Norepinefryna-Adrenalina (NA)

występuje w różnych częściach mózgu. Najważniejsze miejsce występowania to szlak grzbietowy: miejsce sinawe, podwzgórze, hipokamp

reguluje procesy snu i czuwania , koncentracji,uczenia się i pamięci. Jest neuroprzekaźnikiem pobudzającym. Działa przez receptory alfa i beta.

Serotonina 5-HT

5-hydroksy trypamina - serotonina powstaje z 5 hydroksy tryptofanu a ta substancja powstaje z tryptofanu.

Odpowiada za przewodnictwo czuciowe i bólowe, reguluje procesy snu i czuwania działą odwrotnie do noradrenaliny, reguluje procesy emocjonalne, reguluje popęd seksualny, reguluje łaknienie oraz pobudliwość ruchową.

Działa na receptory :

5-HT 1d -( stosujemy agonistów) skurcz naczyń krwionośnych w mózgu- przy migrenie

5-HT 4 -(stosujemy agonistów) pobudzenie wywołuje działanie przeciw wymiotne i pobudzenie perystaltyki

5-HT 3 (stosujemy antagonistów) działąnie przeciw wymiotne

Dopamina ( D lub DA )

Działa na neurony ośrodkowe przez otwarcie kanałów potasowych. Produkowana jest w różnych miejscach mózgu. Głównie w szlaku:

-mezolimbicznym -odpowiada za procesy emocjonalne

-mignostriatalnym-odpowiada za kordynację ruchową

Hamuje wydzielania prolaktyny przez przysadkę .Działą na receptory:

D1 i D5 – jest to tak zwana rodzina D1

D2, D3, D4 -tak zwana rodzina D2

D2 – agoniści receptorów będą działać na chorobę Parkinsona

D2 – antagoniści będą działać jako środek przeciw wymiotny i przeciw schizofreni

Dopamina powstaje z tyrozyny

Tyrozyna-->Dopa--> dopamina--> noradrenalin-->Adrenalina

Histamina (H)

Neuroprzekaźnikii jednocześnie autokoid powstaje z aminokwasu histydyny. Przyśpiesza czynność serca. Zwiększa temperaturę ciałą , zwiększa napięcie powierzchniowe mięśni gładkich, zwiększa perystaltykę, zwiększa przepuszczalność naczyń (rozszerza naczynia krwionośne) związane z uwalnianiem tlenku azotu. Zwiękasz wydzielanie soku żołądkowego. Największe stężenie histaminy jest w płucach, skórze, błonie śluzowej żołądka i błonie śluzowej nosa

Działa na receptory:

H1 i H2 – receptory pestsynaptyczne

H3- receptory presynaptyczne w błonie presynaptycznej

Antagoniści receptorów H1 działają na alergi i przenikają do centralnego układu nerwowego

Antagoniści receptorów H2 hamują wydzielanie soku żołądkowego

Histamina działa hamująco na korę mózgową.

GABA

Kwas gamma amino masłowy

występuje we wszystkich strukturach układu nerwowego. Głównie w inter neuronach hamujących.

Pobudzenie receptorów GABA hamuje:

1 Gaba A – jonotropowy (otwiera i zamyka kanał)

2 Gaba B – metabotropowy ( powoduje reakcje)

Na GABA działają leki z grupy benzodiazepiny, barbiturany itp.

Glicyna (GLY)

kwas amino octowy NH2-CH2-COOH

Stężenie glicyny w centralnym systemie nerwowym jest wyższe w rdzeniu przedłużonym, moście oraz rdzeniu kręgowym, natomiast niższe w półkulach mózgowych oraz móżdżku. Działa głównie na inter neurony rdzeniowe. Działanie glicyny znosi strychnina.

Glicyna bierze udział w syntezie hemu i w bio-syntezie puryn.

Asparaginian (ASP)

Uczestniczącym w syntezie puryn i pirymidyn. Bierze udział w syntezie mocznika oraz AMPS z IMP. Jest aminokwasem biogennym.

Kwas glutaminowy (GLU)

Jest ważnym neuroprzekaźnikiem pobudzającym w korze mózgowej. Uczestniczy w przemianach azotowych, poprzez przemianę w glutaminę. Kwas glutaminowy jest stosowany w leczeniu schorzeń układu nerwowego.

Glutamina (GLN)

Występuje w różnych obszarach mózgu pobudza receptory ośrodkowe nMDA.

Acetylocholina (ACH)

Jest to główny przekaźnik pobudzający Działa na receptory N (nikotynowe) i M (muskarynowe).

Dużą rolę odgrywa w prążkowiu odpowiada za czynności ruchowe

Endogenne peptydy opioidowe:

-endorfiny przeciw bólowo

-dynorfiny

-enkefaliny

Neuroprzekaźnikami mogą być również nie które hormony np. wazopresyna, oksycetysyna

Choroba Parkinsona

drżączka poraźna objawy:

-drżenie spoczynkowe

-sztywność mięśni

-zaburzenie aktywności ruchowej

Pojawia się u ludzi starszych około 60 roku życia. Jest spowodowana uszkodzeniami komórek zwojowych w istocie czarnej w mózgu.

