PRÓBA WYKORZYSTANIA TESTÓW KONCEPCJI PERFORMANCE STABILITY DO DIAGNOSTYKI POŁĄCZEŃ UKŁADU MIĘŚNIOWEGO NA PRZYKŁADZIE ZAAWANSOWANYCH KAJAKARZY

background image

213

Małgorzata Wójcik

1(A,B,D,F)

, Tadeusz Rynkiewicz

2(A,D,F)

,

Mateusz Rynkiewicz

2(A,D)

, Jacek Biernacki

1(B)

1

Wydział Zdrowia Publicznego, Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji, Poznań

2

Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu, Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej,
Gorzów Wlkp.

1

Departament of Public Health, College of Education and Administration, Poznań

2

University School of Physical Education in Poznan, Local Department of Physical Culture,

Gorzow Wlkp.

PRÓBA WYKORZYSTANIA TESTÓW
KONCEPCJI PERFORMANCE STABILITY
DO DIAGNOSTYKI POŁĄCZEŃ UKŁADU
MIĘŚNIOWEGO NA PRZYKŁADZIE
ZAAWANSOWANYCH KAJAKARZY

ATTEMPT AT USE OF PERFORMANCE STABILITY
CONCEPTION TESTS TO DIAGNOSIS MUSCULAR SYSTEM
CONNECTIONS AS ILLUSTRATED WITH THE EXAMPLE
OF PROFESSIONAL KAYAKERS

Słowa kluczowe: słabe połączenia łańcucha biokinematycznego, testy koncepcji
Performance Stability, trening sensomotoryczny (SMT)
Key words: biokinematics chain weak connections, conception Performance
Stability Tests, sensomotoric training (SMT)

Streszczenie

Wstęp. W po szu ki wa niu sku tecz nych na rzę dzi do oce ny ja ko ści kon tro li mo to rycz nej, pod ję to ba -

da nia w ce lu okre śle nia przy dat no ści te stów Per for man ce Sta bi li ty do oce ny stop nia na ra że nia łań -
cu cha bio

ki ne ma tycz ne go za

wod ni ków upra

wia ją cych ka

ja kar stwo na wy

stą pie nie dys

funk cji,

a w kon se kwen cji ura zu. Przy ję to na stę pu ją ce hi po te zy: 1. U ka ja ka rzy nie wy stę pu ją sła be po łą cze -
nia w łań cu chu bio ki ne ma tycz nym. 2. Ka ja ka rze nie od czu wa ją do le gli wo ści bó lo wych w od cin ku lę -
dźwio wym krę go słu pa. Do le gli wo ści LBP wy stę pu ją u ka na dyj ka rzy ze wzglę du na asy me trycz ną
tech ni kę wio sło wa nia.

Ma te riał i me to dy. Prze ba da no 9 za wod ni ków ka dry na ro do wej Pol ski w ma ra to nie ka ja ko wym

(2 ko bie ty i 7 mę żczyzn), w tym 4 ka ja ka rzy i 5 ka na dyj ka rzy. Do oce ny obec no ści sła bych po łą czeń
na rzą du ru chu wy ko rzy sta no te sty kon cep cji Per for man ce Sta bi li ty – 5 te stów ni skie go pro gu ak tyw -
no ści i 5 te stów wy so kie go pro gu ak tyw no ści. Za sto so wa no rów nież ska lę nu me rycz ną oce ny bó lu,
na któ rej ba da ni okre śla li od czu cie bó lu w od cin ku lę dźwio wym krę go słu pa.

Wy ni ki. U wszyst kich za wod ni ków stwier dzo no sła be ogni wa na rzą du ru chu o zró żni co wa nej lo -

ka li za cji. Wy stę po wa ły one we wszyst kich od cin kach krę go słu pa oraz w sta wach ra mien no -ło pat ko -
wym i ko la no wym. W dwóch przy pad kach stwier dzo no od czu wa nie LBP.

Wnio ski. Te sty kon cep cji Per fo man ce Sta bi li ty są do stęp nym i sku tecz nym na rzę dziem do oce -

ny wy stę po wa nia sła bych po łą czeń na rzą du ru chu. Wcze sna dia gno sty ka sła bych po łą czeń i za sto -
so wa nie od po wied nich środ ków tre nin go wych mo gą za po biec ura zom na rzą du ru chu w ob rę bie tu ło -
wia i sta wów ob wo do wych, a tym sa mym zwięk szyć efek tyw ność tre nin gu.

Summary

Background. Research has been undertaken to evaluate the effectiveness of Performance

Stability Tests as a tool for estimation of the degree of exposure of kayak competitors’ biokinematics
chain to dysfunction and, by extension, to sport injuries. Two hypothesis were put forward: 1. There
are no weak connections in biokinematics chain in kayakers. 2. Kayakers do not suffer from Low Back
Pain symptom. LBP when experienced by canoeists is the result of asymmetric paddling technique.

Material and methods. Nine polish national team kayak marathon competitors were tested

(2 women and 7 men – 4 kayakers and 5 canoeists). Performance Stability Conception Tests were
used to evaluate the presence of motor system weak connections – five low activity threshold and
5 high activity threshold were used. Tested competitors also had to rate the pain experienced in
a lumbar part of the spine, according to a numerical evaluation scale.

Results. Existence of weak motor system links, at different localization, was confirmed in all the

tested competitors. Weak motor connections occurred in all segments of the spine, in the shoulder-
scapula joints as well as knee joints. Two players suffered from LBP.

Conclusions. Conception Performance Stability Tests are available and successful tool to asses

weak motor system connections. Early diagnose of this problem combined with use of appropriate
training methods may prevent emergence of motor system injuries in the trunk and distal joints, and
can increase training efficiency.

A

RTYKUŁ ORYGINALNY /

O

RIGINAL ARTICLE

Medycyna Sportowa

© MEDSPORTPRESS, 2011; 3(4); Vol. 27, 213-221

Adres do korespondencji / Address for correspondence
Małgorzata Wójcik
Wydział Zdrowia Publicznego, Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji, Poznań
61-485 Poznań, ul. 28 czerwca 1956 r. 213-215, tel./fax: (61) 831-25-00, e-mail: gosiafizjoterapeuta@o2.pl

Otrzymano / Received

20.10.2010 r.

Zaakceptowano / Accepted

18.07.2011 r.

Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu

badawczego

B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy

Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection

Word count:

5024

Tables:

3

Figures:

1

References:

26

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 1

background image

Wstęp

Ce lem pro ce su tre nin go we go jest uzy ska nie mak -

sy mal ne go wy ni ku spor to we go. W dą że niu do je go
osią gnię cia ko niecz ne jest za sto so wa nie od po wied -
nio sil nych bodź ców tre nin go wych. Zwią za ne z tym
ob cią że nia pro

wa dzą do zmian do

sto so waw czych,

rów nież w ob rę bie ukła du mię śnio wo -szkie le to we go.
Tre ning spor

to wy jest efek

tyw ny, gdy sto

su je się

w nim mak sy mal ne ob cią że nia tre nin go we, któ rych
wiel kość nie

bez piecz nie bli

ska jest in

dy wi du al nym

gra ni com mo

żli wo ści ada

pta cyj nych za

wod ni ków.

W prak ty ce spor to wej są one czę sto prze kra cza ne.
W efek cie po ja wia ją się zmia ny prze cią że nio we, któ -
re pro

wa dzą do ura

zów, rzu

tu ją cych nie

ko rzyst nie

na zdol ność do osią ga nia znacz nych wy ni ków spor -
to wych, a czę

sto po

wo du ją ce bar

dzo ne

ga tyw ne

kon se kwen cje dla ja ko ści ży cia po za koń cze niu ka -
rie ry spor to wej. Prze pro wa dzo ne ob ser wa cje do star -
cza ją in

for ma cję, że za

wod ni cy upra

wia ją cy sport

wy czy no wy na

ra że ni są na czę

ste wy

stę po wa nie

dys funk cji na rzą du ru chu [1]. Wy stę pu ją ce mi kro ura -
zy tka nek mięk kich mo gą przy czy nić się do po wsta -
nia ura zów [2].

Zmia ny prze

cią że nio we są sy

gna li zo wa ne ob

ja -

wa mi bó lo wy mi. Dys kom fort, ja ki po wo du ją od czu cia
bó lo we zwią za ne z funk cjo no wa niem ukła du mię śnio -
wo -szkie le to we go, czę

sto to

wa rzy szy za

wod ni kom

ró żnych dys cy plin. Unie mo żli wia on nie tyl ko uzy ski wa -
nie mi

strzow skich re

zul ta tów spor

to wych, ale wręcz

uczest nic two w zwięk

szo nej ak

tyw no ści ru

cho wej.

Czę sto po wta rza ją cy się ból zmu sza do ko rzy sta nia
z po mo cy fi zjo te ra peu ty i le ka rza. Jed nak na wet po -
mi mo sku tecz nej po mo cy, czyn nik bó lo wy ogra ni cza
efek tyw ność pro

wa dzo ne go pro

ce su tre

nin go we go.

Przy czy nia się też do zmniej sze nia re kru ta cji jed no -
stek mo to rycz nych za an ga żo wa nych w wy ko ny wa nie
ru chu [3,4]. Po wo du je tym sa mym upo śle dze nie zdol -
no ści do prze

ja wia nia mak

sy mal ne go na

pię cia mię

-

śnio we go. Ból ostrze ga cia ło przed dzia ła niem szko dli -
wych czyn no ści i za bu rze nia mi funk cji [5]. Od czu wa nie
do le gli wo ści bó lo wych po wo du je zmia nę na pię cia po -
szcze gól nych grup mię

śnio wych, przy

czy nia się do

zmia ny syl wet ki, osła bie nia kon tro li mo to rycz nej i za -
bu rze nia wzor

ców ru

cho wych [3,6,7,8,9]. Za

kłó ce nie

pra wi dło wej syl

wet ki cia

ła pro

wa dzi do za

bu rze nia

rów no wa gi mię śnio wej, po wo du jąc tym sa mym ogra ni -
cze nie kon tro li wy pro stu lub zgię cia tu ło wia. Stan ta ki
po wo du je wy stą pie nie syn dro mu skrzy żo wa nia gór ne -
go i/lub dol ne go (Ryc. 1) [10].

Za bu rze nie kon

tro li mo

to rycz nej, prze

kła da ją ce

się na nie pra wi dło wy wzo rzec ru cho wy, wpły wa ne -
ga tyw nie na ja kość wy ko ny wa ne go ru chu, a tym sa -
mym na koń co wy efekt tre nin gu tech ni ki spor to wej.
Nie pra wi dło wy wzo

rzec ru

cho wy zwięk

sza ry

zy ko

wy stą pie nia ura zu, któ re go po wsta nie czę sto po prze -
dza dys funk cja łań cu cha bio ki ne ma tycz ne go. Pra wi -
dło wa kon tro la mo to rycz na jest czyn ni kiem wpły wa -
ją cym na ja kość ru chów zwią za nych z czyn no ścia mi
ży cio wy mi. Szcze

gól nie istot

na jest u osób pod

da -

nych re ha bi li ta cji, spor tow ców i lu dzi zaj mu ją cych się
re gu lar nie re kre acją ru cho wą.

Nie zbęd ne jest po szu ki wa nie sku tecz nych na rzę -

dzi do oce ny ja ko ści kon tro li mo to rycz nej. Ze wzglę -
du na zna cze nie prak tycz ne te go pro ble mu, pod ję to
ba da nia w ce lu okre śle nia przy dat no ści te stów Per -
for man ce Sta bi li ty do oce ny stop nia na ra że nia łań cu -

Background

The objective of any sport training process is to

attain the best sport achievements. In order to excel
in sports appropriately strong training stimulus have
to be used. The mammoth efforts associated with this
lead to adaptable changes, also within the musculo -
skeletal system. Sports training is effective when ma -
ximum training load, the size of whose is dangerously
close to an individual’s adaptability limits is applied.
In practice these borders are often crossed. As
a result, system overload changes that result injuries
appear. They negatively hinder the ability to achieve
significant results in competition and often produce
very negative consequences for the quality of life
after end of sporting career. From observations it has
been noted that athletes involved with professional
sports are exposed to frequent dysfunction of the
motor system [1]. Appearance of soft tissue micro trau -
ma may contribute to the emergence of injuries [2].

