Inteligencje wielorakie Howarda

Gardnera w polskiej edukacji

przedszkolnej

HOWARD GARDNER

- „Każde dziecko posiada wszystkie rodzaje inteligencji, które są
rozwinięte w różnym stopniu”
- „Tworzą one pewien profil inteligencji, niepowtarzalny dla innych
jednostek”
- „Profile są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju
jednostki”
- „Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych
konfiguracjach”
- „Inteligencja może rozwijać się poprzez różnorodne ćwiczenia”
- „Rozwojowi inteligencji wielorakich u dziecka sprzyja organizacja
środowiska przedszkolnego i domowego”

Rodzaje inteligencji u dzieci w ujęciu Howarda

Gardnera

1. Logical Mathematical Intelligence rozwija się

już w 1 roku życia dziecka.

Dziecko w edukacji przedszkolnej:
- poddaje przedmioty manipulacji niespecyficznej,
- poznaje związki przyczynowo-skutkowe, a później operacje

myślowe,

- potrafi rozwiązywać proste problemy w sposób niewerbalny,
- posługuje się abstrakcyjnymi symbolami,
- formułuje proste wnioski,
- lubi harmonię i ład w otoczeniu,
- posługuje się świetnie komputerem,
- wykonuje w pamięci obliczenia.

PRZEDSTAWICIEL: ALBERT EINSTEIN

2. Spatial Inteligence

Dziecko:
- wyobraża sobie pożądane sceny czy obrazy,
- wykazuje zdolności do korzystania z map i wykresów,
- wymyśla i konstruuje obiekty trójwymiarowe,
- lubi sztukę,
- ma dobre wyczucie barwy i stosunków przestrzennych,
- ma poczucie sensu całości,
- używa przenośni,
- doskonała pamięć wzrokowa.

PRZEDSTAWICIEL: PABLO PICASSO

3. Linguistic Intelligence

Dziecko:
- rozumie świat najlepiej posługując się językiem,
- jest wrażliwe na słowa, ich porządek i rytm,
- uczy się słuchając, bawiąc i rozmawiając,
- lubi wiersze, rymowanki, piosenki i zabawy słowne,
- uważnie słucha innych dzieci,
- nie ma kłopotów w nauce szkolnej z ortografią,
- doskonale rozumie teksty.

PRZEDSTAWICIEL: WISŁAWA SZYMBORSKA

4. Musical Intelligence

- pojawia się u dziecka bardzo wcześnie i jest związana z

inteligencją logiczno-matematyczną oraz inteligencją

lingwistyczną

Dziecko:
- ma poczucie rytmu, słuchu,
- łatwo rozpoznaje instrumenty w orkiestrze,
- chętnie improwizuje,
- wzbogaca przeżycia estetyczne,
- czasem głęboko się uduchawia,
- stosunek do świata wyraża poprzez dźwięki,
- uwielbia słuchać muzyki,
- gra na instrumentach muzycznych.

PRZEDSTAWICIELE: WOLFGANG AMADEUSZ MOZART

FRYDERYK CHOPIN
JAN SEBASTIAN BACH

5. Interpersonal Intelligence

Dzieci:
- charakteryzują się wysokimi umiejętnościami społecznymi,
- łatwo nawiązują kontakty,
- posiadają umiejętności mediacyjne,
- są dobrymi negocjatorami,
- potrafią kooperować,
- dostrzegają świat z różnych punktów widzenia,
- są empatyczne,
- posiadają zdolność wpływu na inne dzieci,
- czasem odczytują, przewidują i stymulują zachowanie innych.

PRZEDSTAWICIEL: MAHATMA GANDHI

6. Intrapersonal Intelligence

Dziecko:
- potrafi dokonać analizy własnych zachowań,
- ma ustabilizowane poczucie własnej wartości i prawidłową
samoocenę,
- wykazuje zainteresowania filozoficzne,
- zadaje pytania egzystencjalne,
- może być bardzo skryte,
- ma potrzebę wyróżniania się spośród innych

PRZEDSTAWICIEL: ANTONI KĘPIŃSKI

7. Bolidy – Kinestetic Intelligence

Dziecko:
- rozumie świat poprzez ruch fizyczny,
- odbiera świat poprzez dotyk i ruch,
- lubi zajęcia sportowe,
- uczy się działając praktycznie,
- posiada dobrą koordynację wzrokowo-ruchową,
- ma poczucie czasu,
- dba o rozwój fizyczny i ruchowy,
- najczęściej jest w ruchu,
- lubi tańce i gry zespołowe,
- wykazuje zdolności manualne,
- na zajęciach manipuluje różnymi przedmiotami,
- wierci się, gdy jest mało przerw w pracy.

