10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 59 • 23.07.2007 r.

Rachunkowość dla każdego

Zastaw rejestrowy jest jedną z form zabezpieczenia wierzytelności z tytułu długotermi-

nowych kredytów. Zagadnienia związane z ustanowieniem zastawu rejestrowego reguluje

ustawa z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U.

nr 149, poz. 703 ze zm.). W sprawach nieuregulowanych w tej ustawie zastosowanie mają

przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. nr 16, poz. 93

ze zm.).

W praktyce zastaw rejestrowy ustanawiany jest najczęściej na żądanie podmiotu udzie-

lającego kredytu jednostkom prowadzącym działalność gospodarczą.

Cechą charakterystyczną zastawu rejestrowego jest to, że przedmiot zastawu może być

pozostawiony w posiadaniu zastawcy – jest to więc wygodna sytuacja dla dłużnika (zastawcy),

który może nadal wykorzystywać rzecz obciążoną zastawem rejestrowym w prowadzonej

działalności gospodarczej. Zobowiązany jest on wówczas do zachowania przedmiotu zastawu

w należytym stanie, nie gorszym niż wynikający z prawidłowego używania i umożliwiającym

zaspokojenie z niego roszczeń zastawnika.

Wniosek o wpis przedmiotu zastawu do rejestru zastawów podlega opłacie (art. 39 ust. 3

wymienionej ustawy) – zazwyczaj obowiązek jej zapłaty obciąża zastawcę (dłużnika).

Ewidencja księgowa opłaty sądowej za wpis do rejestru zastawów zależeć będzie od tego

z jakiego tytułu powstała wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym.

W przypadku kredytu zaciągniętego na sfinansowanie zakupu środka trwałego, opłata

sądowa uiszczona przed jego przekazaniem do używania (wprowadzeniem do ewidencji

bilansowej) powinna zwiększyć wartość początkową środka trwałego – jako koszt bezpo-

średnio związany z jego nabyciem. Stanowić będzie element składowy ceny nabycia okre-

ślonej w art. 28 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.). W takim

przypadku kwotę opłaty zapłaconej przelewem z rachunku bankowego ujmuje się w księgach

rachunkowych zapisem:

- Wn konto 01

„Środki trwałe”, konto 08 „Środki trwałe w budowie” albo konto 24

„Pozostałe rozrachunki”,

- Ma konto 13-0

„Rachunek bieżący”.

W sytuacji gdy opłata sądowa za wpis do rejestru zastawów została uiszczona po prze-

kazaniu zakupionego środka trwałego do użytkowania lub gdy kredyt zaciągnięto na finan-

sowanie bieżącej działalności operacyjnej, w takich przypadkach kwotę uiszczonej opłaty

Zastaw rejestrowy –

jedna z form zabezpieczenia kredytu

można zaliczyć do kosztów działalności operacyjnej. Ujęcie w księgach rachunkowych tej

operacji może przebiegać zapisem:

- Wn konto 40

„Koszty według rodzajów” (w analityce: Podatki i opłaty) lub konto

zespołu 5

- Ma konto 13-0

„Rachunek bieżący”.

W sposób analogiczny do przedstawionego wcześniej można ująć opłatę sądową poniesioną

przez zastawcę (dłużnika) za wykreślenie przedmiotu zastawu z rejestru sądowego.

Ustanowienie zabezpieczenia w postaci zastawu rejestrowego na rzeczach ruchomych lub

prawach majątkowych nie powoduje powstania dodatkowego zobowiązania, które należy

ujmować w księgach rachunkowych. Ewidencją bilansową objęte jest natomiast zobowią-

zanie z tytułu zaciągniętego kredytu. Należy także dodać, że nie ma potrzeby obejmowania

zastawionej rzeczy ewidencją pozabilansową. Składnik majątku stanowiący zabezpieczenie

wierzytelności jest bowiem ujęty w księgach rachunkowych (np. na koncie 01, 08, 31, 33

lub 60). Natomiast sporządzając roczne sprawozdanie finansowe jednostki zobowiązane

są wykazać w informacji dodatkowej zobowiązania zabezpieczone na majątku jednostki

(ze wskazaniem jego rodzaju) – ten obowiązek wynika wprost z ust. 1 pkt 12 „Dodatkowych

informacji i objaśnień”. Należy dodać, że w informacji dodatkowej, która jest integralną

częścią tego sprawozdania ujmuje się istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby

sprawozdanie finansowe przedstawiało rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową oraz

wynik finansowy jednostki (art. 48 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości). W tej części sprawo-

zdania należy zatem wykazać zarówno kwotę kredytu zabezpieczonego na majątku jednostki,

jak i rodzaj oraz wartość składników aktywów (trwałych lub obrotowych) składających się

na to zabezpieczenie – oczywiście jeżeli w ocenie jednostki są to kwoty istotne. Natomiast

nie należy wykazywać ustanowionych zabezpieczeń na majątku jednostki jako zobowiązań

warunkowych, o których mowa w ust. 1 pkt 13 „Dodatkowych informacji i objaśnień”.

W sytuacji gdy dłużnik (zastawca) zaprzestał spłacania kredytu, umowa zastawnicza

może przewidywać zaspokojenie wierzyciela (banku) m.in. przez przejęcie przedmiotu za-

stawu na własność – stanowi o tym art. 22 ust. 1 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze

zastawów.

ciąg dalszy na str. 11

1. Postawienie jednostki w stan likwidacji a odpisy
amortyzacyjne

Czy jednostka postawiona w stan likwidacji powinna zaprzestać do-

konywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, które nadal
wykorzystuje?

