NIE TYLKO O ŚLINIĄCYCH SIĘ PSACH
Warunkowanie klasyczne np. większość ludzi niepokoi lub mruży oczy, kiedy ktoś obok nadmuchuje balon. Dzieje się tak, ponieważ mózgu wywołały się uwarunkowane skojarzenia. Warunkowanie klasyczne koncentruje się na odruchach - zachowaniach, których nie kontrolujemy za pomocą woli. Każdy odruch można uwarunkować jako reakcję na wcześniej neutralny bodziec (np. aby mrużyć oko na dźwięk dzwonka). Piotrowicz prowadził badania fizjologiczne na psach analizując rolę śliny w trawieniu. Zauważył, że kiedy pies dostaje wilgotne pożywienie jest jej mało, a przy suchym obfite strugi. Kiedy pies miał w pysku przedmiot niejadalny ślina umożliwiała mu jego wyplucie. Pawłow uznał, że jest to odruch, czyli reakcja na konkretny bodziec występujący automatycznie.
U ludzi wydzielanie śliny też jest odruchem (na widok ulubionej potrawy będzie się wydzielać a na siłę nie). Po pewnym czasie badań u psów ślina wydzielała się, kiedy tylko widziały naczynie, z którego jadły (nie czuły ani nie widziały jedzenia), kiedy widziały osobę, która je karmiła lub, kiedy słyszały odgłos jej kroków.
Stanowisko teoretyczne
Doświadczenie nauczyło psy, iż po pewnych sygnałach mogą spodziewać się pożywienia - bodźce sygnałowe (w naturalny sposób nie powodowały one wydzielania śliny).
Pawłow doszedł do wniosku, że muszą istnieć dwa rodzaje odruchów:
bezwarunkowe - są wrodzone (np. wydzielanie się śliny na widok pożywienia, rozszerzenie się źrenic po włączeniu światła)
automatyczne - (warunkowe) nabywany przez doświadczenie lub uczenie się (np. ból zębów w reakcji na zapach środków dezynfekujących).
Do pewnego czasu odgłos kroków był dla psów bodźcem neutralnym. Jeżeli pies słyszał codziennie odgłos tych samych kroków stały się one bodźcem warunkowym.
Metoda i wyniki
Pawłow zbudował specjalne laboratorium, dźwiękoszczelne, podczas eksperymentu odizolowani byli badacze od badanych i od wszystkich bodźców ubocznych.
BADANIE: Pawłow wybrał pokarm jako bodziec bezwarunkowy. Jako bodziec neutralny dźwięk metronomu. Podczas kilku prób warunkowania pies słyszał tykanie metronomu poczym natychmiast dostawał pożywienie. Bodziec neutralny o kilku próbach stał się bodźcem warunkowym (słyszały tykanie i następowało wydzielanie śliny). Potem podał psom łagodny roztwór kwasu (z soku cytrynowego) do pyska - wystawiono je na zapach wanilii obfite wydzielanie się śliny. Po 20 próbach sam zapach wanilii powodował wydzielanie się śliny. W ramach przeprowadzonych testów wzrokowych tuż przed podaniem psu jedzenia pokazywano mu wirujący przedmiot. Już po 5 próbach kojarzenia sam wirujący przedmiot wywoływał wydzielanie się śliny. Ważnym odkryciem było to, iż do warunkowania nie dochodzi, jeżeli neutralny bodziec zostanie zaprezentowany po wysłaniu bodźca bezwarunkowego ( po 427 próbach zapach wanilii wysyłany po 5 sek. od podania kwasu nie stał się bodźcem warunkowym).
Teorie warunkowania klasycznego wyjaśniły znaczną część zachowań ludzkich i przyczyniły się doznania psychologii za prawdziwą naukę.
Znaczenie wyników badań
Teoria warunkowania klasycznego jest powszechnie akceptowana i prawie nie zmieniła się od czasu jej sformułowania. Wykorzystuje się ją do wyjaśnienia i interpretowania: -powstania fobii; -awersji do pewnych postaw; -pochodzenia emocji; -oddziaływania reklamy; -podniecenia seksualnego.
