218

Arkadiusz Niedzió³ka, Andrzej Kotala

STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU

Roczniki Naukowe

l

tom XI

l

zeszyt 5

Arkadiusz Niedzió³ka, Andrzej Kotala

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

MO¯LIWOŒCI ROZWOJU RÓ¯NYCH FORM TURYSTYKI

WIEJSKIEJ W WOJEWÓDZTWIE MA£OPOLSKIM W ŒWIETLE

PROW 2007-2013

POSSIBILITY OF DIFFERENT FORMS OF TOURISM DEVELOPMENT

IN MALOPOLSKA PROVINCE IN LIGHT OF RDP 2007-2013

S³owa kluczowe: œrodki UE, agroturystyka, PROW 2007-2013, infrastruktura turystyczna

Key words: European Union funds, agritourism, RDP 2007-2013, tourism infrastructure

Synopsis. Scharakteryzowano ró¿ne dzia³ania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, które

odnosz¹ siê w sposób bezpoœredni i poœredni do sektora turystycznego. Opisano dzia³ania, w których beneficjen-

tem mo¿e byæ np. rolnik, kiedy stara siê o refundacjê czêœci inwestycji poniesionych na rozwój dzia³alnoœci

agroturystycznej. Przedstawiono tak¿e dzia³ania, kiedy beneficjentem mo¿e byæ np. gmina, która stara siê o

zwrot czêœci kosztów kwalifikowanych poniesionych np. na modernizacjê infrastruktury.

Wstêp

Przed wejœciem Polski do Unii Europejskiej kraj nasz móg³ korzystaæ z programów przedakcesyj-

nych: Sapard, Ispa i Phare, równie¿ w odniesieniu do rozwoju szeroko rozumianej turystyki na obsza-

rach wiejskich. Po akcesji, w latach 2004-2006 pomoc unijna pochodzi³a z funduszy strukturalnych.

Obecnie, pomoc ta jest przewidziana w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Przewidziano wsparcie dla ró¿nych przedsiêwziêæ zwi¹zanych z rolnictwem i obszarami wiejskimi. W

programie tym wyszczególnione s¹ cztery osie, w których znajduj¹ siê ró¿ne dzia³ania skierowane do

ró¿nych sfer gospodarczych. W osi 3 PROW-u „Jakoœæ ¿ycia na obszarach wiejskich i ró¿nicowanie

gospodarki wiejskiej” zaproponowano koncentracjê œrodków na nastêpuj¹ce dzia³ania:

– ró¿nicowanie w kierunku dzia³alnoœci nierolniczej,

– odnowa i rozwój wsi,

– tworzenie i rozwój mikroprzedsiêbiorstw.

Dzia³ania te odnosz¹ siê równie¿ do gospodarki turystycznej na terenach wiejskich. Mog¹ one

wspieraæ rozwój ró¿nych form turystyki. W dzia³aniach tych przewidziano wsparcie na rozwój

agroturystyki, a wiêc formê turystyki wiejskiej organizowanej przez rolników w obrêbie ich gospo-

darstw rolnych. Ponadto, przewidziano wsparcie przedsiêwziêæ zwi¹zanych z rozwojem infrastruk-

tury turystycznej w ramach dzia³ania „Odnowa i rozwój wsi”, a wiêc modernizacjê szlaków tury-

stycznych, budowê boisk sportowych, hal sportowych, wyci¹gów narciarskich. Te dzia³ania mog¹

przyczyniæ siê równie¿ do rozwoju ró¿nych form turystyki kwalifikowanej. Ponadto, turyœci, którzy

kieruj¹ siê motywami poznawczymi, krajoznawczymi, a wiêc uprawiaj¹ turystykê krajoznawcz¹,

równie¿ skorzystaj¹ na wykorzystaniu œrodków unijnych pochodz¹cych z tego dzia³ania.

Cel i metodyka badañ

G³ównym celem pracy by³a weryfikacja zaanga¿owania w³adz lokalnych w zdobywanie fundu-

szy zewnêtrznych, w tym unijnych na rozwój ró¿nych form turystyki wiejskiej. W zwi¹zku tym

przeprowadzono w 57 gminach województwa ma³opolskiego badania. Technik¹ badawcz¹ by³

wywiad bezpoœredni, natomiast narzêdziem badawczym kwestionariusz. Celem badañ by³o pozna-

nie aktywnoœci samorz¹du w pozyskiwaniu wsparcia z ró¿nych Ÿróde³, g³ównie pochodz¹cych z

Unii Europejskiej. Badane gminy korzysta³y ze œrodków unijnych w ramach funduszy struktural-

nych w latach 2004-2006. By³y one beneficjentami ró¿nych dzia³añ.

219

Mo¿liwoœci rozwoju ró¿nych form turystyki wiejskiej w województwie ma³opolskim w œwietle....

