1 z 9

Pisanie raportów z prac badawczych

Aspekt formalny:

• Tekst pracy powinien skada si z wyranie wyodrbnionych czci:

o

strony tytuowej

o

streszczenia (abstraktu)

o

waciwego tekstu (rozdziaów i podrozdziaów)

o

spisu literatury (bibliografii)

o

zaczników - naley pamita o ich wyrónieniu i odpowiednim tytuowaniu

• Raport powinien by napisany:

o

papier formatu A4 (210mm x 297mm)

o

czcionka 12 pkt.; odstp midzy wierszami 1,5 (lub 2) interlinii; Arial lub Times

New Roman (zalecane); wyjustowane

o

tytuy i ródtytuy mog by wyrodkowane, pogrubione lub podkrelone, itd.;

mniejsze odstpy midzy liniami mog by tylko w tekcie jako wyrónionym

(tabela, instrukcje itd.)

o

numery stron (oprócz strony tytuowej); w prawym dolnym (lub górnym) rogu

• Waciwy tekst powinien by podzielony na akapity. Akapit tworzymy za pomoc wcicia

jego pierwszej linii (tabulatorem) z wyjtkiem pierwszego paragrafu po tytule lub

podtytule. Akapit:

o

stanowi zamknit cao

o

ma swój pocztek, rozwinicie i zakoczenie

o

rozwija jedn, centraln myl

o

uatwia orientacj w tekcie

• Przy pisaniu Raportów powszechnie stosuje si nastpujc form gramatyczn: czas

przeszy dokonany (przy opisie wyników moe by teraniejszy), trzecia osoba liczby

pojedynczej (lub mnogiej), tryb oznajmiajcy (np. „Przeprowadzone zostao nastpujce

badanie...”)

2 z 9

Budowa pracy:

--------------[nowa strona]--------------

Strona tytuowa

(w kolejnoci)

• Tytu pracy.

Powinien by podsumowaniem gównej idei pracy (raportu), w moliwie prostej i atrakcyjnej

formie. Powinien by skrótowym ujciem tematu pracy, swego rodzaju esencj treci.

Powinien by zrozumiay sam w sobie. Oto przykad dobrego tytuu: „Wpyw ksztatu liter na

czas ich czytania.” (wyrodkowany).

• Dane o autorze (autorach)

W osobnych liniach podajemy: imi i nazwisko oraz instytucj (wyrodkowane)

• Dane o promotorze (opiekunie)

Pod czyj opiek i w ramach jakich zaj praca zostaa napisana np.: „Raport z badania

przygotowany pod kierunkiem mgr Jana Kowalskiego, Wstp do psychologii ogólnej.”

• Miejsce i data, np.: Warszawa, stycze 2002 (na samym dole, wyrodkowane)

--------------[nowa strona]--------------

Streszczenie (abstrakt)

Streszczenie (abstrakt) jest to krótkie podsumowanie caego raportu - maksymalnie 100 do

150 sów. Powinny si w nim znale:

• Analizowany problem

• Rodzaj planu badawczego/metody badawczej

• Osoby badane: -kto? ile? w jaki sposób dobrane?

• Zmienne Niezalene (ZN) i Zmienne Zalene (ZZ) lub zmienne analizowane w badaniach

korelacyjnych / obserwacyjnych

• Hipoteza badawcza (nie sowo po sowie, ale w skrócie)

• Podstawowe wyniki (dokadnie w jednym zdaniu) i czy potwierdzaj hipotez

• Wnioski i implikacje wyników

3 z 9

--------------[nowa strona]--------------

Wprowadzenie

„Wprowadzenie” powinno zapozna czytelnika z badanym problemem: naley w nim

przedstawi obszar badawczy i to konkretne badanie. Powinno zawiera:

• Wybran teori i/lub wyniki bada o które opieramy badanie

• Przegld najwaniejszej dla tematyki badania literatury (naley pamita o waciwym

formuowaniu przypisów bibliograficznych bibliograficznych tekcie).

