Historia filozofii średniowiecznej

31 maja 2011

1

Notatki: Ewelina Stypuła

Święty Tomasz z Akwinu- (1235- 1274)



Urodził się w rodzinie hrabiów z Akwinu, którzy mieli zamek tuż obok Neapolu



Gdy miał 14/15 lat spodobał mu się Zakon Dominikanów, chciał tam wstąpid



Aby temu zapobiec bracia zamknęli go na około rok w wieży, aby przemyślał swoją decyzję (tak możnej
rodzinie nie podobał się ten zakon; woleli benedyktynów)



Wbrew temu wstępuje do Dominikanów i uczy się w Neapolu



Ma związek z Uniwersytetem w Neapolu



Wyjeżdża do Paryża, tam uczy się w Kolegium Dominikaoskim; spotyka Alberta Wielkiego, który tam
wykładał.



Albert Wielki zabiera Tomasza na kilka lat do Kolonii



Tomasz wraca do Paryża prowadzi wykłady na Uniwersytecie



1252- rozpoczyna działalnośd pisarską



1259- wyjeżdża do Włoch i tam wykłada w studium przy stolicy apostolskiej aż 9 lat



Wraca do Paryża i intensywnie pracuje



1272- zakon wysyła go do Neapolu, aby tam rozwijał Szkołę Dominikaoską



Na początku 1274- papież wysyła go na sobór w Lyonie. Tomasz podjął się tej podróży mimo złego stanu
zdrowia. Po drodze zatrzymał się w zamku swej krewnej, gdzie bardzo zachorował.



Marzec 1274- umiera mając lat 49

 Od XV w. doktryna św. Tomasza jest oficjalnie przyjęta przez Kościół (jest największym filozofem)

 NEOTOMIZM- XX w-> nawiązanie do TOMIZMU św. Tomasza

 DZIEŁA



Summa teologiczna



Summa przeciw poganom (tzw. summa filozoficzna)



Byt i istota



Komentarze do ksiąg Piotra Lombarda

!!! Summa teologiczna !!!- bardzo obszerne dzieło; składa się z 3 części:

1) Bóg i stworzenie
2) Etyka
3) Chrystus

Każda z części dzieli się na kwestie (kwestia 75 „O człowieku”); krótki opis zagadnienia, pod koniec pytania, artykuł
(np.”Czy dusza jest ciałem?”, w ostatniej części odpowiedź na zarzuty

 NAWIĄZANIA I POPRZEDNICY



Arystoteles- przystosował jego filozofię do filozofii chrześcijaoskiej



Św. Augustyn , Św. Bernard, Św. Anzelm

Historia filozofii średniowiecznej

31 maja 2011

2

Notatki: Ewelina Stypuła

 STOSUNEK TEOLOGII DO FILOZOFII

(sacra doctrina,

scientia

divina)

^ Czy doktryna boska ma boskie korzenie?- Oczywiście tak
^ Czy było konieczne, aby Bóg czegokolwiek uczył ludzi, czy jest potrzebna sacra doctrina?- Tak, jest konieczne; była
potrzebna



Teologia i filozofia to dziedziny różne ze względu na genezę- teologia odwołuje się do wiary, a filozofia do
rozumu!



Ze względu na wnioski, do których dochodzą- filozofia i teologia nie muszą się różnid, bo zajmują się tym
samym, dochodzą do tych samych wniosków



Filozofia pozwala poznad świat Boga



Są prawdy, które przekraczały kompetencje rozumu (np. trójca święta)

 BYT I ZASADY BYTU



Według Tomasza bezpośrednio znane człowiekowi są rzeczy



Boga nie znamy bezpośrednio, a więc od Boga należy wychodzid



W rzeczach należy coś rozróżniad (np. drzewo zmieniające się w ciągu roku; drzewo to byt substancjalny a te
zmiany to przypadłości



10 kategorii Arystotelesa:
Substancja- byt w sobie – „ens ins se”; reszta to przypadłości, byt w czymś– „ens ins alio”



Autentycznym bytem jest substancja, a więc konkretna jednostkowa rzecz



Byt- substancje są złożone z istoty (essentia) i istnienia (existentia)

 „BYT I ISTOTA”



Odwołuje się do Arabskich filozofów



Dzięki swej istocie byt jest tym czym jest



Istota- to, co jest właściwe dla danej rzeczy



W bytach, w rzeczach stworzonych, istnienie ma się do istoty tak jak akt do możności



Do istoty żadnego bytu skooczonego nie należy jego istnienie



Istnienie jest czymś dodanym

!!! Istnieje jeden szczególny rodzaj bytu- BÓG-> w jego istocie zawiera się istnienie, czyli Bóg musi istnied; jest
bytem koniecznym. ( quod est? Czym jest? , quo est?- Czy jest?)



