Przedsiębiorstwo na rynku UE

Historia, definicja integracji

Unia Europejska – Ugrupowanie integracyjne. Jest częścią otoczenia organizacji, wpływa na
nie. Unia Europejska to przepisy dotyczące konkurencji i regulacji rynku. To też większy
rynek, ale i większa konkurencja.
Ugrupowania integracyjne – występują w całej gospodarce świata, na wszystkich
kontynentach. Od takich procesów oczekuje się korzyści.
Euro – wspólna waluta UE. Ma przynieść zyski i wyeliminować ryzyko kursowe.
Euromarketing – Strategia marketingowa wg Kotlera

 Europrodukt
 Eurocena
 Europromocja
 Eurodystrybucja

Integracja – Proces tworzenia całości z części, włączanie elementu do całości
Przyczyny integracji Europy zachodniej po II wojnie światowej:

 Schyłek znaczenia gospodarki europejskiej w gospodarce światowej
 Rozpad systemu kolonialnego
 Powstanie bloku krajów wschodnich
 Wspólne działanie miało też na celu kontrolę Niemiec
 Niemcy chciały rehabilitacji
 Integracja ułatwi zadowolenie społeczne (w łonie wspólnego rynku)

Gospodarka Europy po wojnie:

 Rynek niedoboru
 Zniszczone systemy
 W trakcie wojny gospodarka USA rosła, a europejska słabła. Podjęto próby

wyrównania szans.

EWG –Europejska Wspólnota Gospodarcza (1957r.) sześciu państw: Benelux, Francja,
Niemcy i Włochy. W 1973 r. dołączyły: Wielka Brytania, Dania, Irlandia. Przed dołączeniem,
były stowarzyszone, również wraz z byłymi koloniami. Cele EWG:

 Harmonijny rozwój krajów członkowskich
 Uelastycznienie rynku pracy
 Ochrona środowiska

Teza USA (żelazna kurtyna) – Tylko silna gospodarczo Europa będzie w stanie zrównać się
z blokiem wschodnim.
Plan Marshalla – Wynik powyższej tezy. Program współpracy realizowany przez kraje
Europejskie. Był warunkiem wsparcia finansowego USA.
OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (1960r.)

Integracja a globalizacja

Globalizacja

Integracja (regionalizacja)

Główne
podmioty

Głównym nosicielem są korporacje
transnarodowe

Nosicielami są państwa, ich agendy czy
instytucje. Opiera się na władzy, ma
funkcje władcze.

Cele

Korporacje działając na wielu
rynkach dążą do ich
maksymalnego ujednolicenia.
Zbliżenie warunków dokonuje się

Większa efektywność gospodarcza,
zmniejszenie kosztów transakcyjnych,
minimalizacja barier wzrostu,
powiększenie rynku, racjonalny podział

1

głównie pod wpływem rynku

pracy, większy obszar działań.

Zasady

Działanie korporacji zgodne z
własnymi celami –
maksymalizacja zysku.
Gospodarowanie wedle zasad
mikroekonomii

Makroekonomia, tworzenie warunków
zewnętrznych, stabilizacja
makroekonomiczna. Nowe impulsy
rozwoju infrastruktury.

Integracja może przebiegać w różnych płaszczyznach, stąd wyróżnia się:
 Integrację regionalną
 Integrację gospodarczą
 Integrację społeczną
 Integrację polityczną
Integracja regionalna - procesy integracji i odpowiadające im struktury ograniczone są do
określonego regionu lub subregionu, który wyodrębnia się z całości gospodarki światowej.
Integracja gospodarcza - polega na tworzeniu więzi ekonomicznych scalających
gospodarkę. Związana jest z rozpadem tradycyjnych więzi przemysłowych i tworzeniem na to
miejsce organizacji wielonarodowych. Ma na celu zapewnienie swobody przepływu towarów,
usług, osób i kapitału. Proces scalania rynków narodowych we wspólny rynek natrafia często
na wiele problemów wynikających ze sprzeczności interesów gospodarczych poszczególnych
krajów.
Integracja społeczna - polega na zespoleniu i zharmonizowaniu członków zbiorowości
społecznej rozumianym jako intensywność i częstotliwość kontaktów między członkami
danej zbiorowości oraz jako akceptacja w tej zbiorowości wspólnych systemów wartości,
norm, ocen, itp.
Integracja polityczna - jest to forma integracji odnosząca się do instytucji i działań
politycznych. Związana jest z utworzeniem wspólnych organów koordynujących i
prowadzących wspólną politykę w imieniu podmiotów wchodzących w skład struktury
integracyjnej. Wiąże się z przekazaniem suwerenności państwowej, narodowej na rzecz
organów ponadnarodowych. Z tego też powodu budzi większe kontrowersje a niżeli
integracja gospodarcza.
Metody integracji - wyróżnia się m.in. metodę funkcjonalną i metodę instytucjonalną.
Metoda funkcjonalna - podstawowe zadania instytucji integracyjnych polegają na
działaniach w celu ograniczenia barier handlowych oraz innych utrudnień związanych ze
swobodą przepływu towarów, usług i czynników produkcji. Procesy integracyjne nie
prowadzą w tym wypadku do oddzielenia się gospodarek integrujących się krajów od reszty
świata.
Metoda instytucjonalna - związana jest z zawieraniem porozumień międzynarodowych,
które mają na celu połączenie określonych organizmów gospodarczych.
Procesy integracji obejmują postęp integracji „w głąb”, mogą też dotyczyć integracji
„wszerz”.

Integracja „w głąb” - polega na przechodzeniu do coraz wyższych etapów integracji. Jest to
równoznaczne z osiąganiem coraz większego stopnia zespolenia gospodarek integrujących się
krajów. Postęp integracji „w głąb” może się dokonywać w drodze integracji negatywnej i
integracji pozytywnej.
Integracja „wszerz” - polega na zwiększaniu zasięgu geograficznego ugrupowania, co jest
równoznaczne z przyjmowaniem nowych krajów członkowskich.
Integracja negatywna - likwidacja barier we współpracy między krajami członkowskimi
(np. barier celnych i pozacelnych) i związana jest z polityką deregulacji i liberalizacji.
Integracja pozytywna - tworzenie równych warunków dla funkcjonowania gospodarek

2

integrujących się krajów i polega na harmonizacji i koordynacji wybranych elementów
polityki gospodarczej (np.harmonizacja podatków, koordynacja polityki monetarnej).

