Małgorzata Karwowska-Struczyk
Ul. Tomcia Palucha 31, m 57
02-495 WARSZAWA

Recenzja merytoryczna programu edukacji przedszkolnej Ja to potrafię autorstwa
Marty Nazimek, wydawnictwo Nowa Edukacja, Tarnobrzeg, s. 33, tabele

Program Ja to potrafię przeznaczony dla nauczycieli pracujących z dziećmi

w wieku przedszkolnym jest spójną, czytelną i logiczną konstrukcją.

Tytuł programu pozytywnie nastawia odbiorcę/ nauczyciela do celu jego

zabiegów pedagogicznych, tzn. dziecka, bowiem wskazuje na jego specyficzne
charakterystyki osobowościowe, intelektualne, możliwości, podkreśla podmiotowość,
poczucie wartości (JA), poczucie kompetencji i sprawstwa, (POTRAFIĘ) oraz kładzie
nacisk na rezultat- sukces wspólnego działania nauczyciela i dziecka. Wskazuje także na
różne treści, doświadczenia dziecka sprzyjające jego całościowemu rozwojowi (TO).

!

szczegółowe cele edukacyjne,

!

tematykę materiału edukacyjnego,

!

wskazówki metodyczne,

!

zalecenia dotyczące współpracy przedszkola z opiekunami dziecka.

Podstawy filozoficzno psychologiczne i pedagogiczne programu upierają się na
aktualnej wiedzy teoretycznej i empirycznej dotyczącej rozwoju i edukacji dziecka
w wieku przedszkolnym. Jego struktura jest spójna, przejrzysta i logiczna,
odzwierciedla założenia teoretyczne dotyczące konstrukcji programu kształcenia.

Konkluzja końcowa

Stwierdzam zgodność programu Ja to potrafię z Podstawą programową wychowania
przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych
i wnoszę o zamieszczenie programu na liście programów dopuszczonych przez
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu na poziomie wychowania przedszkolnego
dla dzieci w wieku 3-6 lat. (Rozporządzenie MEN z dnia 26.02.2002 w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół, Dz. U. z 2002, Nr 51. pozycja. 458; Rozporządzenie
MENiS z dnia 24.04.2002 w sprawie warunków dopuszczania programów
i podręczników do użytku szkolnego, Dz. U. z 2002. Nr 69 poz.635).

Małgorzata Karwowska-Struczyk

Warszawa, 14.07.2003r.

SPIS TREŚCI

Wstęp............................................................................................................. 4

I. O programie................................................................................................. 5

II. Cele edukacji przedszkolnej ....................................................................... 6

III. Wskazówki metodyczne, procedury osiągania celów ................................. 8

IV. Treści programowe ................................................................................... 11

V. Współpraca przedszkola z rodzicami i środowiskiem lokalnym ....................33

VI. Diagnoza, monitorowanie rozwoju dziecka.................................................35

-3-

Wstęp

Szybki rozwój w okresie wczesnego dzieciństwa jest ogromną szansą

edukacyjną dziecka, a także dużym wyzwaniem dla nauczyciela przedszkola.

Program edukacji przedszkolnej „Ja to potrafię” proponuje nauczycielowi, aby

wykorzystywał optymalnie potencjał rozwojowy dziecka, organizował warunki
stymulujące jego rozwój przez bogacenie najbardziej korzystnych doświadczeń,
umiejętności i wiedzy , pobudzał aktywność i twórcze działanie dziecka.

Najważniejszymi przesłankami proponowanego programu edukacyjnego są:

!

upodmiotowienie dziecka,

!

wielokierunkowy rozwój osobowości,

!

optymalne wykorzystanie jego potencjału rozwojowego,

!

indywidualizacja oddziaływań wychowawczo-dydaktycznych.

Program zakłada, iż podmiotem wychowania i kształcenia jest dziecko, jego

potrzeby i możliwości rozwojowe, zainteresowania i indywidualne preferencje. Każde
dziecko rozwija się we właściwym dla siebie tempie, do którego należy dostosować
zakres oddziaływań pedagogicznych. Każde dziecko powinno otrzymać

takie wsparcie

w rozwoju, jakiego potrzebuje.

Nauczyciel wykazać się powinien rozumieniem prawidłowości rozwojowych

i potrzeb dziecka, umiejętnością określania kierunku pracy pod kątem postępu w jego
rozwoju i wspierania go w tym rozwoju. Powinien poszerzać swe umiejętności
pedagogiczne, nabywać umiejętność efektywnych sposobów porozumiewania się
z dziećmi i rodzicami, sięgać po aktywizujące metody pracy z nimi. Stwarzać sytuacje,
w których dziecko będzie miało okazje do poszukiwania drogi własnego rozwoju,
szanse poznania własnych możliwości w działaniu, dokonywania wyboru, bycia
odpowiedzialnym za własne działanie.
Nauczyciel wspiera i kieruje różnymi działaniami dziecka, umiejętnie organizuje
środowisko oraz sytuacje edukacyjne najbardziej sprzyjające jego rozwojowi.
Dobiera atrakcyjną tematykę, zgodną z zainteresowaniami dziecka współczesną,
a jednocześnie podtrzymującą wychowanie w tradycji i świecie wartości uznawanych
społecznie.

Podstawowym warunkiem zapewniającym efektywność oddziaływań

edukacyjnych jest prowadzenie przez nauczyciela działalności diagnostycznej, a także
monitorowanie, kontrolowanie rozwoju dzieci i procesu edukacji.

Istotnym warunkiem rozwoju dziecka jest jego dobre komunikowanie się

z nauczycielem i ich wzajemnie oddziałująca aktywność.
Tak więc aktywny nauczyciel wspiera i wspomaga w rozwoju aktywne dziecko.

W organizowaniu wychowania przedszkolnego i realizowaniu Programu edukacji

przedszkolnej współuczestniczą rodzice wychowanka są partnerem w edukacji.

Praca pedagogiczna w oparciu o Program „Ja to potrafię” przyczynia się do

uzyskania postępu w rozwoju dziecka, prowadzi do podwyższenia jakości działań
edukacyjnych wobec niego i rodziców, do optymalnego rozwoju osobowości
wychowanka , umożliwia osiąganie sukcesów na miarę możliwości dziecka oraz
należyte przygotowanie go do pojęcia nauki szkolnej.

„Ja to potrafię” może być rozumiane zarówno jako sukces wychowanka, jak i mądrego
nauczyciela.

-4-

I. O programie

Program edukacji przedszkolnej „Ja to potrafię” uznaje, iż dziecko jest podmiotem
wychowania i kształcenia, a jego indywidualność oraz potrzeby rozwojowe wyznaczają
nauczycielowi kierunek i zakres oddziaływań pedagogicznych.
Nauczyciel przedszkola nie realizuje dzisiaj wyłącznie programu, ale uwzględnia
indywidualne doświadczenia każdego dziecka, potrzeby, tendencje rozwojowe, czynniki
środowiskowe itp.
Traktując dziecko podmiotowo, czyni je nie tylko odbiorcą procesu edukacyjnego, ale
także współtwórcą. Pozwala mu dokonywać wyboru, decydować o celach, treściach,
metodach działania, poznawać świat przez aktywność własną i innych.
Program bierze pod uwagę różne rodzaje aktywności dziecka:

prozdrowotną,
społeczną,
intelektualną,
artystyczną.
Edukacja odbywa się w myśl zasady: aktywny nauczyciel aktywne dziecko.

W obrębie aktywności wskazanych przez Program znajdują się obszary, do których
dobrany został materiał edukacyjny oraz przewidywane osiągnięcia, umiejętności
i działania dzieci.
Materiał edukacyjny może być przez nauczyciela dowolnie poszerzany lub zawężany
w zależności od wcześniejszych doświadczeń, umiejętności, potrzeb, możliwości
rozwojowych i zainteresowań dzieci. Zgromadzony w ośrodki tematyczne stanowił będzie
ogniwa integrujące treści programowe, wokół których koncentrować się będą działania
nauczyciela i dziecka.
W Programie brak jest podziału na grupy wiekowe. Wiek kalendarzowy dziecka nie
przesądza o poziomie jego rozwoju, ponadto w każdej grupie wiekowej znajdują się dzieci,
których różnice w poziomie rozwoju mogą sięgać nawet kilku lat.
W związku z tym nauczyciel, diagnozując i kontrolując rozwój dzieci, dopasowuje nie tylko
materiał edukacyjny, lecz również odpowiednie metody, formy i styl pracy, środki
dydaktyczne itd. do możliwości rozwojowych dzieci.
W ten sposób indywidualizuje on proces dydaktyczny i wspomaga w rozwoju zarówno
dzieci rozwijające się w wolniejszym tempie, prawidłowo rozwijające się, jak również te
o przyspieszonym rozwoju.
Program przywiązuje dużą wagę do angażowania i kształcenia wszystkich zmysłów
oraz akcentuje świat uczuć i odczuć. Tworzy okazje do poznawania siebie, swoich emocji,
do rozumienia innych.
Przygotowuje dziecko do aktywnego uczestnictwa w życiu, uczy tolerancji, propaguje
pozytywne wzorce zachowań i postaw.
Program edukacji przedszkolnej „Ja to potrafię” kładzie nacisk na nabywanie przez
dziecko umiejętności, aktywizowanie go, zachęcanie do działania i tworzenia w obrębie
wszystkich obszarów edukacyjnych określonych w Podstawie programowej wychowania
przedszkolnego.
Program pozwala dziecku osiągać sukcesy na miarę swych możliwości, kreatywnie
działać, współpracować z rówieśnikami i dorosłymi, zdobywać umiejętności i wiedzę oraz
należycie przygotować się do podjęcia nauki szkolnej w atmosferze życzliwości,
akceptacji i pozytywnego wzmacniania.
Nadaje się do realizacji w warunkach każdego przedszkola o standardowym wyposażeniu.
Logiczny układ Programu, wynikający z jego konstrukcji i koncepcji, sprawia, iż jest on
czytelny i wygodny w codziennym użyciu.

!
!
!
!

-5-

Program posiada obudowę dydaktyczną pomocną nauczycielowi w postaci :

!

książek edukacyjnych dla dzieci w wieku przedszkolnym z serii „Słoneczne
przedszkole” autorstwa M.Nazimek, B.Zięby

!

przewodników metodycznych wraz ze scenariuszami zajęć i zabaw autorstwa
M.Nazimek, B.Zięby

!

pomocy dydaktycznych

Program ten jest zgodny z Podstawą programową wychowania przedszkolnego,
umożliwia i ułatwia nauczycielowi realizację zadań edukacyjnych w niej określonych
oraz osiągnięcie założonych celów.

II. Cele edukacji przedszkolnej

Nadrzędnym celem wychowania przedszkolnego, określonym w Podstawie

programowej wychowania przedszkolnego, jest wspomaganie i ukierunkowywanie
rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi,

1

uwzględniając relacje ze środowiskiem społeczno-kulturowym i przyrodniczym .

Ogólne cele edukacji przedszkolnej dotyczą przede wszystkim :

!

W zakresie poznawania i rozumienia siebie i rzeczywistości

-

Poznawania i rozumienia własnej wielowymiarowości (postrzegania,
myśIenia, odczuwania, działania),

-

Poznawania własnych możliwości i innych ludzi,

-

Gromadzenia doświadczeń i wiedzy o rzeczywistości,

-

U m i e j ę t n o ś c i m a n i p u l o w a n i a , p r z e k s z t a ł c a n i a , o d k r y w a n i a
i eksperymentowania w poznawaniu rzeczywistości,

-

Wzrastania w tradycji i wiedzy o dziedzictwie kulturowym,

-

Kształcenia nawyków prozdrowotnych i zachowań proekologicznych,

-

Stymulowania i integracji zmysłów,

-

Doskonalenia pamięci, zdolności kojarzenia, umiejętności skupienia się,

-

Stymulowania i rozwijania procesów poznawczych, logicznego myślenia,

-

Nabywania doświadczeń językowych w zakresie reprezentatywnej
i komunikatywnej funkcji języka,

-

Kształcenia gotowości do nauki czytania, pisania,

-

Rozwijania umiejętności matematycznych,

-

Poznawania, stosowania, tworzenia symboli i znaków.

