Wymagania użytkowe i warunki techniczne dla jednopoziomowych parkingów odkrytych

Wymiary samochodów osobowych i stanowisk postojowych

Oferowane obecnie na rynku krajowym samochody osobowe moż­na podzielić na grupy wielkości wg ich długości - L i szerokości -B, decydujące o wymiarach potrzebnych stanowisk postojowych, a w konsekwencji także o szerokości dróg manewrowych. Na podstawie ana­lizy tych parametrów można dokonać syntetycznego podziału na optymalne wielkości stanowisk postojowych.

Tablica. Grupy wielkości samochodów osobowych według ich długości

Grupa wielkości	Długość [cm]	Przykładowe marki samochodów
Bardzo małe	do 350	Daewoo Matiz, Fiat Seicento, Renault Twingo,
Małe	powyżej 350 do 400	Citroen Saxo, Ford Fiesta, Ka, Fiat Uno, Punto, Mercedes A, Opel Corsa, Peugeot 106, Renault Clio, Seat Ibiza, Skoda Felicia, Toyota Yaris, Volskwagen Polo
Średnie	powyżej 400 do 450	Audi A4, A6, Citroen Xara, Daewoo Nubira, Polonez, Fiat Palio Weekend, Ford Eskort, Honda Civic, Mercedes C, Opel Astra, Peuget 406 Sedan, Renault Megane, Seat Cordoba, Skoda Octavia, Toyota Corolla, Volkswagen Golf, Volvo 440
Duże	powyżej 450 do 500	BMW 525, 528, Daewoo Leganza, Polonez, Ford Scorpio, Honda Accord, Mercedes E, Opel Omega, Peugeot 406 Coupe', 506, Renault Laguna, Saab 900, 9000, Toyota Camry, Carina, Volkswagen Passat, Volvo 850, 960
Bardzo duże	powyżej 500	Audi A8, BMW 750, Jaguar XJ6, Mercedes S

Tablica Przykłady skrajnych szerokości samochodów osobowych ¹⁾

Samochody najwęższe			Samochody najszersze
Lp.	Marki samochodów	[cm]	Lp.	Marki samochodów	[cm]
1	Fiat 126	137,5	1	Mercedes A	172
2	Daewoo Tico	140	2	Ford Scorpio	176
3	Fiat Cinquecento	148,5	3	Saab 9000	178
4	Fiat Seicento	151	4	Toyota Camry	178,5
5	Fiat Uno	156	5	Mercedes E	180
6	Peugeot 106	157,5	6	Opel Tigra	181
7	Ford Fiesta	160,5	7	Renault Safrane	182
8	Renault Twingo	163	8	Forda Ka	182,7
9	Skoda Felicia	163,5	9	BMW 750	186,2
10	Daewoo/FSO Polonez	165	10	Audi A8	188
11	Fiat Punto	166	11	Mercedes S	188,6
^1) bez uwzględnienia lusterek bocznych

Tablica Relacja faktycznych wielkości samochodów do wymiarów stanowisk postojowych.

Grupy wielkości samochodów	Wymiary: szerokość x długość [cm]
	samochodów	stanowisk postojowych
Małe	160 x400	220 x 450
Średnie	170 x 450	230 x 500
Duże	180 x 500	240 x 550
Bardzo duże	190 x 550	260x600

Fakt posiadania bardzo różnych typów samochodów przez użytkowni­ków indywidualnych nie uzasadnia projektowania stanowisk postojowych wielu „typorozmiarów" w każdym zgrupowaniu, a w każdym razie nie moż­na obiektywnie uzasadnić proporcji ich ewentualnego zastosowania w kon­kretnym przypadku, ponieważ bardzo zmienne w czasie będą praktyczne potrzeby użytkowników korzystających akurat z tych stanowisk.

