„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Paweł Pierzchalski

Przygotowanie form oraz drukowanie technikami płaskimi
311[28].Z3.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Henryk Godlewski
mgr Zbigniew Klepacz

Opracowanie redakcyjne:
mgr Elżbieta Gonciarz

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Poradnik stanowi obudow

ę

dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 311[28].Z3.02,

„Przygotowanie form oraz drukowanie technikami płaskimi”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik poligraf.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Wykonywanie oraz charakteryzowanie form technik drukowania płaskiego

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Charakteryzowanie technik drukowania płaskiego

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

5.3. Charakteryzowanie offsetowych maszyn drukujących

18

5.3.1. Ćwiczenia

18

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

20

7. Literatura

35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik poligraf, w obrębie jednostki
modułowej 311[28].Z3.02 Przygotowanie form oraz drukowanie technikami płaskimi.
Jednostka modułowa zawarta jest w module Procesy drukowania (schemat układu jednostek
modułowych przedstawiony jest na stronie 4 tego poradnika).

W poradniku zamieszczono:

– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

– przykładowe scenariusze zajęć,
– przykładowe ćwiczenia ze wskazaniami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–uczenia

się oraz środkami dydaktycznymi,

– ewaluację osiągnięć ucznia – przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
– wykaz literatury.

Materiał nauczania jednostki modułowej zawiera podstawowe zagadnienia związane

z wykonywaniem form dla różnych technik druku płaskiego, ze szczególnym
uwzględnieniem form offsetowych, oraz zagadnienia dotyczące samego procesu druku w tych
technikach.

Jednostka modułowa Przygotowanie form oraz drukowanie technikami płaskimi została

podzielona na trzy rozdziały:
– wykonywanie form do drukowania płaskiego,
– charakteryzowanie technik drukowania płaskiego,
– charakteryzowanie offsetowych maszyn drukujących.

Najwięcej miejsca poświecono drukowaniu offsetowemu, oraz formom offsetowym, gdyż

praktycznie tylko ta technika, jeśli chodzi o druk płaski, ma zastosowanie przemysłowe.
Pozostałe techniki, a więc litografia czy światłodruk powinny być rozpatrywane tylko
w marginalnym zakresie, gdyż obecnie ich zastosowanie ogranicza się jedynie do prac
artystycznych.

Zajęcia powinny odbywać się w odpowiednio wyposażonych laboratoriach szkolnych oraz

w zakładach poligraficznych, w grupach 15-osobowych, a ćwiczenia w zespołach 3–4-osobowych.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym

uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Po zakończeniu realizacji programu, zaleca się zastosowanie testu dydaktycznego

wielostopniowego lub zadania typu próba pracy W tym celu, w poradniku zamieszczono
przykładowy test i zadanie typu próba pracy, razem z obudową metodyczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[28].Z3.02

Przygotowanie form

oraz drukowanie

technikami płaskimi

311[28].Z3

Procesy drukowania

311[28].Z3.01

Przygotowanie form

oraz drukowanie

technikami wypukłymi

311[28].Z3.03

Przygotowanie form

oraz drukowanie

technikami wklęsłymi

311[28].Z3.04

Kontrolowanie procesów

drukowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– posługiwać się terminologią poligraficzną,
– charakteryzować podstawowe działy poligrafii,
– określać podstawowe szeregi i formaty wyrobów poligraficznych,
– posługiwać się podstawowymi miarami poligraficznymi,
– charakteryzować papiery drukowe, papiery tzw. nowej generacji, papiery syntetyczne,
– klasyfikować oraz określić skład farb drukowych,
– określać mechanizmy utrwalania farb,
– określać drukowe i użytkowe właściwości farb,
– analizować budowę i zasadę działania zespołów farbowych do farb mazistych,
– klasyfikować formy drukowe do płaskich technik drukowania,
– klasyfikować płaskodrukowe maszyny drukujące,
– klasyfikować i charakteryzować zespoły zasilania arkuszami maszyn drukujących

arkuszowych oraz mechanizmy prowadzenia wstęgi w maszynach zwojowych,

– charakteryzować procesy drukowania technikami płaskimi,
– współpracować w grupie,
– formułować wnioski,
– oceniać swoje umiejętności,
– uczestniczyć w dyskusji,
– prezentować siebie i grupę w której pracuje,
– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– scharakteryzować proces wykonywania offsetowych form drukowych technologią

bezpośrednią pozytywową z płyt presensybilizowanych,

– scharakteryzować zjawiska zachodzące w warstwie kopiowej fotorozpuszczalnej płyty

presensybilizowanej,

– naświetlić płytę presensybilizowaną przez diapozytyw oraz dobrać czas naświetlania,
– wywołać płytę presensybilizowaną odpowiednim wywoływaczem,
– określić budowę kopioramy,
– scharakteryzować metody zwiększania wytrzymałości form offsetowych z płyt

presensybilizowanych oraz sposoby ich zabezpieczania,

– scharakteryzować proces wykonywania form offsetowych w systemie CTP,
– określić przydatność technologii CTP,
– scharakteryzować proces drukowania techniką offsetową,
– scharakteryzować budowę i zasadę działania poszczególnych zespołów offsetowej

maszyny drukującej,

– scharakteryzować zjawiska zachodzące na powierzchni formy offsetowej podczas

drukowania,

– określić rolę oraz właściwe parametry roztworu zwilżającego,
– dobrać parametry drukowania na offsetowej maszynie arkuszowej,
– wykonać druk nakładu z zastosowaniem offsetowej arkuszowej maszyny drukującej,
– scharakteryzować proces drukowania wielokolorowego na arkuszowych i zwojowych

maszynach offsetowych,

– scharakteryzować

technikę

drukowania

offsetowego

bezwodnego

oraz określić wymagania technologiczne dotyczące przebiegu procesu drukowania,

– zorganizować stanowisko pracy na maszynie offsetowej,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska,

