Jak mądrze kochać dzieci

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com

jak kochac dzieci_str tyt 3/4/07 21:31 Page 1

Black

CY CMY

jak kochac dzieci_str tyt 3/4/07 21:31 Page 3

Black

CY CMY

Spis treÀci

Od autorki

1. Zrozumieå problemy rodziny

2. O uczuciach

Poczucie winy

Rozczarowanie

NiepewnoÀå

ZûoÀå

3. Trudne sytuacje

Gdy wychowujemy dzieci we dwoje

Rozstajemy siÅ

Gdy dziecko przejmuje wûadzÅ

Gdy ktoÀ w rodzinie pije

106

Chore dziecko

115

Idziemy do szkoûy

121

Ïycie z dorastajâcymi dzieåmi

130

Wyznaczanie granic

144

Gdy sama wychowujesz dziecko

152

4. Sposoby reagowania na trudnoÀci dzieci

163

5. Zaopiekuj siÅ sobâ

175

6. Grupa wsparcia

193

Od autorki

Wszyscy pragniemy, by nasze dzieci miaûy dobre
Òycie. Dokûadamy wszelkich staraº, Òeby to, w jaki
sposób zajmujemy siÅ nimi, przynosiûo im korzyÀå.
Chcemy uniknâå bûÅdów, które popeûniali nasi ro-
dzice. Dla wielu z nas wychowywanie dzieci okazu-
je siÅ trudniejsze, niÒ przypuszczaliÀmy. Odkrywa-
my, Òe rozumienie dziecka i wspieranie go w roz-
woju jest procesem bardzo skomplikowanym.

Dzieci codziennie dostarczajâ nam wielu róÒnorod-
nych przeÒyå. Oscylujemy pomiÅdzy miûoÀciâ, nie-
nawiÀciâ i bezradnoÀciâ. Mamy niepewne metody
wychowawcze. Nie wiemy, czego siÅ trzymaå,
zwûaszcza gdy to, czego próbujemy, nie sprawdza
siÅ. Brakuje nam cierpliwoÀci i zaufania do swojej
intuicji i umiejÅtnoÀci rodzicielskich. Nie wiemy,
jak oceniå to, co robimy. Szukamy recepty, metody,
a poniewaÒ nie ma jednego uniwersalnego sposo-
bu wychowania dzieci, odwoûujemy siÅ wciâÒ do
nowych autorytetów.

Jestem rodzicem, prowadzÅ grupy psychoeduka-
cyjne dla rodziców i wiem, jak wiele wysiûku musi-
my wûoÒyå, by poczuå siÅ pewnie w roli matki czy
ojca. Dobre wspólne Òycie zaleÒy od tego, czy jako

rodzice potrafimy rozpoznawaå swoje potrzeby
i sposoby ich zaspokajania oraz rozumieå i wûaÀci-
wie reagowaå na potrzeby dzieci.
W ksiâÒce opisujÅ t r u d n e u c z u c i a towarzy-
szâce wychowaniu dzieci — zûoÀå, poczucie winy,
niepewnoÀå, rozczarowanie, i staram siÅ pokazaå,
jak te uczucia wpûywajâ na nasze kontakty z dzieå-
mi.

Na podstawie swoich osobistych doÀwiadczeº
i praktyki klinicznej przybliÒam t r u d n e s y t u -
a c j e z Òycia rodziny, miÅdzy innymi: bycie rodzi-
cem chorego dziecka, uzaleÒnienie w rodzinie,
problemy ze szkoûâ, rodzinÅ, w której dziecko
przejmuje wûadzÅ, dorastanie dzieci. PiszÅ teÒ
o tym, jak radziå sobie, gdy jedno z rodziców
opuszcza dom, i dlaczego trudno bywa wychowy-
waå dzieci we dwoje.

KsiâÒka podpowie równieÒ, j a k z a d b a å
o s i e b i e i jak pomagaå sobie wzajemnie, ko-
rzystajâc z doÀwiadczeº innych rodziców i tworzâc
grupy wsparcia. Doradzi, w jakich sytuacjach dob-
rze jest zwróciå siÅ o pomoc do profesjonalisty
i czego warto szukaå u osób zajmujâcych siÅ pomo-
câ rodzinie.