Changes resulting from body system overloading

are signaled by pain symptoms. The discomfort re -
sult ing from feelings of pain associated with the func -
tioning of the musculoskeletal system often accom

-

panies athletes from all the disciplines of sports. This
prevents one not only from attaining competitive
results, but also from participating in increased phy -
sical activities. The recurrent pain often forces one to
seek physiotherapist and medical help. However,
even in spite of effective professional assistance, the
pain factor reduces the effectiveness of sport
training. It also contributes to a reduction in activating
of motor units involved in the carrying out movements
[3,4]. This causes, on the other hand, leads to im -
pairment of the ability to obtain maximum muscle
tension. Pain alerts the body of harmful activities and
function impairment [5]. Feeling of pain causes chan -
ges in the tension of individual muscle groups, leads
to change of body shape, causes weakening of motor
control and abnormal movement patterns [3,6,7,8,9].
Disruption of normal body posture leads to muscle
imbalance, thereby reducing control of extension or
flexion of the trunk. Such condition causes upper
and/or lower crossed syndrome (Fig. 1) [10].

Impaired motor control, translating to abnormal

motor pattern, adversely affects the quality of per

-

formed movement, and thus the final effect of training
of sports techniques. Abnormal motor pattern in cre -
ases the risk of injury, whose appearance is often
preceded by biokinematics chain dysfunction. Nor

-

mal motor control is a factor affecting the quality of
the movements associated with normal life opera

-

tions. It is particularly important in patients under

-

going rehabilitation, athletes and people engaged in
regular physical recreation.

Hence it is necessary to search for effective tools

for evaluating the quality of motor control. Given the
practical importance of this problem, research stu

-

dies have been conducted to evaluate the suitability
of Performance Stability Tests as a tool for estimation
of degree of exposure of kayak competitors’ biokine -
matics chain to dysfunction and, by extension, to sport
injuries. Two hypothesis were established: 1. There are
no weak connections in biokinematics chain in kaya -
kers. 2. Kayakers do not suffer from Low Back Pain
symptom. LBP when experienced by canoeists is
a result of asymmetric paddling technique.

214

Wójcik M. i wsp., Kajakarze – przydatność Performance Stability do oceny połączeń układu mięśniowego

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 2

background image

cha bio

ki ne ma tycz ne go za

wod ni ków upra

wia ją cych

ka ja kar stwo na wy

stą pie nie dys

funk cji, a w kon

se -

kwen cji ura zu. Przed przy stą pie niem do ba dań przy -
ję to na stę pu ją ce hi po te zy: 1. U za wod ni ków tre nu ją -
cych ka

ja kar stwo nie wy

stę pu ją sła

be po

łą cze nia

w łań cu chu bio ki ne ma tycz nym. 2. Za wod ni cy wio słu ją -
cy w ka ja kach nie od czu wa ją do le gli wo ści bó lo wych
w od cin ku lę dźwio wym krę go słu pa. Do le gli wo ści LBP
wy stę pu ją u ka na dyj ka rzy, a po wo dem ich po ja wia nia
się jest asy me trycz na tech ni ka wio sło wa nia.

Ma te riał i me to dy

W ba da niach wy ko na nych w czerw cu 2010 ro ku

uczest ni czy ło 9 za wod ni ków ka dry na ro do wej Pol ski
w ma ra to nie ka

ja ko wym (2 ko

bie ty i 7 mę

żczyzn).

Wśród ba da nych by ło 4 ka ja ka rzy i 5 ka na dyj ka rzy.
Naj młod szy za wod nik miał 16 lat, a naj star szy 23 la -
ta. Śred ni staż tre nin go wy wy no sił 6,3 lat (Tab. 1).
Po ziom spor to wy ba da nych był okre ślo ny nor ma mi
pierw szej kla sy spor to wej (6 osób) i kla sy mi strzow -
skiej kra jo wej – 3 oso by.

Do oce ny obec no ści sła be go po łą cze nia lub sła -

bych po

łą czeń na

rzą du ru

chu wy

ko rzy sta no te

sty

kon cep cji Per for man ce Sta bi li ty [3]. Kon cep cja ta słu -
ży do ana li zy dys funk cji ru chu i ich ko rek cji. Sła be
po łą cze nie okre śla się ja ko miej sce w łań cu chu bio -
ki ne ma tycz nym czło

wie ka, po

dat ne na wy

stą pie nie

ura zu lub de fi cy tu ja ko: za bu rzo nej kon tro li ner wo wo -
-mię śnio wej, za bu rzo nej sta bi li za cji. Prze pro wa dzo -

Material and methods

For research studies carried out in June 2010,

nine polish national team kayak marathon competi -
tors were tested (2 women and 7 men). The experi -
mental group included 4 canoeists and 5 Canadian
canoe athletes. The youngest contestant was 16 years
old and the oldest 23 years. The average length of
training was 6.3 years (Tab. 1). The level of sporting
was: first-class sports (6 persons) and na tional sports
championship – 3 persons.

Concept of Performance Stability tests were used

to assess the presence of weak connections or weak
motor system connections [3]. This concept is used
to analyze movement dysfunctions and their correction.
Weak connection is defined as a place in human
biokinematics chain prone to injury or deficit as: im pair -
ed neuromuscular control, impaired sta

bility. 5 low-

threshold activity and 5 high-threshold activity tests

215

Wójcik M. i wsp., Canoeists – usefulness of Performance Stability in evaluation of muscular system connections

Ryc. 1. Syndrom skrzyżowania górnego i dolnego wg Jandy [10]
Fig. 1. Syndrome of the upper and lower crossing by Janda [10]

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 3

background image

no 5 te stów ni skie go pro gu ak tyw no ści i 5 te stów wy -
so kie go pro gu ak tyw no ści. Te sty ni skie go pro gu ak -
tyw no ści po le ga ją na czyn nym wy ko ny wa niu ru chu
przez oso bę ba da ną, na to miast w te stach wy so kie go
pro gu ak tyw no ści ba da ny wy ko nu je ruch z po ko na -
niem opo ru wła sne go cia ła. Przed wy ko na niem ka żde -
go te

stu za

wod ni kom do

kład nie ob

ja śnia no spo

sób

wy ko na nia te stu i prze pro wa dza no po kaz. Po wy ko na -
niu te stu na no szo no wy nik na ar kusz oce ny.

