Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości
lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także
kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami
firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz
Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za
ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce.

Redaktor prowadzący: Barbara Gancarz-Wójcicka
Fotografie w książce: Magdalena Krzak
Fotografia na okładce: iStock

Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail:

[e-mail]

WWW:

http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)

Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie/wyjnau
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

ISBN: 978-83-246-4760-6

Copyright © Helion 2017

Printed in Poland.

•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treĂci

Wprowadzenie 11

1 WstÚp

15

PodejĂcie

20

Misja

21

Samorozwój

26

OdpowiedzialnoĂÊ

28

Wzorzec

30

Autorytet

32

Relacje

37

Przywództwo

39

Konsekwencja

42

Percepcja jako wynik projekcji

43

Modele

45

Uczenie siÚ

46

Metodologia

49

Poziomy

51

MedialnoĂÊ

52

2 Stan trenera

55

PodejĂcie

57

PewnoĂÊ siebie

58

Zabawa

60

Poleć książkę

Kup książkę

8

S

PIS TRE¥CI

CiekawoĂÊ

62

Up-time

66

3 JÚzyk ciaïa trenera

71

Pozycja stojÈca

73

Pozycja siedzÈca

88

Przemieszczanie siÚ

93

Gestykulacja

95

4 SzeĂÊ pozycji percepcyjnych

135

1. Ja

137

2. Grupa

139

3. Obserwator

141

4. My

142

5. Inny model

143

6. ¥wiat

145

5 Raport

147

Upodobnianie

151

Prowadzenie

158

6 Feedback

163

7 Format prezentacyjny

173

Motywacja

175

TreĂÊ

181

Metodologia

199

Generalizacja

226

8 Interakcje grupowe

267

Pytania

269

Prowadzenie grupy poprzez uczestnika

274

Tworzenie podgrup i zarzÈdzanie nimi

276

Stadia rozwoju grupy

278

Interakcje z uczestnikami

281

Uczestnicy

287

Dystraktory i utylizacja

289

Praca w innej kulturze

292

Poleć książkę

Kup książkę

Spis treĂci

9

9 Wspóïpraca z trenerami

297

10 Logistyka szkolenia

305

Organizacja sali konferencyjnej

307

Ustawienia sali konferencyjnej

310

SprzÚt

314

Materiaïy szkoleniowe

319

Catering

320

Wspóïpraca z wynajmujÈcymi

321

Wspóïpraca z asystentami

322

Planowanie szkolenia

325

11 Szkolenia otwarte vs zamkniÚte

333

12 Biznes szkoleniowy

343

Pomoc klientowi

345

Najlepsza jakoĂÊ

345

Tworzenie rynku

346

Obsïuga klienta

347

Dobry marketing

347

Relacje

348

Pozycjonowanie siÚ

349

Bycie ponad mentalnoĂciÈ rynku

350

Systematyczna praca

351

Epilog

353

Poleć książkę

Kup książkę

10

S

PIS TRE¥CI

Poleć książkę

Kup książkę

2

Stan trenera

Poleć książkę

Kup książkę

56

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

57

PODEJ¥CIE

ProwadzÈc grupÚ i bÚdÈc jej liderem, trener powinien byÊ zdol-
ny do wywoïywania w uczestnikach szkolenia peïnego spektrum
emocji. BazujÈc na automatyzmie pracy neuronów lustrzanych,
trener, sam wchodzÈc w okreĂlone stany, „zaraĝa” nimi innych.
JeĂli zaleĝy mu na tym, by grupa wykazywaïa motywacjÚ do nauki,
by fascynowaï jÈ przerabiany materiaï, by uczÈcy siÚ jak ognia
unikali spóěniania i by cieszyïa ich myĂl o kolejnych zajÚciach,
sam musi prezentowaÊ im takÈ postawÚ. Stan emocjonalny tre-
nera naleĝy wiÚc do fundamentów nauczania.

KwestiÈ bardzo istotnÈ jest takĝe sposób pracy umysïu osoby

uczÈcej — stojÈc na scenie nie ma ona czasu na prowadzenie
wewnÚtrznych dysput, rozwaĝanie za i przeciw, racjonalne po-
rzÈdkowanie swoich problemów itd. Powinna byÊ w stanie tzw.
flow — mówiÊ gïadko, myĂleÊ swobodnie, ale kreatywnie.

Znaczna czÚĂÊ autoszkolenia trenera upïywa na treningu

stanu wïasnych emocji i umysïu. Ja sam poĂwiÚcam temu zresztÈ
sporÈ czÚĂÊ niniejszej ksiÈĝki. Czytelnik znajdzie w niej przy-
datne Êwiczenia, które dostarczÈ mu przeĝyÊ kinestetycznych
i zainstalujÈ w mózgu pewien automatyzm reakcji. W tym miej-
scu warto podkreĂliÊ, ĝe teoria przydatna jest jedynie w kontek-
Ăcie jej praktycznej aplikacji. Zgodnie z tÈ zasadÈ, trener powi-
nien zarówno uczyÊ innych, jak i szkoliÊ siebie samego.