W niektórych rozdziaûach zwracam siÅ do czytelni-
ka jak do kobiety. Jest kilka powodów. Po pierwsze,
nadal dzieåmi zajmujâ siÅ przede wszystkim kobie-
ty. One gûównie zwracajâ siÅ po pomoc i poradÅ.
SzczÅÀliwie ta sytuacja powoli siÅ zmienia i poja-
wiajâ siÅ takÒe zaangaÒowani w wychowywanie

dzieci ojcowie. Po drugie, jestem matkâ i perspek-
tywa kobiety w wielu sprawach jest mi bliÒsza,
lepiej znana. Wszystkie treÀci w tej ksiâÒce skiero-
wane sâ jednak zarówno do kobiet, jak i do mÅÒ-
czyzn, w równym stopniu bowiem ich dotyczâ.

1. Zrozumieå

problemy rodziny

Nikt nas nie uczyû, jak byå rodzicem. Skâd mamy
wiedzieå, jak byå ciepûâ mamâ, co to znaczy odpo-
wiedzialny ojciec? Otoczenie wymaga od nas,
ÒebyÀmy byli stanowczy, wraÒliwi, wyrozumiali.
A my postawieni w nowej sytuacji improwizujemy,
peûni obaw. Jest wiele powodów, by nie czuå siÅ
pewnie.

Wielu z nas doÀwiadcza bezradnoÀci. Czujemy siÅ
osamotnieni, brak nam pomysûów i pewnoÀci
w nowej roli. Próbujemy byå surowymi i wymaga-
jâcymi rodzicami lub przeciwnie, jesteÀmy ulegli,
zgadzamy siÅ na wszystko, Òeby tylko dzieci byûy
z nas zadowolone. Jedno i drugie rozwiâzanie po-
kazuje, Òe nie o to chodzi. Czujemy siÅ zagubieni,
gdy nie sprawdza siÅ to, co robimy.

Wychowanie dzieci jest dla wszystkich nowym
doÀwiadczeniem. Gdy stajemy siÅ rodzicami, nasze
Òycie na ogóû siÅ zmienia. Przede wszystkim musi-
my zrezygnowaå z dotychczasowych przyzwycza-
jeº. PrzyjÀcie na Àwiat dziecka ogranicza naszâ nie-

zaleÒnoÀå. Pojawiajâ siÅ obowiâzki, od których nie
moÒna uciec. To bywa trudne. Dzieci nie sâ z nami
na chwilÅ. Ta ÀwiadomoÀå czÅsto przeraÒa. Tak
wielka odpowiedzialnoÀå. My i one. Zawsze razem.
To duÒa zmiana. RóÒnie na niâ reagujemy.

ŒwiadomoÀå, Òe kaÒda rodzina przeÒywa specy-
ficzne trudnoÀci wynikajâce z jej rozwoju, pomaga
rodzicom reagowaå na pojawiajâce siÅ problemy.
A sâ one róÒne w kolejnych etapach wspólnego
Òycia.

trudne poczâtki

Pierwszy trudny okres to przyjÀcie dziecka na
Àwiat. òâczy siÅ to z koniecznoÀciâ podziaûu obo-
wiâzków zwiâzanych z opiekâ i prowadzeniem do-
mu i rezygnacjâ z dotychczasowych przyzwy-
czajeº. To moÒe wywoûywaå wiele napiÅå. Po pew-
nym czasie przyzwyczajamy siÅ do obecnoÀci
nowej osoby w rodzinie i wspólne Òycie staje siÅ
ûatwiejsze.