WIDZISZ TO, CO ZNASZ
Spostrzeganie - nasze zmysły są nieustannie bombardowane milionami informacji pochodzącymi z różnych bodźców, które docierają do nas w każdej sekundzie nie jest możliwe, aby nasz mózg wszystkie je przetworzył.
Stan świadomości - od tego zależy, co spostrzegamy i w jaki sposób. Doświadczmy wielu różnych stanów świadomości, np. skoncentrowanie, fantazjowanie, sny. Te stany powodują w naszej percepcji świata, co wpływa na nasze zachowanie.
Stanowisko teoretyczne
Wrażenie i spostrzeganie to dwa duże i ważne obszary, którymi zajmuje się psychologia. Nieustannie filtrujemy wszystkie docierające do nas dane. Wykorzystujemy tylko ich niewielki procent. Gdyby one się zepsuły świat stałby się zagmatwany, przytłaczający i nie do zniesienia.
Procesy percepcyjne zachodzące w mózgu są zaangażowane w wykonanie 3 podstawowych działań: 1. Wybór wrażeń, na które należy zwrócić uwagę; 2. Organizowanie ich w rozpoznawalne wzorce i kształty; 3. Interpretowanie tych wzorców i kształtów celu wyjaśnienia i ocenienia otaczającego świata. Spostrzeganie umożliwia nadanie znaczenia bezładnej mieszaninie wrażeń. Mamy naturalną skłonność do dokonywania podziału wrażeń zgodnie ze zjawiskami wyodrębniania. Najczęściej wykorzystujemy strategię podziału na figurę i tło (np. szukania kogoś w tłumie).
Stałość spostrzeżeń - oznacza to naszą zdolność do uświadomienia sobie, że przedmioty mają pewne niezmienne cechy, nazwę, jeżeli radykalnie zmieniają się nasze wrażenia (np. krzesło, - jeżeli obejdziemy je dookoła to jego obraz w naszej oku się zmienia, jednak spostrzegany kształt jako niezmienny. Świat były bardzo niepewny i, gdyby wszystkie przedmioty były spostrzegane inaczej za każdym razem, gdy zmieniamy kat widzenia.
Stałość wielkości - pozwala spostrzegać znane przedmioty w ich stałych wymiarach niezależnie od tego jak daleko się znajdują. Za pomocą tych strategii można oszukać percepcję. Tak działają wzrokowe złudzenia. Zdolności percepcyjne są częściowo wrodzone - figura tło stałość percepcji zdobywa się z doświadczeniem.
Metoda: Turnbull nie jest psychologiem, lecz antropologiem. Przebywa w gęstym lesie badając życie i kulturę pigmejów. Ponieważ jest antropologiem jego podstawową metoda działania była naturalna obserwacja.
Obserwacje Turnbulla rozpoczęły się, kiedy z młodym mężczyzna dotarli do zbocza wzgórza skąd wycięto drzewa pod siedzibę misji. Z tego miejsca można było ponad lasem dostrzec wysokie góry. Taki widok był ogromna nowością.
Wyniki: młody mężczyzna dotąd nie widział otwartej przestrzenie. Wskazał na góry i zapytał czy to wzgórza czy to chmury. Turnbull zabrała mężczyznę, aby zobaczył góry z bliska. Kiedy jechali widoczność była ograniczona do 100 metrów? Mężczyzna nie widział zbliżających się gór. Kiedy dojechali na miejsce stwierdził, że to zły kraj, bo nie ma w nim drzew. Kiedy patrzył w górę zaniemówił. Był zafascynowany odległymi ośnieżonymi wierzchołkami. Kiedy szykowali się do odjazdu ukazał się również widok na rozciągającą się przed nimi równinę. Kenge dostrzegł stado bawołów spytał, co to za owady. Turnbull odpowiedział mu, że to bawoły większe od bawołów leśnych. Kenge roześmiał się. Próbował porównać do różnych znanych mu żuków i mrówek. Turnbull zawiózł Kenge do pasącego się stada. Kiedy Kenge zauważył, że wielkość zwierząt się zwiększa powiedział, że to czary.