Z tego względu, z przedstawionych w tabl. 3-3 charakterystycznych ro­dzajów wielkości stanowisk postojowych, zarówno „małe", jak „bardzo duże" można urządzać tylko w przypadkach umotywowanych obiektywną potrzebą obsługi znanych użytkowników zbiorowych, do jakich można zaliczyć przedsiębiorstwa i inne zakłady pracy, mające standaryzowany tabor samochodów osobowych. Innym uzasadnieniem dla zastosowania szczególnych rodzajów wielkości stanowisk postojowych może być np. konieczność dostosowania wymiarów niektórych pasm postojowych do kształtu i wymiarów działki lub

dostosowania siatki konstrukcyjnej w garażu podziemnym do ustroju nośnego wyższych kondygnacji budynku, odpowiadającego jego głównej funkcji.

Aby zapewnić maksymalną elastyczność użytkową każdego sta­nowiska postojowego, odpowiadającą potrzebom niezidentyfikowanych użytkowników, można przyjąć jedną optymalną wielkość stanowisk posto­jowych spełniających wymagania minimalne dla parkowania samochodów średniej wielkości.

Minimalne wymiary stanowisk postojowych po­winny wynosić:

▪ w przypadku usytuowania stanowiska postojowego prostopadle do osi drogi manewrowej 2,30 x 5,00 m,

▪ w przypadku usytuowania stanowiska postojowego równolegle do osi drogi manewrowej 2,30 x 6,00 m.

W „Podręczniku projektowania architektoniczno-budowlanego" E. Neuferta przyjęto wymiary tzw. „standardo­wego" samochodu osobowego L = 450 cm długość, B = 180 cm (szerokość skrajni brutto), a w konsekwencji określono minimalne wymiary stanowiska postojowego prostopadłego do osi drogi manewrowej: 5,00 x 2,30 m, nato­miast równoległego: 6,00 x 2,50 m.

Przepisy rozporządzenia MGPiB określają wymagania doty­czące parametrów miejsc postojowych położonych w obrębie działki bu­dowlanej, czyli poza rozgraniczającymi liniami dróg publicznych. Natomiast nieco inne parametry zostały określone w rozporządzeniu MTiGM dla stanowisk i pasm postojowych stanowiących element składowy urządzenia dróg publicznych (tabela poniżej).

Tablica 3-4. Minimalne parametry elementów obiektów parkingowych dla samocho­dów osobowych, związanych z drogami publicznymi

Lp.	Wyszczególnienie parametrów	Wartości liczbowe
1	Minimalne wymiary s.p.:
	a) prostopadłego do osi ulicy	500 x 230 cm
	b) równoległego do osi ulicy	600 x 250 cm
2	Minimalna szerokość jezdni dwukierunkowej, stanowiącej dojazd z prostopadłym układem s.p.	500 cm
3	Minimalna szerokość jezdni jednokierunkowej, bezkrawężnikowej, stanowiącej dojazd do s.p. usytuowanych w stosunku do osi jezdni:
	a) pod kątem < 60°	400 cm
	b) pod kątem < 45°	350 cm
	c) równolegle	300 cm
4	Maksymalne pochylenie płaszczyzny s.p.:
	a) podłużne	2,5%
	b) poprzeczne, nawierzchni twardej ulepszonej	2,5%
	c) poprzeczne, nawierzchni twardej nie ulepszonej	3,5%
5	Minimalny promień łuku do zawracania:
	a) zewnętrznej krawędzi jezdni	1500 cm
	b) wewnętrznej krawędzi jezdni	600 cm
s.p. - stanowisko postojowe

Zwiększenie do 2,50 m szerokości pasm postojowych równoległych do osi jezdni, jest w pełni uzasadnione przy drogach publicznych, natomiast pozostawienie szerokości minimalnej 2,30 m stanowiska równoległe do jezdni mającej charakter drogi wewnętrznej -jest również wystarczające i nie stwa­rza żadnych utrudnień ani zagrożenia ruchu dojazdowego na terenach dzia­tek budowlanych (zabudowy osiedlowej lub rekreacyjnej, a nawet zakładów produkcyjnych).

