młodzieży czy dorosłych w odpowiednio eksponowanych wartościach społecznych, moralnych, estetycznych, naukowych; (łac. impressio - wrażenie, odczucie, przeżycie)

-Metoda polega tu na wywoływaniu takich czynności uczniów, jak:

*zdobywanie informacji o dziele eksponowanym i jego twórcy,

*pełne skupienia uczestnictwo w toku ekspozycji dzieła,

*stosowna forma aktywności własnej uczestników, wyrażająca główną ideę dzieła,

wykorzystanie w edukacji szkolnej:

-metodę tą można stosować wobec utworu literackiego, jak i przedstawienia teatralnego, wartościowego filmu, dzieł sztuki plastycznej, utworów muzycznych czy opisu czynów ludzkich,

b)ekspresyjne:

-polegają na stwarzaniu sytuacji, w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając niejako siebie, a zarazem je odtwarzają (łac. expressio - wyrażenie).

-czynny udział uczniów w przedstawieniu szkolnym w roli aktorów, scenografów, reżyserów, organizatorów widowni, a nawet autorów prostszych dzieł scenicznych.

-Podobnie wartościowe -przykłady prac zespołowych bądź indywidualnych to wytworzenie obrazu, rzeźby, filmu krótkometrażowego, zorganizowanie wystawy prac uczniowskich, inscenizacja wydarzeń historycznych czy happening lub psychodrama na zadany temat z dziedziny stosunków międzyludzkich.

39. Metody praktyczne i ich wykorzystywanie w rozwijaniu umiejętności i sprawności.

Praktyczne:
-metody realizacji zajęć wyrównawczych;
-metody ćwiczeniowe;

40. Które z metod uczenia się uczniów są najważniejsze, a które mniej ważne?

41. Formy organizacyjne kształcenia.

a)„formy organizacyjne kształcenia”
Formy organizacyjne -mówią o organizacyjnej stronie pracy dydaktycznej, wskazują jak organizować tę pracę stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy i w jakim celu ma być przedmiotem kształcenia.


b)Dobór form organizacyjnych zależy od:
- celów i zadań kształcenia
- właściwości przedmiotu nauczania
- wyposażenia szkoły w środki dydaktyczne
- liczby uczniów
- miejsca pracy
- czasu pracy


c) Podział form organizacyjnych kształcenia.
Kryteria podziału:
- liczba uczniów
- miejsce pracy uczniów
- czas trwania zajęć dydaktycznych.

a)Ze względu na liczbę uczniów biorących udział w procesie dydaktycznym wyróżnia się:
- nauczanie jednostkowe
- nauczanie grupowe
- nauczanie zbiorowe (frontalne)

b)Ze względu na miejsce pracy formy dzieli się na:
- zajęcia szkolne (nauka w klasie podczas lekcji, praca w laboratorium, warsztacie szkolnym, świetlicy itp.)
- zajęcia pozaszkolne (praca domowa, wycieczka, zajęcia w zakładach produkcyjnych itp.)
NAUCZANIE JEDNOSTKOWE
Polega na tym, że uczeń realizuje określone zadania dydaktyczne indywidualnie, korzystając przy tym z bezpośredniej lub pośredniej pomocy nauczyciela.


42. Wycieczka jako szczególna forma kształcenia.

WYCIECZKA- bezpośrednie zaznajamianie uczniów z określonymi przedmiotami, często w ich naturalnym środowisku, zjawiskami i procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturowymi pod kątem widzenia wcześniej ustalonych celów pedagogicznych, wycieczką szkolną nazywamy każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, wychowawczych lub zdrowotno- rekreacyjnych.
Wycieczka powinna być:
-zaplanowana;
-celowa;
-realizująca założone zadanie;


Fazy wycieczki:
1) Przygotowanie i planowanie (organizacja):
-temat i cel wycieczki;
-ustalenie trasy i terminu;
-ustalenie sposobu dotarcia do celu;
-miejsce pobytu, zakwaterowanie;
-ustalenie obiektów- zabytków;
-rozmowa z rodzicami;
-zebranie funduszy;
-ubezpieczenie dzieci;
-sprawdzenie biura turystycznego, kierowcy;
-apteczka;
-poinformowanie uczniów;
-powrót i czas trwania;
-dodatkowi opiekunowie;
-przygotowanie ewentualnych pytań;
-uwzględnienie zasad, regulaminu wycieczki;
2) realizacja wycieczki:
-realizujemy zadania i cele;
-aby dzieci się nie nudziły (np. zabawy, pomocne przybory);
3) Podsumowanie, analiza:
-czy zamierzone cele zostały zrealizowane
Cele wycieczki:
-dokonanie obserwacji np. zjawisk geograficznych;
-zaznajomienie uczniów z faktami, które mówią o przeszłości bliższej lub dalszej;
-pogłębianie wiedzy;
-podsumowanie materiału;
-porównanie;


43. Rola zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.

-kształcącą,

-integrującą,

-rekreacyjno-rozrywkową.