WróÊmy do emocji i tego, jak chce siÚ czuÊ szkolÈcy, który

stoi na Ărodku sali. Kaĝda decyzja, którÈ ludzie podejmujÈ
w swoim ĝyciu, jest zaleĝna od stanu emocjonalnego, w jakim
siÚ akurat znajdujÈ. Definiuje on kontekst i filtruje sposób inter-
pretacji rzeczywistoĂci. Gdy jest siÚ w dobrym humorze, dowolne
zachowanie ucznia odbiera siÚ pozytywnie i odczytuje w korzystny
dla siebie sposób.

Przebieg kaĝdej komunikacji zaleĝny jest od

stanu emocjonalnego jej uczestników. Trener musi zawsze

Poleć książkę

Kup książkę

58

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

zmierzaÊ do sytuacji, w której nikt ani nic nie jest w stanie wytrÈ-
ciÊ go z równowagi. W odpowiedzi na dowolny, nawet najbardziej
negatywny sygnaï szkolÈcy powinien wygenerowaÊ emocjÚ po-
zytywnÈ. DziÚki temu nic go na scenie nie zaskoczy. Naucze-
nie siÚ generowania emocji to klucz do sukcesu. Opanowanie tej
sztuki wprowadza na szczyt trenerskiej ligi. Kiedy broniïem swo-
jego doktoratu przed grupÈ kilkudziesiÚciu widzów, jedenastoma
czïonkami komisji i kilkoma „utrudniaczami”, którzy ewident-
nie przyszli tylko po to, by przeszkadzaÊ, musiaïem dbaÊ o to, by
pozostaÊ merytorycznym i spokojnym, a takĝe o to, by nie po-
zwoliÊ siÚ sprowokowaÊ. Udaïo mi siÚ i dziÚki temu zademonstro-
waïem publicznoĂci wizerunek siebie jako profesjonalisty. Tego ty-
pu sytuacja prÚdzej czy póěniej bÚdzie dotyczyÊ kaĝdego trenera.
Kaĝdy z nas w pewnym momencie zetknie siÚ z nieprzychylnÈ mu
publicznoĂciÈ. Jak sobie poradziÊ? BroniÈc doktoratu, raz po
raz odbieraïem negatywne emocje pïynÈce od grupki „hejterów”.
Oddychaïem wówczas gïÚboko, pozostajÈc bardzo skupionym
na rzeczywistoĂci i otaczajÈcym mnie Ăwiecie, tak by nie pozwoliÊ
moim myĂlom krÈĝyÊ i znieksztaïcaÊ siÚ pod wpïywem uczuÊ.

PEWNO¥m SIEBIE

PewnoĂÊ siebie nie jest stanem emocjonalnym, ale przekona-
niem o wïasnych kompetencjach. Jednym sïowem, jest to od-
powiedě na pytanie Co sÈdzÚ o tym, co umiem? A trener musi
— i to nie jest kwestia wyboru — mieÊ na temat wïasnych
kompetencji zdanie oparte na faktach, poniewaĝ tylko wówczas
bÚdzie w stanie ze spokojem wychodziÊ do zgromadzonych
i spójnie przekazywaÊ im wiedzÚ, po którÈ przyszli. Inaczej,
niezaleĝnie od tego, jak gïÚbokÈ wiedzÚ posiada trener na dany
temat, nikt mu nie uwierzy. Dlatego musisz byÊ pewny siebie.

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

59

To, co zebrani dostrzegÈ w Twojej postawie — usïyszÈ w Twoim
gïosie i odczujÈ we wszystkim, co robisz.

Zacznijmy od przeramowania trenerskiej przeszïoĂci. Ponie-

waĝ to, na ile jest siÚ dobrym, ocenia siÚ na podstawie dotych-
czasowego dziaïania, trzeba bÚdzie siÚgnÈÊ do tych wspomnieñ
z wïasnego ĝycia, które mogÈ dodaÊ pewnoĂci siebie:

mwiczenie 2.1.

Znajdě w swoim ĝyciu przykïady publicznych wystÚpów. JeĂli ja-
ko kilkuletnie dziecko zapraszaïeĂ rodziców do swojego jedno-
osobowego teatru — wystÚpowaïeĂ, zdobywaïeĂ nie tylko pierw-
sze doĂwiadczenia aktorskie, ale takĝe trenerskie. OczywiĂcie,
ĝe byïa to jedynie zabawa, ale… musiaïeĂ siÚ przygotowaÊ, coĂ
powiedzieÊ, ĂciÈgnÈÊ uwagÚ rodziny, zasïuĝyÊ na brawa. Kaĝdy
Twój wystÚp przed luděmi byï tak naprawdÚ szkoleniem — nie-
koniecznie tak oficjalnym jak te, do których siÚ wïaĂnie przygo-
towujesz, ale kaĝda interakcja ma w sobie element aktorstwa,
coĂ ze sztuki wywierania wzajemnego wpïywu, modulowania
emocji i zarzÈdzania dynamikÈ grupy. WystÚpujemy od zawsze!
Zastanów siÚ nad tym i „przerób” raz jeszcze pod tym kÈtem
wïasne wspomnienia. Wspomoĝesz w ten sposób swojÈ Ăwia-
domoĂÊ w przekonaniu o wïasnych kompetencjach w pracy
z luděmi.