Od Arystotelesa przyjmuje podział materii i formy:
forma- to, co w nas wszystkich wspólne

materia- wszystko to, co poza formą
np. aniołowie zawierają tylko formę, nie różnią się między sobą

 PROBLEM UNIWERSALIÓW



Przyjmuje rozwiązanie Arystotelesa, że istnieją jednostkowe rzeczy, tworzą one gatunki, klasy; mają wspólne
wartości



Powszechniki, uniwersalia istnieją w rzeczach „in rebus”, ale uniwersalia istnieją także w naszym umyśle



Uniwersalia istnieją przed rzeczami w umyśle Boga, jako wzory, według których Bóg stwarzał świat

 BÓG

Nie możemy go tak naprawdę poznad, możemy tylko poznad, czym nie jest Bóg (droga negatywna).
Pozytywne orzekanie o Bogu: np. że jest mądry, dobry.

Historia filozofii średniowiecznej

31 maja 2011

3

Notatki: Ewelina Stypuła

 DOWODY NA ISTNIENIE BOGA

Boga nie znamy bezpośrednio, prawda o Bogu nie jest wrodzona

1. Dowód z ruchu-> świat jest w ruchu, wszystko, co się porusza jest poruszane przez coś innego; pierwszą

przyczyną ruchu jest Bóg

2. Dowód z przyczynowości sprawczej-> wszystko, co istnieje jest skutkiem czegoś innego, ma swoją przyczynę
3. Dowód z przypadkowości -> wszystko, co istnieje jest przygodne, przypadkowe; nic nie jest konieczne, musi

istnied jakaś przyczyna- takim koniecznym bytem jest Bóg

4. Dowód ze stopni doskonałości-> musi istnied byt doskonały
5. Dowód celowości-> świat jest celowo stworzony

 STWORZENIE



Świat jest stworzony z niczego –„ex nihilo”



Akt stworzenia pociąga za sobą dobro, jest czymś dobrym



Pojawia się pytanie czy istnieje dobro i dlaczego istnieje



Św. Tomasz uważa, że zło nie jest stworzone, że zło jest brakiem dobra (zło jest brakiem, ale jest realne)

 PSYCHOLOGIA



Człowiek jest całością złożoną z duszy i ciała, ciało i dusza to złożenie materii i formy



Dusza jest formą istoty organicznej, ciało należy do natury człowieka



Dusza człowieka jest rozumna- rozumnośd jest właściwą cechą człowieka



Za Arystotelesem wymienia 3 rodzaje duszy: wegetatywna, zmysłowa, rozumna

 PROBLEM POZNANIA



Był empirystą genetycznym- sądził, że człowiek nie posiada wiedzy wrodzonej; wiedza jest nabyta



Poznanie ma charakter receptywny



Przedmiot wywołuje swój obraz w duszy, umysł wprowadza uogólnienie, tworzy pojęcia

 ETYKA, FILOZOFIA MORALNA



Tomasz przyjął punkt widzenia Arystotelesa, który mówił, że najważniejsze dla człowieka jest szczęście;
potem Tomasz stwierdził, że Arystoteles mówił o niedoskonałym szczęściu(doczesnym)



Najwyższym szczęściem jest obcowanie z Bogiem

 UMIAR =>w postępowaniu należy uważad na nadmiar i skrajności, trzeba starad się zachowad złoty środek!
 CNOTY MORALNE => nasze sprawności, dzięki którym żyjemy w sposób moralny, prawy

 POLITYKA I PAŃSTWO



Paostwo jest instytucją naturalną; człowiek jest istotą społeczną powołaną do życia w społeczeostwie



Konieczny jest podział pracy



Władza jest czymś naturalnym; autorytet władcy pochodzi od Boga



Cele nadprzyrodzone wypełnia kościół

4 rodzaje prawa:

1. Wieczne- pochodzi od Boga
2. Pozytywne prawo Boże- te, które nam Bóg objawił, np. 10 przykazao
3. Pozytywne prawo ludzkie- np. sejmy, król
4. Naturalne- wynika z natury człowieka, wspólne wszystkim ludziom, niezmienne