Za sto so wa no na

stę pu ją ce te

sty ni

skie go pro

gu

ak tyw no ści:

test 1 – kon tro la sta nia na lek ko zgię tej no dze,

test 2 – dy so cja cja krę go słu pa,

test 3 – kon tro la sta wu bar ko we go w sta niu,

test 4 – kon tro la koń czyn w le że niu ty łem z ugię -
ty mi sta wa mi ko la no wy mi,

test 5 – kon tro la koń czyn w klę ku pod par tym.
Do oce ny wy so kie go pro gu ak tyw no ści wy ko rzy -

sta no na stę pu ją ce te sty:

test 1 – ob

cią ża nie koń

czyn w le

że niu ty

łem

z ugię ty mi sta wa mi ko la na mi,

test 2 – ak tyw ność w pod po rze przo dem,

test 3 – ob cią ża nie sta wu ra mien ne go w sta niu,

test 4 – ob cią ża nie w wy kro ku,

test 5 – szyb kie od bi cie sto py.
Za sto so wa no rów

nież ska

lę nu

me rycz ną oce

ny

bó lu, na któ rej oso by ba da ne okre śla ły od czu cie bó -
lu w od cin ku lę dźwio wym krę go słu pa [11].

Pro jekt ba daw czy uzy skał apro ba tę Te re no wej Ko -

mi sji Bio etycz nej. Ba da nia prze pro wa dzo no za zgo dą
osób za in te re so wa nych, a w przy pad ku osób nie peł -
no let nich – za zgo dą ro dzi ców.

Wy ni ki

Ma ła li czeb ność ba da nej gru py za wod ni ków wska zu -

je na konieczność po trak to wa nia uzy ska nych wy ni ków
ja ko ob

ser wa cji wstęp

nych. Na pod

sta wie prze

pro wa -

dzo nych ba dań stwier dzo no, że u wszyst kich za wod ni -
ków wy stą pi ły sła be po łą cze nia. Naj wię cej sła bych po łą -
czeń od

no to wa no w od

cin ku lę

dźwio wym krę

go słu pa

i sta wach ko la no wych (Tab. 2). Naj mniej sza licz ba sła -
bych po łą czeń by ła ty po wa dla sta wów bio dro wych oraz
ra mien nych.

were carried out. Low-threshold activity tests consist
of active physical movement by the person under -
going the test, whereas in high-threshold the partici -
pant had to overcome one’s own body resistance in
order to move. Before performing each test, the par -
ticipants were precisely shown and demonstrated
what to do and how to do it. After the test, results
were transferred to an evaluation sheet.

The following low-threshold activity tests were

applied:

test 1 – control of standing on a slightly bent leg,

test 2 – dissociation of the spine,

test 3 – control of shoulder joint in standing,

test 4 – control of the limbs lying on the back with
bent knee joints,

test 5 – control of supported kneel.
The following tests were used for evaluation of

high-threshold activity:

test 1 – loading the limbs lying on the back with
bent knees joints,

test 2 – activity in front prop,

test 3 – loading of the shoulder joint in standing
position,

test 4 – loading in stride,

test 5 – quick bouncing of the foot.
A numerical scale for the evaluation of pain, in

which the subjects defined the pain felt in lumbar
spine, was used [11].

The research project has been approved by the

Local Ethics Committee. The study was conducted
with the consent of the persons concerned, in the
case of minors – with parental consent.

Results

The small sample size of the experimental group

means the results should be as treated as
preliminary observations. Based on the studies
conducted it was noted that weak connections were
present in all the competitors. The highest number of
weak connections was registered in the lumbar spine
and knee joints (Tab. 2). While the hip and shoulder
joints were characterized by the smallest number.

216

Wójcik M. i wsp., Kajakarze – przydatność Performance Stability do oceny połączeń układu mięśniowego

Tab. 1. Charakterystyka osób badanych (n=9)
Tab. 1. Characteristics of subjects (n=9)

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 4

background image

In te re su ją co przed sta wia ły się wy ni ki sa mo oce ny

wy stę po wa nia ob ja wów bó lo wych. Na pod sta wie re -
zul ta tów uzy

ska nych w 10-stop

nio wej ska

li bó

lu

stwier dzo no, że je dy nie dwóch ka ja ka rzy uska rża ło
się na symp to my bó lo we. Je den z nich de kla ro wał
ob ja wy czwar te go stop nia, a dru gi – trze cie go stop -
nia (Tab. 3).

Dys ku sja

Wio sło wa nie w ka ja kach i ka na dyj kach wy ma ga

zna czą cej ak tyw no ści mię śni koń czyn gór nych i tu ło -
wia. Ak tyw ność tych grup mię śnio wych jest bar dzo
wa żna dla pręd

ko ści prze

miesz cza nia się ukła

du

łódź -za wod nik -wio sło. Jed nak sku tecz ne prze no sze -
nie si ły wy ma ga też za an ga żo wa nia mię śni koń czyn
dol nych [12,13,14,15].

Results of self-assessment of pain symptoms

were found to be interesting. Based on the results
obtained in a 10-point scale pain evaluation, only two
canoeists complained of pain symptoms. One of them
declared fourth degree pain symptoms, the second –
third degree. (Tab. 3).

Discussion

Paddling normal and Canadian canoes requires

extreme upper limbs and trunk muscle activities. The
activity of these muscle groups is very important for
the speed of movement of the boat-rower-oar sys -
tem. However, effective transfer of power also re qui -
res involvement of muscles of lower limbs [12,13,
14,15].

217

Wójcik M. i wsp., Canoeists – usefulness of Performance Stability in evaluation of muscular system connections

Tab. 2. Słabe połączenia narządu ruchu występujące u badanych kajakarzy (n=9)
Tab. 2. Low connections of motor system in examined canoeists (n=9)

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 5

background image

W wy ni ku prze pro wa dzo nych ba dań stwier dzo no

wy stę po wa nie sła

bych ogniw w od

cin ku szyj

nym,

pier sio wym i lę dźwio wym krę go słu pa oraz w sta wach
ra mien no -ło pat ko wym, ko la no wym i bio dro wym. W ba -
da niach prze

pro wa dzo nych przez Le

wan dow skie go

oraz Ryn kie wi cza T. i Ryn kie wi cza M. stwier dzo no,
że tre ning spor to wy w ka ja kar stwie po wo du je znacz -
ne ogra ni cze nie ru cho mo ści w ka żdym od cin ku krę -
go słu pa, we wszyst kich trzech płasz czy znach (da ne
nie pu bli ko wa ne). Być mo że ogra ni cze nie ru cho mo ści
po szcze gól nych od cin ków krę go słu pa by ło spo wo do -
wa ne syn

dro mem nie

rów no wa gi mię

śnio wej [10].