• Naley krótko przedstawi podstawowe hasa i tok rozumowania wane w tym badaniu

• Jeeli badanie jest modyfikacj ju przeprowadzonych bada, to naley przedstawi

zasadnicze informacje o badaniu oryginalnym

• Naley powiza cz teoretyczn „Wprowadzenia” z tym, czego dotyczy badanie

• Naley przedstawi cel badania oraz powody, dla których powinno by przeprowadzone

• Mona tutaj (lub w czci powiconej metodzie) przedstawi podstawowe informacje o

badaniu pilotaowym, jeeli zostao przeprowadzone.

• „Wprowadzenie” powinno zakoczy si logicznym wyprowadzeniem hipotez (lub pyta

badawczych) z treci wczeniej przedstawionych.

Hipotezy

Ten punkt stosowany jest nie zawsze, szczególnie w pracach dotyczcych skomplikowanych

bada eksperymentalnych. Jednak dla potrzeb tego opracowania (nauka pisania raportów z

bada) celowe wydaje si jego wyodrbnienie.

W innych przypadkach sformuowanie problemu i hipotez, zdefiniowanie zmiennych (ZN i

ZZ) oraz uzasadnienie moe znale si na kocu „Wprowadzenia”.

• Sformuujcie jasno i precyzyjnie Hipotez (hipotezy)

• Przedstawcie rodzaj badania, tj. czy bya to obserwacja, eksperyment, badanie korelacyjne

czy wnioskowanie itd.

• Przedstawcie plan badawczy, tj. czy by to plan z powtarzanymi pomiarami, plan dla grup

niezalenych itd.

• Wyjanijcie bardzo krótko, dlaczego ten plan zosta wybrany (nie wicej ni w jednym

zdaniu).

4 z 9

• Opiszcie zmienne ZN i ZZ (gdy byo to badanie korelacyjne to zmienne nazywaj si

Wspówystpujce lub Wyjaniajca i Wyjaniana) oraz wskaniki tych zmiennych

(bdcie precyzyjni!)

Metoda

Opis metody powinien spenia dwa warunki. Po pierwsze powinien umoliwi czytelnikowi

ocen stosownoci uytej metody, a tym samym ocen rzetelnoci i trafnoci otrzymanych

wyników. Po drugie, powinien zezwala na przeprowadzenie replikacji bada, tzn. zawiera

tak dokadny i jednoznaczny opis procedury badawczej i stosowanych materiaów, aby

dowiadczony badacz móg opisywane badania samodzielnie powtórzy.

Osoby badane

• Liczba osób badanych oraz liczba osób przydzielona do kadego z warunków

eksperymentalnych

• W jaki sposób zostay wybrane i przydzielone do grup eksperymentalnych (dobór losowy,

celowy itd.)

• Pe, wiek, wyksztacenie, miejsce zamieszkania i inne cechy demograficzne, jeeli

zostay sprawdzone i mog by istotne dla interpretacji wyników

Narzdzia

• Lista wykorzystanych materiaów, wyposaenia lub aparatury (chyba e jedynymi

wykorzystanymi narzdziami by papier, oówek i stoper – lepiej uwzgldni te informacje

w podrozdziale „Procedura”)

• Jeeli wykorzystano ankiety/testy, rysunki, zdjcia itp. naley je przedstawi (opisa) w

tym miejscu i odesa do Zaczników, gdzie znale mona pen form zastosowanych

narzdzi.

Procedura

Ta cz powinna by prosta, bardzo zwarta, „krok po kroku” opisujca, co badacz(e) i osoby

badane musieli zrobi. Naley opisa wszystko, co zostao zrobione podczas badania w taki

sposób i na tyle szczegóowo, aby czytelnik móg zreplikowa badanie. Powinno si tu

znale:

5 z 9

• Warunki badania, miejsce, pora dnia, poziom haasu itp. (wszystko, co mogo mie wpyw

na uzyskane w badaniu wyniki)

• Dokadne przedstawienie instrukcji (np. w cudzysowach)

• Opis procedur dla kadej z porównywanych grup

• Opis poszczególnych etapów badania

• Opis tego, w jaki sposób radzono sobie z nieprzewidzianymi problemami

Wyniki

Rozdzia „Wyniki” to kulminacyjna cz Raportu, w której prezentowane s rezultaty

badania. Powinny tu zosta udzielone odpowiedzi na sformuowane we „Wprowadzeniu”

pytania badawcze i hipotezy. Uzyskane wyniki powinno si przedstawi w zrozumiaej

formie, w powizaniu z hipotezami (a nie prezentacja wszystkich uzyskanych wyników). W

tym rozdziale naley wycznie przedstawi uzyskane dane (fakty), powstrzymujc si od

komentarza, dyskusji i moliwych implikacji (do tego suy nastpny rozdzia – „Dyskusja”).