Znajdě jak najwiÚcej doĂwiadczeñ, które przeramujÈ w ten

sposób TwojÈ przeszïoĂÊ.

Zastanów siÚ, jak czÚsto kogoĂ uczyïeĂ. Na dobrÈ sprawÚ

kaĝde spotkanie z drugim czïowiekiem jest formÈ nauki — wy-
starczy, ĝe ktoĂ o coĂ zapyta, byĂ zaczÈï uczyÊ go swojÈ odpo-
wiedziÈ. Zbierz przykïady zarówno typowych warsztatów i lekcji,
jak i innych interakcji miÚdzyludzkich, w których byïeĂ lub
czuïeĂ siÚ trenerem. Okaĝe siÚ, ĝe szkolisz ludzi od zawsze! To

Poleć książkę

Kup książkę

60

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

pozytywne przekonanie — silnie wpïywa na wzrost pewnoĂci
siebie, a tym samym na postrzeganie wïasnych kompetencji.

mwiczenie 2.2.

Przypomnij sobie co najmniej dwadzieĂcia trenerskich sukcesów
ze swojego ĝycia. Nie ma znaczenia, czy nauczyïeĂ psa podawaÊ
ïapÚ, czy poprowadziïeĂ grupÚ, czy teĝ pomogïeĂ koledze w lek-
cjach — zbierz razem te doĂwiadczenia i uczyñ fundamentem
swojej dumy. Te sukcesy wzmocniÈ Twoje przekonanie, ĝe
uczÈc innych, pomagasz im. PrzypomnÈ Ci takĝe, ĝe dÈĝÈc do
bycia lepszym jutro, moĝesz równoczeĂnie czuÊ siÚ dumny z tego,
co byïo wczoraj. To wszystko przygotuje CiÚ do wyjĂcia na Ăro-
dek sali. WzmacniajÈc swój Ăwiat wewnÚtrzny, zyskasz moĝ-
liwoĂÊ wpïywania na otoczenie. Potrzebujesz pewnoĂci siebie
jako przekonania o tym, kim jesteĂ, po co siÚ znalazïeĂ na sce-
nie i jakÈ masz misjÚ do speïnienia. Uczniowie majÈ wyjĂÊ lepsi
z Twoich zajÚÊ. Nie uda Ci siÚ ich wzmocniÊ bez wzmocnienia
wïasnego wnÚtrza.

ZABAWA

Oto historia z mojego wïasnego doĂwiadczenia — szkoliïem kil-
kudziesiÚciu sprzedawców. Uczyïem ich wzbudzania w kliencie
rzeczywistej potrzeby, tak by zyskali poczucie, ĝe sprzedawany
produkt przyda sensu ich ĝyciu. W procesie sprzedaĝy emocjo-
nalnej, polegajÈcej na wzbudzaniu w kliencie pomocnych stanów
i poïÈczeniu z nimi produktu, wystarczy wzbudziÊ entuzjazm
i zaprezentowaÊ ów produkt.

Emocje sprzedajÈ. Emocje kupujÈ.

Logika wyjaĂnia póěniej powody, dla których zakup zostaï doko-
nany.

