•
Kup książkę
•
Poleć książkę
•
Oceń książkę
•
Księgarnia internetowa
•
Lubię to! » Nasza społeczność
7\WXïRU\JLQDïX7KH&RPSOHWH$UW2I:DU
5HGDNFMD %DUWRV]2F]NRQDSRGVWDZLHķ6]WXNDZRMQ\ĵZWïXPDF]HQLX'DULXV]D%DNDODU]D
.RQVXOWDFMDVLQRORJLF]QD3LRWU3OHEDQLDNIRUWHOL
3URMHNWRNïDGNL0DJGDOHQD6WDVLN
,6%1
3ROLVKHGLWLRQFRS\ULJKWŅE\+HOLRQ6$
$OOULJKWVUHVHUYHG
&RS\ULJKWŅE\5DOSK'6DZ\HU
$OOULJKWVUHVHUYHG3ULQWHGLQWKH8QLWHG6WDWHVRI$PHULFD1RSDUWRIWKLVERRNPD\EH
UHSURGXFHGLQDQ\PDQQHUZKDWVRHYHUZLWKRXWZULWWHQSHUPLVVLRQH[FHSWLQWKHFDVHRIEULHI
TXRWDWLRQVHPERGLHGLQFULWLFDODUWLFOHVDQGUHYLHZV
)LUVWSXEOLVKHGLQWKH8QLWHG6WDWHVE\%DVLF%RRNV$6XEVLGLDU\RI3HUVHXV%RRNV//&
$OOULJKWVUHVHUYHG1RSDUWRIWKLVERRNPD\EHUHSURGXFHGRUWUDQVPLWWHGLQDQ\IRUP
RUE\DQ\PHDQVHOHFWURQLFRUPHFKDQLFDOLQFOXGLQJSKRWRFRS\LQJUHFRUGLQJRUE\
DQ\LQIRUPDWLRQVWRUDJHUHWULHYDOV\VWHPZLWKRXWSHUPLVVLRQIURPWKH3XEOLVKHU
:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĝRQH1LHDXWRU\]RZDQHUR]SRZV]HFKQLDQLHFDïRĂFL
OXEIUDJPHQWXQLQLHMV]HMSXEOLNDFMLZMDNLHMNROZLHNSRVWDFLMHVW]DEURQLRQH
:\NRQ\ZDQLHNRSLLPHWRGÈNVHURJUDILF]QÈIRWRJUDILF]QÈDWDNĝHNRSLRZDQLH
NVLÈĝNLQDQRĂQLNXILOPRZ\PPDJQHW\F]Q\POXELQQ\PSRZRGXMHQDUXV]HQLH
SUDZDXWRUVNLFKQLQLHMV]HMSXEOLNDFML
:V]\VWNLH]QDNLZ\VWÚSXMÈFHZWHNĂFLHVÈ]DVWU]HĝRQ\PL]QDNDPLILUPRZ\PL
EÈGěWRZDURZ\PLLFKZïDĂFLFLHOL
:\GDZQLFWZR+(/,21GRïRĝ\ïRZV]HONLFKVWDUDñE\]DZDUWHZWHMNVLÈĝFHLQIRUPDFMH
E\ï\NRPSOHWQHLU]HWHOQH1LHELHU]HMHGQDNĝDGQHMRGSRZLHG]LDOQRĂFLDQL]DLFK
Z\NRU]\VWDQLHDQL]D]ZLÈ]DQH]W\PHZHQWXDOQHQDUXV]HQLHSUDZSDWHQWRZ\FKOXE
DXWRUVNLFK:\GDZQLFWZR+(/,21QLHSRQRVLUöZQLHĝĝDGQHMRGSRZLHG]LDOQRĂFL
]DHZHQWXDOQHV]NRG\Z\QLNïH]Z\NRU]\VWDQLDLQIRUPDFML]DZDUW\FKZNVLÈĝFH
'URJL&]\WHOQLNX
-HĝHOLFKFHV]RFHQLÊWÚNVLÈĝNÚ]DMU]\MSRGDGUHV
KWWSRQHSUHVVSOXVHURSLQLHDUWZD
0RĝHV]WDPZSLVDÊVZRMHXZDJLVSRVWU]HĝHQLDUHFHQ]MÚ
:\GDZQLFWZR+(/,21
XO.RĂFLXV]NLF*/,:,&(
WHO
HPDLORQHSUHVV#RQHSUHVVSO
:::KWWSRQHSUHVVSONVLÚJDUQLDLQWHUQHWRZDNDWDORJNVLÈĝHN
3ULQWHGLQ3RODQG
Spis tre!ci
Przedmowa
7
S
U N
T
Z U
Sztuka wojny
1
Wst!pna ocena
13
2
Prowadzenie wojny
19
3
Planowanie ofensywy
23
4
Rozmieszczenie wojsk
31
5
Strategiczna si"a militarna
37
6
Materia i jej brak
43
7
Walka wojskowa
51
8
Dziewi!# zmiennych
57
9
Manewrowanie armi$
63
10
Ukszta"towanie terenu
71
11
Dziewi!# terenów
77
12
Ataki ogniowe
87
13
Zatrudnianie szpiegów
91