Spe cy fi ka tech ni ki wio sło wa nia ka ja ka rek prze ja wia
się w wio sło wa niu w po zy cji, w któ rej tu łów jest po -
chy lo ny w przód. Ta kie usta wie nie po wo du je sprzy ja -
ją ce wa run ki do po chy le nia gło wy w przód, co mo że
po wo do wać zwięk sze nie na pię cia mię śni tyl nej stro -
ny od

cin ka szyj

ne go krę

go słu pa. Praw

do po dob nie

wio sło wa nie z tu ło wiem po chy lo nym w przód po wo -
du je ogra

ni cze nie ro

ta cji krę

go słu pa w od

cin ku lę

-

dźwio wym. Ina czej jest u ka ja ka rzy płci mę skiej, u któ -
rych pod

czas wio

sło wa nia krę

go słup po

wi nien być

pro sty, a mię śnie sta bi li zu ją ce je go po ło że nie mu szą
być na pię te, aby do pro wa dzić do mi ni ma li za cji stop -
ni swo bo dy. Ta kie dzia ła nie jest jed nym z za sad ni -
czych kry

te riów pra

wi dło wej tech

ni ki wio

sło wa nia

w ka ja kar stwie [15,16]. Ri chard son i wsp. do wo dzą,
że dłu

go trwa łe utrzy

my wa nie od

cin ka lę

dźwio we go

krę go słu pa w po

zy cji zgię

cia po

wo du je wy

łą cze nie

funk cji mię śnia wie lo dziel ne go [9]. W efek cie sta bi li -
za cja na po

zio mie lo

kal nym od

cin ka lę

dźwio we go

krę go słu pa zo sta je osła bio na.

Pan ja bi gło

si, że za sta

bi li za cję na

rzą du ru

chu

od po wie dzial ne są trzy sys te my: pa syw ny, ak tyw ny
i kon tro la ner wo wa [17]. Sys tem pa syw ny two rzą ele -
men ty kost ne, krą żki mię dzy krę go we i wię za dło we.
Sys tem ak tyw ny sta no wią mię śnie, a sys tem ner wo -
wy za

pew nia dy

na micz ną sta

bil ność dzię

ki kon

tro li

sys te mu ak tyw ne go. Rów no cze sna pra ca tych trzech
sys te mów za pew nia opty mal ną sta bi li za cję na rzą du
ru chu. Dzię ki te mu sztyw ność pa syw na, sztyw ność
czyn na i in for ma cje z pro

prio re cep to rów wpły

wa ją

na sta bi li za cję ogniw bio ki ne ma tycz nych [9].

Spraw nie funk

cjo nu ją ca sta

bi li za cja wpły

wa na

po praw ność kon tro li mo to rycz nej, a w kon se kwen cji
wy wie ra po zy tyw ny wpływ na umie jęt no ści tech nicz -

Results of the studies conducted found out that

weak links in the section of cervical, thoracic and
lumbar spine as well as in the scapular brachioce -
phalic, knee and hip joints. Studies conducted by
Lewandowski and Rynkiewicz T. and Rynkiewicz M.
found that sports training in kayaking causes
significant limitation of movement in every segment
of the spine, in all three levels (unpublished data).
Perhaps the limitation of the movement of individual
segments of the spine was caused by muscle im

-

balance syndrome [10]. The unique feature of lady
canoeists rowing technique manifests itself in rowing
in a position with the torso tilted forward. This position
favor tilting the head forward, which could lead to
increased tension of the muscle of the back of the
cervical spine. Most probably, rowing with the torso
leaning forward reduces the rotation of the lumbar
spine. The case is different in male canoeists whose
backs while paddling are straight, and the muscles
stabilizing the back in position must be tight to mini -
mize the degree of freedom. Such action is one of the
essential criteria for proper rowing technique in kaya -
king [15,16]. Richardson et al has argued that pro -
longed maintenance of the lumbar spine in flexion
position disables the function of musculus multifidus
[9]. As a result local stabilization of the lumbar spine
is weakened.

Panjabi has proposed that the following three

systems are responsible for stabilization of the motor
system: passive, active and neural control system [17].
The passive system comprises of bone ele ments, in -
ter vertebral and ligamentous discs. Muscles consti -
tute the active system while the nervous system
guarantees dynamic stability, thanks to control of the
active system. Simultaneous the operation of these
three systems provides optimal stabilization of the
motor system. Owing to this passive stiffness, active
stiffness and information from proprioceptors influ

-

ence the stabilization of biokinematics links [9].

An efficiently working stabilization guarantees cor -

rect motor control and consequently has a positive
impact on technical skills, manifested especially during
the starting moment. The functioning of the trunk
stabilization mechanism could be explained using the
concept of a cylinder with a double bottom. Stable
trunk on which muscles of local and extensive reach

218

Wójcik M. i wsp., Kajakarze – przydatność Performance Stability do oceny połączeń układu mięśniowego

Tab. 3. Wyniki oceny bólu u badanych kajakarzy w 10-stopniowej skali numerycznej (n=9)
Tab. 3. Results of pain evaluation in canoeists examined in 10 numerical grade scale (n=9)

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 6

background image

ne, prze ja wia ne zwłasz cza w sy tu acjach star to wych.
Funk cjo no wa nie me cha ni zmu sta bi li za cji tu ło wia mo -
żna wy ja śnić po słu gu jąc się kon cep cją cy lin dra z po -
dwój nym dnem. Sta bil ny tu łów, w któ rym pra wi dło wo
funk cjo nu ją mię śnie o lo kal nym i glo bal nym od dzia ły -
wa niu, po zwa la za po biec wy stę po wa niu do le gli wo ści
bó lo wych w ob rę bie od cin ka lę dźwio we go krę go słu -
pa (LBP) [18]. Przyj mu je się, że głę bo ki sys tem mię -
śnio wy i po wię zio wy po wo du je zwięk sze nie sztyw no -
ści sta wów od cin ka lę dźwio we go krę go słu pa i mied -
ni cy. Stan ta ki jest nie zbęd ny w przy pad ku po dej mo -
wa nia ak tyw no ści fi zycz nej. Spraw nie funk cjo nu ją cy
„co re”, czy li cy lin der, po zwa la na pra wi dło we prze no -
sze nie ob cią żeń [9].