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

61

Wraz z moimi sprzedawcami uczyliĂmy siÚ, w jaki sposób

wywoïaÊ spójnÈ potrzebÚ i nakïoniÊ kogoĂ do zakupu rzeczy,
której jeszcze przed chwilÈ nie uznawaï za potrzebnÈ. mwiczenie
byïo okreĂlone jedynie procesowo, co oznacza, ĝe kaĝdy wie-
dziaï, iĝ ma wywoïaÊ u drugiej osoby spójnÈ potrzebÚ kupienia
czegoĂ, czego wczeĂniej ta osoba kupiÊ nie zamierzaïa. Szkoleni
mogli wybraÊ dowolny produkt i choÊ moĝna by siÚ spodziewaÊ,
ĝe doĂwiadczeni sprzedawcy bÚdÈ siÚ wzajemnie namawiaÊ do
kupna krzesïa, lampy itd., próbowali oni sprzedawaÊ studzienki
Ăciekowe i inne nieoczywiste towary, argumentujÈc, ĝe taka na
przykïad studzienka przyda siÚ jako blat stoïu… Wybór oferty
wywoïywaï rzecz jasna salwy Ămiechu. Wszyscy doskonale wyko-
nali Êwiczenie, a zabawa okazaïa siÚ motywujÈca. DziaïajÈc jako
trener, warto przyjÈÊ zaïoĝenie, ĝe kogokolwiek uczymy, powin-
niĂmy robiÊ to tak, by nauka go bawiïa. Endorfiny, hormony
przyjemnoĂci, majÈ wïaĂciwoĂci uzdrawiajÈce. ¥miech uczestni-
ka szkolenia daje trenerowi gwarancjÚ, ĝe dobre samopoczucie
skojarzone zostanie z naukÈ. Szkolony bÚdzie siÚ rozwijaï. Szko-
lÈcy odczuje satysfakcjÚ: potrafiÚ wywoïywaÊ w ludziach takie
emocje! PoglÈd, iĝ podczas niektórych seminariów — ducho-
wych, biznesowych, prawniczych itd. — ze wzglÚdu na szacunek
dla tematu nie moĝna ĝartowaÊ, jest ograniczajÈcy. To nie tyle
sam temat jest powaĝny (poza sytuacjami spoïecznie trakto-
wanymi jako podniosïe), ale sposób jego przedstawiania. Kaĝdy
z nas jest w stanie z pamiÚci przywoïaÊ osoby duchowne, które
poczuciem humoru przyciÈgaïy tïumy (papieskie kremówki?),
lekarzy, którzy dowcipkowali z pacjentami, prawników obra-
cajÈcych róĝne sytuacje w ĝart. Ludzie ci majÈ pewne cechy
wspólne — osiÈgajÈ Ăwietne wyniki, inni za nimi podÈĝajÈ, dobrze
zarabiajÈ. W towarzystwie takich osób chce siÚ przebywaÊ, czu-
jemy siÚ przy nich dobrze i o wiele ïatwiej przyjmujemy od nich
informacje. Dlatego takĝe trener powinien siÚ bawiÊ, wykonujÈc

Poleć książkę

Kup książkę

62

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

swoje obowiÈzki, a wówczas szkoleni za nim podÈĝÈ i bÚdÈ siÚ
chÚtnie od niego uczyÊ. Ta zasada dziaïa takĝe bardziej ogólnie
— ĝycie jest zabawÈ i tak naleĝy je traktowaÊ.

CIEKAWO¥m

JeĂli ktoĂ chce, by go sïuchano, jeĂli marzy o tym, by myĂli jego
uczniów krÈĝyïy nieustannie wokóï kolejnego spotkania, by szkole-
ni chcieli wciÈĝ wiÚcej i wiÚcej — musi sam zaczÈÊ fascynowaÊ siÚ
swoim zajÚciem!

Mam pewnÈ strategiÚ, którÈ wykorzystujÚ w swoim trenerskim

fachu. Nazywa siÚ byÊ sobÈ, ale zmiennym. PowtarzalnoĂÊ ma
dobrÈ i zïÈ stronÚ — daje co prawda poczucie bezpieczeñstwa, ale
teĝ moĝe prowadziÊ do monotonii. To trochÚ tak jak w maïĝeñ-
stwie z dïugim staĝem — miïoĂÊ trzeba podsycaÊ, bo inaczej
wzajemne zainteresowanie w koñcu siÚ wypali. Warto powielaÊ
dobre wzorce, powtarzaÊ rytuaïy itd., bo zapewniajÈ one poczucie
bezpieczeñstwa, spokój i komfort, ale równoczeĂnie warto na-
uczyÊ siÚ na nowo wzbudzaÊ fascynacjÚ. UmiejÚtnoĂÊ ïÈczenia
jednego z drugim jest drogÈ do zdobycia lojalnoĂci maïĝonków,
klientów, uczniów.

Gdy wychodzÚ na Ărodek sali, czÚsto uĂmiechajÈ siÚ do mnie

znajome twarze. To ludzie, którzy uczestniczyli we wczeĂniej-
szych kursach, niektórzy z nich sÈ juĝ ze mnÈ od kilku lat. Ich
obecnoĂÊ nobilituje i zobowiÈzuje. WidzÈc ich ponownie, zaczy-
nam myĂleÊ: Jakie mogÚ daÊ im powody, by wciÈĝ do mnie
wracali i chcieli uczyÊ siÚ nowych rzeczy, jednoczeĂnie ofiaro-
wujÈc im to, po co wrócili dziĂ? — merytorycznÈ jakoĂÊ, profe-
sjonalnÈ obsïugÚ, niepowtarzalny proces (zabawÚ, ciekawoĂÊ,
gïÚbiÚ przeĝyÊ itd.). JednoczeĂnie napÚdza mnie drugie pytanie,
tym razem dotyczÈce mnie samego — Co mam robiÊ, by nie
wypaliÊ siÚ zawodowo i czuÊ prawdziwÈ przyjemnoĂÊ ze sïuchania

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

63

samego siebie? Dotarcie do odpowiedzi na oba pytania pozwala
zbudowaÊ fundament fascynowania Ăwiata wïasnÈ osobÈ.