Etapy procesu integracji europejskiej

1. Strefa wolnego handlu (lata 50-

te)

 Brak ceł wewnętrznych

2. Unia celna (od lipca 1968r.)

 Brak ceł wewnętrznych
 Wspólna taryfa celna

3. Wspólny rynek (od stycznia

1993r.)

 Brak ceł wewnętrznych
 Wspólna taryfa celna
 Swobodny przepływ towarów, kapitału,

usług i osób.

4. Unia gospodarcza i walutowa (od

1999r.)

 Brak ceł wewnętrznych
 Wspólna taryfa celna
 Swobodny przepływ towarów, kapitału,

usług i osób.

 Wspólna waluta

Bariery ograniczające handel

Ograniczenia niewalutowe w wymianie handlowej. Bariery:

 Taryfowe, celne (malejąca rola ze względu na liberalizację wymiany światowej)
 Nietaryfowe:

 Parataryfowe
 Pozataryfowe

Bariery parataryfowe - Nie są cłami, ale wywołują skutki ekonomiczne analogiczne do
skutków ceł. Podnoszą ceny towarów importowanych, więc ograniczają konkurencyjność
cenową. Zaliczamy do nich:

 Opłaty wyrównawcze
 Depozyty importowe

Opłaty wyrównawcze – Liczone są jako różnica pomiędzy ceną przyjętą dla danego rynku, a
niższą ceną zakupu towaru na rynkach krajów trzecich. Doliczane w chwili przekroczenia
granicy celnej. Jeśli cło nie wyrównuje ceny, opłata jest liczona jako:

 Opłata = cena rynku wewnętrznego – (cena w imporcie + cło)

Bariery pozataryfowe – Nie wpływają bezpośrednio na poziom cen (funkcjonują poza
mechanizmem cenowym):

 Normy techniczne
 Normy sanitarne
 Normy ochrony środowiska
 Bariery administracyjne

Przyspieszenie integracji w głąb (lata 90 XX wieku) – odpowiedź UE na spadającą
konkurencyjność gospodarki europejskiej w gospodarce światowej. Istotne dla tego procesu
dokumenty:

 Biała Księga – dokument (1985r.) identyfikujący problemy gospodarki europejskiej.
 JAE – Jednolity Akt Europejski (1987r.), harmonogram działań związanych z

problemami.

 Maastricht + JAE = określenie ram prawnych realizacji jednolitego rynku

europejskiego.

3

Badania poprzedzające wykazały, że w latach 80 rynek był podzielony szeregiem barier
utrudniających swobodną wymianę towaru:

 Zróżnicowane normy i przepisy techniczne
 Bariery administracyjne
 Formalności na granicach
 Przepisy transportowe
 Przepisy rynku kapitałowego
 Ograniczony dostęp do zamówień publicznych pomiędzy państwami członkowskimi

Część regulacji przyjętych w politykach sektorowych Unii Europejskiej spełnia warunek
nadrzędności prawa unijnego nad prawem krajowym. Niektóre sektory (np. regionalny,
kulturalny) działają w oparciu o zasadę subsydialności.
Zasada subsydialności – problemy powinny być rozwiązywane na możliwie najniższym
szczeblu (poziomie). UE pomaga, gdy nie da się niżej (np. dofinansowując regiony). Zadania
określane są wciąż przez niskie szczeble.

Harmonizacja podatków UE

Harmonizacja podatków w UE:

 Dotyczy głównie podatków pośrednich, ale bezpośrednie także podlegają temu

procesowi.

 Kieruje się ogólna zasada działania wspólnego rynku.
 Cele

o Stworzenie warunków uczciwej konkurencji.
o Minimalizacja niezbędnych kosztów dostosowawczych do wspólnych zasad

podatkowych.

o Osiągnięcie takiego stopnia podobieństwa regulacji, aby różnice nie powodowały

zakłóceń w funkcjonowaniu wspólnego rynku.

 Nie jest równoznaczna z ujednoliceniem podatków
 Zakres niezbędny do swobodnego przemieszczania się towarów i usług w obszarze

wspólnego rynku.

 Zgodnie z z art 99. Traktatu Rzymskiego (EWG) harmonizacji podlegają:

o Podatek obrotowy
o Podatki akcyzowe
o Inne podatki pośrednie.

Harmonizacja podatków bezpośrednich – zakres: odmienne uregulowania nie mogą
ograniczać swobody kapitału między krajami członkowskimi.
Harmonizacja podatków pośrednich dotyczy:

 VAT, akcyza. Czynności faktyczne, lub prawne (sprzedaż, zamiana, najem, import i

eksport)

 Przemieszczanie towarów i usług w procesie (produkcji i wymiany).
 Jest ściśle związana z realizacją podstawowego celu Unii, tj. wspólnego rynku.

Podatek od towaru i usług (VAT):

 Kaskadowy, na każdym etapie
 Wartość dodana
 Podatek obrotowy (liczony w fazach obrotu)

Producent

->

…

->

Konsument

+ VAT

+ VAT

Harmonizacja (regulacja) VAT:

 1 i 2 dyrektywa z 1967r.

4

 6 dyrektywa z 1977r. w sprawie harmonizacji przepisów prawnych państw

członkowskich w zakresie podatku obrotowego. Wspólny system podatku od wartości
dodanej i jednolita podstawa opodatkowania.

 Dyrektywa z 1992 r. w sprawie uzupełnienia wspólnego systemu podatku od wartości

dodanej, zmiany 6 dyrektywy i zbliżenia stawek podatkowych.

Regulacje dotyczyły stawek VAT, podmiotów opodatkowania, czynności podlegających
opodatkowaniu, powstania obowiązku podatkowego, postawy opodatkowania oraz zwolnień
podatkowych. W harmonizowanych krajach Unii, VAT opiera się następujących
stawkach:

 0% - Eksport towarów i usług (zerowa)
 Zredukowana (min 5%) – towary i usługi służące realizacji celów polityki socjalnej i

kulturalnej. Jest lista konkretnych towarów i usług objętych tą stawką.

 Standardowa (15% - 25%)

Przystosowanie systemu płatności i pobierania podatku VAT do zasad jednolitego rynku
wymaga, by podatek ten był nakładany, pobierany w kraju pochodzenia dobra, a nie w kraju
konsumpcji. Aktualnie jest naliczany w kraju konsumpcji.
Zalety opodatkowania w kraju, które są miejscami produkcji:

 Łatwiejsza administracja systemu.
 Mniej podatny na oszustwa.

