Kantata BWV 21

(na 3 Niedzielę po Trójcy Świętej [a także na dowolne okazje „per ogni tempo”])

Ich hatte viel Bekümmernis – W licznych utrapieniach serca mego

(data powstania: 1713/14 [Weimar], zmieniona 1720 [Köthen], zmieniona 1731 [Lipsk],

data I wykonania: 17.06.1714 [Weimar],

II wykonanie – 1717-1722 [Köthen], III wykonanie – 13.06.1723 [Lipsk];

tłumaczenie polskie – Armin Teske)

Erster Teil

Część pierwsza

I. Sinfonia

II. Chorus

Ich hatte viel Bekümmernis
in meinem Herzen;
aber deine Tröstungen erquicken meine
Seele.

W licznych utrapieniach
serca mego
Pociechy Twoje rozweselają
duszę moją.

III. Aria (Tenor)² / (Soprano)¹ ³ ⁴

Seufzer, Tränen, Kummer, Not,
Ängstlichs Sehnen, Furcht und Tod
Nagen mein beklemmtes Herz,
Ich empfinde Jammer, Schmerz.

Łzy, wzdychania smutne wielce,
Śmierć i trwożliwa tęsknota
Trapią me strachliwe serce.
Lęk mnie męczy i zgryzota.

IV. Recitativo (Soprano)¹ ³ / (Tenor)² ⁴

Wie hast du dich, mein Gott,
In meiner Not,
In meiner Furcht und Zagen
Denn ganz von mir gewandt?
Ach! kennst du nicht dein Kind?
Ach! hörst du nicht das Klagen
Von denen, die dir sind
Mit Bund und Treu verwandt?
Da warest meine Lust
Und bist mir grausam worden;
Ich suche dich an allen Orten,
Ich ruf und schrei dir nach,
Allein mein Weh und Ach!
Scheint itzt, als sei es dir ganz unbewusst.

Jakże to więc być może,
Mój Boże,
Żeś w czas mej trwogi i wahania
Odwrócił ode mnie swoją twarz?
Jam jest twe dziecię! Wszak mnie znasz!
Ach! Czy nie słyszysz już biadania
Tych, z którymi zawarłeś przymierze
I przez Twą wierność jesteś spokrewniony?
W Tobie mą radość miałem szczerze,
Czy więc Twe oblicze okrutnym mi będzie?
Szukam Cię wszędzie,
Wołam do Ciebie na wszystkie strony,
Ale mój ból i me biadanie
Zdają się być Ci obce, Panie!

V. Aria (Soprano)¹ ³ / (Tenor)² ⁴

Bäche von gesalznen Zähren,
Fluten rauschen stets einher.
Sturm und Wellen mich versehren,
Und dies trübsalsvolle Meer
Will mir Geist und Leben schwächen,
Mast und Anker wollen brechen,
Hier versink ich in den Grund,
Dort seh ins der Hölle Schlund.

Łez potoki rwą spienione,
Topię się w smutku powodzi.
Sztorm i fale chcą mi szkodzić.
Morze żałością wzburzone
Chce mojego ducha zgnębić.
Maszt się łamie, kotwica nie trzyma.
Tutaj utonąć muszę na głębi,
Tam otchłań piekieł mam przed oczyma.

VI. Chorus [w wersji Lipskiej dodatkowo Soli/Tutti]

Was betrübst du dich, meine Seele,
und bist so unruhig in mir?
Harre auf Gott; denn ich werde ihm noch
danken, dass er meines Angesichtes Hilfe
und mein Gott ist.

Czemu rozpaczasz, duszo moja,
I czemu drżysz we mnie?
Ufaj Bogu, gdyż jeszcze sławić go będę:
On jest zbawieniem moim
i Bogiem moim.

Zweiter Teil

Część druga

VII. Recitativo (Soprano/Bass)¹ ³ ⁴ / [Tenor/Bass]²

Seele (Sopran)

Ach Jesu, meine Ruh,
Mein Licht, wo bleibest du?

Jesus (Bass)

O Seele sieh! Ich bin bei dir.

Seele

Bei mir?
Hier ist ja lauter Nacht.

Jesus

Ich bin dein treuer Freund,
Der auch im Dunkeln wacht,
Wo lauter Schalken seind.

Seele

Brich doch mit deinem Glanz und Licht des
Trostes ein.

Jesus

Die Stunde kömmet schon,
Da deines Kampfes Kron'
Dir wird ein süßes Labsal sein.

Dusza:

Ach Jezu, ma światłości,
Gdzież szukać Cię w ciemności?

Jezus:

Spójrz, duszo! Jestem przy Tobie.

Dusza:

Przy mnie?
Wszak tutaj ciemno jest jak w grobie.

Jezus:

Ja wiernym przyjacielem twoim,
Co czuwa i w ciemności;
Podstępów nocy się nie boi.

Dusza:

Ach, przyjdź już z pociechy Twej
płomieniem!

Jezus:

Idzie godzina wyznaczona,
W której walki twej korona
Będzie twoim pokrzepieniem.

VIII. Aria – Duet (Soprano/Bas)¹ ³ ⁴ / [Tenor/Bas]²

Sopran (Seele)

Komm, mein Jesu, und erquicke,

Bass (Jesus)

Ja, ich komme und erquicke

Sopran

Und erfreu mit deinem Blicke.

Bass

Dich mit meinem Gnadenblicker,

Sopran

Diese Seele,

Bass

Deine Seele,

Sopran

Die soll sterben,

Bass

Die soll leben,

Sopran

Und nicht leben

Bass

Und nicht sterben

Sopran

Und in ihrer Unglückshöhle

Bass

Hier aus dieser wunden Höhle

Sopran

Ganz verderben?