PRZEDSTAWICIEL: ISADORA DUNCAN

8. Ecology Intelligence

Dziecko:
- najlepiej rozumie świat poprzez swoje otoczenie,
- przywiązuje uwagę do przyrody,
- lubi pracę i ruch na świeżym powietrzu,
- rozróżnia i łatwo zapamiętuje gatunki roślin i zwierząt,
- łatwo zapamiętuje i klasyfikuje przedmioty w swoim naturalnym
środowisku,
- inteligencja przyrodnicza może występować u: biologów,
marynarzy i rolników.

PRZEDSTAWICIEL: KAROL DARWIN

Zastosowanie teorii inteligencji Howarda Gardnera w

edukacji najmłodszych wymaga spełnienia kilku

warunków:

- określenia profilu inteligencji wychowawcy,
- określenia profilu inteligencji każdego dziecka w

grupie (obserwacja),
- określenia profilu dominacji (w zakresie ręki, nogi,

oka, półkuli mózgowej, zmysłu: wzroku, słuchu, ruchu),
- doboru metod pracy na zajęciach (zabawa, praca,

nauka zgodna z profilem inteligencji),
- urządzenia sali zajęć w taki sposób, aby dzieci miały

kąciki zapewniające wielointeligentne funkcjonowanie,
- zapoznania rodziców z profilem inteligencji, by mogli

stosownie do niej organizować jego środowisko

pozaprzedszkolne.

Możliwości aplikacji koncepcji Howarda Gardnera w

praktyce polskich przedszkoli:

3 obszary:
- Planowanie zajęć.
- Projektowanie programu (strategii nauczania).
- Organizacji nauczania.

Badanie inteligencji wielorakich w polskich

przedszkolach

W 2009 r. przeprowadzono badania (Kielce prof. Jolanta

Karbowniczek, dr Lidia Pawelec) mające na celu

diagnozę zdolności dzieci 6-letnich w zakresie

poszczególnych rodzajów inteligencji. Zbadano 3 grupy

6-latków z 3 przedszkoli.

I grupa – 18 osób

II grupa – 21 osób

III grupa – 15 osób

Od września 2009 do grudnia 2009 obserwowano uczestnictwo

dzieci w zajęciach przedszkolnych.

Narzędzie badawcze:
1. Autorski arkusz obserwacyjny uczestnictwa dziecka w zajęciach

przedszkolnych.
2. Skrócona i zmieniona wersja kwestionariusza Howarda

Gardnera służąca do diagnozy zdolności dzieci 6 – letnich oraz

określająca ich profil inteligencji.

Do opracowania wyników badań posłużono się kluczem do

kwestionariusza wielorakiej inteligencji Howarda Gardnera.

Spośród 54 zbadanych osób wyodrębniono 6 dzieci, dla których

odpowiednikiem był jeden rodzaj inteligencji. Uzyskały one

największą liczbę punktów. Pozostałe dzieci wykazywały się

średnim, słabym oraz bardzo słabym poziomem zdolności. 3

dziewczynki, 3 chłopców.

I Przypadek – Maja 6 lat

- płynnie czyta książeczki, czasopisma, bajki, opowiadania itd.,
- uwielbia słuchać literatury dziecięcej przez nauczyciela, i

rodziców w domu,
- dyskutuje, swobodnie wypowiada się na określony temat,

podejmuje pytania problemowe z dziećmi,
- wyjaśnia i argumentuje własne zdanie,
- pisze wiersze, prowadzi kolorowy pamiętnik, w którym innym

kolorem zaznacza swoje powodzenia lub niepowodzenia każdego

dnia,
- posiada bogaty zasób słownictwa,
- potrafi ze wszystkimi się komunikować

PREZENTUJE PROFIL INTELIGENCJI JĘZYKOWEJ

II Przypadek – Karolina 6 lat

- jest poważna, zrównoważona,
- dobrze zorganizowana, przewiduje skutki własnego zachowania,
- uwielbia liczyć, rozwiązywać zadania, zagadki, wyciąga wnioski,
- dodaje, odejmuje, mnoży, dzieli w pamięci,
- interesuje się obszarem edukacji matematycznej,
- dociekliwa, bardzo dokładna,
- wszystkie podejmowane zadania, działania bardzo solidnie

wykonuje, sprawdza, poprawia,
- w domu samodzielnie rozwiązuje zadania matematyczne.