Podatek akcyzowy:

 Forma podatku pośredniego
 Obciąża artykuły konsumpcyjne
 Może dotyczyć artykułów masowego spożycia, luksusowych i tych uznanych za

szkodliwe

 Wspólny system opodatkowania akcyzą zaczął funkcjonować wraz z wprowadzeniem

jednolitego rynku (1993r. – wprowadzenie Maastricht)

Sharmonizowany system podatku akcyzowego dotyczy:

 Wyrobów alkoholowych
 Tytoniowych
 Olei mineralnych (ropopochodnych)

Stawki podatku akcyzowego - wyrażane kwotowo w odniesieniu do jednostki produktu.
Czasami są liczone procentowo od wartości. Przyjęto, ze opodatkowaniu podlega produkcja,
import spoza wspólnoty. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie przekazania tych
produktów do finalnej konsumpcji. W praktyce oznacza to przekazanie do odpowiedniego
ogniwa obrotu handlowego. Podatek akcyzowy jest faktycznie pobierany przez władze kraju,
w którym zachodzi konsumpcja.

Harmonizacja podatków bezpośrednich

 Potrzeba stworzenia zbliżonych, pod względem podatkowym, warunków

funkcjonowania

 Dotychczasowe regulacje dotyczą głównie przedsiębiorstw działających jednocześnie w

kilku krajach członkowskich

 Brak regulacji podatków dochodowych od osób fizycznych wynika z przeszkód o

charakterze fiskalnym i socjalnym.

Podatki przedsiębiorstw

Dyrektywa (lipiec 1990r.) w sprawie
wspólnego systemu opodatkowania
spółek macierzystych różnych krajów
członkowskich

Dotyczy uregulowania pod względem podatkowym
w sytuacji w której spółka matka posiadająca
siedzibę na terenie jednego kraju otrzymuje
dywidendę od spółki córki mającej siedzibę na

5

terenie innego państwa. Przyjęte regulacje
zobowiązują państwo siedziby spółki matki do
zwolnienia od podatku dywidendy uzyskiwanej od
spółki córki albo do jej opodatkowania z prawem
odliczenia od podatku.

Dyrektywa (lipiec 1990r.) w sprawie
wspólnego systemu podatkowego dla
fuzji podziałów wniesienia w postaci
udziału części przedsiębiorstwa.
Zmiany udziałów dotyczących różnych
państw członkowskich

Nakazuje opodatkowanie zysku powstającego w
wypadku fuzji podziałów wniesienia, lub zmiany
udziałów, nie w momencie nastąpienie odnośnych
zdarzeń prawnych, lecz w chwili faktycznej
realizacji zysku zrealizowanego w wyniku tych
działań w spółce przejmującej.

Umowa w sprawie unikania
podwójnego opodatkowania w
przypadku wyrównania zysku między
przedsiębiorstwami powiązanymi.

Reguluje problem wyrównania zysku między
przedsiębiorstwami powiązanymi mającymi
siedzibę w różnych krajach członkowskich.

Euro, Europejski Bank Centralny, historia integracji walutowej

Pierwsze dziesięciolecia po drugiej wojnie światowej (EWG):

 Reguły przyjęte przez MFW (Międzynarodowy Fundusz Walutowy) w 1944r. w

Breton Woods

 Głównym środkiem rezerwowym płatniczym było złoto
 Złoto było przez bank centralny USA na każdą walutę po stałej cenie 35$ za jedną

uncję.

 Parytety wymienialnych walut narodowych zostały określone w złocie, lub w Dolarach

Amerykańskich wymienialnych na złoto.

 Kursy wymienialnych walut narodowych mogły wahać się wokół ustalonego kursu

parytetowego w wąskim paśmie odchyleń kursowych +/- 1%. Banki centralne miały
obowiązek podejmowania działań interwencyjnych na rynkach walutowych w wypadku
zagrożenia wystąpienia głębszych wahań.

+/-1%

+ Agregacja (rewaluacja)
-

Deprecjacja (dewaluacja)

 Zmiana poziomu kursu danej waluty przekraczająca 10% mogła dokonać się tylko za

zgodą władz Funduszu Walutowego.

 Przestrzeganie zasad było równoznaczne z funkcjonowaniem systemu stałych kursów

walutowych.

Skutki zmiany kursu walutowego:

 Pojawienie się elementu niepewności wynikającej z ryzyka kursowego
 Zmiany konkurencyjności cenowej towarów w eksporcie i imporcie

Skutki ryzyka kursowego:

 Zniechęca przedsiębiorstwa do umów długoterminowej współpracy.
 Nieznajomości finalnych kwot należności i zobowiązań.
 Zawierane są umowy zabezpieczające przed ryzykiem kursowym, co podnosi koszt

transkacji.

Skutki dewaluacji walut:

 Towary danego kraju na rynkach zagranicznych (eksport) po przeliczeniu na walutę

obcą tanieją.

 Towary importowane na jego rynku wewnętrznym drożeją, stają się mniej

konkurencyjne wobec towarów oferowanych przez producentów krajowych.

6

 Wpływa na wielkość eksportu i importu. Dewaluacja waluty sprzyja napędzaniu

eksportu i ograniczeniu importu.

 Zależnie od warunku Lernera-Marshalla: a2 + aK > 1; a2 – elastyczność cenowa popytu

zagranicznego na walutę kraju, który zdewaluował, aK – elastyczność cenowa popytu
krajowego na towary importowane.

ESW – Europejski System Walutowy:

 Był próbą ograniczenia skutków zmian kursów walutowych
 Wprowadzono w 1979r.
 ECU – Europejska jednostka pieniężna, to pieniądz obrachunkowy. Nie był

samodzielną walutą, lecz koszykiem walutowym. Kurs ECU był ustalany jako średnia
ważona kursów walutowych krajów członkowskich UE. Jako współczynniki przyjęto
udział poszczególnych krajów w handlu wewnątrz Unii i PKB tych krajów. Kurs ECU
=> początkowy kurs EURO.

 Mechanizm kursowy ESW opierał się na dwóch kategoriach kursów:

o Kursy centralne walut narodowych wobec ECU
o Kursy bilateralne pomiędzy bankami narodowymi.

Kryteria konwergencji nominalnej (Maastricht, 1993r.)

Stabilność cenowa Inflacja nie wyższa niż 1,5% od trzech najlepszych krajów w roku

badań.

Deficyt budżetowy Udział planowanego lub aktualnego deficytu rządowego w PKB

mierzonym w cenach rynkowych nie przekracza 3%

Dług publiczny Udział zadłużenia w PKB nie przekracza 60% w roku

poprzedzającym badania

Stopy procentowe Długookresowa stopa procentowa nie powinna być wyższa o więcej

niż 2% od stopy procentowej w trzech krajach o najniższym poziomie
inflacji.