!

W zakresie nabywania umiejętności poprzez aktywność własną i działanie

Stwarzania okazji do działania i przeżywania pozytywnych efektów tych
działań,

-

1

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach

podstawowych ,Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 grudnia 1999 r., Dziennik Ustaw Nr 2 z dnia 17
stycznia 2000r.

-6-

-

Rozwijania aktywności ruchowej spontanicznej i zorganizowanej,

-

Rozwijania samodzielności,

-

Uczenia postępowania zapewniającego bezpieczeństwo,

-
-

Wspierania aktywności i działań twórczych,
Rozwijania wyobraźni i ekspresji artystycznej: plastycznej, muzycznej,
teatralnej.

!

W zakresie kontaktów społecznych

-

Budowania pozytywnego obrazu własnego „ja”,

-

Kształtowania charakteru, rozwijania odpowiedzialności i wiary we własne siły
oraz motywacji,

-

Uczenia sposobów radzenia sobie z własnymi emocjami, właściwego
reagowania na przejawy emocji innych, kontrolowania zachowań i nabywania
odporności emocjonalnej,

-

Wzmacniania więzi z rodziną,

-

Odczuwania przynależności do rodziny, wspólnoty przedszkolnej,
społeczności lokalnej, narodowej oraz wspólnoty ludzkiej,

-

Uspołeczniania, wdrażania do zachowań akceptowanych społecznie,

-

Umiejętności komunikowania się w sposób werbalny i pozawerbalny oraz
umiejętności dialogu, rozwiązywania konfliktów, zawierania kompromisów,

-

Współdziałania w grupie, przestrzegania norm zgodnego współżycia
i wprowadzania w kulturę bycia,

-

Umiejętności rozwiązywania problemów

!

W zakresie świata wartości

-

Poznawania świata uniwersalnych wartości takich, jak piękno, dobro, prawda,
miłość,

-

Rozróżniania dobra i zła,

-

Kształtowania samooceny i oceny zachowań innych,

-

Umiejętności dokonywania wyborów i poznawania ich konsekwencji,

-

Rozwijania odpowiedzialności,

-

Budzenia wrażliwości estetycznej.

-7-

III. Wskazówki metodyczne, procedury osiągania celów

Program edukacji przedszkolnej „Ja to potrafię”, pozwala nauczycielowi zadbać

o optymalny rozwój wychowanka, stwarza możliwość uwzględniania jego
indywidualnych preferencji, wyzwala aktywność dziecka w różnych obszarach
edukacyjnych.
Dziecko będzie aktywne wtedy, gdy:

cel działania jest dla niego bliski i wyraźny,
nauczyciel uwzględnia jego zainteresowania i potrzeby,
jego działaniom towarzyszą pozytywne odczucia i emocje,
ma poczucie bezpieczeństwa i własnej wartości,
bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji,
ma możliwość realizowania własnych pomysłów,
odczuwa satysfakcję z wykonywanych zajęć.

Korzystając z niniejszego Programu, nauczyciel przedszkola może posługiwać się

bogatym i różnorodnym repertuarem metod zarówno tradycyjnych, jak
i nowoczesnych.

Aby uczynić dziecko aktywnym podmiotem w procesie edukacji, nauczyciel

powinien ograniczyć stosowanie metod podających na rzecz metod poszukujących,
praktycznych, problemowych (uczenie się przez odkrywanie, przeżywanie, działanie).
Przeważać powinny metody czynne, którym towarzyszą metody percepcyjne i słowne.
Szczególnie przydatne i zalecane będą tu metody aktywizujące, bezpośrednio
angażujące dziecko, wykorzystujące jego naturalną potrzebę poznawania świata,
doświadczania i eksperymentowania.

Preferowane przez Program efekty edukacyjne uzyskać można za pomocą takich

metod, jak metoda dobrego startu M. Bogdanowicz, ruchu rozwijającego V Sherborne,
gimnastyki twórczej ( ekspresyjnej ) R. Labana, K. Orffa, M. i Ch. Knillów i rytmicznej
A.i M. Kniessów, opowieści ruchowej J. C. Thulin, metody G.Domana, I. Majchrzak,
B. Rocławskiego, metody edukacji matematycznej E. Gruszczyk-Kolczyńskiej,
kinezjologii edukacyjnej P. Dennisona, metodyka naturalnej nauki języka, pedagogiki
zabawy, dramy, integracji sensorycznej.

Nauczyciel dokonuje doboru metod i form pracy w zależności od ich skuteczności i

znaczenia dla rozwoju dziecka , jego potrzeb, zainteresowań i upodobań, poziomu
rozwoju, rodzaju sytuacji edukacyjnej, materiału edukacyjnego itd.
Stosowane metody, właściwe dla przedszkola muszą pozostawać w zgodzie
z dziecięcą potrzebą ruchu, emocjonalnym zabarwieniem spostrzeżeń , myśleniem
konkretno wyobrażeniowym i zapotrzebowaniem na osiąganie wymiernych, widocznych
efektów.

W metody wychowania przedszkolnego wpleciony jest czynnik zabawowy

i emocjonalny. W tym wieku bowiem głównie motywy zabawowe i uczuciowe skłaniają
dzieci do wysiłków, których wynikiem jest uczenie się i przystosowanie swojego
postępowania do wymagań społecznych. Organizując proces edukacyjny, pamiętać
należy, aby zabawa była dla dzieci nauką, a nauka zabawą.
Dziecko w wieku przedszkolnym ma badać i odkrywać rzeczywistość, doświadczać
i przeżywać, bo tak zdobywana wiedza ma największą wartość, jest pełniejsza
i trwalsza.
Planując i dobierając metody, nauczyciel powinien pamiętać o różnych stylach
uczenia się, a także wziąć pod uwagę różne typy inteligencji. Efektywne nauczanie

!
!
!
!
!
!
!

-8-

powinno dostarczać okazji do rozwijania wszystkich typów inteligencji.

Wiek przedszkolny jest najbardziej sensytywnym okresem rozwojowym w życiu

człowieka. Proponowane przez Program metody pracy i angażowanie różnorodnych
bodźców zmysłowych pozwalają na doskonalenie funkcjonowania zmysłów
i doprowadzenie ich do pełnej integracji.

Kluczowym zadaniem dla przedszkoli w dobie reformy jest umiejętność skutecznego

komunikowania się. Sięgać więc należy po metody uczące porozumiewania się w języku
„ja”, czyli sygnalizowania własnych odczuć i uczuć, uważnego słuchania, umiejętności
odmawiania, wręcz asertywnych zachowań.
Ten sposób porozumiewania się w grupie eliminuje zachowania agresywne, uczy
wzajemnego szacunku, reguluje grupowe normy postępowania i uwrażliwia.
Taki model porozumiewania się dziecko przenosi w dorosły świat.

W dzieciństwie tworzą się zasadnicze nawyki emocjonalne, toteż metody pracy

z dzieckiem powinny uwzględniać kształcenie emocji: wyrażanie, rozpoznawanie
i nazywanie uczuć, kierowanie i panowanie nad nimi.

Planując i dobierając tematykę zabaw i zajęć należy się kierować zainteresowaniami

dzieci, ich możliwościami rozwojowymi, stopniem trudności, bogactwem środowiska
lokalnego, a także profilem przedszkola i zadaniami wynikającymi z planu rozwoju placówki
przedszkolnej.
Preferuje się tematykę związaną z dzieckiem, jego rodzinną, ulubionymi zabawami,
czynnościami, bajkami, zwierzętami, różnorodnością świata przyrody, z najbliższym
otoczeniem dziecka, wydarzeniami z życia przedszkola i miejscowości, z tradycjami
i zwyczajami świątecznymi, z bezpieczeństwem, troską o zdrowy styl życia.

W celu uzyskania dobrych efektów edukacyjnych nauczyciel powinien stosować

różnorodne formy organizacyjne, takie, jak: zajęcia i zabawy dowolne, samorzutne mogące
mieć charakter indywidualny i zespołowy (np. tematyczne, konstrukcyjne, badawcze),
zorganizowane przez nauczyciela (np. zabawy i ćwiczenia ruchowe, zabawy i gry
dydaktyczne) w zespołach lub z całą grupą, dowolne lub obowiązkowe, zajęcia
indywidualne, spacery, wycieczki, uroczystości przedszkolne, prace użyteczne,
hodowlane, czynności samoobsługowe.
Każda z tych form obejmuje treści wielostronne i w różnym zakresie stymuluje wszystkie
sfery rozwoju dziecka.

Ważna jest również baza materialna, mająca służyć optymalnemu rozwojowi

dziecka, bogacąca jego doświadczenia, dostosowana do różnorodności jego
zainteresowań i poziomu rozwoju.

Proces edukacyjny stymuluje rozwój dziecka jeżeli tworzy się warunki do ujawnienia

j e g o m o ż l i w o ś c i r o z w o j o w y c h . N a u c z y c i e l p o w i n i e n d o s t r z e g a ć
i podtrzymywać poznawczy zapał dziecka i jego spontaniczne dążenie do poznawania
świata i do działania.

Nauczyciel pracujący w oparciu o ten Program powinien zadbać o organizację

przestrzeni w przedszkolu, od której zależą formy aktywności dzieci. Mogą to być
odpowiednio wyposażone miejsca np. do zabaw dowolnych, tematycznych, do
konstruowania, działalności plastycznej, teatralnej, muzycznej, do kontaktu z książką
i czytania, do nabywania doświadczeń logiczno-matematycznych, do obserwacji
przyrodniczych oraz rekreacji i odpoczynku.

-9-

Niektóre z tych miejsc mogą być stałe, inne zaś tworzone okazjonalnie.

W wyznaczonych miejscach powinny znajdować się materiały do zabaw

i eksploracji o różnym stopniu trudności np.: zabawki, narzędzia, materiały do działalności
plastycznej, książeczki dla dzieci, czasopisma dziecięce, albumy, atlasy, słowniki, obrazki,
układanki, gry, loteryjki, rozsypanki, karty i klocki logiczne, alfabet obrazkowo-wyrazowy
oraz materiał ułatwiający naukę czytania, komplety liter, cyfr, znaków matematycznych,
PUS-y, korale matematyczne, lub liczydła, mozaiki geometryczne, zegary, wagi, kalendarz,
materiał przyrodniczy, narzędzia itd.

Pożądane jest hodowanie roślin i zwierząt (np. rybek, chomika, świnki morskiej)

w kąciku przyrody, a w miarę możliwości uprawianie działki z łatwymi w uprawie roślinami.

Aktywność umysłowa dziecka powiązana jest z jego aktywnością fizyczną, toteż

należy stwarzać dzieciom warunki do bogacenia doświadczeń fizycznych.
Program „Ja to potrafię” proponuje stosowanie ćwiczeń ruchowych również w celu
usprawnienia funkcji intelektualnych np. wykonywanie ruchów naprzemiennych,
„pompowania” piętą itp.

Wiele zabaw i zajęć (także dydaktycznych) oraz ćwiczeń gimnastycznych powinno

odbywać się na powietrzu, w ogrodzie.
Ogród przedszkolny i plac zabaw powinien posiadać wydzieloną przestrzeń do biegania i
zabaw ruchowych, niezbędne są: zabawki do zabaw w ogrodzie, piaskownice, różnorodny
sprzęt rekreacyjny.

Bardzo przydatne w pracy będą nauczycielowi: sprzęt audiowizualny z kasetami,

płytami z bajkami i muzyką, instrumenty muzyczne, zestawy plansz prezentacyjnych,
literatura fachowa, komputer, kserokopiarka.

Na sukces edukacyjny wpływ będzie miała także atmosfera przedszkola, osobowość

nauczycielki, jej sposób kontaktu i komunikowania się z dziećmi oraz styl pracy.