– scharakteryzować techniki drukowania litograficznego i światłodrukowego,
– określić zakres stosowania techniki litograficznej i światłodrukowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………..…………………………………………

Modułowy program nauczania:

Technik poligraf 311[28]

Moduł:

Procesy drukowania 311[28].Z3

Jednostka modułowa:

Przygotowanie

form

oraz

drukowanie

technikami płaskimi 311[28].Z3.02

Temat: Ocena jakości form offsetowych z płyt presensybilizowanych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności oceniania form offsetowych wykonanych z płyt

presensybilizowanych, pod kątem ich przydatności do drukowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń będzie umiał:
– scharakteryzować formy offsetowe z płyt presensybilizowanych,
– zidentyfikować błędy form offsetowych powstałe podczas ich wykonywania,
– określić sposoby korekty form offsetowych,
– wykonywać korektę form offsetowych,
– ocenić przydatność do druku form offsetowych z płyt presensybilizowanych.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pogadanka,

–

ć

wiczenie praktyczne,

–

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

w grupach 3–4-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przykłady form offsetowych z płyt presensybilizowanych różnej jakości,

−

lupa,

−

poradnik dla ucznia.

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności.
2. Nawiązanie do tematu, przedstawienie celów zajęć.
3. Zapis tematu do zeszytów.
4. Pogadanka na temat podstawowych błędów powstających podczas procesu wykonywania

form offsetowych z płyt presensybilizowanych.

5. Dyskusja w grupie na temat sposobów usuwania błędów z form offsetowych.
6. Rozdanie uczniom instrukcji do wykonania ćwiczeń i udzielenie odpowiedzi na pytania

dotyczące ćwiczenia.

7. Rozdanie materiałów do wykonania ćwiczenia.
8. Wykonywanie przez uczniów ćwiczenia.
9. Prezentowanie wyników pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

10. Dyskusja w grupie na temat trudności napotkanych przez uczniów podczas wykonywania

ć

wiczenia.

11. Podsumowanie zajęć.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odpowiedz pisemnie na pytanie, jakie błędy form offsetowych dyskwalifikują je do

procesu drukowania, a jakie podlegają korekcie?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

Ankieta

Odpowiedz na poniższe pytania. Udzielone odpowiedzi pozwolą ocenić skuteczność

zajęć i dokonać ewentualnych zmian.

1) Scharakteryzować formy offsetowe z płyt presensybilizowanych?

2) Czy wiesz, jak wykonuje się korektę form offsetowych?

3) Czy

potrafisz

identyfikować

błędy

na

formach

offsetowych

z

płyt

presensybilizowanych?

4) Czy potrafisz ocenić przydatność do druku form offsetowych?

5) Czy któraś z część zajęć była dla ciebie niezrozumiała? Jeżeli TAK, to która?

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………...…………………………………………

Modułowy program nauczania:

Technik poligraf 311[28]

Moduł:

Procesy drukowania 311[28].Z3

Jednostka modułowa:

Przygotowanie

form

oraz

drukowanie

technikami płaskimi 311[28].Z3.02

Temat: Poznanie sposobu wykonywania offsetowej formy drukowej z płyty

presensybilizowanej pozytywowej.

Cel ogólny:

Charakteryzowanie

zjawisk

zachodzących

w

warstwie

ś

wiatłoczułej

pozytywowej płyty presensybilizowanej podczas naświetlania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

scharakteryzować

proces

technologiczny

wykonywania

form

offsetowych

z pozytywowych płyt presensybilizowanych,

−

scharakteryzować budowę pozytywowej płyty presensybilizowanej,

−

określić rodzaj formy kopiowej do wykonania formy offsetowej z pozytywowej płyty
presensybilizowanej,

−

dobrać parametry procesu naświetlania pozytywowej płyty presensybilizowanej poprzez
wykonanie naświetlania testowego ze specjalnych kopiowych form testowych,

−

scharakteryzować zjawiska zachodzące w warstwie światłoczułej pozytywowej płyty
presensybilizowanej podczas naświetlania,

−

określić czynniki mające wpływ na proces technologiczny wykonywanie form
offsetowych z pozytywowych płyt presensybilizowanych.

Metody nauczania–uczenia się:
– pogadanka,
– dyskusja w grupie,
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– w grupach 3–4-osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
– płyta presensybilizowana pozytywowa,
– forma kopiowa w postaci diapozytywu lewoczytelnego,
– kopiorama,
– wanna z dostępem do bieżącej wody,
– wywoływacz do płyt,
– gębka do wywoływania płyt,
– korektory minusowe i plusowe,
– roztwór gumy arabskiej,
– instrukcja obsługi kopioramy,
– poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna:

– powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności,
– nawiązanie do tematu, przedstawienie celów zajęć,
– zapis tematu do zeszytów.

2. Faza właściwa:

– pogadanka

na

temat

budowy

pozytywowych

płyt

presensybilizowanych

wykorzystywanych do wykonywania offsetowych form drukowych, oraz zjawisk
zachodzących w warstwie światłoczułej tych płyt podczas naświetlania,

– dyskusja w grupie na temat procesu technologicznego wykonywania form

offsetowych z pozytywowych płyt presensybilizowanych,

– rozdanie uczniom instrukcji do wykonania ćwiczenia i udzielenie odpowiedzi na

pytania dotyczące ćwiczenia,

– rozdanie materiałów do wykonania ćwiczenia,
– wykonywanie przez uczniów ćwiczenia.