Udział w

mechanizmie

kursowym ESW

Niedowaluowanie waluty narodowej przez ostatnie dwa lata i
respektowanie przedziału wahań kursów walut przewidzianego w
ramach mechanizmu kursowego w ciągu ostatnich dwóch lat przed
badaniem.

Kryteria konwergencji realnej:

 Wymaga rozważenia na ile gospodarka jest przygotowana do rezygnacji z

autonomicznej polityki pieniężnej.

 Poziom rozwoju określany przez PKB na mieszkańca
 Zbieżność cykli koniunkturalnych
 Podobieństwo struktur gospodarczych

:

EBC (Europejski Bank Centralny)

Zarząd
EBC

Skład

Prezes, Wiceprezes, czterech członków

Kompetencje

 Prowadzenie polityki pieniężnej na podstawie

wytycznych Rady Zarządczej

 Przekazywanie instrukcji bankom centralnym
 W uzasadnionych przypadkach Zarząd może

nadać kompetencje do wydawania aktów
prawnych w zakresie kompetencji, jakie sama
posiada.

Rada
zarządcza

Skład

Zarząd oraz prezesi banków centralnych krajów UE

Prawo uczestniczenia bez Przewodniczący Rady UE, członkowie komisji

7

prawa głosu
Tryb posiedzeń

Co najmniej 10 razy w roku.

Kompetencje

 Opracowanie wytycznych i wydawanie decyzji w sprawie

zadań leżących w dyspozycji ESBC (Europejski System
Banków Centralnych).

 Ustalanie priorytetów polityki pieniężnej oraz wydawanie

decyzji w sprawie realizacji celów pośrednich.

 Wydawanie wytycznych w sprawie realizacji celów

polityki pieniężnej

 Funkcje doradcze i konsultacyjne.

Podejmowanie
decyzji przez
Radę

Tryb
normalny

Większość głosów, przy równej decyduje głos
prezesa

Tryb
głosów
ważonych

Podjęcie decyzji może nastąpić, gdy głosów
„za” jest minimum 2/3 w subskrybowanym
kapitale EBC i obejmuje minimum połowę
udziałowców. Stosowany przy:
Zmiana wielkości kapitału EBC, udziały w tym
kapitale poszczególnych państw.

 Podział rezerw walutowych między EBC

i banki centralne krajów członkowskich

 Przeznaczenie dochodów, których

źródłem są depozyty i operacje związane
z rezerwami walutowymi.

 Podział zysków i strat.

Rada
ogólna
EBC

Skład

Zarząd i prezesi wszystkich banków centralnych UE

Kompetencje

Głównie o charakterze administracyjnym
Obsługuje kraje, które nie są członkami Eurosystemu do
transferów pewnych kwot zasilających kapitał założycielski
EBC.

Szanse i korzyści strefy Euro:

 Wyeliminowanie ryzyka kursowego i niepewności kształtowania się kursów

walutowych

 Ułatwienia racjonalnych decyzji długoterminowych i ekonomicznych.
 Bardziej efektywna alokacja zasobów
 Obniżka kosztów transakcyjnych, wynika z eliminacji kosztów wymiany walut oraz

kosztów transakcji ubezpieczających przed ryzykiem kursowym

 Integracja, większa efektywność rynków finansowych
 Euro staje się walutą kontraktów i własności
 Euro walutą kredytów i emitowanych instrumentów dłużnych.
 Zwiększona przejrzystość cen, co oznacza łatwiej wybór zagranicznych dostawców i

odbiorców.

 Zmniejszenie kosztów rachunków walutowych
 Szersza oraz korzystniejsza cenowo oferta usług bankowych

Realizacja programu rynku wewnętrznego, skutki dla

przedsiębiorstw.

Kluczowe Elementy programu jednolitego rynku:

 Swoboda przepływu towarów, usług, osób i kapitału
 Swoboda przedsiębiorczości i dostępu do rynku zamówień publicznych.

8

Podstawa realizacji - likwidacja barier nietaryfowych tj. fizycznych, technicznych i
fiskalnych.
Negatywne skutki ekonomiczne barier nietaryfowych:

 Wzrost kosztów
 Formalności celne
 Odmienne regulacje techniczne
 Kontrole graniczne
 Zniekształcenie konkurencji przez subsydia, ulgi podatkowe i inne formy wsparcia

krajowych producentów.

 Ograniczenie w dostępie do rynku w wyniku zakazu i ograniczenia działalności firm

zagranicznych i preferencji krajowych w zamówieniach publicznych.

 Podział rynku europejskiego, szacowany koszt 200 mld ECU

Koszt barier = skala zamierzonych korzyści programu rynku wewnętrznego.
Ujednolicenie barier nietaryfowych - impuls do pojawienia się efektów mikro i
makroekonomicznych: statycznych i dynamicznych. Efekty w krótkim i średnim okresie mają
charakter alokacyjny i dostosowawczy. Wynikają ze zmian relacji cenowych związanych z
zniesieniem barier nietaryfowych. Występują:

 Efekt kreacji handlu
 Efekt przesunięcia handlu
 Efekt produkcyjny i konsumpcyjny.
 Wyrównanie cen na obszarze Unii.

Efekt kreacji handlu – korzyść integracji, polega na tworzeniu nowych strumieni handlu
dzięki bardziej efektywnej specjalizacji na integrującym się obszarze. Produkcja krajowa
przechodzi w produkcję z efektywnego kraju. Warunki wystąpienia:

 Wysoki poziom ceł Unii
 Konkurencyjne struktury specjalizacji produkcji i handlu
 Duże rozmiary i duża liczba integrowanych krajów
 Bliskość geograficzna i kulturowa
 Wysoka elastyczność podaży krajów tworzących Unię.

Efekt przesunięcia handlu – koszt integracji:

 Zastępowanie tańszego importu z bardziej efektywnych krajów spoza Unii dostawami z

wewnątrz Unii.

 Przesuwanie handlu światowego od mniej efektywnych krajów członkowskich w

wyniku zniesienia ceł i innych ograniczeń.