OMÓWIENBIE: całości spostrzeżeń uczymy się przez doświadczenie, ale i wpływ maja kultura i środowisko. Obserwacje prowadzone przez Turnbulla wyjaśniają, dlaczego zdolność dostrzegania stałości w wielkości]jest wyczulona a niewrodzona. Pewne umiejętności mogą być konieczne dla naszego przetrwania, nasze umiejętności rozwijają się z czasem w taki sposób, który jest najbardziej odpowiedni dla naszego środowiska fizycznego.
ZNACZENIE WYNIKÓW BADAŃ: badania Turnbulla dostarczyły argumentów behawiorystom, którzy zajmują się kwestią wpływu biologii i środ. (Uczeni a się) na nasze zachowania. Badania potwierdzają poglądy tych, którzy opowiadają się za wpływem wychowania i czynników środowiskowych na nasze zachowania.
DZIĘKI ZA PAMIĘĆ
Luftus wykazał, że pamięć rekonstrukcyjna jest wynikiem wykorzystania nowych istniejących informacji dla uzupełnienia luk w tym, co pamiętamy.
Wspomnienia nie są czymś trwałym, lecz zmiennym i elastycznym.
Jeśli opowiadamy komuś o wakacyjnej przygodzie z prze kilku lat to myślimy, że opowiadamy to, co się wtedy wydarzyło jednak tak nie jest. Rekonstruujemy wspomnienie wykorzystując:
- inf. Pochodzące z wielu źródeł np. wcześniejsze opowieści na ten temat,
- inne dośw. Z tych samych lub innych wakacji,
- film nakręcony w tym samym miejscu.
Luftus wprowadziła badania nad pamięciom na świadkach naocznych. Odkryła, że bardzo subtelne zmiany w sformułowaniu pytania mogą zmienić wspomnienie, jakie ma świadek na temat danego zdarzenia: świadkom wypadku samochodowego zadaje się pytania „czy widział pan stłuczony reflektor?” Lub czy widział pan ten stłuczony reflektor?.
Pytanie ze słowem ten wywołuje więcej pozytywnych odpowiedzi niż bez słowa ten. Nawet, jeżeli w rzeczywistości nie było stłuczonego reflektora. Użycie słowa ten zakłada istnienie jakiegoś stłuczonego reflektora a to powoduje dodanie przez świadka nowej inf. Do tego, co pamięta ze zdarzenia.
STANOWISKO TEORETYCZNE: Badania koncentrowały się na tym, jaką moc oddziaływania na pamięć człowieka mają pyt. Zawierające presupozycję.
Presupozycja - Luftu def jako warunek, który musi być spełniony, aby pyt miało sens.
METODA I WYNIKI:
Eksperyment 1
Badani: 150 studentów podzielonych na małe grupy.
Oglądali film przedst. Karambol 5 samoch. Do wypadku doszło, kiedy jeden z kierowców bez zatrzymywania przejechał znak stop. Wypadek trwał 4 sek., film niecałą min. Po filmie badani otrzymali kwest zawierający 10 pyt.
Pierwsze pyt brzmiało - dla jednej połowy Bad:, z jaką szybkością jechał sam A (ten, który przejechał stop), kiedy przejechał znak stop?
-dla drugiej połowy Bad:, z jaką prędkością jechał sam A kiedy skręcił w prawo?
Znaczenie miało jeszcze ostatnie pyt, które dla wszystkich było takie samo: -czy widziałeś znak stop dla samochodu A?
Wynik: -w pierwszej grupie 53% stwierdziło, że widziało - w drugiej grupie zapytano o skręt w prawo 35%. Różnica jest statystycznie istotna.