W czêœci teoretycznej pracy ukazano natomiast ró¿ne formy wsparcia pochodz¹ce z Programu

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Scharakteryzowano trzy dzia³ania programu „Ja-

koœæ ¿ycia na obszarach wiejskich i ró¿nicowanie gospodarki wiejskiej” mianowicie: „Ró¿nicowa-

nie w kierunku dzia³alnoœci nierolniczej”, „Odnowê i rozwój wsi” oraz „Tworzenie i rozwój mikro-

przedsiêbiorstw”. Wyszczególniono ich ró¿nych beneficjentów i potencjalny zakres pomocy.

Wsparcie sektora turystycznego ró¿nymi dzia³aniami Programu Rozwoju

Obszarów Wiejskich 2007-2013

Unia Europejska wspiera w znacznym stopniu rozwój turystyki w swoich krajach cz³onkow-

skich. Ju¿ w 1997 roku w wyniku Europejskiej Konferencji w sprawie Turystyki i Zatrudnienia,

zorganizowanej w 1997 roku w Luksemburgu, uzgodniono wspólne stanowisko Rady Unii Euro-

pejskiej, Parlamentu Europejskiego, Komitetu Spo³eczno-Ekonomicznego i Komitetu Regionów,

dotycz¹ce zwiêkszenia potencja³u turystyki europejskiej w celu zwiêkszenia zatrudnienia [Musia³ i

in. 2005].

Polska w okresie przedakcesyjnym mog³a korzystaæ z programów unijnych, których niektóre

dzia³ania odnosi³y siê do sektora turystyki i rekreacji. Po wejœciu do Unii Europejskiej nasz kraj

móg³ uzyskaæ wsparcie w latach 2004-2006 w tej bran¿y z funduszy strukturalnych. Obecnie

mo¿liwoœæ taka istnieje w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 -2013 (PROW 2007-2013) s¹ ró¿ne

dzia³ania skierowane na wsparcie turystyki. W osi 3 programu „Jakoœæ ¿ycia na obszarach wiej-

skich i ró¿nicowanie gospodarki wiejskiej” zaproponowano koncentracjê œrodków na wspomniane

ju¿ trzy dzia³ania:

– ró¿nicowanie w kierunku dzia³alnoœci nierolniczej,

– odnowa i rozwój wsi,

– tworzenie i rozwój mikroprzedsiêbiorstw.

W obrêbie tych dzia³añ mog¹ byæ sk³adane projekty dotycz¹ce szeroko rozumianych us³ug tury-

styczno-rekreacyjnych. W dzia³aniu pierwszym „Ró¿nicowanie w kierunku dzia³alnoœci nierolniczej”

przewidziano wsparcie dzia³alnoœci agroturystycznej. Beneficjentem mo¿e byæ rolnik, który zamierza

uruchomiæ w swoim gospodarstwie rolnym us³ugi agroturystyczne lub rozszerzyæ zakres i ofertê ju¿

funkcjonuj¹cych us³ug. Dzia³anie to jest kontynuacj¹ dzia³ania: „Ró¿nicowanie dzia³alnoœci rolniczej

i zbli¿onej do rolnictwa w celu zapewnienia ró¿norodnoœci dzia³añ lub alternatywnych Ÿróde³ docho-

dów”, na które w latach 2004-2006 mo¿na by³o sk³adaæ wnioski równie¿ w zakresie agroturystyki. Dla

potrzeb programu, agroturystykê zdefiniowano jako us³ugi zakwaterowania o skali nieprzekraczaj¹cej

5 pokoi [Niedzió³ka 2008a,b]. Wszystkich umów, w ramach powy¿szego dzia³ania, w Ma³opolskim

Oddziale Regionalnym podpisano 484, w tym w ramach agroturystyki 101 [Bogusz, Kotala 2008].

Przedmiotem opinii w zakresie projektów agroturystycznych s¹ te projekty, które dotycz¹ g³ów-

nie nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub remontu po³¹czonego z modernizacj¹ istniej¹cych

budynków mieszkalnych i gospodarczych na cele agroturystyczne. Kosztami kwalifikowanymi

mog¹ zostaæ objête koszty dotycz¹ce wyposa¿enia pokoi goœcinnych oraz pomieszczeñ wspól-

nych dla goœci, ³azienek, kuchni, itd.

W projektach zwi¹zanych z agroturystyk¹ kosztami kwalifikowanymi mog¹ zostaæ objête rów-

nie¿ dzia³ania s³u¿¹ce do uruchomienia lub ulepszenia ró¿nych us³ug rekreacyjnych w gospodar-

stwach agroturystycznych, miêdzy innymi [Niedzió³ka 2008]:

– urz¹dzanie miejsc do aktywnego lub biernego wypoczynku,

– zakup wyposa¿enia i sprzêtu turystycznego lub rekreacyjnego do celów turystycznych,

– zakup zwierz¹t s³u¿¹cych do celów terapeutycznych, sportowych i rekreacyjnych,

– zagospodarowanie terenu na potrzeby planowanej dzia³alnoœci w ramach projektu.

Pomoc ma formê zwrotu czêœci kosztów kwalifikowanych projektu. Maksymalna wysokoœæ

pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi i na jedno gospodarstwo rolne nie mo¿e przekroczyæ

100 tys. z³. Poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych

projektu [Œnieciñska 2008].