Prowadząc proces edukacyjny dziecka przedszkolnego według Programu „Ja to

potrafię” należy dążyć do tworzenia i organizowania mu warunków o określonej jakości,
najbardziej sprzyjających jego rozwojowi.
Poszukujący i twórczy nauczyciel znajdzie sposoby, niezwiązane z dużymi nakładami
finansowymi, przyczyniające się do podniesienia jakości pracy edukacyjnej. Tkwią one
w ludzkim potencjale, a dotyczą na przykład:

!

stylu opieki otwartość na potrzeby dzieci,

!

dostarczania dzieciom różnorodnych doświadczeń dając dziecku wolność wyboru,
proponując wielokierunkową aktywność,

!

strategii nauczania i uczenia się wspieranie aktywności dzieci, wrażliwość na
indywidualne różnice między nimi,

!

strategii dyscyplinowania,

!

regulowania zachowań społecznych,

!

relacji międzyludzkich - skuteczne porozumiewanie się poprzez uważne słuchanie,
wzajemny szacunek itd.

Współczesna metodyka wychowania przedszkolnego oprócz nowoczesnej wiedzy

pedagogicznej i psychologicznej wykorzystuje także nowe teorie biomedyczne oraz
wiedzę z różnych dziedzin, przydatną w edukacji małego dziecka.

Metody pracy obejmują także poznawanie dziecka, diagnozowanie i monitorowanie

jego rozwoju oraz umiejętne, optymalne dobieranie oddziaływań wychowawczo
dydaktycznych. w pracy z nim.

Osiągnięciu sukcesu edukacyjnego w pracy opartej na Programie edukacji

przedszkolnej „Ja to potrafię” sprzyjać będzie oparcie działań nauczyciela i dziecka na
książkach dla dzieci w wieku przedszkolnym z serii „Słoneczne przedszkole” lub innych
wybranych przez nauczyciela.

-10-

IV. TREŚCI PROGRAMOWE:

Aktywność prozdrowotna

Obszar

aktywności

Materiał edukacyjny

Osiągnięcia, umiejętności i działania dziecka

1

2

3

Zdrowy styl
życia

Zabawy orientacyjno-
porządkowe, bieżne,
zabawy z elementem
równowagi,
czworakowania, rzutu,
celowania, toczenia,
noszenia, wspinania się,
podskoku i skoku
Posługiwanie się
wybranymi przyborami
Zabawy, ćwiczenia, gry
w terenie

Przygotowanie się do
zajęć ruchowych (strój)

Współdziałanie i
współpraca z partnerem,
zespołem i grupą

Integracja sensoryczna






Bezpieczeństwo zajęć
ruchowych

Stosunek do innych
ludzi

Ciało




Bezpieczeństwo zajęć
ruchowych









Wypadki drogowe



Zagrożenia zdrowia



Bohaterowie literaccy,
przykłady z życia



Posiada potrzebę ruchu i zna jego znaczenie dla swojego zdrowia



Poznaje fizyczne możliwości swojego ciała



Nabywa ogólnej sprawności ruchowej i zwinności, orientacji w
przestrzeni, wzmacnia określone grupy mięśniowe



Rozumie potrzebę korygowania postawy



Potrafi reagować na sygnały umowne, ustawienia



Zapamiętuje polecenia



Inicjuje zabawy, gry, ćwiczenia ruchowe i samodzielnie je
organizuje



Podaje własne propozycje zabaw gier i ćwiczeń ruchowych



Czerpie radość z ruchu



Samodzielnie przebiera się do zajęć ruchowych, utrzymuje swoją
odzież w porządku



Potrafi współpracować, ćwicząc z partnerem, współpracuje z
zespołem i w grupie



Rozwija koordynację ruchowo-wzrokowo-słuchową oraz
orientację przestrzenną



Zdobywa doświadczenia czuciowo-ruchowe



Wykazuje wytrzymałość emocjonalną i odwagę



Wykonuje ruchy i ćwiczenia doskonalące umysł, np. ruchy
naprzemienne, „ leniwe ósemki”, „pompowanie” piętą itd.



Wie, jak bezpiecznie korzystać z przyborów i wykonywać
ćwiczenia fizyczne



Wie, że ludzie mogą być niesprawni ruchowo z różnych powodów
i uczy się szanować ich odmienność i nieść im swą pomoc



Poznaje niektóre funkcje organizmu



Dba o czystość swojego ciała



Chroni swoje ciało przed uszkodzeniem



Angażuje wszystkie zmysły w poznawanie rzeczywistości



Zachowuje ostrożność wobec nieznanych osób,

zwierząt,

przedmiotów, urządzeń elektrycznych, gazowych, ostrych
narzędzi, ognia, lekarstw, roślin oraz unika niebezpiecznych
sytuacji



Zgłasza dorosłemu niebezpieczeństwo



Bezpiecznie korzysta ze sprzętu rekreacyjnego



Wybiera do zabawy bezpieczne miejsca



Zna telefony alarmowe (pogotowie, policja, straż pożarna), wie w
jaki sposób szukać pomocy w trudnych sytuacjach



Zna podstawowe zasady ruchu drogowego i pieszego



Wie, że aby zapobiec wypadkom, należy poruszać się pod opieką
osoby dorosłej, zgodnie z zasadami ruchu pieszego



Dowiaduje się o możliwościach zarażenia się chorobami



Umie ochronić skaleczone miejsce przed zabrudzeniem



Rozumie potrzebę kontrolowania stanu zdrowia u lekarza



Poznaje zachowania sprzyjające i zagrażające zdrowiu dzięki
literaturze dziecięcej i przykładom z życia

-11-

Aktywność prozdrowotna

1

2

3

Zdrowy styl
życia

Uczucia, emocje



Ruch na powietrzu,
spacery


Warunki atmosferyczne

Ochrona przed trudnymi
warunkami
atmosferycznymi




Odzież






Właściwe odżywianie
się, żywność, kultura
jedzenia






Ekologia



Higiena osobista






Odpoczynek i relaksacja





Higiena narządów
zmysłu i układu
nerwowego

Zabawy o charakterze
sportowym, np.: wyścigi,
zawody, konkursy, biegi
sztafetowe, pływanie,
saneczkowanie itp.

Aktualne wydarzenia
sportowe



Określa swoje stany emocjonalne (smutek, lęk, radość,
zadowolenie itp.), wyraża je i właściwie reaguje na emocje własne
i innych



Zna korzyści wynikające z ruchu na świeżym powietrzu i czynnego
odpoczynku



Współdecyduje o wyborze tras spacerowych



Umie obserwować zmianę warunków pogodowych



Stosuje rozgrzewkę, zapobiegając zmarznięciu, chroni się przed
upałem i nadmiernym promieniowaniem słonecznym



Wie, jak ochronić się przed niekorzystnymi warunkami
atmosferycznymi, takimi jak np.: mróz, upał, deszcz, wiatr



Rozumie konieczność wietrzenia pomieszczeń



Dobiera ubiór do warunków atmosferycznych w porozumieniu z
dorosłym



Korzysta ze stroju do ćwiczeń, ochronnych fartuchów, czepków,
chustek używanych podczas prac plastycznych, porządkowych,
zajęć kulinarnych itp.



Utrzymuje swoją odzież w porządku: składa, rozwiesza, chowa



Wie, które potrawy należą do najbardziej zdrowych, a które w
nadmiarze szkodzą



Myje owoce i warzywa przed jedzeniem



Kulturalnie zachowuje się przy stole



Posługuje się sztućcami



Zwraca uwagę na estetykę spożywania posiłków, pomaga
nakrywać stół przed posiłkiem i porządkować go po jego
ukończeniu



Poznaje niektóre zabiegi ekologiczne człowieka, np. segregację
śmieci, zakładanie filtrów itd. oraz rozumie znaczenie zdrowego
środowiska dla zdrowia i życia



Zna zasady higieny osobistej i przestrzega ich



Ma nawyk częstego mycia rąk, systematycznego szczotkowania
zębów, czesania się



Korzysta z osobistych przyborów do utrzymania higieny,
przechowuje je w należytym porządku



Kontroluje swój wygląd w lustrze



Rozumie potrzebę odpoczynku dorosłych i dzieci



Poznaje różne sposoby odpoczynku i relaksacji



Stosuje ćwiczenia relaksacyjne i odpoczywa w chwilach
zmęczenia



Zna zasady ochrony zmysłów (mówienie głosem umiarkowanym,
unikanie hałasu, wybieranie do pracy miejsca dobrze
oświetlonego, ochrona wzroku przed nadmiernym światłem) i
przestrzega ich



Uczestniczy w różnorodnych zabawach o charakterze sportowym



Umie uczciwie rywalizować w grach, zabawach, wyścigach



Posiada umiejętność przegrywania i wygrywania



Interesuje się aktualnymi wydarzeniami, wyczynami i imprezami
sportowymi (olimpiady, mistrzostwa, mecze)

-12-

Aktywność prozdrowotna

1

2

3

Zdrowy styl
życia

Obiekty sportowe
Przybory i przyrządy
sportowe

Znani sportowcy

Zasady fair play



Zna i wymienia nazwy niektórych obiektów, dyscyplin, przyrządów
sportowych



Zna nazwiska ulubionych i niektórych sławnych sportowców



Czerpie wzory z zachowań i postaw sportowców



Umie kulturalnie kibicować

-13-

Aktywność społeczna

Obszar

aktywności

Materiał edukacyjny

Osiągnięcia, umiejętności dziecka

1

2

3

Obraz własny
dziecka

Rodzina

Wygląd, różnice we
własnym wyglądzie



Samoświadomość







Cechy charakteru





Wzorce moralne
Przykłady osób
znaczących



Uczucia, emocje




Członkowie rodziny,
ich praca zawodowa,
zainteresowania



Sposoby spędzania
czasu wolnego


Dziecko jako członek
rodziny






Dane osobowe i ich
ochrona



Opiekuńczość, stosunek
do członków rodziny
Uczucia, emocje

Uroczystości rodzinne



Zauważa różnice w swoim wyglądzie związane z upływem czasu i
rozwojem organizmu



Opisuje swój wygląd, akceptuje go



Nazywa części ciała, dowiaduje się o ich funkcjach



Poznaje świat wielozmysłowo, odnosząc się do niego z punktu
widzenia własnej osoby, np. niższe ode mnie – wyższe, z mojej
prawej – lewej strony, z przodu – tyłu itp.



Poznaje swoje mocne i słabe strony, możliwości i ograniczenia



Poznaje związki pomiędzy swoimi myślami, uczuciami i
działaniami



Staje się bardziej odpowiedzialne, odważne, sprawiedliwe



Wyraża otwarcie swoje potrzeby



Wyraża swoje zdanie, próbuje oceniać i uzasadniać



Potrafi zmotywować się do działania



Ma poczucie własnej wartości i niepowtarzalności



Poznaje świat uniwersalnych wartości, wzorce moralne w
różnych sytuacjach życiowych, poprzez osobisty przykład
członków rodziny, nauczyciela i postaci literackich, filmowych itp.



