12. Problemy osobowości i artystyczne cechy powieści w „Bohaterze naszych czasów”.

„Bohater naszych czasów” – 1838-1839 – połączenie 5 opowiadań: „Bela”, „Maksym Maksymowicz”, „Tamań”, „Księżniczka Mary”, „Fatalista”. Powieść jak na tamte czasy bardzo nowatorska, Lermontow oddzielił osobę autora od bohatera, a przez odpowiedni układ opowiadań stopniowo odkrywał jego oblicze, charakter, umysł i psychikę, dążąc od opisu zewnętrznego do charakterystyki wewnętrznej. Zakłócenie porządku chronologicznego to zabieg kompozycyjny, który ma na celu analizę psychologiczną – autor stopniowo odsłania złożony charakter swego bohatera i stopniowo przybliża go do czytelnika. Punktem kulminacyjnym charakterystyki jest „Księżniczka Mary”, najważniejsza część dziennika. Ekscentryczny i demonizujący Pieczorin daje się poznać jako człowiek nieszczęśliwy w miłości (sceny z Wierą), zdolny do bezinteresownej przyjaźni (Werner), zestawiony z Grusznickim wykazuje brak cech charakterystycznych dla epoki: pozy i awanturnictwa, modnych w tym czasie. Prezentuje się jako dumny i wyzywający, głęboko nieszczęśliwy, dotknięty nieuleczalną chorobą wieku.

Tytuł jest ironiczny. „Nasze czasy” to porządek społeczno-polityczny i moralno-obyczajowy, w którym wszystkie szlachetne i wielkie zamierzenia są skazane na niepowodzenie. Bohater nie mając możliwości wykorzystanie w sensowny sposób swoich walorów umysłu i woli ogranicza się do wąskiej strefy działania, jaka mu pozostaje. Jego tragedia to niespełnione pragnienia, marzenia i zamierzenia. Wyzywające czyny bohatera mają głębokie filozoficzno-społeczne uzasadnienie, są bowiem traktowane jako odbicie i wytwór czasów, których istotą jest deformacja natury ludzkiej. Pieczorin jest symbolem tragedii pokolenia dekabrystowskiego, pokolenia zmarnowanych szans i możliwości, a sama powieść to głębokie oskarżenie rzucone Rosji mikołajowskiej.