Inne dzia³anie w PROW-ie: „Odnowa i rozwój wsi” ma wp³yn¹æ na poprawê jakoœci ¿ycia na

obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb spo³ecznych i kulturalnych mieszkañców wsi oraz

promowanie obszarów wiejskich. Umo¿liwi rozwój to¿samoœci spo³ecznoœci wiejskiej, zachowanie

dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wp³ynie na wzrost atrakcyjnoœci

turystycznej i inwestycyjnej obszarów wiejskich.

220

Arkadiusz Niedzió³ka, Andrzej Kotala

Pomocy udziela siê podmiotom z tytu³u inwestycji w zakresie [www.agroturystyka.pl]:

– remontu, przebudowy i wyposa¿enia obiektów pe³ni¹cych funkcje publiczne, spo³eczno-kultu-

ralne, rekreacyjne i sportowe, w tym obiektów zabytkowych,

– remontu, przebudowy i wyposa¿enia obiektów s³u¿¹cych promocji obszarów wiejskich, w tym

propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, tradycji, sztuki lub kultury,

– kszta³towania przestrzeni publicznej,

– budowy lub remontu, przebudowy publicznej infrastruktury zwi¹zanej z rozwojem funkcji tury-

stycznych, sportowych i spo³eczno-kulturalnych,

– zakupu obiektów zabytkowych lub charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym

regionie oraz ich adaptacjê na cele publiczne,

– odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historii, obiektów architektu-

ry sakralnej i miejsc pamiêci.

Beneficjentem w dzia³aniu „Odnowa i rozwój wsi” mo¿e byæ gmina, instytucja kultury, dla której

organizatorem jest jednostka samorz¹du terytorialnego, koœció³ lub zwi¹zek wyznaniowy, organi-

zacja pozarz¹dowa.

W przypadku starania siê gminy jako beneficjenta o œrodki unijne, na jakiekolwiek cele wymogiem

jest posiadanie przez gminê opracowanej strategii rozwoju. W dokumencie tym powinna byæ zawarta

strategia rozwoju turystyki. Jest ona bowiem jednym z podstawowych instrumentów zarz¹dzania

lokaln¹ gospodark¹ turystyczn¹ w gminie. Strategiê rozwoju turystyki gminy mo¿na okreœliæ jako

program zamierzeñ gminy i kierunków jej dzia³añ w zakresie rozwoju turystyki, stanowi¹cy czêœæ

strategii rozwoju gminy oraz z niej wynikaj¹ce i uszczegó³awiaj¹ce cele turystyczne gminy [Wiatrak

2003]. Strategia taka powinna byæ oparta na zasadach zrównowa¿onego rozwoju z uwzglêdnieniem

uwarunkowañ zewnêtrznych i wewnêtrznych. Wa¿ne jest, aby znalaz³o siê w niej równie¿ miejsce dla

rozwoju us³ug agroturystycznych. Strategia powinna dotyczyæ badañ rynku turystycznego, plano-

wania rozwoju turystyki, budowy infrastruktury turystycznej, promocji oraz przygotowania kadr

na potrzeby turystyczne [Kiryluk 2003]. Posiadanie strategii rozwoju turystyki jest wymogiem

starania siê przez gminê o œrodki unijne na rozwój us³ug turystyczno-rekreacyjnych.

Unia Europejska jest ponadto wa¿nym oparciem na wszystkich szczeblach dzia³ania w zakresie

turystyki w krajach kandyduj¹cych i cz³onkowskich. W przyjêtej przez polski rz¹d „Strategii Roz-

woju Turystyki w latach 2001-2006”, wœród wielu œrodków finansowych wymieni³o siê m. in.:

fundusze przedakcesyjne Unii Europejskiej (SAPARD, ISPA, PHARE 2000-2002) oraz wspomnia³o

siê tak¿e o funduszach strukturalnych, z których by³a mo¿liwoœæ skorzystania od czasu wejœciu

Polski w struktury unijne w latach 2004-2006 [Strategia… 20002]. W strategii jest tak¿e mowa o

wsparciu turystyki wiejskiej i agroturystyki.

W kwietniu 2007 Ministerstwo Gospodarki opracowa³o Strategiê Rozwoju Turystyki na lata 2007-

2013. W dokumencie tym wiele przedsiêwziêæ dotyczy rozwoju ró¿nych form turystyki wiejskiej, w tym

agroturystyki. W strategii, w sferze rozwoju gospodarki turystycznej na obszarach wiejskich wa¿ne

miejsce zajmuje kwestia innowacyjnoœci oraz jakoœci prac przez co nale¿y rozumieæ [Sawicki 2007]:

– ³¹czenie podobnych ofert w regionie,

– mo¿liwoœæ zakupu wyrobów, mo¿liwoœæ uczestniczenia w tworzeniu lub kursie rzemios³a (ko-

walstwo, rzeŸba, garncarstwo itd.),

– wycieczki specjalistyczne po regionie (dworki, pa³ace, przyroda itd.),

– gospodarstwa agroturystyczne o specyficznym profilu,

– oferta kursów i szkoleñ oraz obozów we wspó³pracy z innymi gospodarstwami z okolicy,

– stosowanie znaków jakoœci (np. produkty tradycyjne i regionalne),

– stosowanie technik markowych,

– stosowanie w gospodarstwach rozwi¹zañ przyjaznych œrodowisku,

– wzrost znaczenia Internetu i nowych technologii na wszystkich etapach realizacji produktu

turystycznego,

– tworzenie sieci specjalnych domów staroœci z ofert¹ turystyczn¹ w miejscowoœciach wiejskich.