Jednolite ceny na integrowanym obszarze są wyższe od cen światowych. Zatem wynikiem
realizacji programu rynku wewnętrznego w zakresie handlu jest także efekt cenowy
odnoszący się do zmian poziomu i realizacji cen.
Efekt produkcyjny i Efekt konsumpcyjny – Są skutkami efektu kreacji handlu. Prowadzą
do zmian wielkości produkcji i wymiany handlowej w obszarze wspólnego rynku, występuje
poprawa efektywności. Wynika z:

 Poprawa alokacji zasobów dzięki pełniejszemu wykorzystaniu przewag

komparatywnych i specjalizacji. Dochodzi do przemieszczenia zasobów w obszarze
wewnętrznego rynku w przekroju przedsiębiorstw, gałęzi i regionów.

 Presja konkurencji i racjonalizacja produkcji. Powiązana jest z pełniejszym

wykorzystaniem zasobów i korzyściami skali produkcji. To klasyczny dynamiczny
efekt prowadzący do zmian w PKB.

Konsekwencje wzrostu PKB:

 Przyspieszenie wzrostu gospodarczego i poziomu rozwoju gospodarki
 Efekt akumulacji - kumulacja czynników produkcji

9

 Efekt lokalizacji - Przemieszczanie działalności produkcyjnej między uczestnikami.

Szczególną rolę odgrywają bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ).

Dynamiczne efekty integracji (korzyści):

 Efekt wznowionej konkurencji, spadek kosztów i cen.
 Korzyści wzrostu rozmiarów rynku
 Poprawa efektywności alokacyjnej związana z restrukturyzacja, modernizacją i

wzrostem produkcyjności.

 Poprawa efektywności akumulacyjnej, przyspieszenie wzrostu gospodarczego
 Postęp technologiczny i innowacyjny.
 Wysoka dynamika handlu wewnątrzgałęziowego.

Obszary programu realizacji jednolitego rynku:

 Liberalizacja – usuwanie barier handlowych i rynkowych
 Otwieranie na konkurencję nowych rynków i cech produktów
 Zbliżanie przepisów prawnych – wykonawczych i administracyjnych mających wpływ

na ustanowienie i funkcjonowanie wspólnego rynku

 Realizacja polityk wspólnotowych i krajowych wspierających tworzenie jednolitego

rynku oraz usprawniających jego działanie

Pomoce i fundusze unijne

Przedakcesyjne

 Phare (ustrój)
 ISPA (ekologia)
 SAPARD (rolnictwo)

Fundusze strukturalne 2000-2006 (wspomagające,
kohezji)

 EFRR
 EFS
 FEOGA
 FIOR (FIUR)

Fundusze strukturalne 2007-2013

 EFRR
 EFS

Źródła prawa Unii Europejskiej

Prawo pierwotne UE – Traktaty stanowiące

UE i WE (Wspólnota Europejska)

Prawo stanowione w UE (prawo

wtórne) – prawo wewnętrzne UE I

WE, organizacyjne

Prawo pierwotne WE
 Postanowienia TWE

(Traktat
ustanawiający
Wspólnotę
Europejską)

 Postanowienia

EURATOM
(Europejska
Wspólnota Energii
Atomowej

)

 Postanowienia

traktatów akcesyjnych
i rewizyjnych

Prawo pierwotne II i
III filara
 Postanowienia

(TUE Traktat o
Unii Europejskiej)

 Postanowienia

traktatów
akcesyjnych i
rewizyjnych

I filar:
 Wspólnotowe prawo wtórne
 Acquis Communautaire
Główne akty prawne:
 Rozporządzenia – mają zasięg ogólny,

wiążą w całości i są bezpośrednio
stosowane we wszystkich państwach
członkowskich

 Dyrektywy – wiążą państwa

członkowskie w zakresie celu
pozostawiając swobodę wyboru form i
środków jego realizacji, wymagają
transpozycji do prawa
międzynarodowego

 Decyzje – wiążą w całości adresatów

10

Obszar wspólnotowy – wspólnotowa metoda stanowienia prawa pozaeuropejskiego
trybunału sprawiedliwości, możliwy skutek bezpośredni i pierwszeństwa wobec prawa
krajowego.

Założenia podejścia do technicznej harmonizacji i normalizacji

W zakresie harmonizacji standardów technicznych przełomowe znaczenie miało
przyjęcie nowego podejścia:

 Zasada ustalania na poziome UE w formie dyrektyw.
 Przenoszenie do ustawodawstwa narodowego tylko podstawowych wymagań

bezpieczeństwa, zdrowia, środowiska, ochrony konsumenta.

 Podstawy ustalania norm europejskich przez europejskie organizacje normalizacyjne.

Oznacza to, że w ramach nowego podejścia harmonizacją obowiązkową w formie prawa
europejskiego objęte są tylko wymagania podstawowe, natomiast szczegółowe są ustalane
przez organizacje normalizacyjne.

Założenia nowego podejścia do technicznej normalizacji i standaryzacji:

 Ustawodawstwo europejskie ograniczone do podstawowych wymagań; ochrony

zdrowia, bezpieczeństwa, środowiska

 Na podstawie wymagań opracowywane są techniczne specyfikacje produktów
 Informacje przekazywane są europejskim organizacjom normalizacyjnym, które tworzą

normy europejskie na ich podstawie.

Normy europejskie:

 Dobrowolne. Producenci mogą oferować na rynku produkty innych norm, pod

warunkiem, że przejdą procedurę zgodności określoną dyrektywami.

11

 Produkty wytworzone zgodnie z normami europejskimi są zgodnie z podstawowymi

wymaganiami technicznymi.

 Produkty, które spełniają podstawowe normy mogą otrzymać znak „CE” (Conformite

Europeene -> Zgodność europejska)

CE - (Conformite Europeene -> Zgodność europejska) znak ułatwia kontrolę produktów i
daje gwarancję, że produkt może być wprowadzony na cały obszar jednolitego rynku. Kraje
nie mogą ograniczać jego dostępu na własny rynek.

Polityka konkurencji UE wobec przedsiębiorstw.

Polityka konkurencji wobec przedsiębiorstw określana jest jako „Antytrustowa”.
Dotyczy głównie trzech obszarów zachowań firm:

 Zawieranie porozumień
 Nadużywanie dominującej pozycji
 Fuzja przedsiębiorstw.

Zasady europejskiej polityki konkurencji

Powszechność

Kontrolą objętą są wszystkie podmioty działające na
jednolitym rynku, bez względu na formę własności, sektor
gospodarczy i pochodzenie. Wyjątkiem jest rolnictwo.

Proporcjonalność

Wymaga, aby ograniczenia wolności zachowań na rynku
wewnętrznym nie przekraczały tego, co jest niezbędne dla
utrzymania efektywnej konkurencji.