3. Faza kończąca:

– prezentowanie wyników pracy,
– dyskusja w grupie na temat trudności w wykonywaniu form offsetowych

z pozytywowych płyt presensybilizowanych,

– podsumowanie zajęć.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odpowiedz pisemnie na pytanie, jakie zjawiska zachodzą w warstwie światłoczułej

pozytywowej

płyty

presensybilizowanej

podczas

naświetlania

przez

diapozytyw

lewoczytelny?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Ankieta

Odpowiedz na poniższe pytania. Udzielone odpowiedzi pozwolą ocenić skuteczność

zajęć i dokonać ewentualnych zmian.

1) Czy potrafisz określić zjawiska zachodzące w warstwie światłoczułej płyty

presensybilizowanej podczas jej naświetlania?

2) Czy wiesz, z czego składa się warstwa światłoczuła formy presensybilizowanej?

3) Czy umiesz dobrać parametry naświetlania płyty presensybilizowanej w kopioramie?

4) Czy potrafisz określić rodzaj formy kopiowej do wykonywania formy drukowej

z pozytywowej płyty presensybilizowanej?

5) Czy któraś z część zajęć była dla ciebie niezrozumiała? Jeżeli TAK, to która?

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

TAK NIE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Wykonywanie

oraz

charakteryzowanie

form

technik

drukowania płaskiego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny form offsetowych z płyt presensybilizowanych pod kątem ich

przydatności do druku.

Wskazówki do realizacji
Prawidłowe przeprowadzenie ćwiczenia wymaga od nauczyciela wcześniejszego

przygotowania pomocy dydaktycznych. Należy zadbać o to, żeby uczniowie mieli do
dyspozycji formy offsetowe różnej jakości. Powinny to być formy zarówno nadające się
bezpośrednio do drukowania, jak i formy z różnego rodzaju błędami powstałymi na różnych
etapach ich wykonania, oraz z uszkodzeniami mechanicznymi. Należy także przeprowadzić
dyskusję na temat oceniania jakości form offsetowych i sposobów usuwania błędów z form
offsetowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokładnie obejrzeć dostarczone formy offsetowe okiem nieuzbrojonym oraz przy użyciu

lupy,

2) wskazać ewentualne niedoskonałości badanych form offsetowych,
3) określić przyczyny powstania ewentualnych błędów na badanych formach offsetowych,
4) określić możliwości i sposoby usunięcia niedoskonałości ocenianych form,
5) zakwalifikować formy do trzech grup: formy nadające się bezpośrednio do druku, formy

z błędami możliwymi do usunięcia, formy nie nadające się do druku.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie praktyczne,
– dyskusja w grupie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

przykłady form offsetowych z płyt presensybilizowanych różnej jakości,

−

lupa,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj formę offsetową z płyty presensybilizowanej pozytywowej, z powierzonej

formy kopiowej. Dokonaj korekty otrzymanej formy offsetowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Wskazówki do realizacji
Ć

wiczenie powinno być wykonywane w laboratorium szkolnym, na stanowisku

wyposażonym w odpowiednie urządzenia, w grupach maksymalnie 3–4-osobowych. Należy
także przeprowadzić dyskusję na temat sposobów wykonywania form offsetowych z płyt
presensybilizowanych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjąć płytę presensybilizowaną z opakowania,
2) oczyścić diapozytyw z zanieczyszczeń, położyć i zamocować w odpowiednim miejscu na

płycie, emulsją od strony płyty presensybilizowanej,

3) umieścić płytę z formą kopiową w kopioramie,
4) dobrać czas naświetlania,
5) naświetlić płytę presensybilizowaną w kopioramie,
6) wywołać formę przy pomocy wywoływacza i odpowiedniej gąbki,
7) spłukać formę wodą,
8) wysuszyć formę,
9) dokonać oceny jakościowej otrzymanej formy offsetowej,
10) dokonać korekty odpowiednimi korektorami,
11) zabezpieczyć formę roztworem gumy arabskiej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenie praktyczne,
– dyskusja w grupie.

Ś

rodki dydaktyczne:

– płyta presensybilizowana pozytywowa,
– forma kopiowa w postaci diapozytywu lewoczytelnego,
– kopiorama,
– wanna z dostępem do bieżącej wody,
– wywoływacz do płyt,
– gębka do wywoływania płyt,
– korektory minusowe i plusowe,
– roztwór gumy arabskiej,
– instrukcja obsługi kopioramy,
– poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy zasady działania urządzenia do wykonywania form offsetowych

w technologii CTP, na podstawie wycieczki dydaktycznej i schematu konkretnego
urządzenia.

Wskazówki do realizacji
Ć

wiczenie należy przeprowadzić w profesjonalnym studio pre-press wyposażonym

w urządzenie do wykonywania form offsetowych w jednej z technologii CTP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Przed przystąpieniem

do

ć

wiczenia

koniecznym

jest

przeprowadzenie

wykładu

informacyjnego na temat technologii CTP wykonywania form offsetowych. Ćwiczenie należy
wykonywać w grupach maksymalnie 3–4 osobowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uważnie prześledzić proces wykonywania formy offsetowej w technologii CTP w studio

pre-press,

2) wykonać notatki na podstawie obserwacji,
3) skonfrontować wyniki obserwacji ze schematem konkretnego urządzenia do

wykonywania form offsetowych w technologii CTP,

4) dokonać analizy działania poszczególnych zespołów urządzenia do wykonywania form

offsetowych w technologii CTP.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– wykład informacyjny,
– pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

urządzenie do wykonywania form offsetowych w technologii CTP,

−

schemat konkretnego urządzenia do wykonywania form offsetowych w technologii CTP,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2. Charakteryzowanie technik drukowania płaskiego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zasady działania zespołu nawilżającego na podstawie obserwacji pracy

offsetowej maszyny drukującej.