Odróżnia dobro od zła



Zauważa pozytywne i negatywne skutki swojego zachowania



Określa swoje stany emocjonalne (smutek, lęk, radość,
zadowolenie itp.), wyraża je, właściwie reaguje na emocje własne
i innych



Zna strukturę swojej rodziny, nazywa członków rodziny



Interesuje się pracą zawodową członków rodziny, potrafi o niej
opowiadać



Dostrzega potrzeby członków rodziny, zna ich zainteresowania,
ulubione zajęcia



Rozumie potrzebę odpoczynku domowników w ciszy i spokoju



Zgłasza własne propozycje spędzania wolnego czasu z rodziną



W zabawach odtwarza zainteresowanie środowiskiem rodzinnym



Rozumie pojęcia związane z rodziną, np.: rodzice, rodzeństwo,
wnuki



Odczuwa przynależność do rodziny



Dzieli się z rodzicami informacjami z życia przedszkola



Współpracuje z rodzicami podczas zajęć otwartych



Niesie pomoc w miarę swych możliwości



Posługuje się własnym imieniem i nazwiskiem, wie jak nazywają
się rodzice, dziadkowie

i zachowuje te dane w tajemnicy przed

osobami, których nie zna



Uświadamia sobie granice prywatności



Serdecznie traktuje rodzeństwo, jest opiekuńcze



Jest wrażliwe na uczucia członków rodziny



Jest emocjonalnie związane z rodziną



Bierze udział w uroczystościach rodzinnych organizowanych
przedszkolu

i w ich przygotowaniu



Wykonuje drobne upominki, laurki dla członków rodziny

-14-

Aktywność społeczna

1

2

3

Rodzina

Środowisko
rówieśnicze,
przedszkole

Wydarzenia z życia
rodziny
Prawa i obowiązki
dziecka
Normy i zwyczaje życia
rodzinnego



Prawa i obowiązki
dziecka, jako członka
grupy rówieśniczej





Zasady zgodnej zabawy




Podobieństwa i różnice
między dziećmi
Tolerancja


Koleżeństwo
Kultura osobista



Komunikowanie się z
rówieśnikiem i dorosłym





Pozytywni bohaterowie
Wzorce zachowań


Wydarzenia z życia
przedszkola




Pracownicy przedszkola





Uroczystości i imprezy
przedszkolne




Uczucia, emocje



Zna ważniejsze wydarzenia w historii swojej rodziny



Zna swoje prawa i obowiązki w rodzinie



Przestrzega zasad, norm i zwyczajów rodzinnych



Pozytywne wzorce zachowań wyniesione z domu rodzinnego
przenosi na grunt przedszkola



Współtworzy normy, zasady współżycia i współdziałania w
grupie i przestrzega ich



Pełni okresowe dyżury na rzecz grupy i kolegów



Radzi sobie w sytuacji naruszania praw własnych i uczy się
przestrzegania praw innych ludzi



Szanuje cudzą własność oraz wytwory pracy kolegów



Zgodnie korzysta z zabawek i urządzeń przeznaczonych do
wspólnej zabawy



Potrafi współdziałać w zabawie i pracy zespołowej



Przestrzega zasad bezpiecznej zabawy



Zauważa różnice w wyglądzie i zachowaniu rówieśników, także
kolegów niepełnosprawnych, szanuje ich odmienność



Wyraża pozytywne i negatywne opinie na różne tematy, szanuje
poglądy innych



Zauważa pozytywne i negatywne skutki swojego zachowania i
zachowania innych



Opiekuje się potrzebującymi pomocy i młodszymi kolegami,
niesie im pomoc, okazuje życzliwość



Stosuje formy grzecznościowe w kontakcie z rówieśnikami i
dorosłymi



Komunikuje się w grupie i rozwiązuje konflikty bez stosowania
przemocy



Nabywa doświadczenia w porozumiewaniu się między ludźmi w
języku „ja”, czyli wypowiadaniu swoich odczuć i uczuć



Ocenia postępowanie kolegów, osób dorosłych oraz bohaterów
literackich, filmowych itp., opierając się na pozytywnych
wzorcach



Aktywnie uczestniczy w codziennym życiu przedszkola



Troszczy się o wygląd sali przedszkolnej, współorganizuje kąciki
tematyczne



Odtwarza w zabawach role społeczne oraz wydarzenia z życia
przedszkolnego



Zna pracowników przedszkola, wie na czym polega ich praca
(nauczycielka, woźna, kucharka itd.)



Zwraca się do przedszkolnych opiekunów po radę i pomoc w
różnych sytuacjach



Uczestniczy w przygotowaniu uroczystości przedszkolnych z
okazji Dnia Matki, Dnia Ojca, Dnia Babci i Dziadka itp.



Pełni rolę gospodarza wobec zaproszonych do przedszkola
gości



Wykonuje upominki dla gości odwiedzających przedszkole



Odczuwa przynależność do grupy przedszkolnej, jest z nią
emocjonalnie związane



Jest wrażliwe na uczucia innych

-15-

Aktywność społeczna

1

2

3

Środowisko
lokalne
























































Ojczyzna

Najbliższe otoczenie
społeczne
Miejscowość
Krajobraz
Architektura



Mapa miejscowości,
plan miejscowości

Obiekty użyteczności
publicznej, urzędy





Miejsca pracy ludzi,
różne zawody


Osoby zasłużone dla
środowiska lokalnego

Niektóre wydarzenia z
życia miejscowości




Obrazy z przeszłości



Region
Tradycja



Baśnie, legendy,
opowiadania z własnego
regionu


Ochrona środowiska




Stosunek do ludzi







Polska



Nabywa umiejętność obserwowania otoczenia społeczno-
przyrodniczego



Poznaje własną miejscowość i najbliższe okolice,
charakterystyczne cechy krajobrazu



Wymienia najważniejsze obiekty budowlane, zabytki we własnej
miejscowości, w najbliższym regionie



Rozpoznaje herb własnej miejscowości



Z pomocą dorosłego odnajduje swoją miejscowość na mapie



Proponuje trasy zwiedzania najbliższej okolicy, miejscowości



Bogaci wiedzę o najważniejszych obiektach, zakładach, firmach
we własnej miejscowości i ludziach w niej żyjących



Odwiedza ważniejsze obiekty, miejsca użyteczności publicznej,
różne miejsca pracy



Poznaje zasady organizacji życia społecznego



Zna rodzaje zawodów, potrafi je rozpoznać na podstawie
charakterystycznych czynności i atrybutów



Wykazuje szacunek dla każdego rodzaju pracy i zawodu



Poznaje osoby zasłużone dla regionu, uczestniczy w spotkaniach
z nimi



Bierze udział w ważniejszych wydarzeniach społeczno-
kulturalnych, uroczystościach, świętach w swojej miejscowości
oraz ważniejszych świętach ogólnopaństwowych



Uczestniczy w konkursach, przeglądach i różnych
przedsięwzięciach na rzecz środowiska lokalnego



Poznaje historię miejscowości i regionu



Odwiedza muzea, wystawy



Odwiedza miejsca pamięci



Poznaje kulturę i tradycje własnego regionu, m.in. tradycje
Bożego Narodzenia, Wielkanocy i uczestniczy w nich



Poznaje stroje własnego regionu, tańce, kuchnię regionalną itp.



Spotyka się z ludźmi kultury, sztuki



Zna niektóre zwyczaje, legendy swojej miejscowości i regionu



Odtwarza w zabawach wydarzenia ważne dla środowiska
lokalnego



Jest wrażliwe na problemy środowiska, dostrzega
zanieczyszczenie wody, powietrza, gleby



Dowiaduje się, jak chronić środowisko, uczestniczy w akcjach
ochrony środowiska



Zauważa różnice w wyglądzie i zachowaniu ludzi, także
niepełnosprawnych, szanuje ich odmienność



Odczuwa przynależność do społeczności lokalnej – małej
ojczyzny



Utrzymuje poprawne stosunki koleżeńskie i sąsiedzkie



Bogaci wiedzę o własnym kraju



Używa nazwy Polska, Polacy



Stosuje zwroty „Jestem Polakiem”, mieszkam w Polsce”

-16-

Aktywność społeczna

1

2

3

Ojczyzna

Europa

Świat

Fauna i flora, krajobrazy

Symbole narodowe

Mapa Polski



Stolica Polski –
Warszawa



Legendy polskie

Sławni Polacy

Regiony Polski



Niektóre wydarzenia z
życia kraju


Dziedzictwo narodowe






Mieszkańcy Europy

Bajki, baśnie, legendy
narodów europejskich

Nazwy państw

Tradycja, zwyczaje




Stosunek do ludzi




Mieszkańcy Ziemi
Podobieństwa i różnice
między ludźmi
Tolerancja

Opowiadania, baśnie,
legendy o życiu różnych
narodów


Nazwy państw,
kontynentów



Zna charakterystyczne krajowe zwierzęta i roślinność



Zna charakterystyczne krainy i krajobrazy Polski



Zna godło, barwy narodowe, hymn



Poznaje mapę Polski



Zna najważniejsze miejscowości w swoim regionie i ważniejsze
miasta w Polsce



Zna opowiadania, legendy o Warszawie



Potrafi – z pomocą dorosłego lub samodzielnie – wskazać na
mapie stolicę Polski



Zna niektóre podania, opowiadania, legendy polskie



Zna nazwiska i dokonania niektórych sławnych Polaków



Poznaje wybrane, charakterystyczne regiony polskie, ich
krajobrazy, zwyczaje mieszkańców, kulturę, folklor, gwarę itd.



Zna zabawy dziecięce niektórych regionów



Interesuje się ważnymi wydarzeniami z życia kraju



Uczestniczy w obchodach wybranych świąt narodowych i
państwowych



Zna tradycje świąteczne, narodowe



Poznaje dzieła kultury polskiej



Nabywa poczucia przynależności narodowej



Wie, że jest mieszkańcem Europy, używa nazwy Europa,
Europejczyk



Zna niektóre bajki, baśnie, legendy narodów europejskich



Wymienia nazwy niektórych państw



Poznaje najbardziej charakterystyczne symbole, stroje, potrawy
itp.



Poznaje tradycje świąteczne, narodowe



Zna niektóre zabawy dziecięce niektórych narodów



Szanuje odmienność ludzi różnych narodowości



Odczuwa przynależność do wspólnoty europejskiej



Dowiaduje się o niektórych mieszkańcach Ziemi – ludziach
różnych ras i narodowości



Zauważa różnice w wyglądzie i zachowaniu ludzi różnych
narodowości, szanuje ich odmienność



Poznaje miejsca zamieszkania, warunki klimatyczne, pożywienie,
zajęcia, zwyczaje ludzi w wybranych rejonach świata



Poznaje baśnie, legendy, opowiadania z różnych stron świata



Poznaje zabawy dzieci z różnych krajów



Wymienia nazwy znanych mu państw i kontynentów

-17-

Aktywność społeczna

1

2

3

Świat

Niektóre wydarzenia
światowe

Fauna i flora, krajobrazy

Ochrona środowiska



Historia świata


Planeta Ziemia


Kosmos




Stosunek do ludzi



Interesuje się wybranymi wydarzeniami o zasięgu światowym



Interesuje się światem fauny i flory



Poznaje różne środowiska przyrodnicze świata



Dowiaduje się o życiu zwierząt w różnych warunkach
klimatycznych



Poznaje pozytywne i negatywne przykłady wpływu cywilizacji na
życie na Ziemi



Odczuwa potrzebę opiekowania się życiem na Ziemi



Poznaje w dostępny dla siebie sposób historię świata i cywilizacji



Poznaje obraz Ziemi: mapa, globus



Wskazuje na mapie i globusie lądy (tereny nizinne, góry) i wody
(oceany, morza, rzeki)



Wie o wyprawach człowieka w przestrzeń kosmiczną



Zna nazwy: planeta, gwiazda, księżyc, satelita itp.