14
Dziewi!# ukszta"towa% i dwa pytania
97
S
U N
P
I N
Metody wojskowe
1
Pojmanie P’ang Chüana
111
2
Audiencja u króla Wei
115
3
Pytania króla Wei
119
4
T’ien Chi pyta o fortyfikacje
127
5
Dobór 'o"nierzy
133
6
Nocne dzia"ania wojenne
137
7
Osiem formacji
143
8
Skarby terenu
149
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ
SZTUKA WOJNY
6
9
Przygotowanie strategicznej si
ïy
153
10
Charakter armii
159
11
Dobór w praktyce
163
12
Zabijanie oficerów
167
13
Wzmaganie ch’i
171
14
Stanowiska, cz
ÚĂÊ I
181
15
Wzmacnianie armii
189
16
Dziesi
ÚÊ sposobów rozmieszczenia
193
17
Dziesi
ÚÊ pytañ
201
18
Dowodzenie rozproszonymi oddzia
ïami
209
19
Odró
ĝnianie goĂcia od gospodarza
211
20
Biegli w sztuce wojny
217
21
Pi
ÚÊ nazw, piÚÊ wyrazów szacunku
221
22
Wady armii
227
23
Prawo
ĂÊ wodza
233
24
Cnoty dowódcy
237
25
Kl
Úski wodza
241
26
Straty wodza
245
27
Miasta m
Úskie i ĝeñskie
249
28
Pi
ÚÊ kryteriów, dziewiÚÊ zagarniÚÊ
255
29
Zwarte i rozproszone
259
30
Konwencjonalne i niekonwencjonalne
265
31
Pi
ÚÊ instrukcji
273
32
Dowodzenie kawaleri
È
279
33
Atakowanie serca
283
Trzydzie
Ăci szeĂÊ forteli
285
Bibliografia
317
Przybli
ĝona chronologia okresów dynastycznych
319
Nizina Chi
ñska i obszary przylegïe
320
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ
SZTUKA WOJNY
37
5
Strategiczna si=a militarna
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ
SUN TZU
38
S
UN
T
Z U RZE K H
:
Dowodzenie du'$ armi$ przypomina dowodzenie niewielkim oddzia-
"em. Sprowadza si! to do podzia"u liczby 'o"nierzy. Walka z du'$ licz-
b$ wojsk u boku jest podobna walce z niewielk$ liczb$. To tylko kwestia
rozmieszczenia wojsk i zajmowanych pozycji.
Tym, co sprawia, 'e 'o"nierze Trzech Armii s$ w stanie niezmiennie
stawia# opór, s$ metody konwencjonalne i niekonwencjonalne.
Gdziekolwiek armia atakuje, jest jak kamie% rzucony w jajko — dzia"a
na zasadzie dope"niaj$cych si! przeciwie%stw.
Generalnie, nawi$zuj$c walk!, korzysta si! z metod konwencjonalnych,
a zwyci!stwo odnosi si! dzi!ki metodom niekonwencjonalnym. Ci,
którzy doskonal$ si! w metodach niekonwencjonalnych, s$ niestrudze-
ni jak Niebo i nieograniczeni jak Jangcy i Vó"ta Rzeka. S$ jak s"o%ce
i ksi!'yc, które wschodz$ i zachodz$. Jak cztery pory roku, które na-
st!puj$ po sobie.