Wskazówki do realizacji
Ć

wiczenie należy przeprowadzić w laboratorium szkolnym dysponującym maszyną

offsetową, lub w zakładzie poligraficznym w formie wycieczki dydaktycznej. Ćwiczenie
należy przeprowadzić w grupach maksymalnie 3–4-osobowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uważnie obserwować pracujący zespół nawilżający offsetowej maszyny drukującej,
2) wyodrębnić poszczególne elementy zespołu nawilżającego,
3) wykonać schemat zespołu nawilżającego na podstawie obserwacji,
4) dokonać analizy sposobu przekazywania roztworu zwilżającego na formę drukową na

podstawie wykonanego schematu i obserwacji pracy maszyny.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

offsetowa maszyna drukująca z wodnym nawilżaniem,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Sporządź roztwór zwilżający do drukowania offsetowego.

Wskazówki do realizacji
Ć

wiczenie należy przeprowadzić w laboratorium szkolnym w grupach 3–4-osobowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) napełnić naczynie wodą bieżącą,
2) zbadać pH pobranej wody,
3) dodać odpowiednie substancje buforowe w zależności od zmierzonego pH,
4) zbadać pH uzyskanego roztworu i porównać z wartością właściwą dla roztworów

zwilżających dla druku offsetowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5) dodać inne dodatki do roztworu zwilżającego (obniżające napięcie powierzchniowe

cieczy, grzybobójcze, przeciwbakteryjne itp.), w ilościach zalecanych przez producenta.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– ćwiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

– naczynie na roztwór zwilżający,
– dodatki buforowe do roztworów zwilżających,
– zestaw dodatków do roztworów zwilżających dla druku offsetowego,
– pH-metr,
– poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj jednokolorową odbitkę jednotonalną w kolorze cyjan, na papierze kredowanym

o gramaturze 115 g/m² formatu A3, z powierzonej formy offsetowej. Druk wykonaj na
ć

wierćformatowej jednokolorowej maszynie offsetowej.

Wskazówki do realizacji
Warunkiem przeprowadzenia ćwiczenia jest posiadanie odpowiedniego parku

maszynowego w laboratorium szkolnym, lub możliwość wykonania go w zakładzie
poligraficznym dysponującym ćwierćformatową jednokolorową maszyną offsetową.
Ć

wiczenie powinno odbywać się w grupach maksymalnie 3–4-osobowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uruchomić kontrolnie maszynę,
2) ustawić maszynę na format i grubość papieru,
3) napełnić farbą kałamarz i wstępnie wyregulować zespół farbowy,
4) napełnić zespół nawilżający roztworem i wstępnie go wyregulować,
5) założyć formę drukową,
6) umieścić papier w maszynie,
7) wykonać odbitki kontrolne,
8) dokonać regulacji położenia i barwy obrazu,
9) wykonać odbitkę nakładową,
10) zmyć formę , zdjąć z maszyny i zabezpieczyć,
11) umyć maszynę,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) zaprezentować wykonaną odbitkę i uzasadnić podjęte działania podczas wykonywania

ć

wiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ś

rodki dydaktyczne:

−

ć

wierćformatowa jednokolorowa offsetowa maszyna drukująca,

−

farba cyjan,

−

papier kredowany formatu A3 o gramaturze 115 g/m²,

−

korektory, mleczko do przemywania formy,

−

roztwór zwilżający, zmywacz do obciągów, zmywacz do zespołów farbowych,

−

czyściwo,

−

roztwór do zabezpieczania form drukowych,

−

zestaw narzędzi do regulacji zespołów maszyny drukującej, szpachla, gąbki wiskozowe,

−

przymiar liniowy,

−

instrukcja obsługi maszyny,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.3. Charakteryzowanie offsetowych maszyn drukujących

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź schemat pneumatycznego samonakładaka strumieniowego na podstawie

obserwacji arkuszowej maszyny offsetowej, oraz dokonaj analizy działania samonakładaka.

Wskazówki do realizacji
Ć

wiczenie powinno być realizowane w laboratorium szkolnym, lub w drukarni offsetowej

posiadającej odpowiedni park maszynowy (maszyna arkuszowa z samonakładakiem
strumieniowym), w grupach maksymalnie 3–4-osobowych.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uważnie prześledzić działanie zespołu podającego arkuszowej maszyny offsetowej,
2) wyodrębnić poszczególne elementy samonakładaka,
3) wykonać schemat samonakładaka maszyny na podstawie obserwacji,
4) dokonać analizy działania samonakładaka w konkretnej maszynie offsetowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– pogadanka.

Ś

rodki dydaktyczne:

– offsetowa maszyna arkuszowa z pneumatycznym samonakładakiem strumieniowym,
– poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy zasady działania wielokolorowej offsetowej maszyny arkuszowej, na

podstawie wycieczki dydaktycznej. Skonfrontuj wyniki obserwacji ze schematem konkretnej
maszyny drukującej.

Wskazówki do realizacji
Warunkiem

koniecznym

wykonania

ć

wiczenia

jest

przygotowanie

wycieczki

dydaktycznej do drukarni dysponującej wielokolorowymi offsetowymi maszynami
arkuszowymi.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uważnie obserwować pracę poszczególnych zespołów wielokolorowej offsetowej

maszyny arkuszowej,

2) sporządzić notatki i szkice na podstawie obserwacji pracującej maszyny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

3) porównać wyniki obserwacji ze schematem konkretnej maszyny drukującej,
4) dokonać analizy działania poszczególnych zespołów maszyny drukującej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

– wielokolorowa offsetowa maszyna arkuszowa,
– plansza ze schematem konkretnej maszyny drukującej,
– poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy działania systemu zasilająco-prowadzącego wstęgę papieru, w zwojowej

maszynie offsetowej, na podstawie wycieczki dydaktycznej do drukarni.