Zajęcia pozalekcyjne służą rozszerzaniu i pogłębianiu wiedzy, rozwijaniu zainteresowań nauką, sztuką, techniką i życiem społecznym.. Realizacja zajęć pozalekcyjnych we współczesnej szkole.

Organizowane w szkole zajęcia pozalekcyjne mają na celu ujawnianie zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz propagowanie alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu, a w tym szczególnie:

-	Stymulowanie postaw twórczych, swobodne wyrażanie siebie ruchem i komunikowanie się z innymi, dążenie do rozwijania własnej osobowości poprzez własną działalność w czasie zajęć.
-	Wyzwalanie możliwości kreacyjnych, zaspokajanie potrzeby twórczej aktywności, rozwijanie zdolności recytatorskich, aktorskich i muzycznych, wdrażanie do łatwiejszego nawiązywania kontaktów międzyludzkich, odnajdywania swego miejsca w grupie.
-	Kształtowanie postaw proekologicznych, budzenie wrażliwości na piękno przyrody.

44. Na czym polega przygotowanie rzeczowe i metodyczne do lekcji ?

Na przygotowanie rzeczowe składa się

nagromadzenie, uporządkowanie wiedzy nauczyciela oraz przygotowanie

odpowiednich materiałów i pomocy szkolnych, na przygotowanie metodyczne

zaś - zaplanowanie lekcji, sposobów opracowania tematu lekcji, zaciekawienia

najważniejszymi problemami, powiązania z praktyką, utrwalenia wiadomości sprawności

45. Rodzaje zadań domowych i ich różnicowanie.

A) Rodzaje zadań domowych i ich różnicowanie.
W. Okoń przyjmuje cztery grupy zadań domowych
a) opanowanie nowego materiału
b) utrwalanie materiału przyswojonego
c) kształtowanie umiejętności i nawyków
d) rozwijanie samodzielności i twórczości uczniów.


Podział zadań domowych ze względu na zachodzące relacje.
1) prace polekcyjne, utrwalające opanowany na lekcji materiał i wdrażający do praktycznego stosowania przyswojonej wiedzy.
2) Prace uzupełniające, rozszerzające przerobiony na lekcji materiał i rozwijające zdolności poznawcze
3) Prace przedlekcyjne, przygotowujące do nowej lekcji.
Wszystkie wymienione rodzaje pracy domowej można stosować na wszystkich szczeblach nauki szkolnej.

B) Różnicowanie zadań domowych
-Ważne jest różnicowanie zadań domowych ze względu na różny stopień intelektualny uczniów.

-Zróżnicowana nauka domowa powinna umożliwiać wszystkim uczniom osiągnięcie wyższych efektów w nauce, a przede wszystkim ma pomóc uczniom.

- zróżnicowane zadawanie pracy nie jest łatwe ale jeśli nauczyciel jest zainteresowany rozwojem wszystkich uczniów powinien właściwie obciążać uczniów pracą domowa.
-Efektem barku zróżnicowania zadań jest to ,że uczniowie powyżej i poniżej przeciętnej nie osiągają rezultatów odpowiadających ich możliwościom. Uczniowie miej zdolni napotykają trudności w samodzielnym rozwiązaniu pracy domowej, wskutek czego zniechęcają się do nauki. Z kolei zbyt niski stopień trudności w stosunku do uczniów zdolnych wpływa na obniżenie ich motywacji i zainteresowań nawet obniżenie nauki.

46. Praca domowa ucznia - potrzeba czy konieczność?

Praca domowa uczniów jest formą obowiązkowych, wykonywanych zwykle w domu, zajęć szkolnych uczniów, których celem jest rozszerzenie, pogłębienie i utrwalenie ich wiedzy oraz wdrożenie do samodzielności w posługiwaniu się wiedzą, w zbieraniu informacji, w dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowaniu.

