Odruch proprioreceptywny (miotatyczny, na rozciąganie, odruch napięcia mięśniowego, odruch mięśnia własny) występuje w 2 formach:

• odruch na rozciąganie - siłą rozciągającą jest np. uderzenie młotka neurologicznego w ścięgno

• odruch napięcia mięśniowego (niewidoczny, izometryczny) – siłą rozciągającą jest siła grawitacji

Przyczyna różnego obrazu odruchu wynika z

występowania 2 typów wrzecion intrafuzalnych:

1. z workiem jądrowym (dynamiczne)

2. 2. z jądrami rozproszonymi w cytoplazmie

(statyczne)

Cechy odruchu proprioreceptywnego: jest monosynaptyczny, dwuneuronowy, brak efektów następczych, rekrutacji, promieniowania itd., jest nieznużalny (wymaga małego nakładu energii), jest toniczny (stały), posiada najkrótszy czas odruchu Autonomiczne ośrodki rdzenia kręgowego:

Do ośrodków parasympatycznych

Do ośrodków sympatycznych rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego zaliczamy jądro

zaliczamy:

krzyżowo-przywspółczulne (S1-S3).

• II rzędowe ośrodki (C8-L2):

Znajdują się tu ośrodki:

- naczynioruchowe

- włosoruchowe

•mikcji

- potowydzielnicze

•defekacji

• II rzędowy ośrodek sercowy (C8-Th2) i ośrodek

•erekcji

oskrzelowo-płucny (Th3-Th5)

•ejakulacji

• rdzeniowy ośrodek rzęskowy (C8-Th2)

DROGI WSTĘPUJĄCE RDZENIA KRĘGOWEGO

DROGI ZSTĘPUJĄCE RDZENIA KRĘGOWEGO

Droga rdzeniowo–wzgórzowa ( tractus spinothalamicus) –

Drogi piramidowe (korowo-rdzeniowe)

biegnie w sznurach przednio-bocznych,

(tractus corticospinalis):

skrzyżowanaprzechodzi na przeciwną stronę rdzenia

bezpośrednio po wniknięciu do niego (boczna) lub kilka

- boczna (lateralis) – skrzyżowana, 95% włókien (skrzyżowanie segmentów wyżej (przednia)

piramid, na granicy rdz. kręgowego i przedłużonego – miejsce

- przednia (anterior) – przenosi dotyk protopatyczny (gruby, przej

-

ścia dróg korowo– rdzeniowych na stronę kontralateralną) jakościowy); przy pomocy tego dotyku rozróżniamy np.

- przednia (anterior) – nieskrzyżowana, 5% włókien gładkość – szorstkość

- boczna (lateralis) – przenosi ból i temperaturę Drogi pozapiramidowe:

Droga rdzeniowo–opuszkowa (tractus spinobulbaris), biegnie w sznurach tylnych, tworzy p

Droga przedsionkowo–rdzeniowa (tractus vestibulospinalis) ęczki: smukły (wzdłuż całego

rdzenia) i klinowaty (krótszy, tylko w odcinku piersiowym i związana z reakcjami postawnymi (skurcz izometryczny) –

szyjnym) - nieskrzy

powstawanie i korekta postawy ciała

żowana w rdzeniu kręgowym, ale przechodzi

na przeciwną stronę powyżej, czyli w rdzeniu przedłużonym Droga czerwienno–rdzeniowa (tractus rubrospinalis) Przewodzi czucie gł

zwi

ębokie i dotyk epikrytyczny – ilościowy

ązana z ruchem (skurcz izotoniczny), bierze udział w korekcji (mniej szorstkie – bardziej szorskie, ciepło - cieplej) itp., postawy

odpowiednio z dolnej (pęczek smukły) i górnej części ciała Droga nakrywkowo–rdzeniowa (tractus tectospinalis) (pęczek klinowaty) = czucie uświadomione

związana ze wzrokową korektą ruchu (także postawy)

Droga rdzeniowo–móżdżkowa (tractus spinocerebellaris) Droga siatkowato–rdzeniowa (tractus reticulospinalis):

- przednia (anterior) droga skrzy

zwi

żowana

ązana z regulacją napięcia mięśniowego (zasila motoneurony α

-tylna (posterior) droga nieskrzy

i γ)

żowana

Droga oliwkowo–rdzeniowa ( tractus olivospinalis) – u przenosi czucie głębokie nieuświadomione (propriorecepcja człowieka przejmuje funkcje drogi czerwienno-rdzeniowej ogólna i specjalna)

Proprioreceptory (łac. proprio - swój własny) - receptory czucia głębokiego, zlokalizowane m. in. w mięśniach, ścięgnach, stawach. Propriorecepcja specjalna –

proprioreceptory mięśni szyi i błędników; propriorecepcja ogólna – proprioreceptory pozostałych mięśni i ścięgien

Rdzeń przedłużony (medulla

Ośrodki ważne dla życia - zlokalizowane

oblongata)

są w dnie komory IV mózgu (ośrodki

automatyczne - wyższe piętra OUN nie są

„węzeł życia” – zawiera ośrodki

niezbędne do regulacji ich działania):

odruchów ważnych dla życia

• pierwszorzędowy ośrodek akcji serca i

Granica między rdzeniem przedłużonym a

naczynioruchowy - przyspiesza/zwalnia akcję

kręgowym przebiega tuż powyżej wyjścia I nerwu

serca oraz zwęża/rozszerza naczynia

rdzeniowego szyjnego, albo inaczej - tworzy ją

płaszczyzna przechodząca przez dolny brzeg

krwionośne

skrzyżowania piramid.