Eksperyment 2
Sprawdzono, co badani pamiętają po pewnym czasie od wydarzenia.
Badani: 40 osób
Pokazano im 3 min fragment filmu. Przedstawiał zajęcia szkolne, które zrost przerwane przez grupę 8 demonstrantów. Dostali 20 pyt na ten temat. Były identyczne z wyjątkiem jednego. -Połowie bad zadano pyt czy przywódca 4 demonstrantów, którzy wkroczyli do klasy był mężczyzną. -drugiej połowie czy przywódca 12 demonstrantów był men. Po tyg ci sami badani odpowiadali na 20 nowych pyt, ale bez ponownego oglądania filmu. Kluczowym pyt było ilu widziałeś demonst. Członkowie grupy z presupozycją dot 12 demonst stwierdzili stwierdzii, że widzieli średnio 8,85 członkowie drugiej grupy 6,4.
Niektórzy badani przypomnieli sobie ze demonstrantów było 8. eksperyment wykazał, że sposób formułowania jednego z pyt zmienił to, co badani zapamiętali.
Eksperyment 3
Cel: czy fałszywa persupozycja może spowodować zrekonstruowane przez świadków zdarzenia będzie zawierać obiekt, którego nie było.
Badani: 150 studentów.
Oglądali film przedst.. wypadek, w którym brał udział biały sportowy samochód. Odpowiadali na 10 pyt.
jak szybko jechał biały sportowy samochód poruszający się po szosie, kiedy mijał stodołę
jak szybko jechał biały sportowy samochód poruszający się po szosie,
PO tygodniu ci sami odpowiadali na 10 nowych pytań. Ważne pytanie brzmiało czy widziałeś stodołę.
WYNIKI
U 1 grupy- 17,3%. Z 2 - tylko 2,7%.
EKSPERYMENT 4
Cel: lepsze wykorzystanie rekonstrukcji wspomnianej w eksp. 3, czy sama wzmianka na temat jakiegoś obiektu, jeżeli go nie ma.
BADANI: 3 grupy po 50 osób. Obejrzeli 3 min film z wnętrza samochodu. Film kończył się potrąceniem dziecięcego wózka popchanego przez mężczyznę. 2%, Każda grupa otrzymała listę pytań dot filmu. Różnice między pytaniami: Grupa B: 14 pyt 5 pyt ważnych dot nieistniejących przedmiotów.
Grupa F: 5 pyt dot fałszywych presupozycji tych samych nieistniejących obiektów.
Grupa K: to grupa kontrolna.
Tydzień później ci sami badani z wszystkich grup odpowiadali na 12 nowych pyt dot filmu. 5 z nich było pytaniami zadanymi grupie B, zatem członkowie z tej grupy dwa razy odpowiadali na te same pytania. Procent osób, które widziały nieistniejące przedmioty: w grupie F- 29,2%, w grupie B- 15,6%, w grupie K-8,4%.
Omówienie: Luftus doszła do wniosku, że trafna teoria dot pamięci i przypominania musi obejmować proces rekonstrukcji zachodzący wówczas, gdy nowa inf łączy się z pierwotnym wspomnieniem wydarzenia. Proste założenie, że przypominanie sobie jest jedynie mniej lub bardziej dokładnym odtwarzaniem zdarzania nie tłumaczy wyników badań.
Przypominanie sobie podejście tradycyjne: pierwotne doświadczenie - włączenie doświadczenia do pamięci długotrwałej - zadanie pyt dot pierwotnego doświadczenia - odtworzenie pierwotnego doświadczenia - odpowiedź na pyt.
Teoria Luftus: pierwotne doświadczenie - włączenie doświadczenia do pamięci długotrwałej - włączenie nowych inf do tego, co zostało zapamiętane na temat pierwotnego doświadczenia - zadanie pyt dot pierwotnego doświadczenia - przypomnienie zrekonstruowanego wspomnienia wraz z nowymi inf - odp na pyt.