Wsparcie œrodkami unijnymi ró¿nych przedsiêwziêæ turystycznych jest istotn¹ determinant¹

rozwoju us³ug turystyczno-rekreacyjnych. Ró¿ne dzia³ania pochodz¹ce z Programu Rozwoju Ob-

szarów Wiejskich na lata 2007-2013 refunduj¹ czêœæ kosztów poniesionych na inwestycje w tury-

styce. Przed ró¿nymi beneficjentami, gminami, rolnikami chc¹cymi uruchomiæ przedsiêwziêcia agro-

turystyczne stoi olbrzymia szansa uzyskania pomocy finansowej. W zwi¹zku z tym warto poznaæ

zasady proceduralne starania siê o œrodki z Unii Europejskiej.

221

Mo¿liwoœci rozwoju ró¿nych form turystyki wiejskiej w województwie ma³opolskim w œwietle....

Wyniki badañ

Badania przeprowadzono w 57 gminach województwa ma³opolskiego. Dotyczy³y one aktyw-

noœci w³adz lokalnych w zdobywaniu œrodków zewnêtrznych, g³ównie pochodz¹cych z Unii Euro-

pejskiej na rozwój szeroko rozumianych us³ug turystyczno-rekreacyjnych.

Wymogiem starania siê gminy jako beneficjenta o refundacjê czêœci kosztów kwalifikowanych z

Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest posiadanie opracowanej strategii rozwo-

ju. Wyniki badañ ukaza³y, ¿e wœród badanych 57 gmin a¿ 55 z nich (96,5%) posiada aktualn¹ strategiê,

natomiast w dwóch jest ona obecnie opracowywana. Prawie wszystkie istniej¹ce ju¿ strategie rozwoju

– 53 (96,4%) zawieraj¹ ocenê szans i zagro¿eñ dla rozwoju turystyki, natomiast w misji i wizji strategicznej

gminy rozwój turystyki uwzglêdniono tak¿e w 53 dokumentach. W kwestiach dotycz¹cych natomiast

jednej z najbardziej popularnych form turystyki wiejskiej w ostatnich latach agroturystyki w wiêkszoœci

strategii, w 51 gminach (92,7%) s¹ przewidziane dzia³ania wspieraj¹ce jej rozwój.

Wypowiedzi rozmówców z urzêdów gmin-

nych wskazuj¹, ¿e wp³yw samorz¹du lokalne-

go na rozwój us³ug agroturystycznych w po-

szczególnych gminach realizuje siê w postaci

ró¿nych dzia³añ, g³ównie z zakresu promocji

(47,4%), ale tak¿e rozwoju infrastruktury tury-

styczno-rekreacyjnej (19,3%) (tab.1). Najczê-

œciej wymieniane dzia³ania samorz¹du lokal-

nego w procesie zarz¹dzania rozwojem

agroturystyki w gminie, dotycz¹ promocji.

Prawie po³owa respondentów w badanych

urzêdach gmin wskaza³a w³aœnie na promocjê

jako najistotniejsz¹ pomoc oferowan¹ rolni-

kom zajmuj¹cym siê us³ugami turystycznymi.

Wynika z tego, ¿e w³aœnie w sferze komunika-

cji z rynkiem w³adze lokalne maj¹ szczególn¹

mo¿liwoœæ wspierania gospodarstw agrotu-

rystycznych w swoich gminach. W wiêkszo-

œci przypadków samorz¹d terytorialny dofi-

nansowuje ró¿ne formy instrumentarium

promocyjnego. Wspó³organizuje gie³dy i tar-

gi agroturystyczne, pomaga w opracowaniu

stron internetowych oraz wspó³finansuje wy-

dawanie folderów. Z kolei wœród badanych

gospodarstw agroturystycznych co trzeci ich

w³aœciciel korzysta³ w przesz³oœci z pomocy

w³adz lokalnych w dzia³alnoœci promocyjnej.

Natomiast z pomocy samorz¹du terytorialne-

go w wyjazdach na gie³dy i targi turystyczne

skorzysta³ co pi¹ty respondent. Drugim istot-

nym aspektem oddzia³ywania samorz¹du terytorialnego na dzia³alnoœæ agroturystyczn¹ jest budowa

oraz rozwój infrastruktury technicznej (drogi, wodoci¹gi, kanalizacja) oraz turystyczno-rekreacyjnej.