Trzeba take pamita, aby:

• Kada tabela, wykres i rysunek powinien mie waciwy numer, tytu i legend (np.:

Tabela 1. rednie czasy reakcji dla grupy Eksperymentalnej i Kontrolnej); kada ze skal na

wykresie powinna zosta opisana (co przedstawia: liczebno, czas w sekundach, procenty

itd.)

• Ilustracje powinny zosta umieszczone w tekcie w pobliu miejsca, w którym o nich

mowa

• Wszelkie tabele, wykresy i rysunki s jedynie ilustracj graficzn tego, co opisujecie

zdaniami (wizualizacja danych pomaga w zrozumieniu opisu). Nie dopuszczalne jest

zatem zamieszczenie w rozdziale „Wyniki” tylko ilustracji graficznych!!!

• Zazwyczaj podaje si tylko gówne wyniki. Jeeli wyników jest bardzo duo, to - jeli to

moliwe - naley je uproci i podsumowa. Pene dane surowe mona przedstawi w

Zaczniku (aneksie)

• Naley bezwzgldnie dostosowa typ wykresu do rodzaju (i celu) prezentowanych danych

(np.: udzia procentowy – wykres koowy; czstoci i rednie – wykres supkowy itd.)

• Wykres musi obrazowa pewien wzorzec lub trend - nie rysujcie jedynie po to, aby

zapeni przestrze

6 z 9

• Wykresy i rysunki powinny by przedstawione w barwach monochromatycznych

(najlepiej wykresy czarno-biae i w odcieniach szaroci).

Oprócz statystyk opisowych (procenty, czstoci, rednie etc.) w rozdziale „Wyniki”

przedstawiane s take odpowiednie testy statystyczne. W odniesieniu do kadego testu

statystycznego naley poda nastpujce informacje:

• nazw testu (zazwyczaj oznaczana przez odpowiednie symbole, takie jak t, r lub F)

• stopnie swobody dla testu (umieszczane w nawiasach przy nazwie testu)

• otrzyman warto statystyki danego testu (warto obliczon)

• uzyskany poziom istotnoci (warto p)

• przykadowy zapis: F(1,29)=3,48; p<0,01.

W przypadku obserwacji lub bada, w których nie stosuje si statystyki, naley w rozdziale

„Wyniki” naley przedstawi otrzymane rezultaty w sposób jak najbardziej ilustracyjny.

Trzeba wykorzysta diagramy, cytaty, rysunki, opisy i wszystko to, co moe si okaza

pomocne w podsumowaniu tego, co otrzymalimy w badaniu.

Koczc opisywanie wyników naley przedstawi krótkie podsumowanie (jedno lub dwa

zdania), czyli na co zdaj si wskazywa uzyskane wyniki.

Dyskusja wyników

Ta cz jest bardzo wana i naley j pisa wyjtkowo starannie. W „Dyskusji”

przystpujemy do oceny i interpretacji uzyskanych wyników oraz wysuwamy wnioski

pynce z bada. Powinny si w niej znale nastpujce kwestie:

• Stwierdzenie, co wykazay wyniki a take czy hipoteza badawcza zostaa

potwierdzona/odrzucona.

• W jaki sposób wasze wyniki powizane s z teori (podstaw badania) naszkicowan we

„Wprowadzeniu”.

• Pamitaj, aby sugerowane wnioski byy zgodne z danymi przedstawionymi w rozdziale

„Wyniki”!!!

• Naley odnie si do innych bada, powizanych z poruszanym w Raporcie problemem,

i wykaza, w jaki sposób Wasza praca rozszerza, potwierdza lub zaprzecza wynikom

innych badaczy.

7 z 9

• Jeli wyniki badania nie s zgodne z postawionymi wczeniej hipotezami, naley

zasugerowa moliwe wyjanienia tych sprzecznoci

• Omówcie krytycznie saboci metodologiczne waszego badania (narzdzia, procedur,

metody kontroli, prób itd.), w zwizku z tym rozwacie starannie problem rzetelnoci i

trafnoci pomiarów waszych zmiennych.