Wskazówki do realizacji
Warunkiem

koniecznym

wykonania

ć

wiczenia

jest

przygotowanie

wycieczki

dydaktycznej do drukarni offsetowej dysponującej zwojowymi maszynami drukującymi.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uważnie prześledzić drogę wstęgi papieru w zwojowej maszynie offsetowej,
2) zwrócić szczególną uwagę na system mocowania roli i urządzenie do jej automatycznej

zmiany,

3) sporządzić notatki i szkice na podstawie obserwacji pracy maszyny,
4) dokonać analizy zasady działania urządzenia do automatycznej zmiany roli w maszynie,
5) dokonać analizy przebiegu wstęgi papieru przez poszczególne zespoły zwojowej maszyny

offsetowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pogadanka,
– pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

– zwojowa offsetowa maszyna drukująca,
– plansze ze schematami poszczególnych zespołów konkretnej zwojowej maszyny

offsetowej,

– poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie form oraz
drukowanie technikami płaskimi”

Test składa się z dwudziestu zadań wielokrotnego wyboru. Zadanie nr 12 to zadanie

z poziomu ponadpodstawowego, a pozostałe z poziomu podstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań, w tym jednego z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 19 zadań, w tym jednego z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. d, 5. b, 6. a, 7. c, 8. b, 9. d, 10. a, 11. c,
12. a, 13. b, 14. d, 15. c, 16. a, 17. b, 18. d, 19. c, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

( mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać techniki drukowania
płaskiego

A

P

b

2

Wskazać zależność kąta zwilżania
od napięcia powierzchniowego

A

P

a

3

Wskazać rolę substancji
powierzchniowo czynnych

A

P

c

4

Określić rodzaj zwilżanych
powierzchni

B

P

d

5

Wskazać właściwości powierzchni
drukującej formy

A

P

b

6

Scharakteryzować rodzaj podłoża
formy litograficznej

B

P

a

7

Określić formę kopiową do
pozytywowych płyt
presensybilizowanych

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

8

Zidentyfikować czynniki
zapewniające stabilność obrazu na
formie

A

P

b

9

Wskazać parametry podłoża płyty
presensybilizowanej

B

P

d

10

Określić cel stosowania ziarnowania
podłoża

B

P

a

11

Wskazać grubość warstwy kopiowej
na płytach presensybilizowanych

A

P

c

12

Zanalizować proces naświetlania
pozytywowej warstwy kopiowej

D

PP

a

13

Określić presensybilizowane płyty
negatywowe

B

P

b

14

Wskazać przyczyny zjawiska
podświetlania

A

P

d

15

Wskazać zastosowanie skali szarości

A

P

c

16

Wskazać zalety technologii CTP

B

P

a

17

Wskazać elementy zespołu
drukującego maszyny offsetowej

A

P

b

18

Określić zastosowanie techniki
ś

wiatłodrukowej

B

P

d

19

Dobrać rodzaj maszyny do druku
określonych wydawnictw

C

P

c

20

Określić rodzaj samonakładaka

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązywania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udziel odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed zakończeniem sprawdzianu.
7. Po zakończeniu testu przed czasem uczeń podnosi rękę i czeka aż nauczyciel odbierze od

niego pracę.

8. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
9. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
9. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj aż nauczyciel odbierze od Ciebie pracę.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Techniki drukowania płaskiego to

a)

offset, światłodruk, linoryt, litografia.

b)

litografia, offset, dilitho, światłodruk.

c)

offset, litografia, światłodruk, dilitho, tampodruk.

d)

fleksografia, offset, światłodruk, tampodruk.

2. W miarę zmniejszania się napięcia powierzchniowego cieczy względem ciała stałego, kąt

jaki tworzy się między powierzchnią kropli , a powierzchnią ciała stałego będzie
a)

się zmniejszał.

b)

się zwiększał.

c)

pozostawał bez zmian.

d)

się zwiększał, lub zmniejszał.

3. Substancje powierzchniowo czynne powodują

a)

zwiększenie napięcia powierzchniowego i zmniejszenie zdolności zwilżania.

b)

zwiększenie napięcia powierzchniowego i zwiększenie zdolności zwilżania.

c)

zmniejszenie napięcia powierzchniowego i zwiększenie zdolności zwilżania.

d)

zmniejszenie napięcia powierzchniowego i zmniejszenie zdolności zwilżania.

4. Roztwór zwilżający pokrywa cienką warstwą powierzchnie

a)

drukujące formy.

b)

całej formy.

c)

drukujące lub niedrukujące formy w zależności od składu roztworu zwilżającego.

d)

niedrukujące formy.

5. Powierzchnie drukujące formy offsetowej są

a)

oleofilowe i hydrofilowe.

b)

oleofilowe i hydrofobowe.

c)

oleofobowe i hydrofobowe.

d)

oleofobowe i hydrofilowe.

6. W technice litograficznej formę drukową wykonuje się

a)

na kamieniu.

b)

na płycie aluminiowej.

c)

na tworzywach sztucznych.

d)

na tekturze.

7. Formą kopiową do wykonywania form z pozytywowych płyt presensybilizowanych jest

a)

diapozytyw prawoczytelny.

b)

negatyw prawoczytelny.

c)

diapozytyw lewoczytelny.

d)

negatyw lewoczytelny.

8. Stabilność wymiarową obrazu na formie offsetowej zapewnia

a)

warstwa światłoczuła płyty.

b)

podłoże płyty.

c)

element drukujący formy.

d)

element niedrukujący formy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

9. Podłożem płyty presensybilizowanej do wykonywania form offsetowych, jest najczęściej

blacha

a)

stalowa o grubości od 0,1 do 0,4 mm.

b)

aluminiowa o grubości od 1 do 1,4 mm.

c)

miedziana o grubości od 0,6 do 0,9 mm.

d)

aluminiowa o grubości od 0,1 do 0,4 mm.