Wymienia znane mu nazwy planet, gwiazdozbiorów



Interesuje się światem i dorobkiem cywilizacyjnym ludzkości



Szanuje odmienność ludzi różnych ras i narodowości



Odczuwa przynależność do wspólnoty ludzkiej

-18-

Aktywność intelektualna

Obszar

aktywności

Materiał edukacyjny

Osiągnięcia, umiejętności dziecka

1

2

3

Słuchanie












































Mówienie

Dźwięki z otoczenia
społeczno-
przyrodniczego
Spostrzegawczość
słuchowa, zmysły
Zabawy doskonalące
słuch fonematyczny

Opowiadania, bajki,
baśnie, wiersze



Słownictwo

Nagrania, piosenki


Polecenia, instrukcje,
objaśnienia słowne

Mowa ludzka, głos







Porozumiewanie się ludzi




Higiena słuchu


Wyrazy, sylaby, głoski







Aparat mowy




Samorzutne
wypowiadanie się


Rozmowy
Komunikacja werbalna



Słucha z uwagą dźwięków z otoczenia przyrodniczo-społecznego i
różnego pochodzenia, muzyki



Doskonali wrażliwość, spostrzegawczość i pamięć słuchową



Doskonali koordynację słuchowo-ruchową, słuchowo-wzrokową i
słuchowo-wzrokowo-ruchową (integracja zmysłów)



Rozpoznaje sygnały dźwiękowe i reaguje na nie



Odgaduje zagadki słuchowe: dźwiękowe, muzyczne i słowne



Rozumie, pamięta i interpretuje treść wierszy, bajek, baśni,
opowiadań mówionych, czytanych lub odtwarzanych



Odróżnia wydarzenia rzeczywiste od fikcyjnych



Bogaci zasób słownictwa, rozumie znaczenie słyszanych słów



Rozumie i pamięta treść piosenek, bajek muzycznych



Rozpoznaje melodię piosenek, utworów muzycznych



Słucha, rozumie i zapamiętuje prośby, polecenia, instrukcje i
objaśnienia nauczycielki oraz kolegów



Nagrywa własny głos na taśmę magnetofonową i słucha go; słucha
także nagranego głosu kolegów



Słucha wypowiedzi osób dorosłych i rówieśników, rozróżnia różne
głosy ludzkie



Wie, że ludzie porozumiewają się różnymi językami



Zna wybrane słowa w wielu językach lub uczy się języka z lektorem



Rozumie znaczenie uważnego słuchania w skutecznym
porozumiewaniu się ludzi oraz poznawaniu i rozumieniu świata



Rozumie, że są ludzie niesłyszący, posługujący się językiem
migowym, mową ciała, alfabetem palcowym i szanuje tę
odmienność



Chroni słuch przed zbytnim hałasem



Umie korzystać ze słuchawek akustycznych



Wyróżniania wyrazy w zdaniu, głoski w słowie



Dokonuje analizy i syntezy słuchowej i słuchowo-wzrokowej
prostych lub zabarwionych emocjonalnie dłuższych wyrazów,
wyodrębnia głoski w nagłosie, wygłosie i środgłosie, dzieli słowa na
głoski i sylaby



Usprawnia narządy mowy poprzez ćwiczenia warg, języka, żuchwy,
policzków oraz ćwiczenia oddechowe, głosowe, artykulacyjne,
ortofoniczne, dykcyjne itp.



Improwizuje głosem



Swobodnie wypowiada się w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi
na dowolne tematy, dzieli się swoimi wrażeniami, przeżyciami i
doświadczeniami



Prowadzi rozmowy z kolegami i dorosłymi - zadaje pytania, udziela
odpowiedzi



Wyraża werbalnie swoje myśli, potrzeby i stany emocjonalne



Nabywa umiejętność porozumiewania się w języku „ja”, czyli
wypowiadaniu swoich odczuć i uczuć

-19-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Mówienie








































Czytanie

Ekspresja werbalna


Wypowiedzi na
podany temat

Obrazki, ilustracje,
historyjki obrazkowe


Literatura dziecięca:
bajki, opowiadania,
wiersze






Recytacja

Słownictwo

Kultura żywego słowa






Porozumiewanie się ludzi


Stosunek do innych ludzi





Książki
Czasopisma
Biblioteka
Biblioteczka
przedszkolna

Kultura czytelnicza
Zainteresowania
czytelnicze


Obrazki, ilustracje
Wyrazy, zdania, tekst



Napisy


Spostrzegawczość
wzrokowa



Aktywizuje mowę w zabawach słownych: rymowanie, dopełnianie,
zdrobnienia, zgrubienia, neologizmy, synonimy, wyliczanki itp.



Wypowiada swoje zdanie na określony temat, próbuje oceniać i
uzasadniać, argumentować



Odpowiada na pytania związane z uczestnictwem w zajęciach
edukacyjnych



Omawia treść obrazków, ilustracji w książkach, czasopismach
dziecięcych oraz historyjki obrazkowe, wyjaśniając związek
przyczynowo-skutkowy



Wypowiada się na temat treści utworów literatury dziecięcej,
wyodrębnia i ocenia bohaterów, podaje kolejność zdarzeń



Nazywa i przedstawia uczucia swoje i bohaterów literackich



Odróżnia wydarzenia rzeczywiste od fikcyjnych



Prezentuje treść utworu werbalnie i pozawerbalnie: ruchowo,
plastycznie, muzycznie



Tworzy własne zakończenia bajek, opowiadań



Konstruuje własne teksty, bajki, opowiadania, wiersze



Uczy się na pamięć i wygłasza wiersze i fragmenty prozy



Bogaci zasób słownictwa, rozumie znaczenie używanych słów



Poprawnie buduje zdania, formułuje wypowiedzi, stosując
odpowiednie formy fleksyjne w czasie teraźniejszym, przeszłym i
przyszłym



Reguluje tempo mówienia, siłę głosu, stosuje pauzy i odpowiednią
intonację



Dostrzega wartość mowy jako skutecznego sposobu
porozumiewania się ludzi oraz poznawania i rozumienia świata



Rozumie, że są ludzie niemówiący, porozumiewający się za pomocą
pisania, języka migowego, mowy ciała, alfabetu palcowego i szanuje
tę odmienność



Wykazuje zainteresowanie książką, czasopismami dziecięcymi



Samodzielnie korzysta z biblioteczki przedszkolnej



Odwiedza bibliotekę , księgarnię



Umie wybrać książkę, która go interesuje



Tworzy własne książki indywidualnie i grupowo



Posiada nawyk kulturalnego obchodzenia się książką



Kształtuje własny gust i nawyki czytelnicze



Posiada motywację do czytania, rozumie przydatność lektury, jest
zaciekawione umiejętnością czytania



Ogląda obrazki, ilustracje , odnajduje różnice w szczegółach



Dostrzega związek między ilustracją i tekstem



Odczytuje wyrazy, proste zdania i krótkie teksty powiązane z
ilustracją



Odczytuje napisy drukowane i pisane pod obrazkiem, dobiera napis
do obrazka i odwrotnie



Doskonali pamięć i spostrzegawczość wzrokową oraz słuchowo-
wzrokową

-20-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Czytanie

























































Pisanie

Zabawy i ćwiczenia
ruchowe usprawniające
naukę czytania

Napisy do globalnego
odczytywania

Znaki, symbole
graficzne

Znaki literopodobne


Alfabet




Litery




Sylaby
Wyrazy
Zdania
Tekst





Literatura dziecięca,
czasopisma, albumy,
komiksy itp.





Znaki interpunkcyjne


Szkoła, nauka szkolna


Komunikacja
międzyludzka



Rola zmysłów
Stosunek do innych
ludzi




Techniki plastyczne
Konstruowanie

Orientacja w
przestrzeni



Wykonuje ruchy i ćwiczenia usprawniające umysł, aktywizujące
obydwie półkule mózgowe



Odczytuje globalnie wyrazy, proste zdania i teksty bez analizy ich
elementów, angażując pamięć wzrokową i słuchową w celu
lepszego rozumienia treści



Rozpoznaje różne znaki i symbole graficzne



Rozróżnia znaki literopodobne i litery, wskazuje i omawia różnice
w ich wyglądzie



Poznaje wygląd całego alfabetu w czterech wersjach liter:
wielkiej i małej drukowanej, wielkiej i małej pisanej



Dowiaduje się o inaczej wyglądających literach i znakach, np. z
alfabetu chińskiego, arabskiego



Posługuje się w zabawach i sytuacjach edukacyjnych literami: a,
b, c, d, e, f, g, i, j, k, l, ł, m, n, o, p, r, s, t, u, w, y, z oraz
pozostałymi literami w zależności od indywidualnych potrzeb i
umiejętności



Dokonuje analizy i syntezy wzrokowej oraz słuchowej wyrazu



Układa wyrazy z sylab i liter, zdania z wyrazów oraz teksty z
prostych zdań (drukowane i w miarę umiejętności pisane) i
odczytuje je



Czyta wyrazy, zdania, teksty zamieszczone w podręczniku,
książce pomocniczej, z których korzysta (drukowane i w miarę
umiejętności pisane)



Zna i utrzymuje poprawny kierunek czytania



Dokonuje wyboru pozycji literatury dziecięcej zgodnych ze
swoimi zainteresowaniami



Poodejmuje próby czytania innych książek, czasopism
dziecięcych z małą ilością tekstu w miarę posiadanych
umiejętności



Czyta z podziałem na role



Czyta książki wykonane przez siebie i kolegów



W miarę potrzeb i zainteresowań poznaje znaki interpunkcyjne
(np. kropka, przecinek, wykrzyknik, pytajnik)



Uczestniczy w kontaktach z zaprzyjaźnioną klasą szkolną
(oglądanie szkoły, klasy szkolnej , udział we wspólnej lekcji)



Rozumie znaczenie czytania jako sposobu porozumiewania się
ludzi oraz poznawania i rozumienia świata



Wie o przydatności słowa drukowanego i pisanego, znaków i
symboli w regulacji życia społecznego, ruchu drogowego itp.



Rozumie znaczenie wzroku i słuchu w procesie czytania ,
poznaje sytuację ludzi niewidomych (posługujących się brajlem),
niesłyszących, szanuje tę odmienność



Doskonali sprawność manualną poprzez rysowanie, malowanie,
lepienie, wydzieranie, wycinanie, modelowanie, montowanie itp.



Rozróżnia kierunki, orientuje się w przestrzeni

-21-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Pisanie

Zabawy i ćwiczenia
ruchowe rozluźniające

Ćwiczenia graficzne





Napisy



Znaki literopodobne

Litery pisane






Pismo
Historia pisma
Rodzaje pisma



Komunikacja społeczna



Wykonuje ćwiczenia rozluźniające mięśnie rąk, ramiona, kark

.



Poprawia płynność i precyzję ruchów ręki



Kreśli linie proste (poziome, pionowe, ukośne), łuki, koła, spirale



Wykonuje szlaczki, wzory, ornamenty



Doskonali spostrzegawczość wzrokową i koordynację wzrokowo-
ruchową



Umieszcza napisy w różnych sytuacjach edukacyjnych,
zabawach (np. pod obrazkami), dobiera w pary litery, wyrazy
drukowane i pisane



Odwzorowuje symbole, znaki, kształty literopodobne



Poznaje poprawny kształt liter pisanych



Zna prawidłowy kierunek pisania



W miarę umiejętności odwzorowuje poprawny kształt liter



W miarę zainteresowań i umiejętności próbuje umieszczać znaki
liteopodobne w liniaturze (dolna linia – „podłoga, górna – „sufit”)



Zauważa przydatność umiejętności pisania przez dorosłych w
różnych sytuacjach dnia codziennego



Poznaje wybrane rodzaje pisma, jakimi posługiwali się ludzie
różnych kultur w przeszłości i obecnie, np. pismo obrazkowe,
węzełkowe, chińskie, arabskie



Rozumie rolę znaków graficznych, pisma w przekazywaniu
wiedzy, komunikowaniu się ludzi między sobą

-22-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Matematyka

Schemat własnego ciała



Orientacja w przestrzeni






Rytmy
Czas

Cechy przedmiotów





Figury geometryczne





Klasyfikacja





Zbiory





Pojęcia liczbowe
Liczba




Liczenie




Liczebniki


Cyfra



Nabywa świadomości swojego ciała



Dostrzega symetrię ciała, rozróżnia stronę lewą i prawą, przód, tył
– wyprowadza kierunki od osi własnego ciała



Świadomie porusza się w przestrzeni, ma poczucie przestrzeni w
stosunku do siebie, innego człowieka oraz przedmiotów



Posługuje się pojęciami określającymi położenie przedmiotów w
przestrzeni



Umie określić położenie przedmiotów narysowanych na kartce



Dostrzega rytm w biciu swojego serca, stukaniu, muzyce,
wyliczankach, w powtarzającym się motywie ornamentu, w
liczeniu, cyklu dobowym, tygodniowym, rocznym



Posługuje się określeniami czasu odnoszącymi się do trwania
wykonywanej czynności, pory dnia, pór roku, dni tygodnia,
aktualnego miesiąca