Przestudiuj poniĝsze sugestie — zastosowanie ich daje gwa-

rancjÚ, ĝe nigdy nie wypalisz siÚ zawodowo i stale bÚdziesz
dziaïaÊ z tÈ samÈ wysokÈ energiÈ:

1. ZMIANA

Modyfikacja najdrobniejszego choÊby fragmentu szkolenia spra-
wia, ĝe na zasadzie reakcji ïañcuchowej, pracujÈc na tym samym
materiale merytorycznym, uzyskuje siÚ zupeïnie inne wyniki.
mwiczenia kaĝdorazowo dobiera siÚ pod potrzeby grupy, a nie
odwrotnie. ZmieniajÈc je choÊ trochÚ, zmusza siÚ grupÚ do kre-
atywnoĂci i ciÈgïego tworzenia. DziÚki temu ĝaden uczeñ, który
juĝ wczeĂniej uczestniczyï u danego trenera w szkoleniu z okre-
Ălonego zakresu, nie trafi w ryzykownÈ dla siebie i owego trenera
ramÚ „ja juĝ to znam”. Gdyby w niÈ trafiï, przestaïby filtrowaÊ
zajÚcia pod kÈtem nauki, a w zamian zajÈïby siÚ dialogiem we-
wnÚtrznym, bo przecieĝ „on juĝ to robiï”. Nie pozwól na to. Mo-
dyfikuj, gdy widzisz przed sobÈ te same osoby.

2. PRZYGOTOWANY NA WIELE,
GOTOWY NA WSZYSTKO

Niezaleĝnie od tego, co i jak przygotuje trener, niezaleĝnie od
tego, ile rzeczy przewidzi, podczas szkolenia zawsze zdarzy siÚ
coĂ, co podda testowi jego elastycznoĂÊ. GoïÚbie wlatujÈce na
salÚ, uczestnicy spadajÈcy z krzeseï ze Ămiechu, dzwoniÈce
telefony, wchodzÈcy przypadkowo na seminarium ludzie, nagle
wïÈczajÈcy siÚ alarm, awaria klimatyzacji…

W ciÈgu tylu lat uczenia nigdy nie zdarzyïo mi siÚ zrealizo-

waÊ od poczÈtku do koñca, krok po kroku, caïego zaïoĝonego

Poleć książkę

Kup książkę

64

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

planu. NieprzewidywalnoĂÊ jest przewidywalna. I dlatego juĝ
dawno zrezygnowaïem z poczucia bezpieczeñstwa, jakÈ daje
zïudna nadzieja, ĝe wszystko da siÚ przewidzieÊ. Otóĝ — nie
da siÚ. Pewnie dlatego kaĝdy mój kolejny wystÚp jest bardziej
ekscytujÈcy, kolejny dzieñ z tÈ samÈ, a przecieĝ zawsze inaczej
siÚ zachowujÈcÈ ĝonÈ — tak wyjÈtkowy i kaĝda reakcja uczestni-
ka — tak niespodziewana. Korzystaj z tej nieprzewidywalnoĂci
— nowe sytuacje zawsze nas czegoĂ uczÈ. Trzeba siÚ z tym
pogodziÊ i umiejÚtnie tÚ wiedzÚ wykorzystywaÊ.

3. BkD½ TWÓRCk

Podobno we wszechĂwiecie odkryto juĝ wszystkie podstawowe
elementy budujÈce materiÚ. Ale z pewnoĂciÈ nie wypróbowano
jeszcze wszystkich konfiguracji ïÈczenia tych czÈstek! Wybitni
kucharze pracujÈ na tym samym zestawie surowców, co kucha-
rze przeciÚtni, tyle ĝe ci pierwsi potrafiÈ bardziej twórczo wyko-
rzystywaÊ dostÚpne surowce. Sztuka jest wszÚdzie — zarówno
u Kandinskiego, w sportowym samochodzie, limitowanej wersji
zegarka Breguet, jak i w lekcji matematyki prowadzonej przez
pasjonata, który przejdzie do swojej wïasnej historii. Bo robi coĂ,
czego nie robiÈ inni.

Dobrze wykonana kopia obrazu jest bardzo droga, wyma-

gaïa miesiÚcy prac malarza zawodowca, gïÚbokiego zrozumienia
idei, Ăwietnego warsztatu. Ale oryginaï jest tylko jeden. ¿adna
przeróbka muzycznego przeboju nie dorówna pierwowzorowi
— nawet jeĂli wpada w ucho, i tak myĂlimy „to juĝ byïo”.

WiÚkszoĂÊ ludzi ĝyje jak malarze kopiĂci, jak odtwórcy nie

swoich przebojów.