Obok pozytywnego wp³ywu agroturystyki nale¿y równie¿ wspomnieæ o mo¿liwoœciach nega-

tywnego oddzia³ywania tej formy turystyki wiejskiej. Ujemne oddzia³ywanie cz³owieka i jego dzia-

³alnoœci na œrodowisko nazywane jest antropopresj¹. W przypadku us³ug agroturystycznych mo¿e

zjawisko antropopresji wyst¹piæ. Z przebadanych gmin, na pytanie otwarte dotycz¹ce negatyw-

nych skutków rozwoju agroturystyki otrzymano odpowiedŸ od 47 w³adz lokalnych (82,5% bada-

nych samorz¹dów terytorialnych). Najwiêcej, bo 34% wskazañ dotyczy³o zanieczyszczenia i degra-

dacji œrodowiska, 8,5% – du¿ego nap³ywu osób z zewn¹trz, natomiast po 6,4% odpowiedzi dotyczy³o

wzrostu przestêpczoœci oraz zak³ócenia ciszy i spokoju.

Odpowiedzi respondentów w urzêdach gmin na pytanie, co nale¿a³oby w przysz³oœci zrobiæ dla rozwo-

ju agroturystyki w gminie by³y bardzo ró¿norodne. Zdecydowanie najwiêcej wskazañ dotyczy³o dzia³añ

promocyjnych oraz poprawy infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej i technicznej oraz wiêkszej aktywno-

œci w staraniu siê o œrodki unijne (tab. 2). Na pytanie z kolei o najwiêksz¹ przeszkodê w rozwoju agrotury-

z

c

e

z

r

a

n

o

g

e

n

l

a

k

o

l

u

d

¹

z

r

o

m

a

s

a

i

n

a

³

a

i

z

D

.

1

a

l

e

b

a

T

h

c

y

n

a

d

a

b

w

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

g

u

³

s

u

u

j

o

w

z

o

r

h

c

a

n

i

m

g

a

i

n

a

³

a

i

z

d

j

a

z

d

o

R

i

z

d

e

i

w

o

p

d

O

a

b

z

c

il

]

%

[

:

m

y

t

w

,

a

j

c

o

m

o

r

P

7

2

4

,

7

4

h

c

a

g

r

a

t

w

³

a

i

z

d

u

0

1

a

w

o

t

e

n

r

e

t

n

i

a

m

a

l

k

e

r

4

w

ó

r

e

d

l

o

f

e

i

n

a

w

a

d

y

w

4

h

c

y

n

j

y

c

a

m

r

o

f

n

i

w

ó

³

a

ir

e

t

a

m

a

j

c

u

b

y

rt

s

y

d

1

-

o

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

y

r

u

t

k

u

rt

s

a

rf

n

i

j

ó

w

z

o

R

j

e

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r

1

1

3

,

9

1

j

e

n

z

c

i

n

h

c

e

t

y

r

u

t

k

u

rt

s

a

rf

n

i

a

w

o

d

u

B

7

3

,

2

1

ñ

e

l

o

k

z

s

a

j

c

a

z

i

n

a

g

r

O

4

0

,

7

i

k

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

e

i

n

a

w

o

s

n

a

n

if

o

D

2

5

,

3

z

e

r

p

m

i

h

c

y

n

¿

ó

r

a

j

c

a

z

i

n

a

g

r

O

2

5

,

3

h

c

y

w

o

r

e

n

e

l

p

z

e

r

p

m

i

e

i

n

a

w

o

s

n

a

n

i

F

1

7

,

1

o

g

e

w

o

r

u

tl

u

k

a

w

t

c

i

z

d

e

i

z

d

a

j

c

o

m

o

r

P

1

7

,

1

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

rt

s

e

j

e

R

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

1

7

,

1

a

k

s

i

w

o

d

o

r

œ

i

c

œ

o

t

s

y

z

c

w

e

i

n

a

w

y

m

y

z

rt

U

o

g

e

n

l

a

r

u

t

a

n

1

7

,

1

m

e

z

a

R

7

5

0

,

0

0

1

.

e

n

s

a

³

w

e

i

n

a

w

o

c

a

r

p

o

:

o

³

d

ó

r



222

Arkadiusz Niedzió³ka, Andrzej Kotala

styki odpowiedziano we wszystkich

badanych samorz¹dach terytorial-

nych. Najczêœciej, w 41 gminach

(71,9%) wskazywano na ograniczo-

ne zasoby finansowe gospodarstw.

Nasuwa siê w zwi¹zku z tym wniosek,

¿e wiêkszoœæ w³adz gminnych widz¹c

braki kapita³owe rolników nie kwapi

siê do dzia³añ zwi¹zanych z rozpoczê-

ciem dzia³alnoœci agroturystycznej.

Brak kapita³u na rozpoczêcie dzia³al-

noœci agroturystycznej równie¿ jest

przeszkod¹, jeœli chce siê uzyskaæ

wsparcie finansowe z Unii Europej-

skiej, poniewa¿ procedury dotycz¹ce

starania siê o refundacjê kosztów

kwalifikowanych dotycz¹ m. in. zain-

westowania najpierw w³asnego kapi-

ta³u.