• Zaproponujcie uzasadnione modyfikacje (lub rozszerzenia) tego badania jak równie

perspektywy kolejnych bada, które powinny zosta przeprowadzone w celu dalszej

analizy interesujcego Was problemu.

• Zakoczcie krótkimi wnioskami, przypominajc hipotez, która zostaa postawiona (tzw.

„klamra kompozycyjna”).

--------------[nowa strona]--------------

Literatura cytowana (bibliografia)

W tym miejscu (zaczynajc od nowej strony) naley poda te i tylko te pozycje

bibliograficzne, z których si korzystao i które wymienione s w treci pracy.

Obowizuje oczywicie kolejno alfabetyczna.

Zasady tworzenia bibliografii (styl APA):

• Ksika jednego autora:

Aronson, E. (1995). Czowiek, istota spoeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Ksika dwóch lub wicej autorów:

Zimbardo, P.G., Ruch, F.L. (1996). Psychologia i ycie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe

PWN.

• Artyku lub rozdzia ksiki pod redakcj:

Saarni, C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dziecistwie. [w:] P. Salovey

i D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna (s. 75-131). Pozna:

Dom Wydawniczy Rebis.

• Artyku z czasopisma:

8 z 9

Nawrat, M. (1997). Empiryczne rozstrzygnicie midzy alternatywnymi wyjanieniami

skutecznoci techniki „stopa w ustach”. Przegld Psychologiczny, 40, s. 157-167.

• Materia z Internetu:

Kuchciak,M. (1997). Geneza i rozwój Internetu [on-line]. Uzyskane 15.01.2000:

http://www.ccs.pl/~mks/internet/genrozw.html

• Niepublikowana praca magisterska lub doktorska:

Truszkowska, A. (2002). Recepcja i ewaluacja treningu hatha-jogi wg metody B. K. S.

Iyengara w Polsce.Niepublikowana praca magisterska napisana pod kierunkiem Prof. dr hab.

S. Tokarskiego. Warszawa: SWPS.

• Gazeta codzienna, tygodnik:

Gestern, A. (1999, 26 maja). Odkrywanie zalet ukrytych. Rzeczpospolita, s. III.

Zasady umieszczania odsyaczy w tekcie:

• Jeden autor:

o

tekst (Aronson, 1995)

o

tekst Aronson (1995)

• Dwóch autorów:

o

tekst (Zimbardo i Ruch, 1996)

• Cytowanie jednoczenie dwóch lub wicej prac na ten sam temat:

o

tekst (Rheingold, 1996; Suler, 1998; Young, 1997)

• Kilku autorów:

o

Za pierwszym razem wymieniamy wszystkich:

tekst (Cacioppo, Gardner, Bertson, 1997)

o

Kolejne odwoania do tej pracy:

tekst (Cacioppo i in., 1997)

• Cytowanie za innym autorem (jeeli nie dotarlimy do oryginalnego materiau):

o

tekst (James, 1902; za: Zimbardo i Ruch, 1996)

9 z 9

• Cytat dosowny:

o

„tekst...” (Levinson, 1999; s. 102)

• Powoywanie si na prac, która przedstawia pogldy podobne do naszych:

o

tekst (por. De Kerckhove, 1996)

--------------[nowa strona]--------------

Zaczniki (aneks)

W zacznikach umieszczamy wszelkie oryginalne materiay badawcze (np. kwestionariusze,

mniej znane testy), programy komputerowe, przekazane instrukcje, wyniki surowe itd. Aneks

umieszczamy wtedy, gdy pozwala on na lepsze zrozumienie tekstu raz uatwia replikacj

bada.

_________________________________________________________________________

Niniejsze opracowanie powstao w wyniku kompilacji i przetworzenia nastpujcych pozycji:

Morison, M. (1996). Jak pisa prace pisemne i prace badawcze oraz jak zda egzamin z psychologii. Pozna:

Zysk i S-ka.

Necka, E., Stocki, R. (1999). Jak pisa prace z psychologii. Poradnik dla studentów i badaczy. Kraków:

TAiWPN UNIVERSITAS.

Shaughnessy, J.J., Zechmeister, E.B., Zechmeister, J.S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gdask:

Gdaskie Wydawnictwo Psychologiczne.