Praca domowa wiąże się ściśle z procesem nauczania, którego podstawową formą jest lekcja. Praca domowa ma na celu ich utrwalanie lub przygotowane się do nowej lekcji. Praca domowa ucznia stanowi w obecnym systemie nauczania niezbędny składnik procesu dydaktyczno - wychowawczego, jest bowiem jednym ze środków realizacji ważnych zadań tego procesu. W związku z tym zadawanie pracy domowej powinno być dobrze przemyślane.

Konieczne jest więc dokładne uświadomienie sobie, jakie zadania dydaktyczne spełnia praca domowa, czy ma ona na celu:

1.utrwalenie, przyswojenie opracowanego w szkole materiału,

2. uzupełnienie, poszerzenie i pogłębienie tego materiału,

3.sprawdzenie stopnia przyswojenia wiadomości i zdobycia umiejętności,

4. samodzielne opracowanie nowego materiału.

Odpowiednio zadawana i umiejętnie wykorzystana praca domowa ma duże znaczenie wychowawcze: kształci nie tylko umysł, ale i charakter dziecka, uczy bowiem staranności, dokładności, systematyczności, wyrabia wytrwałość, obowiązkowość i pilność.

Prace samodzielne rozwijają inicjatywę i pomysłowość, uczą samokrytyki, a jednocześnie dają wiarę we własne siły, kształcą samodzielność, wyrabiają poczucie odpowiedzialności.

47. Jakie są możliwości stosowania zadań twórczych w ramach pracy domowej ?

praca domowa stanowi uzupełnienie i ciąg dalszy pracy lekcyjnej, umożliwia pogłębienie i utrwalenie wiedzy ucznia, a przede wszystkim wdrożenie go do samodzielności w myśleniu i posługiwaniu się wiedzą, w realizowaniu samodzielnych zadań twórczych;

Cele pracy domowej:

-opanowanie nowego materiału;

-utrwalenie materiału przyswojonego;

-kształtowanie umiejętności i nawyków;

-rozwijanie samodzielności i twórczości uczniów;

Rodzaje/Treść (tematyka)pracy domowej:

-przygotowanie materiału do nowej lekcji;

-zadania domowe, które mają na celu utrwalenie przyswojonego materiału (pamięciowe opanowanie wierszy lub innych tekstów, praca pisemna);

-prace domowe, mające na celu kształtowanie umiejętności nawyków, przyzwyczajeń;

Funkcje pracy domowej:

-pobudzenie aktywności uczniów;

-zaspokojenie lub pobudzenie zainteresowań;

-wzbudzenie pragnienia wiedzy, chęci uczenia się;

-rozwijanie samodzielności myślenia i działania;

-opanowanie i utrwalenie treści programowych;

-rozwijanie sprawności w uczeniu się;

-opanowanie i utrwalenie treści programowych;

48. Istota i rodzaje środków dydaktycznych.

Środki dydaktyczne - są to przedmioty, które dostarczając uczniom określonych bodźców zmysłowych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd. ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.

Podział śr. dyd. na:

a) wzrokowe (przedm. naturalne, maszyny, narzędzia, preparaty, modele, obrazy ruchome i nieruchome, schematy, symbole, tzn. słowa, litery i cyfry, diagramy itp.);

b) słuchowe (płyty gramofonowe i taśmy magnetofonowe wraz z urządzeniami, aparaty radiowe, instrumenty muzyczne itd.);

c) wzrokowo-słuchowe (telewizory, projektory); d) częściowo automatyzujące proces nauczania (podręczniki programowe, maszyny dydaktyczne, laboratoria językowe itd.)

49. Funkcje środków i ich wykorzystanie w procesie dydaktycznym.

funkcje środków dydaktycznych

a) poznawcza (służy bezpośredniemu poznawaniu przez uczniów określonych

fragmentów rzeczywistości);

b) kształcąca (jest narzędziem rozwijania zdolności poznawczych oraz uczuć i woli dzieci i młodzieży);

100. dydaktyczna (stanowi istotne źródło zdobywanych przez uczniów wiadomości i umiejętności, ułatwia utrwalanie przerobionego materiału, weryfikację hipotez, sprawdzenie stopnia opanowani wiedzy itp.);

d) praktyczna i badawcza.