Pieni¹dze unijne na bezpoœred-

ni rozwój agroturystyki uzyskuj¹

rolnicy. Mog¹ oni w ramach PROW-

u sk³adaæ projekty w dzia³aniu „Ró¿-

nicowanie w kierunku dzia³alnoœci

nierolniczej”. Z kolei na inne, po-

œrednie dzia³ania wspieraj¹ce sek-

tor agroturystyczny w gminie oraz na wsparcie innych form us³ug turystyczno-rekreacyjnych o

uzyskanie œrodków zewnêtrznych staraj¹ siê w³adze lokalne. Wyniki badañ ukaza³y, ¿e w ostatnich 5

h

c

y

n

a

d

a

b

w

w

ó

t

n

e

d

n

o

p

s

e

r

z

e

z

r

p

e

n

a

w

o

n

o

p

o

r

P

.

2

a

l

e

b

a

T

g

u

³

s

u

i

w

o

j

o

w

z

o

r

e

c

¹

¿

u

³

s

a

i

n

a

³

a

i

z

d

n

i

m

g

h

c

a

d

ê

z

r

u

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

a

i

n

a

³

a

i

z

D

a

b

z

c

i

L

ñ

a

z

a

k

s

w

]

%

[

a

j

c

o

m

o

r

P

8

1

1

,

3

2

j

e

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r-

o

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

y

r

u

t

k

u

rt

s

a

rf

n

i

a

w

a

r

p

o

P

k

e

¿

e

i

c

œ

j

e

c

ê

i

w

w

ó

k

a

l

z

s

e

i

n

a

w

o

k

a

n

z

o

e

z

s

p

e

l

g

e

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r-

o

n

d

o

w

a

k

i

n

r

o

i

b

z

e

i

n

a

w

o

d

u

b

y

w

6

1

1

1

1

5

,

0

2

j

e

n

z

c

i

n

h

c

e

t

y

r

u

t

k

u

rt

s

a

rf

n

i

e

i

n

e

z

s

p

e

l

o

p

i

e

i

n

e

i

n

³

e

p

u

z

U

i

g

o

r

d

a

w

a

r

p

o

p

ij

c

a

z

il

a

n

a

k

a

w

o

d

u

b

w

ó

g

n

i

k

r

a

p

a

w

o

d

u

b

1

1

3

2

1

1

,

4

1

a

i

n

e

l

o

k

z

s

(

e

n

ji

n

u

e

z

s

u

d

n

u

f

e

i

n

a

w

i

k

s

y

z

u

e

i

n

w

y

t

k

A

)t

a

m

e

t

n

e

t

a

n

1

1

1

,

4

1

a

i

c

ê

z

c

o

p

z

o

r

o

d

w

ó

c

ñ

a

k

z

s

e

i

m

e

i

n

a

c

ê

h

c

a

Z

j

e

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

i

c

œ

o

n

l

a

³

a

i

z

d

3

8

,

3

h

c

y

w

o

s

n

a

n

if

w

ó

k

d

o

r

œ

a

i

n

a

w

i

k

s

y

z

u

e

i

n

e

z

c

z

s

o

r

p

U

ê

k

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

a

n

2

6

,

2

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

e

i

n

a

³

a

i

z

d

³

ó

p

s

w

a

w

a

r

p

o

P

i

m

y

n

l

a

k

o

l

i

m

a

z

d

a

³

w

z

2

6

,

2

e

n

n

I

5

1

2

,

9

1

m

e

z

a

R

8

7

0

,

0

0

1

.

e

n

s

a

³

w

e

i

n

a

w

o

c

a

r

p

o

:

o

³

d

ó

r



h

c

a

n

i

m

g

h

c

y

n

a

d

a

b

w

i

k

y

t

s

y

r

u

t

j

ó

w

z

o

r

a

n

h

c

y

n

z

r

t

ê

n

w

e

z

w

ó

k

d

o

r

œ

a

i

n

a

w

i

k

s

y

z

o

p

a

³

d

ó

r



.

3

a

l

e

b

a

T

a

i

n

a

w

i

k

s

y

z

o

p

o

³

d

ó

r



a

n

h

c

y

n

z

r

t

ê

n

w

e

z

w

ó

k

d

o

r

œ

e

i

n

i

m

g

w

i

k

y

t

s

y

r

u

t

j

ó

w

z

o

r

a

b

z

c

i

L

n

i

m

g

e

n

z

r

t

ê

n

w

e

z

i

k

d

o

r

œ

o

n

a

w

i

k

s

y

z

o

p

y

r

ó

t

k

a

n

,l

e

C

d

r

a

p

a

S

4

1

y

n

e

r

e

t

,

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

w

ó

r

o

l

a

w

a

j

c

o

m

o

r

p

,

e

w

o

tr

o

p

s

a

k

s

i

o

B

,

u

tr

o

p

s

a

k

d

o

r

œ

o

o

g

e

n

n

i

m

g

a

j

c

a

z

i

n

r

e

d

o

m

,

e

w

o

k

n

y

z

c

o

p

y

w

-

o

n

jy

c

a

e

r

k

e

r

l

a

s

a

w

o

d

u

b

,j

e

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

i

o

k

e

ij

c

a

m

r

o

f

n

i

u

t

k

n

u

p

e

i

n

e

z

r

o

w

t

u

w

ó

k

a

lz

s

a

w

o

d

u

b

,

h

c

y

w

o

g

e

l

c

o

n

c

s

j

e

i

m

e

i

n

e

z

r

o

w

t

u

,

h

c

y

w

o

tr

o

p

s

z

a

r

o

i

s

w

a

w

o

n

d

O

.