Poprawnie posługuje się pojęciami dotyczącymi wielkości
przedmiotów, ich wysokości, długości, ciężaru, pojemności
naczyń oraz dowiaduje się o przydatności zastosowania tych
określeń w życiu codziennym



opisuje różnice, podobieństwa i relacje miedzy przedmiotami



Zna podstawowe figury geometryczne płaskie: koło, trójkąt,
kwadrat, prostokąt oraz przestrzenne: kula, sześcian, walec



Rozpoznaje figury w otoczeniu i nazywa je



Układa z figur dowolne kompozycje i tworzy ornamenty



Rysuje figury za pomocą szablonu



Poprawnie dobiera przedmioty według podanej cechy



Segreguje przedmioty, zabawki, obrazki według określonej
zasady, ze względu na posiadaną cechę



Dzieli zbiory na podzbiory



Posługuje się przeczeniem



Tworzy zbiory przedmiotów



Poprawnie ustala liczebność zbiorów



Porównuje liczebność zbiorów, ustala ich równoliczność i
różnoliczność



Wyodrębnia podzbiory, wskazuje część wspólną



Poprawnie liczy przedmioty



Posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi



Rozumie związek pomiędzy liczbą a jej miejscem w szeregu



Potrafi stosować znaki : <, =,>



Poprawnie liczy do 10 lub w wyższym, sobie dostępnym, zakresie



W miarę umiejętności potrafi liczyć z nauczycielką w szerokim
zakresie, posługując się na palcami, liczydłem, koralami
matematycznymi po 5, po 10, po 100, po 1000



Poprawnie posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi w
zakresie 10 lub wyższym, sobie dostępnym, zakresie



Zna cyfry od 0 do 9 jako symbole liczb



Posługuje się cyframi w zabawach, grach



Stosuje cyfry do zapisu działań, odczytuje je

-23-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Matematyka

Dodawanie i
odejmowanie

Gry, zabawy

Zastosowanie liczenia i
cyfr w życiu codziennym

Komputer



Uczucia, emocje



Zabawy i ćwiczenia
ruchowe usprawniające
umysł



Dodaje i odejmuje liczby naturalne w zakresie 10 lub w wyższym,
sobie dostępnym, zakresie



Ustala wynik dodawania i odejmowania na podstawie
manipulowania przedmiotami



Zapisuje i odczytuje działania, używając znaków: + - =



Wysuwa własne propozycje zadań do rozwiązania



Konstruuje własne gry planszowe



Stosuje umiejętności matematyczne podczas zabaw, np.
przyznawanie punktów, notowanie wyników itp.



Rozumie przydatność liczenia (zakupy) i cyfr (w telefonie,
zegarze, do numeracji domów, stron) oraz urządzeń
obliczeniowych (kalkulator, komputer)



Dowiaduje się, jak można wykorzystywać komputer



Podaje własne propozycje wykorzystania komputera



Wzmacnia wiarę we własne możliwości



Nabywa odporności emocjonalnej, dzielnie znosi niepowodzenia i
porażki w zabawach i grach



Wykonuje ruchy i ćwiczenia usprawniające umysł, np. ruchy
naprzemienne, „leniwe ósemki”, „pompowanie” piętą itd

-24-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Przyroda

Najbliższe otoczenie
przyrodnicze







Człowiek częścią
przyrody
Części ciała
Narządy wewnętrzne
Potrzeby fizjologiczne





Świat zwierząt
Budowa zwierząt
Zwierzęta domowe i
na wolności



Literatura
przyrodnicza



Opieka nad
zwierzętami




Świat roślin




Uprawa roślin




Warunki życia roślin


Środowisko
przyrodnicze


Korzystanie z
zasobów
przyrodniczych



Opiekunowie
przyrody

Literatura
przyrodnicza



Staje się wrażliwsze na piękno przyrody w otaczającym je otoczeniu:
krajobraz, drzewa, krzewy, rośliny ozdobne, zwierzęta domowe, ptaki



Obcuje z przyrodą poprzez zabawy, ćwiczenia gimnastyczne w
terenie, prace, spacery i wycieczki, obserwacje i doświadczenia



Rozpoznaje i nazywa niektóre gatunki zwierząt, drzew napotkanych w
najbliższej okolicy



Kontaktuje się z przyrodą za pośrednictwem wszystkich zmysłów:
wącha, słucha, ogląda, dotyka, smakuje



Nazywa części ciała, umie je wskazać i omawia ich rolę



Poznaje nazwy i podstawowe wiadomości na temat wybranych

narządów w organizmie człowieka (np. płuca, serce) oraz obserwuje

ich funkcjonowanie (np. oddychanie, bicie serca); dowiaduje się o

znaczeniu tych narządów dla człowieka



Dostrzega podstawowe potrzeby fizjologiczne człowieka i sposoby ich

zaspokajania, np. sen, jedzenie



Poznaje charakterystyczne cechy: budowę, sposób odżywiania się,

poruszania wybranych gatunków zwierząt domowych, hodowlanych



Dowiaduje się o warunkach życia zwierząt przebywających na

wolności, w różnych środowiskach naturalnych naszego kraju oraz

zwierząt egzotycznych



Korzysta z albumów, encyklopedii, aby więcej dowiedzieć się o

zwierzętach



Poznaje utwory literatury dziecięcej, której bohaterami są zwierzęta



Opiekuje się wybranymi zwierzętami hodowanymi w kąciku przyrody,
obserwuje ich zachowanie (np. rybki, ślimak, chomik itd.)



Dokarmia ptaki gromadzonym przez siebie pożywieniem, np.
nasionami, okruszkami, wie o przygotowaniu się niektórych zwierząt
do przetrwania zimy



Rozróżnia i nazywa wybrane gatunki roślin



Rozróżnia kształt, barwę, smak, zapach znanych warzyw, owoców
krajowych i egzotycznych, wie jakie jest ich znaczenie dla zdrowia
oraz zna różne formy ich spożywania



Rozumie znaczenie uprawy roślin jadalnych, poznaje narzędzia
rolnicze, pracę rolnika oraz efekty tej pracy



Poznaje podstawowe części roślin: korzeń, łodyga, liście, kwiaty oraz
jej rozwój „od nasienia do nasienia”



Wie, że do życia roślin niezbędne jest światło słoneczne, ziemia,
woda i powietrze



Poznaje wybrane środowiska przyrodnicze we wszystkich porach
roku, charakteryzuje je, wymienia przedstawicieli fauny i flory tego
środowiska



Dowiaduje się o niektórych cyklach produkcyjnych wykorzystujących
przyrodę, np. „od ziarenka do bochenka” , „od drzewka do ołówka”,
„od deski do mebla” itd., ze zwróceniem uwagi na oszczędzanie
zasobów przyrody



Poznaje dary przyrody z różnych środowisk i korzysta z nich



Wie, w jaki sposób opiekują się przyrodą pracownicy leśni, a w jaki
sposób – dzieci



Poznaje literaturę dziecięcą o tematyce przyrodniczej

-25-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Przyroda

Uczucia, emocje






Kącik przyrody
Kalendarz pogody



Opieka nad
hodowanymi
roślinami









Opieka nad
hodowanymi
zwierzętami

Zbiory, okazy
przyrodnicze

Działka przedszkolna
Uprawy, nasiona,
narzędzia
Owady






Zmiany zachodzące
w przyrodzie w
różnych porach roku









Zjawiska przyrodnicze



Dzieli się doświadczeniami w opiece nad własnymi, domowymi
zwierzętami – psem, kotem



Rozumie, że zwierzęta też mają swoje prawa oraz potrzeby życiowe i
uczuciowe, które muszą być zaspokojone



Nabywa opiekuńczego stosunku do zwierząt, nawiązuje z nimi więź
uczuciową



Prowadzi obserwację pogody: zauważa warunki atmosferyczne
charakterystyczne dla danej pory roku, omawia je i odnotowuje za
pomocą symboli w kalendarzu pogody



Odczytuje temperaturę na termometrze w sali i za oknem



Wykonuje proste obserwacje i doświadczenia przyrodnicze



Pielęgnuje rośliny doniczkowe oraz uprawiane w kąciku przyrody, w
ogrodzie i na działce przedszkolnej



Czuje się odpowiedzialne za powierzone jego opiece zwierzęta i
rośliny



Przestrzega zakazu niepotrzebnego zrywania i niszczenia roślin, w
tym roślin chronionych



Prowadzi uprawę ziemną i wodną roślin w kąciku przyrody, obserwuje
wzrost roślin, stosując miarkę wysokości



Wykorzystuje wyhodowany przez siebie szczypiorek, natkę
pietruszki, rzeżuchę i kiełkowane nasiona do bogacenia swojej diety
i dekorowania zjadanych w przedszkolu potraw



Opiekuje się hodowanymi zwierzętami, pamięta o ich regularnym
karmieniu i pojeniu



Kolekcjonuje zbiory przyrodnicze, gromadzi okazy przyrodnicze oraz
materiał przyrodniczy na zajęcia plastyczne



Wykonuje proste prace na działce, bezpiecznie korzysta z narzędzi
ogrodowych, takich jak np. grabki, pazurki



Sadzi kwiatki, wysiewa łatwe w uprawie rośliny, np. rzodkiewkę,
cebulę



Rozpoznaje wybrane rośliny i ich nasiona



Podlewa uprawę, pieli chwasty, poruszając się tylko po
wyznaczonych ścieżkach



Obserwuje owady, poznaje ich nazwy i dowiaduje się o ich znaczeniu
w przyrodzie



Dostrzega zmiany zachodzące w przyrodzie w różnych porach roku,
zauważa charakterystyczny koloryt każdej z pór roku



Wie, jak zmienia się roślinność w zależności od pory roku



Wymienia charakterystyczne dla wiosny, lata, jesieni i zimy warunki
pogodowe



Wie, jakie czynności wykonują ludzie w związku z różnymi porami
roku, np. jesienią: zbieranie plonów, gromadzenie zapasów na zimę;
w zimie: zabezpieczenie domów przed chłodem, pomoc zwierzętom w
jej przetrwaniu; na wiosnę: sianie i sadzenie, zabezpieczenie
przeciwpowodziowe; latem: zbieranie plonów, odpoczynek wakacyjny



Wskazuje przydatność każdej z pór roku dla człowieka



Poznaje niektóre przysłowia związane z pogodą i zjawiskami
przyrodniczymi



Rozpoznaje zjawiska przyrodnicze, takie jak opady atmosferyczne,
wiatr, tęcza



Dostrzega zależność między pozorną wędrówką słońca a zmianami
pór dnia i nocy



Prowadzi proste doświadczenia i obserwacje pogłębiające rozumienie

zachodzących w przyrodzie zjawisk, np. parowania i skraplania się

pary, zmiany konsystencji ciał pod wpływem zmian temperatury,

rozpuszczania się niektórych substancji w wodzie, np. soli, cukru itp.

-26-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Przyroda

Literatura
przyrodnicza
Opiekun przyrody
Postacie zwierząt,
rośliny jako
bohaterowie literaccy

Ekologia







Ochrona roślin i
zwierząt




Prace i akcje na rzecz
czystego środowiska

Degradacja
środowiska

Korzystne i
niekorzystne zmiany
w środowisku
naturalnym



Poznaje wybranych bohaterów literackich związanych ze światem

przyrody, czerpie wzory z ich zachowań i opiekuńczej postawy

wobec przyrody



Oszczędnie gospodaruje materiałami przyrodniczymi



Dowiaduje się o możliwości odzyskiwania i ponownego

wykorzystania niektórych surowców wtórnych np. złomu, stłuczki

szklanej, puszek aluminiowych itp. (recykling)



Działa proekologicznie np. oszczędzając wodę, zachowując czystość

w najbliższym otoczeniu



Przestrzega zakazu niepotrzebnego zrywania roślin, niszczenia

zieleni, krzywdzenia zwierząt



Rozumie konieczności chronienia zwierząt, roślin poprzez tworzenie

parków przyrody, obszarów chronionych



Segreguje i wrzuca śmieci do oznaczonych pojemników,

przygotowanych przez osoby dorosłe



Uczestniczy w akcjach zbiórek surowców wtórnych, sprzątania

świata, Dniu Ziemi itp.