• pierwszorzędowy ośrodek oddechowy –

reguluje częstość oddychania

Ośrodki związane z pobieraniem

pokarmu (odruchy pokarmowe - łuki

Wyjścia nerwów czaszkowych:

odruchowe dla tych odruchów przebiegają po

ściśle określonych anatomicznie drogach, w

1.

n. językowo-gardłowy (n.

których zarówno część aferentna jak i eferentna

glossopharyngeus, IX)

w większości przebiega w nerwach

2.

n. błędny (n. vagus, X)

czaszkowych)

3.

n. podjęzykowy (n. hypoglossus, XII)

Ośrodki odruchów obronnych (kichanie,

4.

n. dodatkowy (n. accessorius, XI)

kaszel, czkawka, wzdychanie, ziewanie)

5.

1. nerw rdzeniowy szyjny

6.

korzeń rdzeniowy nerwu

Ośrodki związane z funkcjami tworu

dodatkowego

siatkowatego - regulujące sen i czuwanie

UKŁAD POZAPIRAMIDOWY

(układ mimowolnoruchowy)

• związany jest z czynnościami mimowolnymi –

przebiegającymi poza świadomością

• związany z ruchem grup mięśni – ruchem mało precyzyjnym

• rozciąga się od jąder kresomózgowia, poprzez

międzymózgowie, śródmózgowie do rdzenia przedłużonego

• posiada bezpośrednie, dwukierunkowe połączenia z korą, szczególnie z polem 6. – polem przedruchowym (polem

pozapiramidowym)

W rzeczywistości nie istnieją czyste czynności

mimowolnoruchowe i dowolnoruchowe – każda czynność

zawiera obie składowe

Układ pozapiramidowy steruje czynnościami mimowolno ruchowymi, wśród których, w zależności od rodzaju sprzężenia czuciowo-ruchowego, można wyróżnić następujące kategorie:

•czynności do których układ pozapiramidowy jest konieczny i wystarczający (sprzężenie thalamo-strio-palidarne):

◦

reakcje statokinetyczne

◦

proste reakcje lokomocyjne (pływanie, pełzanie, chód, bieg, skok, lot)

◦

wrodzone automatyzmy ruchowe (drapanie, lizanie, mycie, otrzepywanie itp.)

◦

bezkierunkowe pobudzenie ruchowe

•czynności do których oprócz układu pozapiramidowego niezbędny jest układ limbiczny (sprzężenie thalamo-limbo-strio-palidarne):

◦

akty ruchowe związane z podstawowymi reakcjami biologicznymi takimi jak pobieranie pokarmu, obrona, reakcje seksualne oraz eksploracyjne

◦

ekspresja chwilowych stanów emocjonalnych

◦

mimika

•czynności do których oprócz układu pozapiramidowego i limbicznego niezbędny jest udział kory mózgowej (sprzężenie thalamo-cortico-limbo-strio-palidarne):

◦

reakcje wyuczone i zręcznościowe

◦

artykulacja

Uszkodzenia móżdżku (objawy Lucianiego):

• ataksja – niezborność móżdżkowa

◦

dysmetria, czyli niemożność zatrzymania ruchu w punkcie intencji

- hypometria (gdy chory zatrzymuje ruch za blisko)

- hypermetrii (gdy chory zatrzymuje ruch za daleko)

◦

drżenie zamiarowe (drżenie dłoni lub palca podczas ruchu celowego, w miarę zbliżania się do punktu intencji – „próba palec-nos”)

• atonia – obniżenie napięcia mięśniowego

• astazja - zaburzenia postawy stojącej (trudność utrzymania postawy stojącej)

• astenia - szybka znużalność mięśni (osłabienie siły skurczu)

• adiadochokineza - niemożność wykonywania szybkich, naprzemiennych ruchów

Móżdżek

Budowa ogólna: 2 półkule i robak

znajduje się w dole tylnym

Półkule pokrywa 3-warstwowa kora móżdżku,

czaszki, nad mostem i rdzeniem we wnętrzu, w istocie białej znajdują się jądra przedłużonym

głębokie (jądra wykonawcze móżdżku): jj.

· le

z

ży pod namiotem móżdżku

ębate, czopowate i wierzchu

pomiędzy płatami: skroniowym i

potylicznym, a pniem mózgu

wraz z z konarami tworzy strop

komory IV

łączy się z pniem mózgu konarami

(górne, środkowe i dolne). Konary

górne łączą móżdżek ze

śródmózgowiem i mostem,

środkowe - z mostem, dolne - z

rdzeniem przedłużonym

Cechą charakterystyczną jest brak

bezpośrednich, zstępujących

połączeń móżdżku z rdzeniem

kręgowym – zawsze przez pień

mózgu.