3

.

2

e

i

n

a

³

a

i

z

D

a

n

o

r

h

c

o

i

e

i

n

a

w

o

h

c

a

z

o

g

e

w

o

r

u

tl

u

k

a

w

t

c

i

z

d

e

i

z

d

4

k

r

a

p

o

k

E

,

e

w

o

tr

o

p

s

-

o

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r

m

u

rt

n

e

C

j

e

i

k

s

l

o

P

i

s

W

a

w

o

n

d

O

m

a

r

g

o

r

P

4

u

g

n

i

k

r

a

p

a

w

o

d

u

b

,j

e

n

j

y

c

a

e

r

k

e

r-

o

w

o

tr

o

p

s

y

z

a

b

e

i

n

e

c

a

g

o

b

z

W

A

P

D

F

3

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

a

j

c

a

z

i

n

r

e

d

o

M

E

U

z

e

w

o

c

o

m

o

p

e

z

s

u

d

n

u

F

3

y

w

o

i

n

e

l

o

k

z

s

d

z

a

j

y

w

,

a

k

³

ó

i

c

œ

o

k

t

n

o

m

e

r

,

a

w

o

r

e

w

o

r

a

s

a

r

T

r

u

o

t

n

e

d

I

2

y

n

i

m

g

e

i

n

a

w

o

k

a

n

z

o

,

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

o

r

g

a

w

t

s

r

a

d

o

p

s

o

g

e

i

n

a

w

o

k

a

n

z

O

o

g

e

n

l

a

n

o

i

g

e

R

u

j

o

w

z

o

R

O

P

Z

2

m

u

ir

o

t

a

w

r

e

s

b

o

,

w

ó

g

n

i

k

r

a

p

i

g

ó

r

d

e

i

n

e

lt

e

i

w

œ

O

z

s

u

d

n

u

F

-

o

k

E

1

h

c

y

z

c

i

n

d

o

r

y

z

r

p

w

ó

r

o

l

a

w

a

n

o

r

h

c

O

r

o

t

a

w

r

e

s

n

o

K

z

s

u

d

n

u

F

1

k

e

z

c

il

p

a

k

a

j

c

a

z

y

r

a

t

n

e

w

n

I

g

e

rr

e

t

n

I

1

n

e

s

a

B

w

ó

s

n

a

n

i

F

o

w

t

s

r

e

t

s

i

n

i

M

1

j

e

w

o

tr

o

p

s

il

a

h

a

w

o

d

u

B

a

rt

n

e

C

m

a

r

g

o

r

P

1

u

k

n

y

r

h

c

y

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

w

ó

r

o

l

a

w

e

i

n

e

i

s

e

i

n

d

o

P

a

n

z

c

y

t

s

y

r

u

t

a

r

u

t

k

u

rt

s

a

rf

n

I

O

P

S

1

u

c

a

l

p

e

i

n

a

w

o

r

a

d

o

p

s

o

g

a

Z

o

w

t

c

i

n

l

o

R

O

P

S

1

ij

c

a

e

r

k

e

r

i

i

k

y

t

s

y

r

u

t

m

u

rt

n

e

c

a

w

o

d

u

B

y

w

o

tr

o

p

S

r

o

t

a

z

il

a

t

o

T

1

u

g

¹

i

c

o

d

o

w

a

w

o

d

u

B

i

k

s

w

o

k

³

a

z

s

r

a

M

d

¹

z

r

U

1

i

s

w

m

u

rt

n

e

c

j

ó

w

z

o

R

.

e

n

s

a

³

w

e

i

n

a

w

o

c

a

r

p

o

:

o

³

d

ó

r



223

Mo¿liwoœci rozwoju ró¿nych form turystyki wiejskiej w województwie ma³opolskim w œwietle....

latach w 32 badanych gminach (56,1%) w³adze lokalne stara³y siê pozyskaæ œrodki zewnêtrzne na

rozwój turystyki z ró¿nych Ÿróde³. Wykorzystywano do tego zarówno pomoc pochodz¹c¹ z Unii

Europejskiej, jak i od strony podmiotów krajowych (tab. 3).

WNIOSKI

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest istotnym narzêdziem wspierania

sektora turystyczno-rekreacyjnego. Istnieje mo¿liwoœæ ubiegania siê o pomoc finansow¹ w rozwoju

ró¿nych form turystyki. Mo¿na staraæ siê o refundacjê czêœci inwestycji (kosztów kwalifikowanych)

poniesionych na rozwój szeroko rozumianej gospodarki turystycznej. Rolnicy maj¹ mo¿liwoœæ uzy-

skaæ refundacjê do 50% kosztów zwi¹zanych z rozwojem dzia³alnoœci agroturystycznej. Gmina z kolei,

mo¿e dostaæ zwrot czêœci kosztów zwi¹zanych z modernizacj¹ i rozwojem infrastruktury turystycznej.