50. Funkcje podręcznika szkolnego. Które z nich uważasz za najważniejsze?

- Informacyjna - podaje informacje odpowiednio usystematyzowane pod

względem logicznym, merytorycznym i psychologicznym

- Badawcza - problemowe ujęcie przekazywanych treści, prezentacja sposobów

rozwiązania

- Operacyjna - dostarcza impulsów do działania praktycznego poprzez

odpowiednio skonstruowane zadania i ćwiczenia

- Integrująca - uporządkowanie i koordynacja przekazywanej wiedzy

- Samokształceniowa - rozwija zdolności poznawcze, zainteresowanie i

umożliwia opanowanie podstawowych technik uczenia się

- Kontrolno - oceniająca - umożliwia samokontrolę i samoocenę umiejętności i

wiedzy

- Wychowawcza - umiejętność kształtowania przekonań i postaw

51. Funkcje sprawdzania osiągnięć szkolnych ucznia.

Poprzez sprawdzanie osiągnięć szkolnych W. Okoń rozumie jedno z ogniw procesu dydaktycznego, w którym nauczyciel stosuje różne sposoby kontroli, a jednocześnie ocenie podlega efektywność pracy dydaktyczno - wychowawczej nauczyciela.
     Ze sprawdzaniem osiągnięć uczniów wiąże się pojęcie kontroli, oceny i pomiaru.

Ocena szkolna to wyrażenie przez nauczyciela opinii w stosunku do osiągnięć ucznia. Może być wyrażona w formie stopnia szkolnego, pisemnej lub ustnej opinii, bądź poprzez zewnętrzne przejawy zachowania nauczyciela.
Sprawdzanie osiągnięć dokonywane na różnych etapach kształcenia może pełnić różne funkcje. Może mieć formę kontroli bieżącej lub okresowej.
     Kontrola bieżąca, nazywana sprawdzianem kształtującym, ma miejsce w całym procesie kształcenia. Służy ona doskonaleniu pracy nauczyciela i uczniów. Kontrola końcowa, określana sprawdzianem sumującym, zamyka proces kształcenia obejmując opracowany wcześniej dział programu.


52. Formy i metody sprawdzania (kontroli).

1) metody konwencjonalne, a wśród nich m.in.:

• ustne sprawdzanie wiadomości,

• prace pisemne,

• prace praktyczne,

• posługiwanie się książką,

• obserwacja,

2) metody tekstowe:

• testy luk, które wymagają od ucznia uzupełnienia w zadaniu brakujących słów, co stwarza konieczność przypomnienia sobie właściwej odpowiedzi,

• testy wyboru, które dają możliwość opowiedzenia się za jednym (lub kilkoma) z wymienionych wariantów odpowiedzi,

• testy stanowiące kombinację testów luk i wyboru.

RODZAJE DIAGNOZ:

a) diagnostyczną (wstępną, na wejściu),

b)formatywną (w trakcie, kształtującą, ukierunkowującą),

c)sumatywną (na wyjściu, sumującą, sumaryczną, podsumowującą, atestującą, poświadczającą, zbiorczą).

53. Testy osiągnięć szkolnych i ich wykorzystywanie w nauce szkolnej.

RODZAJE TESTÓW:

- ustny - stosowani gdy badani mają słabo opanowaną technikę pisania i czytania

- pisemny - uczeń zapisuje swoje rozwiązania zadań w formie krótkiej odpowiedzi, rysunków, zakreśleń lub wskazuje prawidłową odpowiedz

- praktyczny - uczeń demonstruje sposób wykonania działań lub wytwór fizyczny jego pracy

- standaryzowany - są te testy profesjonalne, które przeszły proces prób, ulepszeń i normowania.

- nieformalny - są one często opracowywane przez nauczycieli

54. Ocena i samoocena w nauczaniu szkolnym.

A)OCENA przybiera najczęściej postać stopnia, ale może być też wyrażona przez opis, aprobatę lub dezaprobatę, plus lub minus, recenzję, itp. Ocena może być alternatywna.

Podstawowe rodzaje ocen zależnie od jej miejsca, czasu, funkcji

1. diagnostyczna - poprzedza rozpoczęcie procesu nauczania i uczenia się, ma na celu określenie poziomu intelektualnego klasy i poszczególnych uczniów

2. formatywna - wyraża stopień realizacji założonych celów w aspekcie danej jednostki

metodycznej, danej jednostki lekcyjnej lub danego ćwiczenia sumatywna - określa stopień opanowania

wiedzy i umiejętności całych partii materiału z danego zakresu (większa dawka materiału, np. semestralna, roczna)

5. alternatywna - czy uczeń osiągnął umiejętność, czy nie, czy opanował materiał kwantytatywna - określa w sposób ilościowy stopień osiągnięcia danego celu

Kryteria oceniania

1. ogólne - wyrażające stopień i podane w ogólnych hasłach programowych, to minimum programowe

• zrozumienie i stopień opanowania danej teorii, zagadnienia

• znajomość podstawowych definicji, faktów, pojęć

• umiejętność zastosowania wiedzy

• umiejętność rozwiązywania zadań, problemów

2. szczegółowe - dotyczące specyfiki poszczególnych przedmiotów, konkretnego przedmiotu na konkretnym szczeblu kształcenia, rozwijające kryteria ogólne wstosunku do danych treści, tworzone przez nauczyciela.

