z życia branży

8

Przemysł Farmaceutyczny 2/2010

www.farmacja.e-bmp.pl

W ostatnich latach rynek dystrybucji farmaceutycznej w Polsce ulegał licznym przemianom. W seg-
mencie dystrybucji hurtowej dokonywała się konsolidacja – także pomiędzy czołowymi graczami
oraz prywatyzacja przez Skarb Państwa hurtowni będących w jego posiadaniu. Rozwijały się rów-
nież nowe formy dystrybucji, np. dystrybucja bezpośrednia/DTP

1

.

Monika Stefańczyk, Agnieszka Stawarska

Konsolidacja,

prywatyzacja i rozwój

nowych form dystrybucji

W

edług naszego najnowszego ra-
portu pt. „Dystrybucja na rynku
farmaceutycznym w Polsce 2010

r.. Prognozy rozwoju na lata 2010–2012”,
w latach 2008–2009 miała miejsce dalsza
konsolidacja sektora dystrybucji farmaceu-
tycznej w Polsce, zarówno wśród dystrybu-
torów jak i wśród placówek detalicznych.
Najważniejszym wydarzeniem w segmencie
dystrybucji hurtowej był zakup (w kwietniu
2009 r.) Prospera przez innego czołowego
dystrybutora na rynku polskim – Torfarm.
Obie spółki po połączeniu kontrolują
ponad 30% rynku dystrybucji do aptek
w Polsce.

Przejęcia Prospera przez Torfarm

było przykładem nowego zjawiska, jakie

można zaobserwować na rynku dystrybu-
cji hurtowej w Polsce – konsolidacji wśród
największych graczy na rynku. Wcześniej
przedmiotami przejęć były zwykle mniejsze,
regionalne podmioty. Przykładowo, w lutym
2008 r. PGF przejął 57,3% udziałów w hur-
towni „Aptekarz” z siedzibą w Rzeszowie,
kosztowało go to 26 mln zł. W lipcu 2008 r.
Torfarm kupił 100% udziałów w dystrybu-
torze Promedic za 700 tys. zł.

Po przejęciach, jakie miały miejsce

w ostatnich latach na rynku polskim, pozo-
stało już niewiele podmiotów, które mogą
stać się celem konsolidacji. Jedną z takich
firm jest legnicka hurtownia Legfarm –
ostatnia ze spółek grupy Apofarm. Dlatego
też niewykluczone, że w najbliższych latach

procesy akwizycyjne będą się rozgrywały po-
między największymi graczami na rynku.

Państwo sprzedaje swoje
hurtownie

W kwietniu 2008 r. Skarb Państwa ogło-

sił listę dystrybutorów farmaceutycznych,
którzy mają być sprywatyzowani w najbliż-
szych latach. W lipcu tego samego roku
dokonano prywatyzacji Cefarmu Kraków
(udziały objął PGF). W grudniu 2008 r.
państwo wycofało się z udziału w Cefarmie
Wrocław (36,31% akcji nabył Farmacol – je-
den z czołowych dystrybutorów do aptek).
W lipcu 2009 r. Farmacol przejął również
innego hurtownika – Cefarm Białystok za
71,5 mln zł. Cefarm, który jest aktywny

2_2010_farmacja.indd 8

2010-03-18 09:52:06

z życia branży

2/2010

Przemysł Farmaceutyczny

9

www.farmacja.e-bmp.pl

w Północno-Wschodniej Polsce, posiada
również sieć aptek liczącą blisko 50 placówek.
W listopadzie 2009 r. Skarb Państwa ogłosił,
że zamierza sprzedać akcje Cefarmu Rzeszów ,
które są w jego posiadaniu. Jednym z praw-
dopodobnych nabywców akcji jest ACP
Pharma, która posiada już ponad połowę
udziałów w rzeszowskiej spółce.

W 2010 r. zakończy się dystrybucja

ostatniego państwowego dystrybutora – CF
Cefarm. W połowie stycznia Farmacol, Eko-
Berry i Polfarmex, po przeprowadzeniu due
dilligence, złożyły wiążącą ofertę na zakup
85% akcji spółki.

Wzrost znaczenia dystrybucji
bezpośredniej

W ostatnich latach na polskim rynku

dystrybucji farmaceutycznej rozwijały się
nowe jej formy. W marcu 2009 r. fi rma Sa-
nofi -Aventis uruchomiła usługę detalicznego
zaopatrzenia aptek. Obejmuje ona dostawy
leków działających na układ sercowo-naczy-
niowy Clexane i Plavix oraz specyfi ku Rilutek,
stosowanego u pacjentów ze stwardnieniem
zanikowym bocznym. Usługa ma mieć wy-
łącznie charakter interwencyjny (w przypadku
problemów z zakupem towarów u stałego do-
stawcy apteki). Jako partnerów Sanofi -Aventis
wybrał ACP Pharmę, Farmacol i Prosper
(obecnie wchodzący w skład Torfarmu), ale
sprzedaż do wszystkich współpracujących
z producentem hurtowni jest prowadzona
na dotychczasowych, niezmienionych za-
sadach.

