17. Geneza i rozwój sejmików do 1764r.

Sejmiki ziemskie wykształciły się z dawnych wieców

dzielnicowych. Wiec rozbił się na sąd wiecowy i radę
dostojników ziemskich (radę panów), która sprawowała
administrację

lokalną

i

stanowiła

ustawodawstwo

partykularne. W wyniku wzrostu znaczenia szlachty w
obradach zaczął brać udział ogół szlachty. Szlachta
początkowo tylko wyrażała zgodę na realizację uchwały rady
panów ziemi, ale w XV wieku udało jej się przekształcić sejmik
tak, że stał się on wyrazicielem woli ogółu.

Uchwały sejmikowe (lauda) podejmowane były

jednomyślnie z wyjątkiem wyboru posłów i deputantów
trybunalskich – wybierano ich większością głosów. Sejmiki
zwoływane były przez króla – zbierały się w każdym
województwie i w każde ziemi. Sejmiki:



kodyfikowały prawo zwyczajowe ziemi



nakładały podatki lokalne



sprawowały funkcje sądownicze (jako sąd wyższy)



wybierały posłów na Sejm Walny i deputantów do
Trybunału Koronnego



wybierały kandydatów na opróżnione urzędy
ziemskie



podejmowały inne uchwały w sprawach ziemi.

Po 1454r. (przywileje nieszawskie) wzrosło znaczenie

sejmików, które wyrażały zgodę na zwołanie pospolitego
ruszenia. Dalszy wzrost znaczenia sejmików był wynikiem
upadku władz centralnych w XVII – XVIII wieku. Od XVII wieku
sejmikowi przewodniczył wybierany spośród szlachty
marszałek.

Rodzaje sejmików:



przedsejmowy:

 wysłuchiwał legacji królewskiej o

zwołaniu sejmu

 wybierał posłów
 układał instrukcje dla posłów



generalny – zbierały się przed obradami
sejmu – posłowie i senatorowi każdej
prowincji uzgadniali wspólne stanowisko



relacyjny – wysłuchiwał relacji posłów z obrad
sejmowych



elekcyjny – dokonywał wyboru kandydatów
na opróżniony urząd ziemski, spośród których
król wybierał tego, kogo powoływał na
opróżnio0ny urząd



kapturowy

–

funkcjonował

w

czasie

bezkrólewia na zasadzie konfederacji:

 powoływał władze konfederacji
 wybierał sąd kapturowy
 zabezpieczał ład i porządek na Tereni

ziemi lub województwa



deputacki – corocznie wybierał deputata do
Trybunału Koronnego



gospodarczy:

 podejmował uchwały w sprawach

ziemi

 nakładał podatki lokalne
 wybierał poborców podatkowych i

nadzorował ich działalność

 decydował o podziale podatków

uchwalonych przez sejm

 decydował o wydatkach ze skarbu

wojewódzkiego

 uchwalał

zaciąg

żołnierza

powiatowego i wybierał dowódców

 wybierał komisarzy do Trybunału

Skarbowego