B)SAMOOCENA -

55. Jakie wartości przynosi kontrola bez oceniania?

należy pamiętać, że kontrola jest środkiem do podnoszenia poziomu kształcenia i ustalania jego wyników, więc nie powinna być wyłącznie okazją do wystawiania ocen. Kontrola bez oceniania to przede wszystkim zmniejszenie stresu ucznia, a tym samym, bardziej realne zaobserwowania wszystkich zdobytych przez niego umiejętności i wiadomości, oraz metod jego pracy i jej poziomu.

56. Uczeń jako podmiot i partner w procesie kształcenia.

W procesie dydaktyczno - wychowawczym uczeń jako podmiot w znacznym stopniu powinie decydować o treściach, metodach i wynikach kształcenia, oraz w pewnym stopniu winien ponosić odpowiedzialność za swoje postępy w nauce.

Postawa ta ma sprzyjać kształtowaniu jednostek samodzielnych i twórczych, umiejących wzbogacić własną wiedzę i doświadczenie poprzez samodzielne uczenie się i rozwiązywanie problemów szkolnych, praktycznych i życiowych.

57. Nauczyciel - nieomylny ekspert czy refleksyjny praktyk?

58. Rodzaje niepowodzeń w nauce szkolnej i ich skutki.

Niepowodzenia szkolne stanowią znaczne rozbieżności pomiędzy dydaktycznym i wychowawczymi wymaganiami szkoły a wynikami w nauce i zachowaniem ucznia.

NIEPOWODZENIA	SZKOLNE
-WYCHOWAWCZE	-DYDAKTYCZNE
-JAWNE	-UKRYTE
-PRZEJŚCIOWE	-TRWAŁE
-DRUGOROCZNOŚĆ	-ODSIEW

59. Przyczyny niepowodzeń w nauce szkolnej.

ZALEŻNE OD UCZNIA	NIEZALEŻNE OD UCZNIA
- LENISTWO	- DŁUGOTRWAŁA CHOROBA
- NIECHĘĆ DO NAUKI	- ZŁA ATMOSFERA W RODZINIE
- NIEODPOWIEDNIE ZACHOWANIE W SZKOLE	- NIEDOSTATKI DYDAKTYCZNE

Wśród przyczyn niepowodzeń szkolnych wymienia się czynniki:

• społeczne

• ekonomiczne

• biopsychiczne (nadpobudliwość)

dydaktyczne (błędy metodyczne, niewystarczająca znajomość ucznia, brak opieki nad uczniami ze strony szkoły)

60. Przezwyciężanie niepowodzeń w nauce szkolne.

Metody i środki walki z niepowodzeniami:

a) możliwe wczesne niepowodzenia i przyjście uczniowi z pomocą. Sprzyja temu uważna obserwacja dzieci, którym nauka zaczyna sprawiać trudności. Zainteresowanie się nimi, udzielanie pomocy przez n-la, pomoc ze strony rówieśników, grupa wyrównawcza.

b) zapewnienie dzieciom dobrego opanowania języka ojczystego i matematyki. Dziecko źle czytające jest potencjalnym kandydatem na złego ucznia. c) dobra atmosfera wychowania w klasie i w szkole, w której zarówno nauczyciela jak i rówieśników interesują niepowodzenia dziecka i wywołują chęć przyjścia z pomocą.

d) atmosfera domu i częste kontakty n-la z rodzicami. e) uczniowie muszą czuć się potrzebni aby identyfikować się ze swoją klasą i szkołą. f) zaangażowanie całej szkoły w zapobieganie niepowodzeniom poprzez różne formy działalności obliczonej na powstawanie więzi między n-lami a młodzieżą szkolną.

-rozwijanie sprawności w uczeniu się;

-kształtowanie nawyków systematycznego, dokładnego i chętnego podejmowania zadań;

-rozwijanie inicjatywy, pomysłowości, zdolności twórczych;

-budzenie pozytywnych emocji, wiary we własne możliwości, pozytywnego stosunku do nauki;

str. 1

---