PREZENTUJE PROFIL INTELIGENCJI MATEMATYCZNO –

LOGICZNEJ

III Przypadek – Marcin 6 lat

- zamyśla się w czasie zajęć,
- ożywienie następuje, gdy w podręcznikach dla 6-latków obok
prostych tekstów pojawiają się diagramy, wykresy, obrazki, mapki,
labirynty,
- lubi oglądać filmy i wybrane pakiety multimedialne,
- jego spostrzeżenia cechuje synkretyzm,
- prace plastyczne charakteryzują się interesującą tematyką,
barwną kolorystyką, właściwą proporcją i bardzo dużą liczbą
szczegółów,
- fotografuje, lepi, wycina, majsterkuje, projektuje, dekoruje,
wykonuje rekwizyty itd.

PREZENTUJE PROFIL INTELIGENCJI WIZUALNO –

PRZESTRZENNEJ

IV Przypadek – Jola 6 lat

- wyjątkowo reaguje na dźwięki muzyki,
- od 3 lat uczy się grać na fortepianie,
- gra na fortepianie coraz trudniejsze utwory,
- ma poczucie rytmu, pięknie śpiewa,
- wykazuje wrażliwość muzyczną na wysokość dźwięków,
- potrafi określić tempo muzyczne,
- rozpoznaje brzmienie instrumentów,
- dominuje w przedszkolnych zabawach muzyczno – ruchowych,
- w przedszkolu i w domu ma stały kontakt z muzyką.

PREZENTUJE PROFIL INTELIGENCJI MUZYCZNEJ

V Przypadek – Michał 6 lat

- wykazuje ruchliwość,
- nie lubi siedzieć bezczynnie,
- manipuluje przedmiotami,
- cieszy się, gdy coś wykonuje, robi, klaska, chodzi,
- uwielbia sport, tańce, zajęcia manualne, techniczne,
- wykazuje aktywność w inscenizacjach, zabawach tematycznych,
improwizacjach,
- gestykuluje i wykazuje zdolności mimiczne.

PREZENTUJE PROFIL INTELIGENCJI KINESTETYCZNO –

RUCHOWEJ

VI Przypadek – Sebastian 6 lat

- żyje i dorasta w świecie przyrody,
- codziennie ogląda filmy przyrodnicze,
- ogląda albumy przyrodnicze i czyta książki,
- kolekcjonuje okazy i preparaty roślin i zwierząt,
- w przedszkolu wraz z innymi dziećmi pielęgnuje kwiaty i opiekuje
się świnką morską,
- uwielbia wycieczki przyrodnicze, krajoznawcze, turystyczne,
- przekazuje dzieciom ciekawostki z życia roślin, ptaków, zwierząt,
- marzy o egzotycznych podróżach, aby móc rozwijać swoje
zainteresowania.

PREZENTUJE PROFIL INTELIGENCJI EKOLOGICZNO –

PRZYRODNICZEJ

Wnioski z badań:

1. Dziecko posiada wszystkie rodzaje inteligencji, które
rozwijają się w różnym stopniu.
2. Inteligencje wielorakie tworzą profil niepowtarzalny
dla innych jednostek.
3. Profil jest dynamiczny i może ulegać zmianie w
trakcie dorastania jednostki.
4. Inteligencje współpracują ze sobą tworząc wiele
konfiguracji.
5. Inteligencje wielorakie w przedszkolu rozwijamy
poprzez zabawy, gry, zajęcia, przedstawienia teatralne,
imprezy, uroczystości i inne.
6. Właściwa organizacja przestrzeni w przedszkolu
sprzyja harmonijnemu rozwojowi inteligencji
wielorakich u dzieci.

Dziękuje za

uwagę