Ania i Radek z radoÀciâ oczekiwali przyjÀcia na
Àwiat ich dziecka. Wspólnie chodzili do szkoûy
rodzenia. Radek byû z Aniâ w czasie porodu.
Rodzina podekscytowana oczekiwaûa potomka.
Ania rodziûa dûugo. Poród byû trudny. Przez ty-
dzieº Île siÅ czuûa. Wszyscy dookoûa, mâÒ, ro-
dzice, teÀciowie, zajÅci byli dzieckiem - maûym
Jasiem. Ania poczuûa siÅ niewaÒna i niepotrzeb-
na, babcia doskonale radziûa sobie z wnukiem,

Ania

i Radek

Radek duÒo czasu spÅdzaû w pracy. Ania nie
mogûa odnaleÎå siÅ w nowej sytuacji. Karmiûa
dziecko, przewijaûa, przyglâdaûa mu siÅ, ale wie-
dziaûa, Òe coÀ jest nie tak. Nie cieszyûa siÅ, byûa
raczej smutna i przygnÅbiona. Rodzice siÅ nie-
pokoili. Dokarmiali AniÅ, Òeby nabraûa siû i nie
zabrakûo jej pokarmu. Ania siÅ zbuntowaûa. Po-
wiedziaûa Radkowi, Òe chce, by to oni, nie rodzi-
ce, zajmowali siÅ dzieckiem. Chce, aby Radek
byû z niâ w tych pierwszych dniach. Radek do-
strzegû swój lÅk przed nowâ sytuacjâ i postano-
wiû mu siÅ nie daå. Wziâû urlop na dwa ty-
godnie, Òeby byå z rodzinâ. Na proÀbÅ Ani ro-
dzice wpadali dwa razy w tygodniu, i to na nie
wiÅcej niÒ godzinÅ. Ania i Radek potrzebowali
wûaÀnie tego.

Problemy zwiâzane z narodzinami dziecka w wiÅk-
szym stopniu angaÒujâ kobiety niÒ mÅÒczyzn. Gdy
kobieta zostaje matkâ, przewaÒnie zmienia siÅ
dla niej wszystko. Dotyczy to obrazu Àwiata i jej
miejsca w tym Àwiecie, psychiki i organizacji Òycia.
WiÅkszoÀå kobiet nie jest przygotowana do tak
duÒej rewolucji. Przystosowanie do nowej sytuacji
nastÅpuje stopniowo. Mûoda matka i ojciec potrze-
bujâ czasu, by zûapaå od nowa równowagÅ. Teraz
juÒ jako rodzina.

Ania po urodzeniu dziecka — zamiast wczuå siÅ
w rolÅ szczÅÀliwej matki, czego wszyscy od niej
oczekiwali — przeÒywa depresjÅ. Niepewna swoich
uczuå, przestraszona wymaganiami, przeÒywa

trudne chwile. Boi siÅ tej sytuacji, czuje siÅ winna,
nierozumiana, co jeszcze pogarsza jej stan. Potrze-
buje czasu, by oswoiå siÅ ze zmianami, zaintereso-
wania i zrozumienia bliskich. Przy wsparciu Òyczli-
wych osób te trudne uczucia na ogóû mijajâ.
Mûodzi ojcowie, tak jak Radek, majâ czÅsto proble-
my z wejÀciem w nowâ rolÅ. Bywa, Òe wyrÅczani
przez matki, teÀciowe, opiekunki nie nawiâzujâ
bliskiego kontaktu z dzieckiem. Nie musi tak byå.
CzÅsto pomaga im zachÅta i upewnienie, Òe sâ
wûaÀciwymi osobami do zajmowania siÅ tak maûym
dzieckiem. Bywa, Òe muszâ zawalczyå o swoje
miejsce przy dziecku z mûodâ mamâ, rodzicami
i teÀciami.

Narodziny dziecka to trudny okres dla wielu par.
Konieczne jest zrozumienie potrzeb dziecka i po-
trzeb kaÒdego z rodziców, zwûaszcza Òe relacja
miÅdzy maûÒonkami teÒ zmienia siÅ radykalnie.
Matka i ojciec sâ dla dziecka równie waÒni. Od
chwili jego narodzin kaÒde z nich buduje z dzie-
ckiem wûasnâ relacjÅ. Od tego, czy uda nam siÅ na-
wiâzaå z nim kontakt i wspieraå siÅ wzajemnie,
zaleÒy jakoÀå Òycia caûej rodziny.

Po przekroczeniu pierwszego progu nastÅpuje dru-
gi trudny i waÒny etap w Òyciu rodziny — czas opieki
nad maûym dzieckiem. WiâÒe siÅ on na ogóû z ko-
niecznoÀciâ wyûâczenia siÅ jednej osoby z czynne-
go Òycia zawodowego, czÅsto takÒe towarzyskiego.
Bywa to bolesne, zwûaszcza gdy rozwój zawodowy
i niezaleÒnoÀå jest wartoÀciâ.