Jedną z substancji powodujących parkinsona jest MPP oraz leki z grupy cholinomimetyków oraz dopaminolityków.

Główne grupy środków stosowanych w leczeniu :

1. L-dopa + inhibitor dekarboksylazy

   L-dopa przechodzi przez barierę krew-mózg i zachodzi proces dekarboksylazyi powstaje dopamina w mózgu.

   Działanie nie pożądane:

   -nudności i wymioty (można podać donperidon)

   -zaburzenia psychiczne

2. L-dopa + inhibitor COMT

   Entakapen hamuje rozpad L-dopy sam nie przechodzi do centralnego układu nerwowego

3. Antagoniści receptorów dopaminowych

4. Inhibitory MAO typ B

   MAO jest dużo w prążkowiu. Zahamowanie metabolizmu dopaminy w mózgu.

5. Amantadyna blokuje receptory nMDA i ogranicza uwalnianie acetylocholiny

6. Cholinolityki

   Działanie przez antagonizowanie receptorów muskarynowych M

   Tłumią nadmierną aktywność neuronów cholinergicznych. Zahamowanie drżenia mięśniowego

   -zaparcia

   -zatrzymanie moczu

   1.Przeciw cholinergiczne

   -biperiden prep. AKINETON

   2.L-dopa z inhibitorem obwodowej dekarboksylazy

   -L-dopa + benserazyd prep. MADOPAR

   -L-dopa + carbidopa prep.NAKOM , ISICOM, SINEMET, POLDOMED

   3.Amantadyna

   amantadyna prep.AMANTADIN-RATIOPHARM, VIREGYT K.

   4. Antagoniści receptorów dopanergicznych

   bromokryptyna prep BROMERGON, BROMOCORN, ERGOLAKTYNA, PARLODEL

   5. Inhibitory MAO typ B

   Selegelina prep JUMEX

Padaczka – epilepsja

Napadowe, ograniczone w czasie, nie kontrolowane pobudzenie ruchowe

Przyczyna padaczki jest uszkodzenie mózgu. Klasyfikacje padaczek:

-ogniskowe(fragment mózgu)

a)proste

b)złożone

-uogólnione(cały mózg)

a)toniczne

b)nieświadomościowe

c)kloniczne

d)nie kloniczne

e)kloniczno-toniczne

Leki pierwszego rzutu w ogniskowych

Karbamazepina

Działa przez blokowanie kanałów Na+ i przez to hamowanie rozprzestrzenienia się pobudzenia

Laki pierwszego rzutu w uogólnionych

Kwas walproinowy

Działa prze kanały sodowe i przez nie blokuje pobudzenie. Silnie hepatotoksyczny.

Barbiturany i pochodne:

działają przez kanały chlorkowe. Blokują trwale rozprzestrzenianie się pobudzenia. Powoduje to hiperpolaryzację

Fenobarbital prep. LUMINAL, PHENYDANTIN

Prymidon prep. MIZODIN

Pochodne hydantoniny:

Fenintonina prep. Nazwa + nazwa firmy

Pochodne kwasu bursztynowego:

Działają przez kanały wapniowe.

Etosuksymid prep. Petinimid

Pochodne benzodiazepiny

klonazepam prep RIVOTRIL, ANTELEPSIN, CLONAZEPAM

Działają na swoisty receptor który jest częścią GABA typ A

Pochodne dibenzoazepiny:

Karbamazepina prep. Amizepin, Finlepsin, Neurotop, Tegretol, Timonil.

Oksykarbazepina prep. Apydan, Trileptal

Pochodne kwasów tłuszczowych:

kwas walproinowy prep.Depakine, Convulex

Wigabatryna prep Sabril, Sabrilex

Jest inhibitorem GABA aminotransferazy

Tiagabina prep. Gabitril

Jest inhibitorem wychwytu zwrotnego GABA

Pozostałe:

-Lamotrygnina prep. Lamitril, lamilept, lamotrix

-Topiramad prep. Topamax

-Lewetyracetam prep. KEPPRA

-Pregabalin prep LYRICA

Stan padaczkowy napad trwający 5minut lub kolejne napady co 15minut lub dłużej. Żeby przerwać napad stosujemy diazepam dożylnie lub doodbytniczo.

Depresja- zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych charakteryzujące się objawami, które można następująco pogrupować:obniżony nastrój ,negatywny obraz siebie,problemy z mobilizacją do wszelkiego działania,zaburzenie rytmów dobowych, myśli samobójcze.

Leki przeciw depresyjne:

-trójpierścieniowe

-aminotryptelamina(sedatywnie)

H1 blokuje wszystkie receptory M.

Działanie uboczne: objawy cholinolityczne, zaparcia,suchość, zaburzenia mikcji,nie ostre widzenie, tachykardia,arytmia, nie podawać u osób chorych na serce lub/i jaskrę.

-inhibitory selektywne wychwytu zwrotnego serotoniny

fluceksetyna

działanie uboczne: nerwowość, zaburzenia snu, zahamowanie apetytu, spadek masy ciała. Stosowana jako lek odchudzający lub/ i przy lżejszych depresjach.

-Inhibitory MAO typ A

Stosowane tylko w depresjach z brakiem napędu , motywacji.