Ale Ty nie jesteĂ tÈ wiÚkszoĂciÈ.
Ty tworzysz standardy i Ty je wyznaczasz.
Do historii przechodzÈ twórcy. Kreatorzy. Autorzy. Do Ăwia-

towej, regionalnej albo domowej historii. Nie ma to znaczenia,

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

65

dopóki tworzenie pozwala im osiÈgaÊ wïasnÈ wersjÚ szczÚĂcia.
Najbardziej unikalny, niepowtarzalny ojciec, fenomenalny na-
uczyciel fizyki, perfekcyjnie zadbana kobieta. ZachwycajÈ swoje
otoczenie. Trener teĝ ma zachwycaÊ. Kaĝde kolejne szkolenie
daje okazjÚ do odkrycia czegoĂ nowego, zrobienia inaczej, znale-
zienia swojej wïasnej drogi. Nigdy nie wolno spoczÈÊ na laurach.
Trzeba kierowaÊ siÚ miïoĂciÈ do swojej kreatywnoĂci i mieÊ pew-
noĂÊ, ĝe znowu zdoïa siÚ samemu siebie zaskoczyÊ. Trzeba two-
rzyÊ wïasne systemy, sposoby, metody, niepowtarzalne chwile,
Êwiczenia, jakich nigdy nie robiïo siÚ wczeĂniej — nie wolno po-
wielaÊ, lecz trzeba tworzyÊ. To daje gwarancjÚ, ĝe uczÈcy innych
nigdy sam siÚ nie zatrzyma, a jego biznesowi zapewnia ciÈg lo-
jalnych klientów.

4. ELASTYCZNO¥m

Podczas szkolenia trener czasem odczuwa wzruszenie. Czy mo-
ĝe przydaÊ mu siÚ takĝe umiejÚtnoĂÊ uzewnÚtrzniania agresji?
Owszem, chociaĝby po to, by zademonstrowaÊ jÈ w okreĂlonej
scence. Czy znudzenie jest przydatne? Bywa, o ile umieĂci siÚ
je we wïaĂciwym kontekĂcie.

Na scenie naleĝy byÊ przygotowanym do podjÚcia absolutnie

kaĝdego dziaïania, co nie znaczy, ĝe swojÈ gotowoĂÊ zawsze
wcieli siÚ w czyn.

Ksztaïciïem kiedyĂ trenerkÚ, która odwracaïa

gïowÚ w reakcji na wulgarne sïowa. Ze swoim podejĂciem nie
mogïa pracowaÊ z luděmi, dla których przekleñstwa sÈ zwyczaj-
nymi skïadowymi jÚzyka, czyli z wiÚkszoĂciÈ mïodzieĝy i przed-
stawicielami wielu subkultur. Dlatego w pracy z luděmi niezwy-
kle istotna jest elastycznoĂÊ, która pozwala odkrywaÊ na przykïad
bogactwo ich jÚzyka — bywa, ĝe odmiennego od jÚzykowych
kodów, jakimi posïuguje siÚ na co dzieñ trener. KtoĂ, kto potrafi
korzystaÊ z mïotka, nastawiony jest jedynie na znajdowanie

Poleć książkę

Kup książkę

66

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

w otoczeniu gwoědzi, ale szkoleniowiec musisz wïadaÊ wszyst-
kimi narzÚdziami. Trener powinien poznaÊ je wszystkie, ale
nie musi ich koniecznie uĝywaÊ — to jego wïasna spójnoĂÊ
okreĂla granice, w których rzeczywiĂcie bÚdzie siÚ poruszaï.
Zdarzyïo mi siÚ uczyÊ grupÚ ksiÚĝy. Szkolili siÚ z wystÈpieñ
publicznych, by efektywniej odprawiaÊ msze. Wobec tego sza-
cownego grona posïugiwaïem siÚ innymi kodami jÚzykowymi,
niĝ gdybym miaï do czynienia z nastolatkami. Na potrzeby spo-
tkañ z duchownymi zmieniïem styl ubioru, sposób zachowania,
odwoïywaïem siÚ do ich systemów motywacyjnych i wartoĂci,
stosowaïem narzÚdzia adekwatne do Ărodowiska, w jakim prze-
bywaïem. Dopasowanie trenera do otoczenia nazywa siÚ rapor-
tem. PrzybliĝÚ to zagadnienie w dalszej czÚĂci ksiÈĝki.

UP-TIME

Pozostawmy na moment emocje. Skupmy siÚ na umyĂle. DziÚki
wiÚkszej synchronizacji pracy obu póïkul mózgowych trener mo-
ĝe znacznie wyostrzyÊ swoje zmysïy i wyïÈczyÊ procesy wewnÚtrz-
ne (obrazy i dialogi). DziÚki temu ma szansÚ wejĂÊ w stan, w któ-
rym jest obecny.

Boděce (informacje) sÈ przetwarzane przez ludzki mózg na

dwa sposoby — Ăwiadomy, gdy wybieramy kontekst, na którym
siÚ skupiamy, i nieĂwiadomy, który przepracowuje wszystkie sy-
gnaïy odbierane w jednym momencie. Mamy piÚÊ zmysïów, które
nastawione sÈ na odbieranie informacji ze Ăwiata. Obrazujemy to,
co mówimy, komunikujemy siÚ sami ze sobÈ za pomocÈ dialogów
wewnÚtrznych i przeĝywamy emocje, czyli — czujemy. WÈchamy
Ăwiat nosem i smakujemy jÚzykiem. Korzystamy ze zmysïów
po to, by poznawaÊ i tworzyÊ rzeczywistoĂÊ, jaka nas otacza.
Zróbmy maïe doĂwiadczenie — przeczytaj poniĝsze zdanie:

Chïopak idzie ulicÈ.