Osoba pozostajâca w domu moÒe czuå siÅ zagroÒo-
na lub baå siÅ strat wynikajâcych z

,,wypadniÅcia

z obiegu

”. Czas spÅdzony z dzieckiem, choå waÒny

i doceniany, moÒe zmniejszaå szansÅ na dobrâ pra-
cÅ. Dla mûodych maûÒeºstw jest to okres próby.
Wiele kobiet potrzebuje wsparcia i zrozumienia, by
nie straciå pewnoÀci siebie i nie rezygnowaå
z wûasnych ambicji.

Ïycie w rodzinie, w której byliÀmy wychowywani,
czÅsto nie nauczyûo nas, jak zajmowaå siÅ dzieåmi.
Wielu z nas w domu rodzinnym doÀwiadczyûo
chaosu i niepewnoÀci. PamiÅtamy czÅsto rodziców
jako osoby bezradne lub rozgoryczone. Ich postawy
majâ istotny wpûyw na to, jak dzisiaj postÅpujemy
ze swoimi dzieåmi. Pozytywne i negatywne do-
Àwiadczenia, hierarchia wartoÀci wyniesiona z do-
mu, sposób wyraÒania uczuå ksztaûtujâ nasz styl
wychowania dzieci. Te dziedziczone zachowania
na ogóû nie sâ uÀwiadamiane. Pojawiajâ siÅ chwile,
gdy myÀlisz:

,,MówiÅ jak moja matka. Ja taka nie

jestem

”. Tak wûaÀnie dziaûa owo dziedzictwo. Na

ogóû poza ÀwiadomoÀciâ i czÅsto wbrew naszej
woli.

JeÒeli doÀwiadczyûaÀ surowego wychowania, mo-
Òesz mieå cechy apodyktycznego rodzica. JeÒeli zaÀ
twoi rodzice przepeûnieni byli lÅkiem, prawdopo-
dobnie boisz siÅ wszystkiego lub przeciwnie, masz
skûonnoÀå do nadmiernego ryzyka.

PamiÅtajâc zûe chwile z dzieciºstwa, chcecie postÅ-
powaå z dzieåmi zupeûnie inaczej niÒ wasi rodzice.

Gdy myÀleliÀcie o swoim rodzicielstwie, obiecywa-
liÀcie sobie nie popeûniå ich bûÅdów. Staracie siÅ
uniknâå tego, co was wtedy raniûo. Chcecie daå
swoim dzieciom to, czego wam brakowaûo w re-
lacjach z rodzicami.

Mimo tych wysiûków niektórzy z was przeÒywajâ
szok, kiedy uÀwiadamiajâ sobie, Òe postÅpujâ wo-
bec dzieci podobnie, jak kiedyÀ rodzice w stosunku
do nich. Wielu chce oddzieliå siÅ od rodziców i ich
dziedzictwa. Wymaga to pracy nad sobâ. Coraz
czÅÀciej rodzice podejmujâ jâ, zgûaszajâc siÅ na
psychoterapiÅ, do grup wsparcia i grup edukacyj-
nych. Dopiero taka pomoc pozwala przejâå kontro-
lÅ nad swoimi uczuciami i zachowaniami.

KaÒdy chce byå jak najlepszym rodzicem. Mamy
wysokie standardy. DuÒo oczekujemy od siebie
i swoich partnerów. Wiemy, jak nie chcemy, Òeby
byûo. Ale jak ma byå? Rzadko jesteÀmy przygoto-
wani do roli rodziców.

,,Czy istnieje jakiÀ przepis?

— zastanawiamy siÅ. — Zbiór cech i umiejÅtnoÀci,
które gwarantujâ sukces wychowawczy?