Przejrzystość

Przepisy, procedury i reguły są znane podmiotom
gospodarczym i nie nakładają na nie nadmiernych ciężarów
biurokratycznych.

Rzetelność

Wymaga, aby decyzje były podejmowane ze znajomością
danego rynku na bazie rzetelnej analizy ekonomicznej

Autonomia narodowa

Występuję w zakresie definiowania usług powszechnych w
sektorze usług sieciowych takich jak: telekomunikacja,
energetyka, poczta, kanalizacja, itp.

Sprawiedliwość, słuszność
i uczciwość rynkowa.

Wymaga zachowania w polityce konkurencji równości szans,
zabezpieczenia interesów konsumenta i zachęcenia do poprawy
efektywności.

Struktura europejskiej polityki konkurencji

Zakaz porozumień ograniczających
konkurencję

 Porozumienia horyzontalne (kartele, umowy

cenowe)

 Porozumienia wertykalne, blokowe i

indywidualne

 Wyłączenia porozumienia „Europejska Sieć

Konkurencji

Art. 81 TWE, rozporządzenie rady nr
1/2003

Zakaz nadużywania dominującej pozycji

 Dominacja indywidualna

Art. 82 TWE
Zakaz koncentracji tworzących lub
wzmacniających pozycję dominującą

 Dominacja indywidualna i kolektywna
 Fuzje poziome, pionowe i konglomeracyjne.

Rozporządzenie rady nr 4064/1989 z
późniejszymi zmianami
Liberalizacja sektorów
monopolistycznych, konkurencja w
sektorze przedsiębiorstw publicznych i

 Sektory telekomunikacji, energetyki.
 Gazownictwo, transport, poczta.
 Dominacja indywidualna i kolektywna

12

posiadającego prawa specjalne lub
wyłączne

 Porozumienia kartelowe.

Art. 86 TWE
Zakaz pomocy państwowej

Generalny zakaz pomocy naruszającej
wymianę pomiędzy państwami członkowskimi,
zakłócającej lub grożącej zakłóceniem. Pomoc
uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym:
 Socjalna dla indywidualnych konsumentów

w celu naprawienia szkód przez klęski
żywiołowe i nadzwyczajne wydarzenia.

 Pomoc dopuszczalna jako zgodna z zasdami

wspólnego rynku na mocy artykułu 87.3

Art. 87 i 88

Artykuł 81 określa katalog działań będących skutkiem niekonkurencyjnych porozumień
przedsiębiorstw, tj. uzgodnionych praktyk, wspólnych decyzji i zrzeszeń zakłamujących
konkurencję lub tworzących groźbę zakłócenia. Działania będące wyrazem nadużycia
dominującej pozycji na rynku:
 Narzucenie niesprawiedliwych cen kupna lub sprzedaży albo innych warunków kontraktu
 Ograniczanie produkcji rynków lub postępu technicznego.
 Stosowanie niejednakowych warunków transakcji
 Narzucanie dodatkowych świadczeń niezwiązanych z przedmiotem transakcji.

Zasada „De Minimis”:
 Przyjęta w odniesieniu do artykułu 81 i 82
 Ma na celu zapewnienie elastycznego podejścia do porozumień przedsiębiorstw i zakłada,

że niektóre rodzaje porozumień nie tworzą ryzyka zagrożenia konkurencji.

 Dotyczy małych i średnich przedsiębiorstw, których udział w rynku nie przekracza

o 10%, jeśli są konkurentami (poziome)
o 15%, jeśli nie są konkurentami (pionowe).

Obowiązujące blokowe wyłączenia dla porozumień pionowych i blokowych

Poziome

Pionowe

Poziome +
Pionowe

Porozumienia specjalizacji
Porozumienia B+R (Badań i
rozwoju)
Porozumienia transferu technologii

Blokowe wyłączenia dla
porozumień zawieranych przez
przedsiębiorstwa z udziałem do
30%

Umowy o małym
znaczeniu
zgodnie z zasadą
„De Minimis”.

Kontrola połączeń przedsiębiorstw w europejskiej polityce konkurencji:

 Regulowana na podstawie prawa dopiero od 1990r.
 Rozporządzania rady UE z 1989r. z poprawkami (1997r.)
 Wyprowadzono jednolite zasady kontroli istotnych połączeń, przejęci udziałów

mniejszościowych i większościowych oraz joint venture mogących mieć skutki dla
więcej niż jednego kraju członkowskiego.

 Kontrolą objęte są tylko fuzje o wymiarze wspólnotowym (firmy z co najmniej dwóch

krajów członkowskich, powodują skutki dla co najmniej dwóch rynków)

 Przyjmuje się, że kontroli podlegają fuzje mające znaczenie dla całej wspólnoty
 W każdym wypadku firmy mają obowiązek zgłaszanie Komisji (UE) zamiaru

dokonania fuzji.

UE przyjęła wartości granicznie, które uzasadniają podjęcie kontroli dokonywanej fuzji,
ale z zastrzeżeniem swobody oceny zasadności fuzji przez Komisję Europejską. Wartości
graniczne:

13

 Całkowity obrót światowy wszystkich połączonych przedsiębiorstw powyżej 2,5 mld €
 Całkowity obrót na terenie co najmniej trzech krajów UE uczestniczących w fuzji

przekracza 100 mld €, w tym dla dwóch krajów 25 mln €.

 Zagregowany obrót na całej UE co najmniej dwóch przedsiębiorstw przekracza 100 mln

€

Wymienione kryteria są traktowane elastycznie. Koncentracja przedsiębiorstw może być
dokonana, jeśli spełnia następujące warunki:

 Nastąpi postęp techniczny i gospodarczy w wyniku fuzji
 Warunki globalizacji, wzmocnionej konkurencji międzynarodowej mogą uzasadniać

wzrost rozmiarów firm przez fuzję z innymi podmiotami.

 Warunki jednolitego rynku, które uniemożliwiają czerpanie korzyści z efektów dużego

rynku – korzyści w skali produkcji.

 Warunki konkurencji oligopolistycznej wymagające odróżnienia dobrych oligopoli

technologicznych od złych oligopoli zagrażających konkurencji.

UE uznała za konieczne szczegółowe rozpatrywanie indywidualnych przypadków fuzji,
zwłaszcza pod kątem ryzyka kolektywnej dominacji. Przyjęte przepisy pozwalają na
korzystanie z pomocy firm trzecich przy ocenie dokonywanej fuzji przez inne firmy,
zastrzegają też prawo do nakładania kar za brak informacji o fuzji.