Czę ste wy stę po wa nie sła bych po łą czeń na rzą du

ru chu wśród za

wod ni ków pol

skiej ka

dry na

ro do wej

w ma ra to nie ka

ja ko wym wska

zu je na ko

niecz ność

pod ję cia tre nin gu sta bi li za cji seg men tar nej (TSS) ja -
ko nie zbęd nej skła do wej ob cią żeń tre nin go wych ka -
ja ka rzy. Efek tem ta kie go dzia ła nia po win no być po -
pra wie nie efek

tyw no ści tech

ni ki wio

sło wa nia, głów

-

nie dzię ki po pra wie ja ko ści prze no sze nia si ły z wio sła
na łódź. W tym dzia ła niu szcze gól nie wa żne jest wy -
ko rzy sta nie mię śni koń czyn dol nych.

Wio sło wa nie w ka

ja kach jest czyn

no ścią sy

me -

trycz ną, a w ka na dyj kach zde cy do wa nie asy me trycz -
ną. Wy

da je się, że ta ostat

nia dys

cy pli na sta no wi

zde cy do wa nie więk

sze za

gro że nie dla po

łą czeń

w ob rę bie krę go słu pa i mo że czę ściej pro wa dzić do
po wsta nia ob ja wów bó lo wych. Van Dil len i wsp. do -
no szą, że asy me trycz na pra ca tu ło wia pre dys po nu je
do wy stę po wa nia do le gli wo ści bó lo wych krę go słu pa
lę dźwio we go [19]. Jed nak na pod sta wie wy ni ków ba -
dań wła snych stwier dzo no, że wśród ka na dyj ka rzy nie
wy stę po wa ły od czu cia LBP. Po ja wi ły się one wśród ka -
ja ka rzy, po mi mo ty po wej dla wio sło wa nia w ka ja kach
sy me trycz nej pra

cy tu

ło wia (Tab. 3). Ze wzglę

du na

ma łą li

czeb ność ba

da nej gru

py, nie mo

żna jed

no -

znacz nie stwier dzić, że to sy me trycz na pra ca tu ło wia
ka ja ka rzy przy czy ni ła się do po wsta nia LBP.

W ba da nej gru pie tyl ko dwóch za wod ni ków zgło -

si ło od czu wa nie LBP. Obec nie ob ser wu je się na ra -
sta ją cą licz

bę osób z LBP. Brak pod

ję cia tre

nin gu

sta bi li za cyj ne go przez za wod ni ków mo że być w przy -
szło ści przy czy ną po ja wie nia się bó lu. Jest to zna -
czą ce, gdyż ból po wo du je za bu rze nie w prze wod nic -
twie ner wo wo -ru cho wym, ob ni ża jąc tym sa mym ja -
kość ru

chu [18]. Utrzy

mu ją cy się dłu

go trwa ły stan

wy stę po wa nia LBP mo że przy czy nić się do wy stę po -
wa nia „po stu ral sway”, któ ry po wsta je w na stęp stwie
bra ku kon tro li ru chu [20,21]. Na to miast brak kon tro li
tu ło wia pre dys po nu je do ura zów sta wu ko la no we go
[22,23,24]. Prze pro wa dzo ne te sty do star cza ją in for -
ma cji, że u wszyst kich za wod ni ków od ci nek lę dźwio -
wy krę go słu pa i sta wy ko la no we sta no wi ły sła be po -
łą cze nia. Mo

żna okre

ślić, że sła

be po

łą cze nie jest

de fi cy tem łań

cu cha bio

ki ne ma tycz ne go. Eli

mi na cja

sła bych po

łą czeń za

ło żo na w hi po te zie ba

daw czej

wy da je się mieć wy bit ne zna cze nie w pro ce sie tre -
nin go wym.

Wa żną skła

do wą ob

cią żeń tre

nin go wych po

wi -

nien być rów

nież tre

ning sen

so mo to rycz ny (SMT)

[25]. Ce

lem SMT jest po

pra wa zwrot

nych re

ak cji

ner wo wo -mię śnio wych i uspraw nie nie pro ce sów in te -
gra cji w ośrod ko wym ukła dzie ner wo wym. Wpły wa to
na po pra wę wzor ców ru cho wych oraz chro ni apa rat
mię śnio wy i sta wy przed prze cią że niem [10,26].

operate helps prevent emergence of pain from within
the lumbar spine (LBP) [18]. It is assumed that the
deep muscular and facial system increases the
stiffness of the lumbar spine and pelvis. Such a state
is necessary if physical activity is taken up. A well-
functioning ”core”, i.e. the cylinder, allows for proper
load transfer [9].

Frequent appearance of weak connections of

motor system among the Polish national team canoe
marathon competitors points to the need for segmen -
tal stabilization training (TSS), as a necessary com -
ponent of training loads for canoeists. The result of
such action should be improvement of the efficiency
of rowing technique, mainly by improving the quality
of power transmission from the oar to the boat. For
this operation the use of the muscles of the lower
limbs is particularly important.

Canoe rowing is symmetric operation but on the

other hand Canadian canoe rowing is strongly
asymmetric. It could, therefore, seems that the latter
discipline is by far the greater threat for the connec -
tions in the spine and might often lead emergence of
pain. Van Dillen et al has noted that asymmetrical
trunk operation is a predisposition to emergence of
lumbar pain [19]. However, based on our own re

-

search results it was discovered that no LBP was
noted among Canadian canoe athletes. These feel -
ings, however, were noted among canoeists, in spite
of the typical symmetrical body operation for rowing
canoes (Tab. 3). Due to the small sample size of the
experimental group, it is not possible to unequi

vo -

cally tell whether it is the symmetrical operation of the
body of canoeists that contributed to the LBP.

Only two players reported feeling LBP in the ex -

perimental group. Currently the number of people
with LBP has been growing. Failure to take up stabi -
lization exercises by the players could in future lead
to emergence of pain. This is important because pain
causes disorder in the motor-nerve conduction, the -
re by lowering the quality of movement [18]. Prolong
presence of LBP state could contribute to the emer -
gence of ”postural sway”, which arises as conse

-

quence of lack of control of movement [20,21]. How -
ever lack of trunk control predisposes to injuries of
the knee [22,23,24]. The research tests conducted
show that the lumbar spine and knee joints con

-

stituted weak connections in all competitors. It may
be specified that a low connection is a deficit of
biokinematics chain. Elimination of weak connections
as put forward in the hypothesis seems to be of great
significance in the training process.