”

Pytanie, jak wychowywaå dzieci, moÒna zastâpiå
innym: jak staå siÅ pewnâ, zadowolonâ z siebie
osobâ. Im skuteczniej bowiem realizujemy swoje
cele Òyciowe, im mniej zamieszania w naszych
zwiâzkach z ludÎmi, tym wiÅksza szansa, Òe dzieci
dorastajâce obok nas bÅdâ zdrowe i pogodne.
Zaczâå wiÅc musimy od siebie. Wiedza o sobie
pozwala rozumieå, co siÅ dzieje w naszej relacji
z bliskimi.

Czas, jaki spÅdzamy z dzieåmi, to wspólna wypra-
wa w fascynujâcy Àwiat ciâgûych wyzwaº, zmian,
cudownych chwil i trudnych dni, w których docho-
dzimy do tego, co jest waÒne dla nas wspólnie i dla
kaÒdego z osobna. Dzieci nie sâ naszâ wûasnoÀciâ,
nie przychodzâ na Àwiat po to, byÀmy ksztaûtowali
je zgodnie ze swoimi upodobaniami i aspiracjami.
Sâ takie, jakie sâ. Trzeba siÅ im przyglâdaå, pozna-
waå je, próbowaå rozumieå. Byå przy nich, poma-
gaå im, wspieraå je w poszukiwaniach, rozmawiaå,
dawaå oparcie, wyznaczaå granice — i wciâÒ mówiå
o swojej miûoÀci do nich. Mnóstwo zadaº. Wydajâ
siÅ nie do udÎwigniÅcia. To poczucie bywa gûÅboko
uzasadnione. Dobrze jest wiÅc zaczâå wÅdrówkÅ
w Àwiat dzieci i rodziców od zajÅcia siÅ sobâ, by
poczuå siÅ silniejszym, pewniejszym siebie i lepiej
rozumieå, co mamy do zrobienia.

rozpoznawanie problemów

Ïycie z dzieåmi to Îródûo radoÀci i kopalnia trud-
nych sytuacji. Rozwiâzujâc pojawiajâce siÅ proble-
my, mamy niepowtarzalnâ okazjÅ, by poznaå siÅ
wzajemnie, rozwinâå swojâ wraÒliwoÀå, tolerancjÅ
i zdobyå wiele niezbÅdnych do Òycia w rodzinie
umiejÅtnoÀci.

W kaÒdej rodzinie sâ problemy. Rodzice i dzieci
majâ róÒne, czÅsto sprzeczne potrzeby. RóÒnimy
siÅ opiniami i ocenâ wielu spraw. Co innego nam
siÅ podoba. Wszystkie rodziny przechodzâ ciÅÒkie

chwile, gdy ta róÒnorodnoÀå daje o sobie znaå.
Wtedy pojawiajâ siÅ problemy. Zajmijmy siÅ tym,
jak je rozpoznaå.

Urszula i Paweû sâ ludÎmi sukcesu. Wychowujâ
dwoje dzieci, które dobrze siÅ uczâ, majâ cie-
kawe zainteresowania, osiâgniÅcia sportowe.
Ostatnio starszy syn Darek skarÒy siÅ na proble-
my z innymi dzieåmi. Przezywajâ go, dokuczajâ.
Nie chcâ siÅ z nim przyjaÎniå. Mówiâ, Òe jest
przemâdrzaûy. Urszula myÀli o przeniesieniu
syna do innej szkoûy.

Ojciec Wojtka duÒo piû. W koºcu siÅ uzaleÒniû.
Znikaû z domu. Teraz podjâû leczenie. DziÀ jego
szesnastoletni syn

,,daje nogÅ”. Jurek stara siÅ

byå odpowiedzialnym ojcem, ale mu to nie
wychodzi. Dlaczego?

Aneta byûa juÒ u wielu psychologów. Jej syn robi
zawsze tylko to, co chce. Nie przestrzega Òad-
nych zasad. Problemy nasiliûy siÅ, gdy JaÀ po-
szedû do szkoûy. Aneta jest rozwiedziona. Nie ma
staûego partnera. WciâÒ ich zmienia. KaÒdego
przedstawia Jasiowi jako przyszûego tatusia.
JaÀ bardzo potrzebuje towarzystwa mÅÒczyzny.
Aneta w chwilach zûoÀci na syna mówi, Òe to
przez niego odchodzâ, bo jest niegrzeczny.

Jurek

Aneta

Urszula

i Paweû