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

67

By sïowa zyskaïy znaczenie, muszÈ zostaÊ zaprezentowane

w mózgu — miÚdzy innymi w formie wizualnej. Przyjrzyjmy
siÚ teraz informacjom, które równoczeĂnie ze Ăwiadomym
czytaniem przetwarza Twoja nieĂwiadomoĂÊ.

Czy pomyĂlaïeĂ, widzÈc powyĝsze zdanie, ĝe:
x Skoro ten chïopak idzie, to znaczy, ĝe istnieje. W takim

razie z pewnoĂciÈ ma na sobie ubranie. Jak jest ubrany?
Ma buty? Ma spodnie dïugie czy krótkie? KoszulkÚ, koszulÚ,
sweter? Jakiego koloru?

x JakÈ ma fryzurÚ? Wzrost? Kolor oczu?
x Jak idzie po ulicy? Wolno czy szybko? Kuleje czy nie?

Idzie równym tempem?

x Po jakiej ulicy idzie? Jak siÚ nazywa ta ulica?
x Jaka jest pogoda?
x O której godzinie idzie?
x DokÈd idzie? Jaki jest jego cel?

Czy zdajesz sobie sprawÚ, ĝe ta wyliczanka nie ma koñca? Po

prostu wszystkie informacje, o które zostaïeĂ zapytany, muszÈ
istnieÊ, poniewaĝ zaakceptowaïeĂ, ĝe powyĝsze zdanie ma racjÚ
bytu. A musiaïeĂ to zaakceptowaÊ, by zrozumieÊ sens tego zda-
nia… Proces zwany usuwaniem, który pozwala na ĂwiadomÈ
koncentracjÚ jedynie na niezwykle maïym fragmencie przekazu,
przesunÈï do podĂwiadomoĂci caïÈ resztÚ informacji na temat
chïopaka, jego ubioru, ulicy, pory dnia, celu spaceru itd.

ProwadzÈc szkolenie nie ma ani czasu, ani moĝliwoĂci, by

skupiaÊ siÚ na tych wszystkich wewnÚtrznych procesach. Istnieje
teoria, ĝe w jednym momencie koncentrujemy siÚ nawet na
siedmiu informacjach, ale najczÚĂciej jesteĂmy w stanie w jed-
nej chwili Ăwiadomie myĂleÊ tylko o jednej rzeczy lub ewentu-
alnie „przeskakiwaÊ” myĂlÈ z tematu na temat. NieĂwiadomie

Poleć książkę

Kup książkę

68

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

jednak przetwarzamy tych informacji aĝ 2,3 miliona. Nie kon-
trolujemy przecieĝ Ăwiadomie bicia serca, oddechu, procesów
trawiennych, ale mimo to organizm Ăwietnie sobie z tym radzi,
w peïni automatyzujÈc te aktywnoĂci.

Kaĝdy proces, o którym myĂlimy Ăwiadomie, automatycznie

obciÈĝa naszÈ uwagÚ, podczas gdy powinna ona byÊ stale dostÚp-
na w trakcie nauczania innych. Czy zamiast tworzenia w umyĂle
obrazów, myĂlenia o nich, chwilowych wyïÈczeñ koncentracji,
prowadzenia wewnÚtrznych dialogów nie lepiej byïoby osiÈgaÊ
stan umysïu, w którym odbiera siÚ wszystko, co siÚ dzieje na sali,
i jest siÚ skoncentrowanym na boděcach zewnÚtrznych? Ten stan
umysïu nazywa siÚ up-time. UmiejÚtnoĂÊ wprowadzania siÚ
w up-time pozwala znacznie poprawiÊ jakoĂÊ i efektywnoĂÊ pro-
wadzonych przez siebie szkoleñ.

Przejdziemy do Êwiczenia. WykonujÈc je, nie zapomnij (ko-

mendy negujÈce) i pamiÚtaj (komendy pozytywne), ĝe dopiero
zaczynasz uczyÊ siÚ wchodzenia w stan up-time i ĝe musisz po-
wtórzyÊ Êwiczenie wiele razy, zanim Twoje zachowania prze-
ksztaïcÈ siÚ w umiejÚtnoĂÊ. PamiÚtaj o tym takĝe podczas wïasnych
szkoleñ — gdy unaocznia siÚ uczniom okreĂlone zachowanie,
udowadnia siÚ im, ĝe to, o czym mówi trener, dziaïa, ale daje siÚ
im równoczeĂnie szansÚ na samodzielne zmechanizowanie te-
goĝ zachowania, o ile zechcÈ oczywiĂcie póěniej ÊwiczyÊ. Moĝna
zrobiÊ inaczej i po prostu do znudzenia powtarzaÊ materiaï i teĝ
osiÈgnÈÊ ostatecznie efekt, ale ofiarowujÈc szkolonym prawdziwe
doĂwiadczenie, czyni siÚ z nich samowystarczalne machiny roz-
wojowe.

mwiczenie 2.3.