Pi!# jest podstawowych d+wi!ków, ale nie sposób wys"ucha# wszyst-
kich u"o'onych z nich melodii. Pi!# jest kolorów, ale wszystkich od-
cieni nie mo'na zobaczy#. Pi!# jest smaków, lecz nie sposób spróbowa#
wszystkich ich kombinacji. Strategiczne uk"ady si" dzieli si! tylko na
konwencjonalne i niekonwencjonalne, ale wszystkich przemian, które
te uk"ady przechodz$, nie da si! zliczy#. Konwencjonalne rodzi nie-
konwencjonalne — i odwrotnie, przechodz$c z jednego w drugie w nie-
ko%cz$cym si! cyklu. Któ' zdo"a wyczerpa# wszystkie mo'liwo(ci?
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ
SZTUKA WOJNY
39
Strategiczny uk"ad si" wida# w nap"ywie spi!trzonej masy wody, która
toczy g"azy. Uderzenie we w"a(ciwym czasie wida# w ataku drapie'nego
ptaka, który "amie ko(ci swej ofiary. Zatem strategiczna si"a bieg"ych
w sztuce wojny podlega dok"adnemu ukierunkowaniu i uderzeniu we
w"a(ciwym czasie. To strategiczne ukierunkowanie przypomina napi-
nanie kuszy, a uderzenie we w"a(ciwym czasie — zwalnianie spustu.
Chocia' walka wygl$da na bez"adn$ i burzliw$, oni dzia"aj$ w sposób
zdyscyplinowany. W zamieszaniu i chaosie zbijaj$ si! w kr$g i nie mo'na
ich pokona#.
Symulowany chaos bierze si! z opanowania, z"udzenie strachu — z od-
wagi, pozorna s"abo(# — z si"y. Porz$dek lub nieporz$dek to tylko kwe-
stia liczb. Odwaga i strach to tylko kwestia rozmieszczenia wojsk.
Kto zatem doskonali si! w manipulowaniu wrogiem, dokonuje takiego
rozk"adu si", 'e przeciwnik musi zareagowa#. Podsuwa mu co(, co ten
musi zdoby#. Zmusza wroga do posuni!#, mami$c go korzy(ciami, lecz
w zanadrzu ma solidnie przygotowane wojska.
A zatem bieg"y w sztuce wojennej odnosi zwyci!stwo, polegaj$c na
strategicznym uk"adzie si", a nie uzale'niaj$c si! od efektywno(ci
dzia"a% swoich ludzi. Potrafi wybra# ludzi i wykorzystywa# strate-
giczn$ przewag!.
Kto wykorzystuje przewag! strategiczn$, dowodzi lud+mi w bitwie tak,
jakby toczy" bale lub kamienie. Drewno i kamie% z natury swej zacho-
wuj$ spokój, gdy stoj$ nieruchomo, a zsuwaj$ si! na pochy"ym gruncie.
Gdy s$ kanciaste, zatrzymuj$ si!, gdy okr$g"e — poruszaj$. Zatem
strategiczn$ przewag! kogo(, kto doskonali si! w dowodzeniu armi$,
mo'na porówna# do spychania okr$g"ych g"azów z niebotycznej góry.
Oto strategiczny uk"ad si".
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ
SUN TZU
40
KOMENTARZ
W tym rozdziale pad"y wst!pne sformu"owania kilku wa'nych koncep-
cji taktycznych, mi!dzy innymi wspó"istnienia metod „konwencjonal-
nych i niekonwencjonalnych” oraz strategicznej przewagi wynikaj$cej
z uk"adu si", omawianych szerzej we wst!pie. Jednak podstawa realizacji
ka'dej strategii zawsze opiera si! na skutecznym dowodzeniu i kontroli,
a armie staro'ytnych Chin (ci(le przestrzega"y hierarchicznej organi-
zacji opartej na wielokrotno(ci liczby pi!# — od dru'yny po brygad!
i armi!. Ponadto (ci(le zdefiniowana organizacja umo'liwia dowódcy
dowodzenie 'o"nierzami tak, jakby dowodzi" jednym cz"owiekiem, co
jest godn$ odnotowania analityczn$ koncepcj$ w erze Sun Tzu. (Obec-
nie, nie licz$c organizacji wojskowych, hierarchiczne struktury dowo-
dzenia — kojarzone z instytucjonalnymi molochami i pionow$ hierar-
chi$ — ust!puj$ miejsca podzia"owi odpowiedzialno(ci, redukcjom,
pracy w ma"ych grupach zadaniowych i niezale'no(ci. Nawet teoria
wojskowo(ci podlega cyklicznym zmianom i chocia' ogólnie sprowa-
dza 'o"nierza do roli maszyny, czasami podkre(la wag! jego inicjatywy
i elastyczno(ci dzia"ania). Tworz$c b"yskawicznie reaguj$c$ armi!, mo'-
na zastosowa# wiele (rodków maskuj$cych do manipulowania wro-
giem, aby postawi# go w niekorzystnej sytuacji lub zabi# go, gdy jest to
nieuniknione.