Rozumie konieczność ochrony środowiska przed zanieczyszczeniami

ze strony przemysłu, motoryzacji



Zna znaczenie czystej wody, gleby, powietrza dla ludzi, zwierząt i

roślin



Wskazuje pozytywne i negatywne aspekty ingerencji człowieka w

środowisko naturalne

-27-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Technika

Zabawki mechaniczne



Technika



Technika w domu



Urządzenia techniczne
domowego użytku
dawniej i dziś








Obsługa urządzeń
Bezpieczeństwo





Praca ludzi w różnych
zawodach
Cykl produkcyjny
Urządzenia ułatwiające
ludziom pracę

Komputer








Środki łączności,
źródła informacji




Ruch drogowy
Pojęcia


Użytkownicy ruchu
drogowego
Środki lokomocji



Na przykładzie zabawek mechanicznych poznaje działanie
prostych mechanizmów



Uczestniczy w naprawie zabawek i sprzętu przedszkolnego



Interesuje się nowościami techniki



Dostrzega wkład myśli ludzkiej w powstawanie dorobku
cywilizacji technicznej



Wie, jak ułatwiają życie człowiekowi takie urządzenia
techniczne, jak: oświetlenie elektryczne, centralne ogrzewanie,
kanalizacja, gazyfikacja



Wymienia nazwy sprzętu ręcznego używanego w
gospodarstwie domowym i porównuje je z nowoczesnym
sprzętem mechanicznym i elektrycznym



Zna urządzenia techniczne ułatwiające prace domowe, np.:
pralka, lodówka, odkurzacz, zmywarka itd.



Zna urządzenia techniczne, z których korzysta się w domu, np.:
radio, telewizor, telefon, domofon, aparat fotograficzny itd.



Uświadamia sobie znaczenie postępu technicznego w
codziennym życiu człowieka



Wie, że należy zachować ostrożność podczas korzystania z
urządzeń technicznych, elektrycznych, gazowych itp.



Obsługuje z pomocą dorosłego wybrane urządzenia, np. włącza
radio, magnetofon za pomocą przycisku



Przestrzega zakazu samodzielnego włączania i wyłączania z
sieci urządzeń elektrycznych, dotykania gniazdek elektrycznych



Zna i nazywa wybrane zawody, urządzenia i narzędzia pracy,
miejsca pracy



Odwiedza różne miejsca pracy i poznaje niektóre procesy, cykle
produkcyjne, np. „od ziarenka do bochenka”



Widzi efekty pracy ludzkiej



Wie, że komputer to narzędzie pracy, rozrywki, środek
łączności, źródło informacji



Poznaje nazwy wybranych części komputera, np. monitor,
klawiatura i urządzeń z nim współpracujących, np. drukarka,
skaner



W miarę możliwości korzysta pod opieką dorosłego z
programów komputerowych dla dzieci (graficznych,
edukacyjnych)



Wie, jakie są środki komunikacji społecznej, np.: poczta,
poczta elektroniczna, radio, telewizor, prasa



Umie korzystać z telefonu, (wybiera cyfry, stosuje zwroty
grzecznościowe) zna na pamięć telefony alarmowe oraz
domowy



Zna i rozumie pojęcia związane z ruchem drogowym, takie jak:
skrzyżowanie, sygnalizator świetlny, pas ruchu, parking,
przejście dla pieszych itp.



Nazywa użytkowników ruchu drogowego: pieszy, kierowca,
pasażer



Rozpoznaje i nazywa wybrane pojazdy lądowe, wodne i
powietrzne



Wie, że istnieją pojazdy uprzywilejowane: karetka pogotowia
ratunkowego, radiowóz policyjny, wóz strażacki

-28-

Aktywność intelektualna

1

2

3

Technika

Zasady ruchu
drogowego i pieszego

Dziecko jako
użytkownik ruchu
drogowego





Bezpieczeństwo
Praca policji

Zjawiska fizyczne

Działania konstrukcyjne
i techniczne dziecka:
Konstruowanie


Narzędzia


Organizacja pracy



Zna wybrane znaki drogowe: informacyjne, nakazu, zakazu



Rozpoznaje komunikaty sygnalizatora świetlnego



Przychodzi do przedszkola bezpieczną drogą pod opieką
dorosłego



Wie, jak przechodzić przez ulicę, korzystając z przejścia dla
pieszych ( pasy, sygnalizacja świetlna, rozglądanie się w lewo –
- prawo – lewo)



Wie, jak poruszać się bezpiecznie w grupie przedszkolnej na
spacerach i wycieczkach



Zna rolę policjanta w czuwaniu nad bezpieczeństwem ruchu
drogowego oraz zapobieganiu wypadkom drogowym, odwiedza
komisariat lub posterunek policyjny



Wie, że posiadanie znaczka odblaskowego, korzystanie z fotelika
w samochodzie oraz zapięte pasy zwiększają bezpieczeństwo
dziecka w podróży



Zwraca uwagę na niektóre zjawiska fizyczne w otaczającym go
świecie



Wykonuje proste doświadczenia wykorzystujące zjawiska
fizyczne, np. posługuje się magnesami, lupą, wykorzystuje w
zabawach wiatr, powietrze, światło, dźwięk , wodę itd.



Montuje elementy konstrukcyjne z różnych materiałów: drewna ,
metalu, tworzywa według własnego pomysłu lub podanego
wzoru



Pod kontrolą dorosłego posługuje się prostymi narzędziami, np.
młotkiem, śrubokrętem, zachowując zasady bezpieczeństwa



Pracuje w miejscu do tego przeznaczonym (warsztat)



Oszczędnie korzysta z materiałów



Dba o porządek w miejscu pracy, sprząta po jej zakończeniu

-29-

Aktywność artystyczna

Obszar

aktywności

Materiał edukacyjny

Osiągnięcia, umiejętności dziecka

1

2

3

Plastyka

Percepcja sztuki,
wrażliwość estetyczna


Obcowanie ze sztuką
plastyczną



Działalność plastyczna
Twórczość własna






Źródła inspiracji:
literatura, muzyka, film

Rzeczywistość i fantazja

Uczucia, emocje



Techniki plastyczne







Materiał plastyczny







Narzędzia


Tkanie, szycie


Konstruowanie


Kompozycje






Formy użytkowe

Wiedza o sztuce
plastycznej
Terminologia plastyczna



Dostrzega piękno w otoczeniu, elementy dekoracyjne oraz
walory estetyczne przedmiotów i zjawisk w architekturze,
przyrodzie, modzie itp.



Odwiedza wystawy plastyczne, galerie, muzea, kino



Ogląda wybrane dzieła sztuki polskiej i światowej: obrazy,
reprodukcje, albumy malarskie, zdjęcia artystyczne, plakaty,
rzeźby



Wykonuje prace plastyczne na temat dowolny i określony



Wyraża i przedstawia za pomocą działań plastycznych wiedzę o
sobie, ludziach, otoczeniu społeczno-przyrodniczym



Wykonuje prace na dużych i małych formatach, w różnym
kształcie, na różnego rodzaju powierzchniach



Posługuje się plamą, linią, szeroką paletą barw, poznaje i nazywa
odcienie barw



Tworząc, inspiruje się literaturą, muzyką, filmem



Przedstawia plastycznie sceny rzeczywiste i fantastyczne



W różnorodnych formach plastycznych wyraża swoje przeżycia,
doświadczenia i marzenia



Czuje się twórcą



Posługuje się różnorodnymi technikami plastycznymi, takimi jak:
rysowanie, malowanie, wydzieranie, wycinanie, lepienie,
modelowanie, papieroplastyka, stemplowanie, kolaż, origami itd.



Potrafi lepić, modelować i formować w plastelinie, modelinie,
glinie, masie solnej, papierowej itp.



Dokonuje wyboru techniki plastycznej najpełniej wyrażającej jego
przeżycia i zamiar twórczy



W działalności plastycznej posługuje się różnymi rodzajami
kredek, farb, ołówkiem, klejem, tuszem, papierem, tekturą,
papierem kolorowym, plasteliną, modeliną, masą solną i
papierową, folią, tkaniną, wełną, nićmi, deską, szkłem, gazą,
tworzywem przyrodniczym itd.



Dokonuje wyboru materiału plastycznego najpełniej wyrażającej
jego twórczość



Posługuje się różnorodnymi narzędziami i przyborami



Utrzymuje przybory i narzędzia w należytym porządku



Tka proste formy, szyje, wyszywa prostym ściegiem, przyszywa
guziki, cekiny itp.



Konstruuje budowle z klocków, desek, materiałów przyrodniczych,
przemysłowych i innych materiałów



Wykonuje kompozycje płaskie, półprzestrzenne, przestrzenne
według własnego pomysłu lub według wzoru



Stosuje elementy zdobnicze: ornamenty, wzory, układy rytmiczne



Tworzy kompozycje, łącząc różnorodne materiały



Wykonuje układanki z elementów geometrycznych



Projektuje i wykonuje proste formy użytkowe: zaproszenia, laurki,
upominki



Poznaje terminologię plastyczną, np.: malarstwo, artysta-malarz,
grafika, kompozycja, reprodukcja, rysownik, paleta, sztalugi,
płótno, rzeźba itp.

-30-

Aktywność artystyczna

1

2

3

Plastyka










Muzyka

Twórcy



Estetyka życia
codziennego





Ćwiczenia słuchowe
Środowisko akustyczne



Elementy muzyki
Rytmika


Odbiór muzyki
Koncerty
Nagrania muzyczne





Muzykoterapia


Uczucia, emocje
Działalność plastyczna



Śpiew
Repertuar






Instrumenty
muzyczne



Ruch przy muzyce i
śpiewie
Opowieści ruchowe,
zabawy ilustracyjne,
inscenizowane


Zabawy rytmiczne i
taneczne ze śpiewem

Formy taneczne
Tańce

Estetyka ruchu



Uczestniczy w spotkaniach z artystami-plastykami



Poznaje nazwiska wybranych twórców



Wspólnie z dorosłym dba o estetykę otoczenia i własnego
wyglądu



Projektuje i dekoruje salę, kąciki zabaw, stroje dla lalek itp.



Uczestniczy w organizacji wystaw prac plastycznych w
przedszkolu



Rozpoznaje różne dźwięki, głosy z otoczenia społeczno-
przyrodniczego



Rozpoznaje znane piosenki, utwory, instrumenty muzyczne



Rozwija pamięć muzyczną



Odróżnia dźwięki wysokie, średnie i niskie, zmianę tempa i
dynamiki



Jest wrażliwe na akcent metryczny, ma poczucie rytmu



Słucha piosenek z repertuaru dziecięcego i popularnego,
wykonywanych przez nauczycielkę, dzieci oraz muzyki
rozrywkowej i klasycznej, na żywo i odtwarzanej



Wybiera rodzaj muzyki, której chce słuchać



Korzysta ze słuchawek akustycznych



Uczestniczy w koncertach, uczy się kultury odbioru muzyki



Odwiedza sklepy muzyczne



Ma nawyk słuchania muzyki i relaksuje się przy niej



Wybiera rodzaj muzyki, przy której chce odpoczywać



Określa nastrój słuchanej muzyki, wyraża swoje odczucia,
ilustruje ją plastycznie



Czuje się twórcą muzyki



Doskonali aparat głosowy poprzez ćwiczenia emisyjne,
ortofoniczne, oddechowe (przepona) itp.