Wyniki badañ ukaza³y du¿e zainteresowanie w³adz lokalnych ubieganiem siê o œrodki unijne na

rozwój turystyki. Badane jednostki terytorialne korzysta³y w latach 2004-2006 z ró¿nych Ÿróde³

wsparcia zewnêtrznego na cele zwi¹zane z rozwojem szerokiej bran¿y turystycznej. Korzysta³y

równie¿ z programu przedakcesyjnego Sapard, oraz z innych poza unijnych œrodków. Wsparcie

w³adz lokalnych odnosi³o siê do sektora agroturystycznego, g³ównie w dzia³alnoœci promocyjnej i

modernizacji infrastruktury turystycznej. Zaanga¿owanie samorz¹du lokalnego przejawia³o siê rów-

nie¿ w budowie i modernizacji szeroko rozumianej infrastruktury turystycznej w gminie. Zagospo-

darowanie turystyczne s³u¿y uprawianiu ró¿nych form turystyki, agroturystyki, turystyki kwalifi-

kowanej, turystyki krajoznawczej, turystyki zdrowotnej i innych.

Literatura

Bogusz M., Kotala A. 2008: Fundusze unijne szans¹ rozwoju gospodarstw agroturystycznych w Ma³opolsce. Innowacje w

rozwoju turystyki, Jalinik M. (red.). Wydawnictwo Politechniki Bia³ostockiej, Bia³ystok, 376.

Musia³ W., Kania J., Leœniak L. 2005: Agroturystyka i us³ugi towarzysz¹ce. Ma³opolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolnicze-

go. Wyd. Akademii Rolniczej w Krakowie, Kraków, 91.

Niedzió³ka A. 2008: Innowacyjne us³ugi rekreacyjne jako determinanta rozwoju agroturystyki w województwie ma³opolskim.

Innowacje i innowacyjnoϾ w sektorze agrobiznesu, t. II. Rodzaje innowacji, Adamowicz M. (red.). Wydawnictwo SGGW,

Warszawa, 235.

Niedzió³ka A. 2008: Problemy finansowania rozwoju agroturystyki w wybranych gminach województwa ma³opolskiego. Gospo-

darka Regionalna i Turystyka, IV Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa. Aktualne Problemy Rozwoju Turystyki w Krajach

Europy Œrodkowo-Wschodniej, Telus J. i in. (red.), z. 5, t. I. Wy¿sza Szko³a Ekonomii, Turystyki i Nauk Spo³ecznych w

Kielcach, Kielce, 276.

Kiryluk H. 2003: Rola i zadania samorz¹dów terytorialnych w rozwoju gospodarki turystycznej. Ekonomiczno-organizacyjne

warunki rozwoju turystyki i rekreacji, Jalinik M. (red.). Wydawnictwo Politechniki Bia³ostockiej, Bia³ystok, 39.

Sawicki B. 2007: Agroturystyka w aktywizacji obszarów wiejskich. Us³ugowy Zak³ad Poligraficzny „Integraf”, Lublin, 106-107.

Strategia Rozwoju Turystyki w latach 2001-2006. 2002: Departament Turystyki w Ministerstwie Gospodarki, Warszawa, 25.

Œnieciñska K. 2008: Rozwój agroturystyki i turystyki wiejskiej przy wykorzystaniu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich

PROW na lata 2007-2013 oraz analiza wykorzystania œrodków pomocowych. Innowacje w rozwoju turystyki, Jalinik M.

(red.). Wydawnictwo Politechniki Bia³ostockiej, Bia³ystok, 397.

Wiatrak A.P. 2003: Turystyka w strategii rozwoju gminy. Regionalne uwarunkowania ekonomicznego rozwoju rolnictwa i obszarów

wiejskich, Czudec A. (red.). Tom II. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, 191.

[www.agroturystyka.pl].

Summary

In the article different activities from Rural Development Pean (RDP) 2007-2013 with a view to developing tourism are

presented. The authors focused on activities connected with different forms of rural tourism development. In these activities there

is a possibility of refunding costs invested earlier. For example, farmer who sets up agritourism farms is able to obtain till 50%

of invested money for his undertaking. Moreover, any district can obtain some part of invested money for its investments, for

example for infrastructure modernization.

Moreover, the authors presented results of researches conducted in 57 districts in Malopolska province. Researches focused

on local authorities engagement in obtaining union funds for tourism and recreation development. They showed, that there is big

interest in obtaining these funds. Refund concerns different activities which are connected with widely understood tourism

development. For example, district can obtain some costs from refund which it invested earlier. Mostly, local authorities are

investing in tourism infrastructure.

Most examined districts have got development strategy. It is a compulsory in application for EU funds for tourism development.

Adres do korespondencji:

dr Arkadiusz Niedzió³ka, dr hab. Andrzej Kotala, prof. UR

Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Katedra Socjologii i Rozwoju Wsi

Al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

tel. [phone]

e-mail: [e-mail], [e-mail]