Przez d"ugi czas na Zachodzie pogardzano stosowaniem taktyk nie-
konwencjonalnych, co cz!sto skutkowa"o wieloma ofiarami zarówno na
polu bitwy, jak i poza nim. O ile dla wielu niekonwencjonalne (rodki
s$ atrakcyjne, a nawet fascynuj$ce, u genera"a wzbudzaj$ naiwne po-
czucie „post!powania nie fair”, które zupe"nie nie pasuje do wojennych
okoliczno(ci. Jednak wed"ug my(li taoistycznej zestawienie „konwen-
cjonalny i niekonwencjonalny” to tylko dwie dope"niaj$ce si! strony tego
samego medalu, bez pozytywnych czy negatywnych konotacji. Niekon-
wencjonalne (rodki u'yte w nieodpowiedni sposób prowadz$ do po-
ra'ki, stosuj$ je te' z"oczy%cy do nikczemnych celów, ale nie mo'na po-
t!pia# przez to samych (rodków. Niekonwencjonalne (rodki i koncepcja
dope"niania si! „konwencjonalnego z niekonwencjonalnym” umo'li-
wiaj$ raczej spojrzenie na niekorzystne strony — np. na przewag!
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ
SZTUKA WOJNY
41
liczebn$ wroga, w"asn$ s"abo(#, brak obiegu informacji, niedostateczne
do(wiadczenie — z perspektywy umo'liwiaj$cej znalezienie alterna-
tywnych sposobów odwrócenia sytuacji na w"asn$ korzy(#.
W najprostszej sytuacji na polu bitwy, gdy jedna strona ma znacznie
mniej wojska od drugiej, zastosowanie konwencjonalnych (rodków po-
lega"oby na po(piesznym ustanowieniu obszaru, który jest broniony
w pe"ni, lecz niewielkimi si"ami — z nadziej$, 'e zaciek"$ walk$ uda si!
odeprze# atak wroga. (Warto przypomnie#, 'e dawniej obro%cy uwa-
'ali przewag! trzy do jednego za zno(n$, pod warunkiem 'e nie byli
nieudolni lub wyczerpani). Do najpowszechniejszych niekonwencjo-
nalnych metod stosowanych w takich sytuacjach w Chinach nale'a"o
budowanie prowizorycznych fortyfikacji, na przyk"ad stawianie wy-
ra+nie dostrzegalnych palisad, a tym samym zniech!canie przeciwnika
do bezpo(redniego ataku, zwodzenie go co do rzeczywistej liczby wojsk
poprzez stawianie kukie", wzniecanie kurzu i u'ywanie innych pro-
stych (rodków. Pó+niej koncentrowano si"y na s"abym punkcie wroga,
aby doprowadzi# do wy"omu w jego szeregach, a nast!pnie do chaotycz-
nej walki. Po(pieszna rejterada i chaos w bitwie mo'e by# podst!pem,
aby poci$gn$# za sob$ wroga na pole taktycznie przygotowane do kontr-
ataku wspieranego najcz!(ciej przez ataki z flanki albo na ty"ach przez
niewielkie jednostki, którym w pyle bitewnym i ogólnym zam!cie uda"o
si! oddzieli#. (Szczególnie znanym przyk"adem takiej strategii jest oczy-
wi(cie zastosowanie przez T’ien Tana p"on$cych wo"ów do przepro-
wadzenia ucieczki pod os"on$ nocy, o czym szerzej mówimy w naszej
publikacji pt. Ancient Chinese Warfare oraz wspominamy pokrótce
w ksi$'ce Sto niekonwencjonalnych strategii). Taktyka jest niewa'na,
a o mistrzostwie stosowania niekonwencjonalnych metod decyduje
umiej!tno(# znajdowania alternatywnych, nietuzinkowych rozwi$za%
w ka'dej sytuacji.
Kup ksi
ąĪkĊ
Pole
ü ksiąĪkĊ