Pomoc państwa w regulacjach dotyczących konkurencji

Pomoc państwa – instrument polityki gospodarczej. Cele:

 Alokacyjne
 Redystrybucyjne
 Rozwojowe

Ze względu na to, że stanowi formę interwencji szczególnie szkodliwą dla konkurencji, UE
przyjęła regulacje mające na celu jej dyscyplinowanie, ograniczanie sytuacji, w których
pojawia się nieefektywność i mechanizmów rynkowych.
W europejskiej polityce przyjęto politykę opartą na WTO (World Trading Organization –
Światowa organizacja handlu).
Pomoc państwa - każda forma interwencji w efekcie, której powstaje korzyść dla
przedsiębiorstwa jako adresata pomocy. Oznacza to, że przedsiębiorstwo osiąga korzyść
ekonomiczną lub finansową przekraczającą normalne efekty w toku jego działalności, co
pozwala na obniżenie kosztów. Korzyść przedsiębiorstwa = jest ono preferowane w
porównaniu z innymi przedsiębiorstwami, które z takiej pomocy nie korzystają.
Finansowa lub ekonomiczna pomoc państwa - udzielana przez państwa w szerokim tego
słowa znaczeniu za pomocą państwowych zasobów. Oznacza to, że za pomoc uznaje się nie
tylko bezpośrednie transfery z budżetów (centralnego, lokalnych), ale także wsparcie
udzielane firmom przez przedsiębiorstwa publiczne.
Pomoc musi faworyzować niektóre przedsięwzięcia, dobra, a więc nie jest państwową
koncesją ogólnego zastosowania. Przykładem pomocy jest np. ulga podatkowa dla wybranych
firm, gałęzi czy obszarów a w tym SSE (specjalne strefy ekonomiczne). Pomocą nie jest
generalna obniżka podatków osób prawnych lub fizycznych.
Pomoce państw poddane są europejskiej kontroli - Działania naruszające handel
wewnętrzny mogące zakłócać, lub grozić zakłóceniem konkurencji na jednolitym rynku.
Pomoc publiczna – skierowana do danej gałęzi, sektorów:

Horyzontalna, wspieranie badań i rozwoju, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.
Ochrona środowiska, gospodarowanie energią
Promocja eksportu
Kształcenie zawodowe
Inwestycje infrastrukturalne

14

Pomoc regionalna – służy usuwaniu przyczyn zacofania gospodarczego i bezrobocia,
urbanizacji i restrukturyzacji starych okręgów przemysłowych, rozwojowi obszarów
wiejskich.
Pomoc państwowa jest klasyfikowana według form finansowania jako:

 Transfery budżetowe obejmujące bezpośrednie subwencje dla firm i sektorów: granty,

darowizny, udziały w kapitałach spółek, bezpośrednie wsparcie kapitałowe firm,
pożyczki bez oprocentowania, subsydiowane oprocentowanie kredytów udzielanych
przez banki komercyjne, gwarantowane kredyty ekonomiczne.

 Instrumenty podatkowe i parapodatkowe obejmujące ulgi podatkowe: anulowanie

długów, umarzanie obowiązkowych opłat na ubezpieczenie społeczne, przyznawanie
prawa do przyspieszonej amortyzacji oraz nakładania specjalnych podatków na
przykład na cele ochrony środowiska.

 Inne instrumenty finansowe obejmujące dostarczanie firmom kapitału ryzykownego,

wspieranie funduszy joint venture capital i towarzystw ubezpieczeń społecznych.

UE dopuszcza uznanie pewnych form pomocy za zgodne z zasadami wspólnego rynku,
jeśli przyczyniają się one do realizacji celi integracyjnych. Jej kategorie określa art. 87 p.3.
Traktatu o Wspólnocie Europejskiej. Dopuszczalne pomoce:

 Rozwój regionów z niskim nienaturalnie poziomem życia lub bezrobociem
 Realizacja projektów o ogólnoeuropejskim znaczeniu ub na zapobieżenie poważnych

zakłóceń w gospodarce państwa członkowskiego.

 Ułatwienie rozwoju pewnych form działalności, lub pewnych regionów gospodarczych,

jeśli nie zmienia to warunków wymiany.

 Wspieranie kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego, jeżeli nie wpływa ono na

warunki handlu i konkurencję w wspólnocie.

 Inne rodzaje pomocy, określane decyzją Rady UE na wniosek Komisji.

Paneuropejskie formy organizacyjno-prawne

Dążenie do stworzenia możliwości funkcjonowania przedsiębiorstw na całym terytorium UE
na podstawie jednolitego zbioru zasad i jednego systemu zarządzania skłoniło do
wprowadzenia form organizacyjno prawnych prowadzenia działalności gospodarczej na
obszarze jednolitego rynku. Uregulowania pozwalają na takie formy jak:

 Spółka europejska
 Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych (EZIG)
 Spółdzielnia europejska.

Formy te nazywa się paneuropejskimi formami organizacyjno-prawnymi działalności
gospodarczej. Trwają także prace nad opracowaniem ustawodawstwa dotyczącego
europejskiej spółki prywatnej (ESP).

Spółka Europejska – holding, przedstawicielstwo lub przedsiębiorstwa joint ventures
założone przez przedsiębiorców minimum najmniej dwóch krajów członkowskich, mające
lokalizację przynajmniej w jednym z tych państw, lub przedsiębiorstwo przekształcone bądź
takie którego działalność została rozszerzona o drugi kraj członkowski na mocy prawa
obowiązującego w jednym z krajów w którym działa przedsiębiorstwo. Spółkę europejską
można założyć na 5 sposobów:

1) Fuzja minimum dwóch przedsiębiorstw istniejących spółek akcyjnych mających swoją

główną siedzibę, w co najmniej dwóch różnych krajach członkowskich.

2) Utworzenie holdingu przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki

akcyjne z co najmniej dwóch krajów członkowskich wspólnoty.

15

3) Utworzenie spółki zależnej przez spółki lub inne podmioty prawa publicznego lub

prywatnego, z co najmniej dwóch krajów UE.

4) Przekształcenie spółki akcyjnej, która co najmniej od dwóch lat ma własną spółkę w

innym kraju członkowskim UE.

5) Utworzenie jednoosobowej spółki zależnej w formie spółki europejskiej przez już

istniejącą spółkę europejską.

Wady i zalety spółki europejskiej

Wady

Zalety

 Minimalna wielkość kapitału zakładowego

120 000 €.