W maju 2009 r. Astra-Zeneca wdrożyła

na polski rynek system sprzedaży bezpo-
średniej dla całego portfolio swoich leków.
Jako partnerów, Astra-Zeneca wybrała
(w listopadzie 2008 r.) hurtownie PGF,
Torfarm i Prosper (w późniejszym terminie
Prosper został przejęty przez Torfarm).

Jak wynika z badania przeprowadzonego

przez nas wśród największych fi rm farmaceu-
tycznych w Polsce, około jedna trzecia z nich
działających obecnie na polskim rynku stosuje
(w większym lub mniejszym zakresie) system
dystrybucji bezpośredniej. Dystrybucję bez-
pośrednią zdefi niowano jako dostarczanie
leków przez producenta do aptek lub szpitali
bezpośrednio z pominięciem hurtowni, choć
często włącza się ona, oferując swoje usługi
producentowi.

Niejasne regulacje prawne
dotyczące sprzedaży pozaaptecznej

W lutym 2009 r. minister zdrowia opu-

blikował długo oczekiwane kryteria, jakie

muszą spełnić leki dopuszczone do sprzeda-
ży pozaaptecznej (rozporządzenie Ministra
Zdrowia z 2 lutego 2009 r. w sprawie kry-
teriów klasyfi kacji produktów leczniczych,
które mogą być dopuszczone do obrotu
w placówkach obrotu pozaaptecznego
oraz punktach aptecznych). Leki, które nie
spełniają kryteriów zdefi niowanych w roz-
porządzeniu, ale zostały kupione przez
sklepy przed jego wejściem w życie, mogły
pozostawać w sprzedaży przez sześć miesię-
cy – termin ten minął w sierpniu 2009 r.

Niemal w tym samym czasie, 19 lute-

go 2009 r. minister zdrowia przekazał do
konsultacji społecznych rozporządzenie
w sprawie wykazu produktów leczniczych,
które mogą być dopuszczone do obrotu
w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz

punktach aptecznych. Termin składania
uwag do rozporządzenia minął 25 lutego,
ale dokument czekał na podpis ministra
prawie osiem miesięcy (wszedł on w życie
na początku października 2009 r.). Wszystko
z powodu tego, że rozporządzenie zapre-
zentowane na stronach MZ zawierało wiele
błędów i uchybień, które zostały wskazane
przez organizacje branżowe i fi rmy farma-
ceutyczne, np. literówki w nazwach leków,
dawkach i formach. Niektórych produktów,
które trafi ły na listę nie było już w sprze-
daży, ponieważ nie zharmonizowano ich
dokumentacji. Zgłoszono również szereg
medykamentów, które spełniają kryteria
klasyfi kacji i powinny trafi ć na listę leków do-
puszczonych do sprzedaży pozaaptecznej.

Jednym ze specyfi ków, który usunięto

z nowego wykazu był Aviomarin, popular-
ny środek na chorobę lokomocyjną. Nowa

lista leków dopuszczonych do sprzedaży
pozaaptecznej została jednak poszerzona
w stosunku do poprzedniej wersji z 2006 r.,
która zawierała 109 pozycji (różne wielko-
ści opakowań zaklasyfi kowano jako jedną
pozycję) i zioła proste (usunięte w obecnej
wersji). Lista z 2009 r. zawiera 525 pozycji,
w tym nowe wielkości opakowań i dawki
popularnych leków, np. 13 pozycji Apapu,
17 Aspiryny, 16 Panadolu i 20 Paracetamolu.
Jednocześnie sklepy ogólnodostępne aż do
6 kwietnia 2010 r. mogą sprzedawać leki,
które zostały usunięte z listy.

Większość uwag dotyczących dopisania

nowych leków do listy produktów do-
puszczonych do sprzedaży pozaaptecznej
wynikała z faktu, że leki te spełniały kryteria
klasyfikacji narzucone rozporządzeniem

z lutego 2009 r. Oznacza to, że te dwa
akty prawne nie są wobec siebie komple-
mentarne, co było założeniem, ale czasami
nawet sobie nawzajem przeczą. Ponadto
poprzednie rozporządzenie dotyczące list
medykamentów dopuszczonych do sprze-
daży pozaaptecznej wygasło w październiku
2008 r., co oznacza, że niemal przez rok
w Polsce nie było żadnej listy odnoszącej się
do tej grupy produktów, mimo że nowelizacja
prawa farmaceutycznego z maja 2007 r. zakła-
dała ogłaszanie takich list raz do roku.

1)

Zgodnie z defi nicją przyjętą na potrzeby raportu,
w modelu dystrybucji DTP producent dostarcza
produkty do aptek przy pomocy operatora logi-
stycznego. W modelu sprzedaży bezpośredniej
producent sprzedaje swoje produkty bezpośred-
nio do aptek (przy pomocy własnych zasobów,
ale także np. operatora logistycznego), jako
uzupełnienie tradycyjnego kanału dystrybucji
poprzez hurtownie.

Po przejęciach, jakie miały miejsce w ostatnich latach
na rynku polskim, pozostało już niewiele podmiotów,
które mogą stać się celem konsolidacji

2_2010_farmacja.indd 9

2010-03-18 09:52:09