An important component of training loads should

also be sensomotoric training (SMT) [25]. The aim of
SMT is to improve neuromuscular feedback reaction
and streamline integration processes in the central
nervous system. This improves the movement pat -
terns and protects muscle system and joints from
overloading [10,26].

Performance Stability Tests are simple and inex -

pensive tool that can use to assess the presence of
weak connections of biokinematics chain. Early diag -
nosis of presence of weak connections and taking up
preventive measures could protect against emer gen -
ce of injury. Existence of weak links in the experi -
mental group of canoeists indicate the need to work
on local and extensive stabilization within the trunk
and peripheral joints.

219

Wójcik M. i wsp., Canoeists – usefulness of Performance Stability in evaluation of muscular system connections

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 7

background image

Te sty kon cep cji Per fo man ce Sta bi li ty są pro stym

i ta nim na rzę dziem, za po mo cą któ re go mo żna oce -
nić wy stę po wa nie sła bych po łą czeń łań cu cha bio ki -
ne ma tycz ne go. Wcze sne roz po zna nie wy stę po wa nia
sła be go/sła bych po łą czeń i pod ję ta pro fi lak ty ka mo -
gą chro nić przed wy stą pie niem ura zu. Ist nie ją ce sła -
be ogni

wa u ba

da nych ka

ja ka rzy wska

zu ją na ko

-

niecz ność pod ję cia pra cy nad sta bi li za cją w za kre sie
lo kal nym i glo bal nym w ob rę bie tu ło wia i sta wów ob -
wo do wych.

Przed sta wio ne wy ni ki, po mi mo ma łej li czeb no ści

gru py ba daw czej, wy da ją się być bar dzo wa żne i in -
te re su ją ce ze wzglę du na fakt, że w te stach uczest -
ni czy li za wod ni cy Ka dry Pol ski li czą cy się w swo ich
wy ni kach spor

to wych na are

nie mię

dzy na ro do wej.

Prze pro wa dzo ne ba da nia są rów nież istot ne ze wzglę -
du na uję cie w cykl tre nin go wy ćwi czeń za po bie ga ją -
cych wy stę po wa niu sła bych po łą czeń w łań cu chu bio -
ki ne ma tycz nym, a tym sa mym ura zów wśród za wod ni -
ków od no szą cych wy so kie no ty na za wo dach w Pol -
sce i po za jej gra ni ca mi.

Wnio ski

1. U ba

da nych za

wod ni ków stwier

dzo no wy

stę po -

wa nie sła bych po łą czeń łań cu cha bio ki ne ma tycz -
ne go. Ich lo ka li za cja by ła zró żni co wa na i do ty czy -
ła wszyst kich od cin ków krę go słu pa i sta wów ob -
wo do wych. Nie stwier dzo no ró żnic w za le żno ści
od płci i spe cja li za cji spor to wej (ka ja kar ki, ka ja ka -
rze, ka na dyj ka rze).

2. Nie stwier

dzo no ob

ja wów LPB u ka

na dyj ka rzy,

po mi mo zde cy do wa nie asy me trycz nej tech ni ki wio -
sło wa nia. Je dy nie dwóch ka ja ka rzy zgło si ło LBP.

The presented results, despite the small number

of sample experimental group, seem to be very im -
portant and interesting, due to the fact that the tests
involved Polish National Team athletes competing at
the highest level internationally. The studies con

-

ducted are also important due to the inclusion in a se -
ries of training of exercises preventing occurrence of
low connection in the biokinematics chain, and thus
related injuries among athletes with high achieve

-

ments in competitions within the country and in

-

ternationally.

Conclusions

1. Presence of weak connections of biokinematics

chain was found in the experimental group
comprising of athletes. Their location was diverse
and affected all segments of the spine and
peripheral joints. No difference was noted due to
gender or sports specialization (canoeists: men
and women, Canadian canoe athletes).

2. There were no signs of LPB for the Canadian

canoe athletes, despite the decidedly asymme

-

trical paddling techniques. Only two canoeists
reported LBP.

220

Wójcik M. i wsp., Kajakarze – przydatność Performance Stability do oceny połączeń układu mięśniowego

Pi śmien nic two / References

1. Bie

ga now ski K, Ha da ła M, Wierz bow ska C, De Ber nan do Te je dor N. Cha rak te ry sty ka ura zo wo ści w 32 Pu cha rze

Ame ry ki. Me dy cy na Spor to wa 2008; 4 (6): 247-257.

2. Kwo

lek A, Jaź wa P, Bi bro P. Ura zo wość u wspi na czy spor to wych. Me dy cy na Spor to wa 2007; 2 (6): 91-94.

3. Co

mer ford M. Scre ening to iden ti fy in ju ry and per for man ce risk: mo ve ment con trol te sting – the mis sing pie ce of

the puz zle. Mu scu lo ske le tal Scre ening 2004; 6: 21-26.

4. Hod

ges PW, Ri chard son CA. In ef fi cient mu scu lar sta bi li za tion of the lum bar spi ne as so cia ted with low back pa in.

Spi ne 1996; 21: 2640-2650.

5. Le wit K. Te ra pia ma nu al na w re ha bi li ta cji cho rób na rzą du ru chu. III wy da nie. Wy daw nic two ZL Na tu ra Bu sko Zdrój

2001; 15-18, 53-58.

6. Hi

des JA, Sto kes M, Sa ide M, Jull GA, Co oper DH. Evi den ce of lum bar mul ti fi dus mu sc le wa sting ip si la te ral to

symp toms in pa tients with acu te/sub a cu te low back pa in. Spi ne 1994; 19: 165-172.

7. Hod

ges PW, Ri chard son CA. Con trac tion of the ab do mi nal mu sc les as so cia ted with mo ve ment of the lo wer limb.

Phy si cal The ra py 1997; 77 (2): 132-142.

8. Hod

ges PW. Chan ges in mo tor plan ning of fe ed for ward po stu ral re spon ses of the trunk mu sc les in low back pa -

in. Expe ri men tal Bra in Re se arch 2001; 141: 216-266.

9. Ri

chard son C, Hod ges PW, Hi des J. Ki ne zy te ra pia w sta bi li za cji kom plek su lę dźwio wo -mied nicz ne go. Wro cław

2009; 13-29, 79-91, 115-118, 123.

10. Pa ge P. Sen so ri mo tor tra ining a ”glo bal” ap pro ach for ba lan ce tra ining. Jo ur nal of Bo dy work and Mo ve ment The -

ra pies 2006; 10: 77-84.