10. Celem ziarnowania powierzchni podłoża płyt presensybilizowanych jest

a)

zwiększenie zwilżalności miejsc niedrukujących.

b)

polepszenie właściwości oleofilowych miejsc drukujących formy.

c)

zwiększenie zwilżalności miejsc drukujących formy.

d)

polepszenie właściwości oleofobowych miejsc niedrukujących formy.

11. Grubość warstwy kopiowej na płytach presensybilizowanych do form offsetowych

wynosi
a)

2,6–3,0 µm.

b)

0,4–0,6 µm.

c)

0,8–2,5 µm.

d)

3,5–4,0 µm.

12. W pozytywowej warstwie kopiowej pod wpływem naświetlania przez diapozytyw

a)

miejsca nienaświetlone tworzą elementy drukujące formy.

b)

miejsca nienaświetlone tworzą elementy niedrukujące formy.

c)

miejsca naświetlone tworzą elementy drukujące formy.

d)

tworzy się relief wypukły.

13. Presensybilizowane płyty negatywowe to płyty

a)

fotorozpuszczalne.

b)

fotoutwardzalne.

c)

fotorozpuszczalne lub fotoutwardzalne.

d)

do form litograficznych.

14. Na wielkość podświetlenia (podkopiowania) ma wpływ

a)

grubość formy kopiowej.

b)

grubość podłoża płyty presensybilizowanej.

c)

rodzaj podłoża płyty presensybilizowanej.

d)

dokładność styku formy kopiowej z warstwą kopiową płyty podczas naświetlania.

15. Skale szarości wykorzystuje się do określenia

a)

minimalnej wartości naświetlenia płyty.

b)

rodzaju światła do naświetlenia płyty.

c)

optymalnej wartości naświetlenia płyty.

d)

maksymalnej wartości naświetlenia.

16. Wszystkie rodzaje technologii CTP wykonywania form offsetowych pozwalają

a)

na wyeliminowanie form kopiowych z procesu wykonywania form.

b)

skrócić proces wykonywania formy z jednoczesnym pogorszeniem jakości form.

c)

na całkowite wyeliminowanie płyt presensybilizowanych.

d)

na całkowite wyeliminowanie warstw kopiowych z płyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

17. Zespół drukujący offsetowej maszyny drukującej składa się

a)

z cylindra formowego, cylindra dociskowego i cylindra pośredniego stalowego.

b)

z cylindra formowego, cylindra dociskowego i cylindra pośredniego stalowego
z obciągiem gumowym.

c)

z cylindra formowego i cylindra gumowego.

d)

z cylindra formowego i dociskowego.

18. Światłodruk to technika pozwalająca na

a)

drukowanie wysokonakładowych wielokolorowych wydawnictw.

b)

całkowite wyeliminowanie zwilżania formy drukowej.

c)

wyeliminowanie zespołu farbowego z maszyny.

d)

uzyskanie druku wielotonalnego bez stosowania rastra.

19. Najodpowiedniejszą maszyną do drukowania wysokonakładowych wielokolorowych

wydawnictw gazetowych w technice offsetowej jest
a)

dwukolorowa offsetowa maszyna zwojowa.

b)

wielokolorowa arkuszowa maszyna offsetowa.

c)

wielokolorowa zwojowa maszyna offsetowa.

d)

dwukolorowa arkuszowa maszyna offsetowa.

20. Najbardziej wydajne samonakładaki maszyn arkuszowych to

a)

pneumatyczne samonakładaki z tylnym podawaniem.

b)

pneumatyczne samonakładaki z przednim podawaniem.

c)

samonakładaki cierne.

d)

strumieniowa samonakładaki z bocznym podawaniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………........………………………………

Przygotowanie form oraz drukowanie technikami płaskimi

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Zadanie typu „próba pracy”

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:
1) sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie

powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2) przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,

potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie technik poligraf.

W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie
spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Próbę pracy
przeprowadza wybrany uczeń. Pozostali wspólnie z nauczycielem obserwują jego pracę.
Po pracy nauczyciel szczegółowo omawia wykonane zadanie.


Ocenianie:
niedostateczny

do 12 pkt.

dopuszczający

13–14 pkt.

dostateczny

15–16 pkt.

dobry

17–18 pkt.

bardzo dobry

od 19 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Ilość

Dwukolorowa offsetowa maszyna arkuszowa

1 szt.

Formy drukujące z płyt presensybilizowanych

2 szt.

Odbitka wzorcowa (Chromalin, Matchprint, lub inna)

1 szt.

Zestaw narzędzi do regulacji zespołów maszyny drukującej

1 kpl.

Farby offsetowe (cyjan i magenta)

2 szt.

Papier makulaturowy o formacie A3, grubości 01 mm i gramaturze 90 g/m²,
oraz papier nakładowy o formacie A3, grubości 0,1 mm i gramaturze 90 g/m²

2 ryzy

Mleczko do przemywania form, korektory, roztwór zwilżający, zmywacz do

obciągów, zmywacz do zespołów farbowych, czyściwo, roztwór do
zabezpieczania form, szpachla, gąbki wiskozowe.

1 kpl.

Przyrządy kontrolno-pomiarowe: densytometr refleksyjny, przymiar liniowy,

lupa

1 kpl.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Informacja dla ucznia

1. Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki

stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia

i numer stanowiska.

3. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem

roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 20 minut.

4. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu ( czas wykonania zadania wynosi 180 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia!