PoniĝszÈ kartkÚ przepisz albo wydrukuj w duĝym powiÚkszeniu
tak, byĂ widziaï jÈ powieszonÈ na Ăcianie z odlegïoĂci 1 – 2 me-
trów. Stañ do niej przodem. Zrób wokóï siebie trochÚ wolnego

Poleć książkę

Kup książkę

Stan trenera

69

miejsca — bÚdziesz mówiÊ i poruszaÊ rÚkami równoczeĂnie.
Celem Êwiczenia jest synchronizacja obu póïkul mózgowych,
dlatego teĝ bÚdziesz podejmowaÊ aktywnoĂci angaĝujÈce róĝne
oĂrodki mózgu w tym samym czasie.

ALPHABET GAME
UmieĂÊ kartkÚ na Ăcianie na wysokoĂci oczu. Czytaj po kolei litery
alfabetu. Pod kaĝdÈ z nich umieszczono literÚ:

l — lewa rÚka
p — prawa rÚka
o — obie rÚce

A

B

C

D

E

F

G

H

l

p

o

p

l

p

o

o

I

J

K

L

M

N

O

P

l

p

o

p

l

o

p

l

R

S

T

U

W

X

Y

Z

o

o

l

p

p

l

o

l

WymawiajÈc literÚ alfabetu, podnoĂ odpowiedniÈ rÚkÚ w za-

leĝnoĂci od litery, która znajduje siÚ pod alfabetem (na przykïad
gdy pod A jest l, wymawiasz gïoĂno literÚ A i podnosisz lewÈ rÚkÚ,
jeĂli pod B jest p, to wymawiasz gïoĂno literÚ B i podnosisz prawÈ
rÚkÚ, na C podnosisz obie rÚce, poniewaĝ pod C znajduje siÚ o).
Najwaĝniejsza zasada — jeĂli siÚ pomylisz, nie przestajesz, nie
zatrzymujesz siÚ, nie korygujesz, tylko kontynuujesz Êwiczenie.
Chodzi o nabranie pïynnoĂci i takie zautomatyzowanie wykony-
wania zadania, by wyïÈczyÊ w jak najwiÚkszym stopniu ĂwiadomÈ
kontrolÚ. Gdy poczujesz, na przykïad przy piÚciokrotnym po-
wtórzeniu, ĝe czynnoĂÊ staje siÚ zbyt prosta, zacznij czytaÊ alfa-
bet od koñca.

Zawsze staraj siÚ robiÊ to jak najszybciej. Gdy

stwierdzisz, ĝe osiÈgnÈïeĂ biegïoĂÊ (ale nie wczeĂniej niĝ po kilku

Poleć książkę

Kup książkę

70

P

SYCHOLOGIA NAUCZANIA

minutach!), przerwij i rozejrzyj siÚ dookoïa. ¥wiat ujawni przed
TobÈ nowe kolory, ksztaïty, obrazy, ostrzejsze kontrasty. BÚdziesz
o wiele wiÚcej sïyszaï i na poczÈtku iloĂÊ boděców moĝe wydaÊ
Ci siÚ przytïaczajÈca, ale z czasem siÚ do tego przyzwyczaisz.
Dotknij kilku przedmiotów i uĂwiadom sobie wzrost wraĝliwoĂci
sensorycznej — poczuj na przykïad teksturÚ rzeczy i inne pa-
rametry kinestetyki. Zaraz po zakoñczeniu Êwiczenia zamknij
oczy i wyobraě sobie, ĝe stoisz wïaĂnie przed grupÈ ludzi, których
masz uczyÊ. Zobacz siebie mówiÈcego z pasjÈ, usïysz zachwyt
widowni i dostrzeĝ swojÈ biegïoĂÊ, gdy kaĝdym wyrazem pory-
wasz jÈ ku rozwojowi. Popatrz na siebie jej oczami, gdy z precy-
zjÈ szwajcarskiego zegarka poruszasz siÚ po scenie, wykonujesz
znaczÈce gesty, i odczuj te same stany ciekawoĂci, fascynacji
i oczarowania, które czujÈ obcujÈcy z TobÈ ludzie. JesteĂ ich
trenerem — to zobowiÈzuje!

Do tego Êwiczenia bÚdziesz wracaÊ wielokrotnie choÊby po

to, by podnieĂÊ sobie poprzeczkÚ. Do uniesienia lewej rÚki dodasz
lekki ruch prawej nogi i odwrotnie. PodnoszÈc obie rÚce, unie-
siesz siÚ nieco na palcach stóp. Moĝesz zmodyfikowaÊ Êwiczenie
po swojemu.

Poleć książkę

Kup książkę