Bass

Sollst du erben

Sopran

Ich muss stets in Kummer schweben,

Bass

Heil! durch diesen Saft der Reben,

Sopran

Ja, ach ja, ich bin verloren!

Bass

Nein, ach nein, du bist erkoren!

Sopran

Nein, ach nein, du hassest mich!

Bass

Ja, ach ja, ich liebe dich!

Sopran

Ach, Jesu, durchsüße mir Seele und Herze,

Bass

Entweichet, ihr Sorgen, verschwinde, du
Schmerze!

Sopran

Komm, mein Jesus, und erquicke

Bass

Ja, ich komme und erquicke

Dusza (S):

Przyjdź mój Jezu, daj pokrzepienie

Jezus (Bas):

Tak, już idę dać pokrzepienie

Dusza:

Rozraduj mnie Twoim spojrzeniem

Jezus:

By cię ucieszyć łaski spojrzeniem

Dusza:

Ta dusza

Jezus:

Twa dusza

Dusza:

Ona musi umrzeć

Jezus:

Ona musi żyć

Dusza:

A nie żyć

Jezus:

A nie umrzeć

Dusza:

I w swojej nieszczęścia jamie

Jezus:

I dzięki tej mojej ranie

Dusza:

Całkiem się marnować

Jezus:

Dziedzictwo zachować.

Dusza:

Muszę w smutku żyć i żałości

Jezus:

Zbawienie przez sok z winorośli

Dusza:

Tak, ach tak, jestem zgubiona

Jezus:

Nie, ach nie, będziesz wywyższona!

Dusza:

Nie, ach nie, wszak nienawidzisz mnie!

Jezus:

Tak, ach, tak, wszak kocham cię!

Dusza:

Ach, Jezu, czy możesz serce me osłodzić?

Jezus:

Odejdźcie troski i bóle! Pora wam
uchodzić!

Dusza:

Przyjdć mój Jezu, daj pokrzepienie

Jezus:

Tak, już idę dać pokrzepienie.

Sopran

Mit deinem Gnadenblicke!

Bass

Dich mit meinem Gnadenblicke

Dusza:

Rozraduj mnie Twoim spojrzeniem.

Jezus:

By cię ucieszyć łaski spojrzeniem.

IX. Chorus [w wersji lipskiej dodatkowo Soli/Tutti + 4 Trombones]

Sei nun wieder zufrieden, meine Seele,
denn der Herr tut dir Guts.

Tenor

Was helfen uns die schweren Sorgen,
Was hilft uns unser Weh und Ach?
Was hilft es, dass wir alle Morgen
Beseufzen unser Ungemach?
Wir machen unser Kreuz und Leid
Nur größer durch die Traurigkeit.

Sopran

Denk nicht in deiner Drangsalshitze,
Dass du von Gott verlassen seist,
Und dass Gott der im Schoße sitze,
Der sich mit stetem Glücke speist.
Die folgend Zeit verändert viel
Und setzet jeglichem sein Ziel.

Chór:

Wróć, duszo moja, do spokoju swego.
Bo Pan był dobry dla ciebie!

Tenor:

Na próżno, gdy się ze snu budzisz
I wzdychasz nad niedolą swą;
Na próżno, gdy się ciężko trudzisz,
Boleśnie jęki twoje brzmią;
Im więcej biedzisz się i łkasz,
Tym większy ciężar w sercu masz.

Sopran:

Gdy ból ci z piersi wydrze łkanie,
Nie mniemaj, że Bóg rzucił cię,
Że tylko o tym ma staranie,
Któremu los uśmiecha się:
Bo nie zna nikt tych czasów, zmian,
Ni celów, które przejrzał Pan.

X. Aria (Soprano)¹ ³ / (Tenor)² ⁴

Erfreue dich, Seele, erfreue dich, Herze,
Entweiche nun, Kummer, verschwinde, du
Schmerze!
Verwandle dich, Weinen, in lauteren
Wein,
Es wird nun mein Ächzen ein Jauchzen mir
sein!
Es brennet und sammet die reineste Kerze
Der Liebe, des Trostes in Seele und Brust,
Weil Jesus mich tröstet mit himmlischer
Lust.

Ach, duszo i serce, razem się radujcie!
Ach, troski i bóle, zaraz odstępujcie!

Niech woda łez moich zamieni się w wino!

Niech radości okrzyki miast westchnień
popłyną!
Niech świeca najczystsza pali się i płonie
Miłości, pociechy w duszy mej i łonie,
Bo Jezus mnie pociesza rozkoszą jedyną.

XI. Chorus [w wersji lipskiej dodatkowo Soli/Tutti]

Das Lamm, das erwürget ist,
ist würdig zu nehmen Kraft und Reichtum
und Weisheit und Stärke und Ehre
und Preis und Lob.
Lob und Ehre und Preis und Gewalt sei
unserm Gott von Ewigkeit zu Ewigkeit.
Amen, Alleluja!

Godzien jest ten Baranek zabity
wziąć moc i bogactwo,
i mądrość, i siłę, i cześć, i chwałę
i błogosławieństwo.
Błogosławieństwo i cześć, i chwała, i moc
naszemu Bogu na wieki wieków.
Amen, alleluja.

¹ - oznaczono pierwotne wersje z Weimaru (1713);
² - oznaczono zmienione rok później wersje weimarskie (1714);
³ - oznaczono wersje z Köthen (1720) przygotowane na konkurs na stanowisko organisty w
Hamburgu;
⁴ - oznaczono wersje z Lipska (1723)