11. Ce puch G, Wor dli czek J, Go lec A. Wy bra ne ska le do ba da nia bó lu u mło dzie ży – oce na ich przy dat no ści. Pol ska

Me dy cy na Pa lia tyw na 2006; 5 (3): 108-113.

12. Fry RW, Mor ton AR. Phy sio lo gi cal and ki nan th ro po me tric at tri bu tes of eli te fla twa ter kay aki sts. Med Sci Sports

Exerc 1991; 23 (11): 1297-1301.

13. Mišigoj -Du ra ko vič M, He imer S. Cha rak te ri stics of the mor pho lo gi cal and func tio nal sta tus of kay akers and ca no -

eists. J Sport Med Phys Fit ness 1992; 3 (1): 45-50.

14. Ak ca F, Mu ni ro glu S. An th ro po me tric – So ma to ty pe and Strength Pro fi les and On – Wa ter Per for man ce in Tur kish

Eli te Kay akers. In ter na tio nal Jo ur nal of Ap plied Sports Scien ces 2008; 20 (1): 22-34.

15. Ryn kie wicz T, Ryn kie wicz M. Ka ja kar stwo – tre ning dzie ci i mło dzie ży. Pol ski Zwią zek Ka ja ko wy War sza wa 2009.

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 8

background image

221

Wójcik M. i wsp., Canoeists – usefulness of Performance Stability in evaluation of muscular system connections

16. Ryn kie wicz T, Sta ro sta W. Chan ge abi li ty of strength and spe ed en du ran ce in a fo ur -year tra ining cyc le of ad van -

ce wo men ju nior kay ak pad dlers [In:] Sta ro sta W, Je vtić B (eds.) A new ide as in fun da men tals of hu man mo ve -
ment and sport scien

ce: cur

rent is

su es and per

spec ti ves. Bel

gra de: Fa

cul ty of Sport and Phy

si cal Edu

ca -

tion 2009; 320-325. (IASK Li bra ry Se ries; Vol. 26).

17. Pan ja bi M. The sta bi li zing sys tem of the spi ne. Part 1. Func tion and dys func tion, ada pta tion, and en han ce ment.

Jo ur nal of Spi nal Di sor des 1992; 5: 383-389.

18. Co mer ford M. Co re sta bi li ty: prio ri tes in re ha bi li ta tion of the ath le te. Spor tex Me di ci ne 2004; 22: 15-22.
19 Van Dil len LR, Sahr mann SA, Cald well ChA, McDo nell MK, Blo om NJ, Nor ton BJ. Trunk Ro ta tion -Re la ted Im pa -

rients in Pe ople With Low Back Pa in Who Par ti ci pa ted in 2 Dif fe rent Ty pes of Le isu re Ac ti vi ties: A Se con da ry Ana -
ly sis. Jo ur nal of Or tho pa edic & Sports Phy si cal The ra py 2006; 36 (2): 58-71.

20. Van Dieën JH, Kop pes LL, Twsik JW. Low back pa in hi sto ry and po stu ral sway unsta ble sit ting. Spi ne 2010; 35

(7): 812-817.

21. Le ino nen V, Kan ka anpää M, Lu uk ko nen M et al. Lum bar pa ra spi nal mu sc le func tion, per cep tion of lum bar po si -

tion, and po stu ral con trol in disc her nia tion -re la ted back pa in. Spi ne 2003; 28 (8): 842-848.

22. Cho le wic ki J, Po

lzho fer GK, Ra

de bold A. Po stu ra con

trol of trunk du

ring unsta

ble. Jo

ur nal of Bio

me cha nics

2000; 33 (12): 1733-1737.

23. Za zu lak BT, He wett TE, Re eves NP, Gold berg B, Cho le wic ki J. The ef fects of co re pro prio cep tion on knee in ju ry.

Am J Sports Med 2007; 35 (3): 368-373.

24. Za zu lak B, Cho le wic ki J, Re eves P. Neu ro mu scu lar con trol of trunk sta bi li ty: cli ni cal im pli ca tions for sports in ju ry

pre ven tion. J Am Acad Or thop Surg 2008; 16 (9): 497-505.

25. Lie ben son C. Sen so ry -mo tor tra ining. Part I. Dy na mic Chi ro prac tic 2001; 19 (9): 1-8.
26. Pa ge P. Sen so ri mo tor tra ining. Ma te ria ły z Kon gre su Reh 2002; 2002: 50.

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 9

background image

222

114 Wojcik:Layout 1 2011-12-13 16:11 Strona 10


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wprowadzenie do HTML5 Nauka HTML5 i JavaScriptu na przykladzie gier whtmjs
Wprowadzenie do HTML5 Nauka HTML5 i JavaScriptu na przykladzie gier 2
Wprowadzenie do HTML5 Nauka HTML5 i JavaScriptu na przykladzie gier
Wprowadzenie do HTML5 Nauka HTML5 i JavaScriptu na przykladzie gier
informatyka wprowadzenie do html5 nauka html5 i javascriptu na przykladzie gier jeanine meyer ebook
Wprowadzenie do HTML5 Nauka HTML5 i JavaScriptu na przykladzie gier whtmjs 2
Wprowadzenie do HTML5 Nauka HTML5 i JavaScriptu na przykladzie gier whtmjs
Wykorzystanie koncepcji efektywności podatkowej do alokacji PP do MSP, Studia -123xara, materiały s
wstęp do diagnozy
WYKORZYSTANIE WARTOŚCI PIENIĄDZA W CZASIE [TVM] DO WYCENY AKTYWÓW FINANSOWYCH
genetyka, ćw 6 geny, 6 Techniki oparte na PCR do diagnozowania chorów genetycznych i uchwycenia zmie
Gimnazjum przekroj, Odp do zadań testowych 22-25, Odpowiedzi do zadań testowych - dział Kształt i mi
bóle krzyża (FLAGGERMUS), Pomimo wprowadzenia do diagnostyki zespołów bólowych kręgosłupa nowoczesny
pytania do diagnozy
droga do diagnozy adhd cz1
ZGODA NA WYKORZYSTANIE WIZERUNKU DZIECKA, praca, druki do pracy
Gimnazjum przekroj, Odp do zadań testowych 26-27, Odpowiedzi do zadań testowych - dział Wzory i wykr
Oprogramowanie do diagnozy i terapii logopedycznej „LOGOPEDIA”(1)

więcej podobnych podstron