Zadanie
Wykonaj na dwukolorowej arkuszowej maszynie offsetowej 100 dwukolorowych odbitek
wielotonalnych, zgodnych z daną odbitką wzorcową pod względem położenia obrazu
i kolorystyki. Użyj form drukowych dla kolorów cyjan i magenta. Jako podłoża drukowego
użyj papieru offsetowego o formacie A3, grubości 0,1 mm i gramaturze 90 g/m². Kontroluj
densytometrycznie zgodność kolorów odbitek z odbitką wzorcową. Zaprezentuj wykonane
odbitki i oceń ich jakość. Na wykonanie zadania masz 180 minut.

Instrukcja wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania i zapoznaj się z odbitką wzorcową.
2. Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:

a) czynności niezbędne do wykonania odbitek,
b) wykaz materiałów, narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonania zadania,
c) wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego potrzebnego do wykonania zadania,

3. Przygotuj stanowisko do wykonania zadania, rozmieść wybrane materiały, narzędzia

i przyrządy kontrolno-pomiarowe.

4. Przeprowadź kontrole maszyny i sprzętu oraz dokonaj niezbędnych regulacji.
5. Ustaw maszynę na format i grubość papieru.
6. Zamocuj formy drukowe na cylindrach formowych maszyny i zmyj je.
7. Napełnij kałamarze farbowe i wykonaj czynności związane z przygotowaniem zespołów

farbowych maszyny.

8. Napełnij zespoły nawilżające roztworem zwilżającym i wykonaj czynności związane

z przygotowaniem tych zespołów.

9. Wykonaj odbitki kontrolne, dokonaj oceny zgodności pasowania kolorów i kolorystyki

(kontrola densytometryczna) z odbitką wzorcową.

10. Dokonaj niezbędnych korekt baw na odbitkach kontrolnych, dokonując stosownych

regulacji parametrów pracy maszyny.

11. Dokonaj niezbędnych regulacji położenia form drukowych w celu uzyskania zgodności

położenia obrazu z odbitką wzorcową.

12. Wykonaj na papierze nakładowym 100 odbitek zgodnych z odbitką wzorcową.
13. Odstaw walce zespołów farbowych, zmyj obciągi offsetowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

14. Zmyj formy drukowe, zdejmij je z cylindrów formowych i zabezpiecz.
15. Uporządkuj stanowisko pracy, zabezpiecz narzędzia, maszynę drukową i materiały

poligraficzne, zagospodaruj odpady.

16. Zgłoś gotowość do prezentowania wykonanego nakładu.
17. W czasie prezentowania:

a) uzasadnij sposób wykonania odbitek,
b) oceń jakość wykonanych odbitek pod kątem pasowania kolorów i zgodności barw

z odbitką wzorcową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Zawód: technik poligraf
Symbol cyfrowy zawodu 311[28]
Oznaczenie tematu: …………….
Oznaczenia zadania: ……………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności prowadzące do wykonania odbitek zgodnych z odbitką wzorcową :
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
…………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………….

2. Wykaz materiałów, narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonania zadania:
………………………………………………………………………………………..…………
………………………………………………………………………………………..…………
……………………………………………………………………………………..……………
……………………………………………………………………………………..……………
…………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….

3. Wykaz sprzętu kontrolno-pomiarowego do wykonania zadania:
…………………………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………….……
……………………………………………………………………………………………….…
…………………………………………………………………………………………….……
…………………………………………………………………………………………….……
………………………………………………………………………………………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Zadanie praktyczne

Wykonaj na dwukolorowej arkuszowej maszynie offsetowej 100 dwukolorowych odbitek
wielotonalnych, zgodnych z daną odbitką wzorcową pod względem położenia obrazu
i kolorystyki. Użyj form drukowych dla kolorów cyjan i magenta. Jako podłoża drukowego
użyj papieru offsetowego o formacie A3, grubości 0,1 mm i gramaturze 90 g/m². Kontroluj
densytometrycznie zgodność kolorów odbitek z odbitką wzorcową. Zaprezentuj wykonane
odbitki i oceń ich jakość.
Czas wykonania zadania wynosi 180 minut.

O

b

sz

ar

st

an

d

ar

d

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt

0–1

Czynność 1. Zapisanie kolejnych czynności niezbędnych do wykonania
odbitek.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co najmniej
7 z następujących czynności:

−

uruchomienie kontrolne maszyny,

−

ustawienie maszyny na format i grubość papieru,

−

napełnienie zespołów farbowych i nawilżających, wykonanie regulacji,

−

założenie form drukowych,

−

umieszczenie papieru w maszynie,

−

wykonanie odbitek kontrolnych,

−

regulacja położenia i barwy obrazu,

−

wykonanie odbitek nakładowych.

Czynność 2. Zapisanie wykazu materiałów, narzędzi i maszyn potrzebnych
do wykonania zadania.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie, co najmniej
10 z następujących elementów:

−

dwukolorowa arkuszowa maszyna offsetowa,

−

farby offsetowe cyjan i magenta,

papier makulaturowy o formacie A3, grubości 0,1mm i gramaturze
90g/m²,

−

papier nakładowy – offsetowy o formacie A3, grubości 0,1mm
i gramaturze 90g/m²,

−

korektory,

−

mleczko do przemywania form,

−

roztwór zwilżający,

−

zmywacz do obciągów,

−

zmywacz do zespołów farbowych,

−

czyściwo,

−

roztwór do zabezpieczania form drukowych,

−

zestaw narzędzi do regulacji zespołów maszyny drukującej.

P

L

A

N

O

W

A

N

IE

Czynność 3. Zapisanie wykazu sprzętu kontrolno-pomiarowego potrzebnego do
wykonania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń uwzględnił w wykazie następujące
elementy:

−

densytometr,

−

przymiar liniowy,

−

lupa.