 Niekorzystne dla przedsiębiorców przepisy

związane z niewypłacalnością, upadłością,
rozwiązaniem i likwidacją spółki
europejskiej.

 Obowiązuje jednocześnie prawo unijne i

rozwiązania krajowe.

 Status podatkowy spółki europejskiej

uregulowany w prawie krajowym.

 Możliwości prowadzenia jednolitej

księgowości

 Jednolity system zarządzania (jeden zbiór

zasad)

 Możliwość bilansowania zysków i strat w

krajaach UE (niższe podatki).

 Możliwość przenoszenia siedziby spółki

do innych krajów UE bez konieczności
likwidacji spółki w danym kraju
członkowskim (mobilność).

 Brak wymogu rejestrowania działalności

w kolejnych krajach UE, w których firma
wchodzi na rynek.

 Możliwość wyboru struktury

organizacyjnej spółki.

Holding – organizacja grupująca różne samodzielne prawnie podmioty gospodarcze w sposób
mniej, lub bardziej wyraźny powiązany ze sobą. Jeden z podmiotów ma w tym powiązaniu
pozycję dominującą i wykorzystuje ją dla podporządkowania pozostałych podmiotów.
Istotą holdingu jest zarządzanie przez jedną organizację innymi podmiotami oraz
kontrolowanie ich działalności dzięki zależnościom kapitałowym i personalnym. Jest formą
kumulacji kapitału.
Joint venture – wspólne przedsięwzięcie o charakterze kapitałowym dwóch lub więcej
partnerów w określonym czasie w ramach utworzonego w tym celu podmiotu gospodarczego.
Zagraniczne joint venture to wspólne przedsięwzięcie z miejscowym przedsiębiorcą w
oparciu o miejscowe prawo i posiada osobowość prawną. Firmy prowadzą na rynkach
międzynarodowych działalność zależną przez wspólne przedsięwzięcia tego typu. Partner
zagraniczny, oprócz kapitału, wnosi dobrą znajomość rynku docelowego, miejscowych
przepisów i zwyczajów. Przykładowe cele Joint venture:

 Sprzedaż produktów jednego z podmiotu na rynkach innych krajów.
 Wspólne stworzenie sieci dystrybucji, itp.

Wady Joint venture:

 Konieczność podziału zysku z partnerem
 Ryzyko nieporozumień, co do podziału zasobów i zarządzania wspólnym

przedsiębiorstwem.

 Możliwe trudności w komunikowaniu się z partnerem i konflikty interesów.
 Ryzyko utraty rynku.
 Możliwa czasochłonność wprowadzenia.

EZIG – (Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych), forma pośrednia pomiędzy
spółką osobową i kapitałową. Celem EZIG nie jest generowanie zysku, lecz reprezentowanie
interesów gospodarczych zrzeszonych członków. Działalność EZIG musi być powiązana z
działalnością uczestników i mieć do nich charakter pomocniczy. Nie sprawuje kontroli w

16

stosunku do wychodzących w jego skład przedsiębiorstw. Nie jest właścicielem, nie udziela
im pożyczek, nie udziela też takich samo jako podmiot. Zgrupowanie powinno liczyć
minimalnie dwóch, maksymalnie dwudziestu członków, którymi mogą być osoby fizyczne i
prawne. Do założenia EZIG nie jest wymagany kapitał pieniężny, wystarczy rzeczowy.
Zatrudnia maksymalnie 500 osób.

Wady i zalety EZIG (Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych)

Wady

Zalety

 Niedochodowy charakter
 Nie cieszy się dużym

zainteresowaniem przedsiębiorstw.

 Posiada osobowość prawną
 Jest wyłączona z opłat skarbowych
 Może zaciągać zobowiązania i wykonywać

pozostałe czynności prawne

 Do założenia wystarczy wkład rzeczowy
 Szybkie przystosowanie się do zmiennych

potrzeb członków i wymagań rynkowych

 Umożliwia transgraniczną współpracę firm i

obywateli

Spółdzielnia Europejska – reprezentuje członków. Najczęściej dotyczy grup rolnych.
Przyjęte regulacje nie obejmują prawa podatkowego, ochrony konkurencji czy upadłości. W
tym zakresie zastosowanie mają przepisy prawa krajowego państw członkowskich i prawo
wspólnotowe. Do jej zawiązania wymaganych jest, co najmniej 5 osób fizycznych lub dwie
prawne z minimum dwóch krajów członkowskich. Minimalny kapitał założycielski: 30 tys. €.
Podlega rejestracji w kraju członkowskim z główną siedzibą.

Internacjonalizacja działalności przedsiębiorstwa (wejście na rynek

zagraniczny)

Internacjonalizacja działalności przedsiębiorstwa, stopnie intensywności

I stopień: umiędzynarodowienie
sfery wymiany

 Eksport
 Import
 Biuro przedstawicielskie

II stopień: powiązania
kooperacyjne

 Licencje
 Franchising
 Poddostawcy
 Kontakty menedżerskie
 Inwestycje „pod klucz”
 Sojusze strategiczne
 Joint Ventures

III stopień: samodzielne
prowadzenie działalności

 Oddziały
 Filie
 Spółki zależne

IV stopień: globalizacja
działalności przedsiębiorstwa

 Opłaty licencyjne, REM:
 Recharge (b+r, badania i rozwój)
 Engineering (inżynieria, oprzyrządowanie)
 Manufakturing (uruchomienie produkcji)

Sposób wejścia na rynek zagraniczny

Czynniki strategii marketingowej:
 Centralizacja, dywersyfikacja rynku
 Globalna czy lokalna
 Etapy życia produktu

Organizacja:
 Wielkość firmy
 Kumulacja doświadczenia

międzynarodowego

17

 Specyfika produktu
 Wykorzystanie głównych umiejętności,

zasobów

 Istnienie przedsięwzięć zagranicznych
 Oczekiwania i aspiracja kierownictwa
 Możliwość oceny własnych produktów

Charakterystyka branży:
 Skoncentrowana czy rozproszona
 Stopień niepewności działalności
 Ulotność kompetencji
 Waga czynności niezwiązanych ze

sprzedażą

 Długość cyklu sprzedaży
 Potrzeba ogólnej koordynacji działania

sektora

 Bariery wyjścia

Kraj docelowy:
 Dystans socjokulturowy
 Ryzyko polityczne
 Bliskość geograficzna
 Dostępność technologii i zasobów

ludzkich

 Obecność zagranicznej społeczności

biznesowej

 Restrykcje, co do transferowalności

zysków

18