Postawienie jednostki w stan likwidacji nie oznacza zakończenia amortyzacji. Jeżeli

jednostka wykorzystuje nadal środki trwałe, to dokonuje od tych środków trwałych odpisów

amortyzacyjnych dla celów bilansowych i podatkowych. (…)

2. Odsetki w walucie obcej od lokat „overnight”

na rachunku walutowym

Założyliśmy lokatę „overnight”. Jak ją wycenić oraz po jakim kursie prze-

liczyć naliczone przez bank odsetki od tej lokaty?

Do wyceny lokat „overnight”, stosuje się analogiczne zasady jak do wyceny innych lokat

terminowych. Operacje przekazania własnych środków z rachunku walutowego na lokatę

„overnight”, a następnie likwidacja tej lokaty i przelew środków na własny rachunek walu-

towy, nie stanowią ani sprzedaży walut, ani zapłaty należności lub zobowiązań. Dlatego też

wycena waluty obcej przekazywanej na lokaty terminowe powinna być dokonywana według

kursów, jakie zastosowano do wyceny jej wpływu na własny rachunek walutowy.

(…) dla celów bilansowych otrzymane w walucie obcej odsetki jednostka wycenia

po kursie średnim NBP obowiązującym w dniu otrzymania odsetek, natomiast dla celów

podatkowych po kursie średnim NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten

dzień.

Naszym zdaniem nie będzie sprzeczne z ustawą o rachunkowości – biorąc pod uwagę

zasadę istotności – zastosowanie takiego samego kursu jak dla celów podatku dochodo-

wego, tj. kursu średniego z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania

odsetek. Zgodnie bowiem z zasadą istotności jednostka może w ramach przyjętych zasad

(polityki) rachunkowości stosować uproszczenia, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego

wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku

finansowego.

3. Zwrot nadpłaconych opłat związanych

ze złożeniem sprawozdania finansowego w rejestrze

sądowym

Jednostka otrzymała z sądu zwrot części opłaty za sprawozdanie finanso-

we. Opłatę tę wcześniej zaliczyła do kosztów jako „Podatki i opłaty”. Gdzie

zaksięgować zwrot opłaty?

(…) Zwrot nadpłaconych opłat związanych ze złożeniem dokumentów we właściwym

rejestrze sądowym księguje się odwrotnie do ich zarachowania, czyli na zmniejszenie

kosztów działalności, która została obciążona tymi opłatami, zapisem:

- Wn konto 10

„Kasa” lub 13-0 „Rachunek bieżący”,

- Ma konto 40

„Koszty według rodzajów” lub konto zespołu 5 (w analityce: Podatki

i opłaty)

oraz równolegle zapis techniczny dla zachowania czystości obrotów na koncie kosztów

(zapis ze znakiem minus):

- Wn konto 40

„Koszty według rodzajów” lub konto zespołu 5 (w analityce: Podatki

i opłaty),

- Ma konto 40

„Koszty według rodzajów” lub konto zespołu 5 (w analityce: Podatki

i opłaty) (…)

4. Poczęstunek dla pracowników podczas szkolenia

W jaki sposób należy zaksięgować wydatki poniesione przez jednostkę

na poczęstunek serwowany na szkoleniu dla pracowników? Czy dla celów

podatkowych są to wydatki na potrzeby reprezentacji?

Wydatki poniesione na poczęstunek dla pracowników podczas szkolenia ujmowane są

w księgach rachunkowych jednostki w kosztach działalności operacyjnej, zapisem:

- Wn konto 40

„Koszty według rodzajów” lub konto zespołu 5 (w analityce: Po-

zostałe koszty),

- Ma konto 30

„Rozliczenie zakupu”.

Dla celów podatkowych wydatki na poczęstunek dla pracowników w trakcie szkoleń

stanowią koszty uzyskania przychodów jako wydatki związane z bieżącą działalnością

jednostki. Nie są to koszty reprezentacji. (…)

5. Ewidencja księgowa funduszy UE

(…) Decyzja o przyznaniu dotacji nie jest równoznaczna z wpływem środków pienięż-

nych ze względu na możliwość jej wycofania przez instytucję, która ją wydała. Dlatego

też, do dnia faktycznego wpływu środków dotacji na wyodrębniony rachunek bankowy,

dotacja nie podlega ewidencji księgowej

(bilansowej). Jej przyznanie można umieścić

w ewidencji pozabilansowej na koncie 29

„Należności warunkowe”.

Dotacja z UE podlega ewidencji w księ-

gach rachunkowych, gdy spełnione są nastę-

pujące warunki:

- jednostka podpisze umowę o dofi-

nansowanie projektu/uzyska decyzję

o przyznaniu dofinansowania,

- dotacja zostanie otrzymana,

- jednostka wypełni warunki związane

z dotacją w zakresie prawidłowej

realizacji projektu i osiągnięcia za-

kładanych w nim rezultatów.

(…) W przypadku dotacji przeznaczo-

nych na realizację określonych działań,

udzielanych często w formie zaliczki, na-

leży przestrzegać zasady współmierności

przychodów uzyskanych z tytułu dotacji

z odpowiednimi kosztami kwalifikowanymi

dotyczącymi realizowanego projektu. Do-

tacja w tej formie powinna być ujmowana

jako przychód w tych okresach, w których

ponoszone są koszty na realizację poszcze-

gólnych działań projektowych.

Dotacje stanowiące refundację poniesio-

nych wcześniej kosztów lub dotacje przy-

znane jako wsparcie finansowe powinny być

ujęte jako przychody w okresie, w którym

są należne. (….)

wyjaśnień udzieliła

redakcja dwutygodnika

„Zeszyty Metodyczne Rachunkowości”

WYJAŒNIENIA EKSPERTA