Suma punktów w obszarze I. Planowanie

Czynność 4. Zgromadzenie materiałów i narzędzi potrzebnych do
wykonania zadania.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził wokół offsetowej
maszyny drukującej:

−

2 offsetowe formy drukowe,

−

farby offsetowe w kolorach cyjan i magenta,

−

papier makulaturowy i nakładowy,

−

mleczko do przemywania form,

−

roztwór zwilżający,

−

roztwór do zabezpieczania form drukowych,

−

zmywacze, czyściwo, korektory,

−

narzędzia do regulacji zespołów maszyny drukującej,

−

szpachle,

−

gąbki wiskozowe,

Czynność 5. Zgromadzenie sprzętu kontrolno-pomiarowego.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził na stanowisku, co
najmniej 3 z następujących elementów:

−

densytometr,

−

przymiar liniowy,

−

lupa.

Czynność 6. Dokonanie oględzin i kontrolnego uruchomienia maszyny.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający uruchomił maszynę i sprawdził
poprawność działania poszczególnych jej zespołów.

O

R

G

A

N

IZ

O

W

A

N

IE

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

Czynność 7. Regulowanie zespołu drukującego maszyny.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń ustawił odległość między
cylindrami na wartość 0,1 mm.

Czynność 8. Regulowanie zespołu podającego i odbierającego podłoże
drukowe.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający nałożył wymaganą ilość papieru

na stół podający w sposób, w którym papier makulaturowy znajduje się na
wierzchu stosu i jest przełożony przekładką, oraz ustawił zespół podający na
format i grubość papieru i zespół odbierający na format papieru.

W

Y

K

O

N

Y

W

A

N

IE

Czynność 9. Zamocowanie form drukowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający zamocował formy drukowe

na cylindrach formowych maszyny, bez uszkodzenia powierzchni
drukujących form.

Czynność 10. Napełnienie farbą kałamarzy farbowych.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający napełnił kałamarze farbowe bez
zabrudzenia maszyny zgodnie z kolejnością zamocowania form drukowych.

Czynność 11. Napełnienie zespołów nawilżających maszyny.

Kryterium wykonania: 1 pkt. - jeżeli uczeń napełnił kałamarze wodne

zespołów nawilżających maszyny roztworem zwilżającym.

Czynność 12. Regulowanie zespołów farbowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń pokrętłami ustawił odpowiednią

szerokość szczeliny między duktorem a kałamarzem.

Czynność 13. Wykonanie odbitek kontrolnych na podłożu makulaturowym.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zadrukował papier

makulaturowy, oraz porównał odbitkę kontrolną z odbitką wzorcową
używając densytometru i lupy.
Czynność 14. Dokonanie korekty barwnej odbitek.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń za pomocą regulacji ilości
podawanej farby przez zespoły farbowe, uzyska zgodność kolorów na
odbitkach kontrolnych z odbitką wzorcową.

Czynność 15. Dokonanie korekty pasowania kolorów.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający poprzez regulację zespołów
drukujących maszyny, uzyska zgodność pasowania kolorów.

Czynność 16. Wykonanie odbitek nakładowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający wykonał 200 szt. odbitek na
papierze nakładowym, zgodnych z odbitką wzorcową.

Czynność 17. Zabezpieczenie form drukowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający odstawił walce zespołu
farbowego, zmył obciągi offsetowe i formy drukowe, zdjął formy
z cylindrów formowych i zabezpieczył ich powierzchnie roztworem
zabezpieczającym.

Czynność 18. Zabezpieczenie maszyny drukującej.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający usunął farbę z kałamarzy
farbowych, umył zespoły farbowe, opróżnił zespoły nawilżające
i odłączył zasilanie maszyny.

Czynność 19. Uporządkowanie stanowiska pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający oczyścił narzędzia,
zagospodarował odpady i rozliczył materiały poligraficzne.

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

Czynność 20. Uzasadnienie sposobu wykonania odbitek.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli zdający uzasadnił sposób i kolejność
wykonywanych operacji.

Czynność 21. Ocenienie jakości wykonanych odbitek.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń oceni jakość wykonanych odbitek
pod kątem pasowania kolorów i zgodności barw z odbitką wzorcową, wskaże
na przyczyny powstania ewentualnych błędów i określi sposoby ich
uniknięcia.

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

P

R

E

Z

E

N

T

O

W

A

N

IE

RAZEM:

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7. LITERATURA

1. Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba

Druku, Warszawa 1999

2. Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza Politechniki

Warszawskiej, Warszawa 2001

3. Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996
4. Czichon. H., Czichon M.: Technologia form offsetowych. Oficyna Wydawnicza

Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002

5. Druździel M., Fijałkowski T.: Maszyny i urządzenia typograficzne. WSiP,

Warszawa 1978

6. Gruin I.: Materiały polimerowe. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003
7. Gruszczyński Cz.: Farby graficzne. WSiP, Warszawa 1990
8. Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP,

Warszawa 2001

9. Jakucewicz S., Czichon M., Czichon H.: Materiałoznawstwo poligraficzne. Wydawnictwa

PW, Warszawa 1992

10. Jakucewicz S.: Materiałoznawstwo poligraficzne. Wydawnictwa PW, Warszawa 1993
11. Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997
12. Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia – Maszyny drukujące. WSiP,

Warszawa 1979

13. Poligrafia ogólna. WSiP, Warszawa 1982
14. Poligrafia procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2005

Literatura metodyczna
1. Arends R. I.: Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa 1994
2. Moos J., Koludo A. (red.): Metody aktywizujące z uwzględnieniem technologii

informacyjnej w kształceniu dorosłych. Stowarzyszenie Dyrektorów i Nauczycieli
Centrów Kształcenia Praktycznego – Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli
i Kształcenia Praktycznego, Łódź 2006

3. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997