Śpiewa piosenki zbiorowo i indywidualnie, odtwarza melodię,
rytm, tekst



Powiększa repertuar wykonywanych przez siebie piosenek



Nagrywa własny śpiew i grę na instrumentach muzycznych
na taśmę magnetofonową



Rozpoznaje i nazywa wybrane instrumenty muzyczne z wyglądu i
brzmienia



Gra na instrumentach muzycznych i różnych przedmiotach
wydających dźwięki, improwizuje



Wykonuje ćwiczenia inhibicyjno-incytacyjne



Ilustruje ruchem tekst piosenki i muzykę, inscenizuje, improwizuje



Wykonuje opowieści ruchowe wysnute z treści wierszy, bajek,
baśni



Wykonuje inne formy ruchowo-muzyczno-słowne



Doskonali poczucie rytmu w zabawach rytmicznych



Uczestniczy w zabawach z elementem tanecznym



Wykonuje proste formy taneczne, improwizuje



Zna podstawowe kroki wybranych tańców, w tym regionalnych



Estetycznie porusza się przy muzyce

-31-

Aktywność artystyczna

1

2

3

Muzyka










Teatr

Wiedza o muzyce
Twórcy muzyki



Terminologia muzyczna

Zabawy w teatr




Wprawki dramatyczne


Ćwiczenia dramowe




Gry dramowe

Techniki dramowe

Przedstawienia
teatralne, filmy
Bohaterowie

Teatrzyk przedszkolny
Utwory literackie
Inscenizacje

Role aktorskie

Uczucia, emocje

Wiedza o teatrze,
terminologia

Odbiór sztuki teatralnej



Uczestniczy w spotkaniach z artystami, ludźmi zajmującymi się
muzyką



Zna muzykę charakterystyczną dla własnego regionu



Poznaje nazwiska wybranych kompozytorów



Poznaje terminologię muzyczną: koncert, dyrygent, orkiestra,
batuta itp.



Zna wygląd nuty, pięciolinii, klucza wiolinowego



Wykonuje ćwiczenia rozwijające wrażliwość zmysłów



Rozwija pomysłowość, inwencję twórczą, ćwiczy pamięć i uwagę



Posługuje się mową głośną i wyraźną



Umie współdziałać w grupie



Wykonuje ćwiczenia rozwijające wyobraźnię zmysłową:
intonacyjne, ruchowe i mimiczne



Tworzy własne zakończenia opowiadań, odtwarza scenki i
sytuacje oraz inscenizacje improwizowane



Tworzy własne zakończenia opowiadań, odtwarza scenki i
sytuacje oraz inscenizacje improwizowane



Wykorzystuje różne środki wyrazu: ruchy, gesty, mimikę, emocje,
wchodząc w role



Wykonuje ćwiczenia pantomimiczne, głosowe – podczas
rozmowy, w rolach, improwizacji – oraz wykorzystuje techniki
plastyczno-manualne



Omawia oglądane spektakle, przedstawienia w przedszkolu i w
teatrze, filmy, ocenia postępowanie bohaterów



Uczestniczy w przygotowaniu przedstawień przedszkolnych:
pomaga w wykonywaniu scenografii, kukiełek, kostiumów,
współdecyduje o obsadzaniu ról itp.



Współorganizuje kącik teatralny, dobiera rekwizyty, kostiumy



Inscenizuje wybrane przez siebie utwory literackie ( wiersze, bajki
itd.), za pomocą sylwet, pacynek, kukiełek oraz wykorzystując
akcesoria zgromadzone w kąciku teatralnym



Odgrywa wybrane lub powierzone role



Posługuje się mową dialogową



Wyraża swój sposób odczuwania, swoje przeżycia



Wzmacnia więź emocjonalną z grupą



Czuje się twórcą



Bogaci słownictwo o terminologię teatralną, np.: aktorzy, rola,
reżyser, scena, scenografia, kulisy, kukiełka, pacynka, itp.



Uczy się kultury odbioru sztuki plastycznej, muzycznej, teatralnej,
filmowej, baletowej



Korzysta z bogatego przekazu wartości, jakie niosą dziedziny
sztuki



Posługuje się werbalnymi i niewerbalnymi sposobami
porozumiewania się

-32-

V. Współpraca przedszkola z rodzicami i społecznością lokalną

Najważniejszym środowiskiem wychowawczym dziecka jest rodzina, ona

wywiera największy wpływ na rozwój jego osobowości.
Przedszkole pełni wobec rodziny funkcję doradczą oraz wspierającą jej działanie
wychowawcze.
Aktywne współdziałanie rodziców z nauczycielem i przedszkolem jest warunkiem
prawidłowego przebiegu edukacji dzieci w wieku przedszkolnym.

Przedszkole powinno w przemyślany i dobrze przygotowany sposób

współdziałać z rodziną, stworzyć bliską więź z rodzicami, opiekunami, by spełnić ich
oczekiwania i zaspokoić potrzeby związane z edukacją małego dziecka.
Należy zachęcać rodziców do współpracy, tworzyć warunki do ich aktywnego udziału w
życiu placówki, badać ich oczekiwania związane z edukacją przedszkolną i
podejmować działania wynikające z ich inicjatywy.
Przedszkole powinno wypracować wspólnie z rodzicami zasady i formy współdziałania,
stworzyć warunki sprzyjające wzajemnym kontaktom i dobry system przepływu
informacji. Uzgadnia z rodzicami kierunki i zakres pracy z dzieckiem.

Rodzice są partnerami we wszystkich podejmowanych przez przedszkole

działaniach i wspomagają ich realizację :

-

uczestniczą w posiedzeniach Rady Rodziców, Rady Pedagogicznej

-

uczestniczą w procesie projektowania planu rozwoju przedszkola i w jego
realizacji

-

mają wpływ na zmianę działań

-

wypracowują system działań wychowawczo-dydaktycznych

-

decydują o dodatkowych formach zajęć np. nauka języków, zajęcia na pływalni

-

współorganizują uroczystości, imprezy przedszkolne

-

uczestniczą w zarządzaniu przedszkolem i realizacji zadań statutowych

-

wyrażają swoje opinie i informacje zwrotne o tym, jakie są efekty oddziaływań
przedszkola

-

prezentują osiągnięcia przedszkola w lokalnym środowisku itd.

Rodzice aktywnie uczestniczą w codziennym życiu przedszkola:

-

utrzymują stały kontakt z nauczycielami i dyrekcją

-

znają prawa i obowiązki dziecka w przedszkolu

-

otrzymują pełną informację o pracy przedszkola, o postępach w rozwoju
swojego dziecka, napotkanych trudnościach itd.

-

uzyskują poradę, wsparcie w działaniach wychowawczych wobec dziecka

-

decydują o podjęciu wczesnej interwencji specjalistycznej

-

uczestniczą w konsultacjach, zebraniach, warsztatach i szkoleniach dla
rodziców

-

uczestniczą zajęciach otwartych, uroczystościach i imprezach
przedszkolnych np. Dniu Mamy i Taty, zabawie karnawałowej, familiadach itp.

-

włączają się w prowadzenie wybranych zajęć

-33-

-

pomagają w organizacji prowadzonych przez przedszkole przedsięwzięciach

-

angażują się czynnie w organizację i przygotowanie np. uroczystości,
wycieczek oraz uczestniczą w nich

-

zgłaszają wnioski dotyczące funkcjonowania przedszkola

-

oferują różnorodną pomoc materialną, finansową, usługową

-

pomagają w wyposażeniu i aranżacji sal zabaw itd.

Wszystkie ważne decyzje dotyczące życia przedszkola powinny być podejmowane
przy współudziale rodziców lub opiekunów dziecka.

Taki sposób współpracy z rodzicami wzmacnia więź między przedszkolem,

a domem rodzinnym dziecka i ma pozytywny wpływ na rozwój dziecka.

Przedszkole powinno stwarzać dzieciom okazję do uczestnictwa w życiu

wspólnoty lokalnej, której dziecko jest członkiem.

Współpraca ze środowiskiem lokalnym dotyczyć może :

-

realizacji celów edukacyjnych, czerpania tematyki z najbliższego otoczenia
społeczno-kulturowo-przyrodniczego

-

pielęgnowania tradycji związanych z kulturą miejscowości i regionu

-

organizacji imprez na rzecz środowiska np. koncertów, przedstawień
teatralnych

-

podejmowania inicjatyw integrujących społeczność lokalną np. pikników,
zawodów sportowych

-

udziału w konkursach , przeglądach, różnych przedsięwzięciach
środowiskowych

-

udziału w ważniejszych wydarzeniach i uroczystościach, świętach

-

wymiany doświadczeń z innymi przedszkolami i placówkami oświatowymi np.
szkołami

-

nawiązania kontaktu z instytucjami, fundacjami, stowarzyszeniami i
organizacjami np. ekologicznymi, kulturalnymi

-

kreowania pozytywnego wizerunku przedszkola itd.

Przedszkole proponuje dzieciom różnorodne formy uczestnictwa w życiu

społeczno-kulturalnym regionu. Prezentuje walory własnej miejscowości, własnego
regionu. Podejmuje działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. Odpowiada
na inicjatywy środowiska lokalnego i wykonuje zadania edukacyjne zlecone przez
organ prowadzący. Aktywizuje społeczność lokalną, instytucje, organizacje,
stowarzyszenia itp. do działań na rzecz dzieci i przedszkola.

Przedszkole może także współpracować z innymi przedszkolami w regionie, w

kraju i za granicą oraz innymi podmiotami działającymi na rzecz oświaty. Kontakty takie
służą doskonaleniu procesu dydaktyczno-wychowawczego poprzez wymianę
doświadczeń, wzbogaceniu i uatrakcyjnieniu oferty edukacyjnej.

-34-

VI. Diagnoza, monitorowanie rozwoju dziecka.

Zapewnienie dziecku warunków optymalnego rozwoju wymaga dokładnego

poznania jego potrzeb, możliwości rozwojowych, zainteresowań, uzdolnień i deficytów
rozwojowych - określenia jego mocnych i słabszych stron.
Rzetelna diagnoza stanowi niezbędny element pracy pedagogicznej.

Zadaniem nauczyciela przedszkola jest gromadzenie informacji o dziecku,

właściwy dobór metod i narzędzi diagnostycznych oraz w miarę potrzeb samodzielne
ich tworzenie.

W diagnozie i monitorowaniu rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym

najbardziej pomocna będzie wnikliwa obserwacja dziecka, analiza jego wytworów,
rozmowy z nim, z jego rodzicami lub opiekunami, znajomość środowiska rodzinnego.
Nauczyciel gromadzi informacje umożliwiające określenie postępów w rozwoju
dziecka.

Obserwacja i analiza postępu w rozwoju dziecka ma istotny wpływ na

podejmowane przez nauczyciela działania pedagogiczne : umożliwia doskonalenie
metod pracy, pozwala ukierunkować pracę z dzieckiem, różnicować wymagania
edukacyjne.
Ułatwia ustalenie programu pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom zdolnym
oraz o specyficznych potrzebach edukacyjnych.
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana w formie zajęć
specjalistycznych (korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, zajęć
o charakterze terapeutycznym), porad, konsultacji, warsztatów dla rodziców
i nauczycieli.

Nauczyciel na bieżąco wymienia z rodzicami informacje o postępach,

szczególnych uzdolnieniach i trudnościach w rozwoju dzieci oraz sposobach
przezwyciężania tych trudności.

Poziom rozwoju dziecka, warunki jego rozwoju, wszystkie działania nauczyciela i

placówki przedszkolnej podlegają nieustannej ewaluacji. Uzyskuje się w ten sposób
m.in. wiedzę w jaki sposób zastosowane kierunki, metody, formy pracy wpłynęły na
rozwój wychowanka, czy wymagania wychowawczo-dydaktyczne nauczycieli
motywują dzieci do rozwoju, bada się czy działania wspierające rozwój dziecka
podlegają zmianom w zależności od potrzeb i wyników ewaluacji oraz otrzymuje się
wnioski i wskazówki do projektowania dalszego rozwoju i podnoszenia jakości pracy
przedszkola.

Konieczne jest także przeprowadzenie ewaluacji Programu edukacyjnego, aby

przekonać się, jaka jest jego wartość merytoryczna, czy proponowane w nim metody i
formy aktywności są skuteczne we wspieraniu rozwoju dziecka, czy uwzględnia
możliwości dzieci, w jaki sposób jego realizacja wpływa na pomyślny rozwój
wychowanka, czy stwarza warunki do osiągnięcia “gotowości szkolnej” itd.

-35-

Notatki

-36-