Fałszywe presupozycje zawarte w pyt subtelnie dost nowych inf, które w niezamierzony sposób były włączone do pierwotnego wspomnienia o zdarzeniu. Odkrycia te stosuje się do dochodzeń w sprawach karnych. Świadkowie są kilkakrotnie przesłuchiwani. Zadaje im się pyt z fałszywą presupozycją zwiększa to prawdopodobieństwo, że świadek będzie pamiętał samochód czy pistolet nawet, kiedy rzeczywistości tych przedmiotów nie było w miejscu przestępstwa.
KTO PIERWSZY, TEN MĄDRZEJSZY
Stanowisko teoretyczne:
- dzieci mają większe intelektualne możliwości, jeśli dorastają w środ bardziej stymulującym intelektualnie. Ich zdaniem ta stymulacja na swoje źródło w połączonych intelektualnych oddziaływaniach rodziców i dzieci.
Najważniejszym elementem jest to, że środowisko intelektualne rodziny można ocenić, uśredniając intelektualny wkład wszystkich ich członków.
-, kiedy rodzi się pierwsze dziecko klimat intelektualny rodziny tworzą 2 dorosłych i 1 dziecko. Połączenie strumieni takiej rodziny można obliczyć przydzielając wartość intelektualną każdemu członkowi rodziny.
Wart intelektualna dorosłego wynosi 100 a noworodka 0 to poziom intelektualny takiej rodziny to 100+100+0=200/3=67 załóżmy, że wkład dziecka zwiększa się o 5 punktów w ciągu roku. Jeśli ta rodzina po 2 latach ma drugie dziecko to wskaźnik wynosi 52,5. Poziom intelektualny spada.
Metoda i wyniki:
Efekt jedynaka: na podst teorii łączenia byłoby przyjęcie założenia, że dzieci bez rodzeństwa dorastają w najkorzystniejszym z możliwych klimatów intelektualnych. Jednak zgodnie ze zgromadzonymi danymi jedynacy osiągnęli poziom pierwszego dziecka w rodzinie z 4 dzieci.
Omówienie:
Badacze doszli do wniosku, że opracowany przez nich model teoretyczny tłumaczy efekt kolejności na świat potomstwa.
Najważniejszy jest fakt, że każde kolejne dziecko w rodzinie wkracza w klimat o niższym poziomie intelektualnym - gdy odstępy między nimi są mniejsze. Kiedy rodzi się 6 dziecko średnia zaczyna rosnąć. Wynika to z faktu iż dzieci są już w wieku, w którym mogą się przyczynić do podwyższenia klimatu intelekt rodziny. Jeżeli jest różnica 15 lat to 2 dziecko rodzi się w wyższym klimacie intelektualnym niż 1.
Dwa odkrycia dot danych zebranych podczas holenderskich badań zdają się zaprzeczać logice. Jeden z nich to gorsze wyniki jedynaków niż najstarszych dzieci z rodzin posiadających niej niż 4. Ponieważ jedynak jest najstarszym dzieckiem to klimat intelekt jest wysoki, a zgodnie z teorią dziecko powinno osiągać najwyższe wyniki. Jednak tak nie jest. Drugie wyróżniające się odkrycie związane było z ostatnimi dziećmi. Jest znaczny spadek wyników dla ostatniego dziecka.
Dylemat dla rodziców: z jednej strony najlepiej żeby drugie dziecko przyszło na świat jak najszybciej, aby zmniejszyć czas, w którym pierwsze dziecko pozbawione jest możliwości nauczania. - dla drugiego dziecka byłoby najlepiej aby przyszło na świat ja k najpóźniej.
Badacze doszli do wniosku, że w dużych rodzinach zazwyczaj korzystniejsze są większe odstępy. Ale wtedy dzieci spędzają ze sobą mało czasu bo nie maja wspólnych zainteresowań, a starsze rodzeństwo opuszcza dom we wczesnym etapie życia młodszego.