Rys. Wymiary minimalne zwykłych stanowisk postojowych dla samochodów osobowych na parkingach odkrytych - wg § 21 rozporządzenia MGPiB:

a) stano­wisko prostopadłe do osi wewnętrznej dro­gi dojazdowej Dd,

b) stanowisko równole­głe do osi wewnętrznej drogi dojazdowej a - 2,30 m, b - 5,00 m, c - 6,00 m

Powracając do omawiania regulacji wynikających z rozporządzenia MGPiB [19], należy wyjaśnić, że przyjęcie minimalnych wymiarów stano­wisk postojowych 2,30 * 5,00 m na parkingu odkrytym stwarza możliwość wykorzystania ich również do postoju samochodów „dużych" pod warun­kiem takiego zagospodarowania najbliższego sąsiedztwa pasa postojowe­go, aby umożliwić swobodny nawis tyłu samochodu 0,50 m poza krawędź stanowiska (rys. 3-2 i 3-3). W pasie o tej szerokości nie można sadzić drzew i krzewów, które uniemożliwiłyby taki nawis samochodów.

Rys. 3-2. Analiza warunków usta­wiania samochodu średniej wiel­kości (długości) na parkingu od­krytym:

a) w rzucie poziomym,

b) w przekroju

Lo - linia ogrodzenia lub innej przeszkody ograniczającej możli­wość nawisu samochodu poza kra­wędź stanowiska postojowego

Rys. 3-3. Analiza warunków usta­wienia samochodu dużego i bar­dzo dużego na parkingu odkrytym:

a) w rzucie poziomym,

b) w prze­kroju

K - krawężnik, Lo - linia ogro­dzenia lub innej przeszkody unie­możliwiającej wystawanie (tzw. nawis) samochodu poza krawędź stanowiska postojowego

Rys. 3-4. Wymiary minimalne stanowisk postojowych na parkingach odkrytych, przeznaczone dla samochodów osobowych użytkowanych przez osoby niepełnosprawne, przy układzie stano­wisk prostopadłych do osi drogi dojazdowej (manewrowej):

a) stanowisko odpowiadające wy­maganiom § 21 rozporządzenia MGPiB, tzn. każde o szerokości > 3,60 m, b) przykład oszczędnego zaprojektowania stanowisk postojowych, gdzie dwa sąsiadujące z sobą stanowiska o szerokości 2,30 i 3,60 m mogą być wykorzystane do ustawienia samochodów, z których korzy­stają osoby niepełnosprawne (np. przy zmianie kierunku ustawienia samochodów)

Ch - chodnik, D - dojście (dojazd) dla osoby niepełnosprawnej na wózku inwalidzkim, P - krótka pochylnia do pokonania różnicy wysokości do 0,15 m o maksymalnym pochy­leniu do 15%, Son - samochód osoby niepełnosprawnej, Sos - samochód osoby sprawnej, tzn. nie korzystającej z wózka inwalidzkiego

Rys. 3-5. Stanowisko postojowe dla samochodu użytkowanego przez osobę niepełnospraw­ną, usytuowane równolegle do wewnętrznej drogi dojazdowej lub manewrowej Ch - chodnik, Dd - droga dojazdowa, Lz - linia zabudowy lub ogrodzenia, P - krótka pochylnia o nachyleniu do 15%, Son - stanowisko dla samochodu użytkowanego przez osobę niepełnosprawną

Procentowy udział samochodów „małych" i „dużych" jest w Polsce zbli­żony do siebie i ma szansę utrwalenia się ze względu na powszechne wpro­wadzanie do programu produkcji (przez prawie wszystkich liczących się w świecie producentów samochodów), zarówno małych samochodów miej­skich, jak dużych, rodzinnych samochodów weekendowych.

Dzięki upo­wszechnieniu się w perspektywie udziału tych obydwu typów pojazdów w podobnych proporcjach zwiększy się możliwość wykorzystania dla ich par­kowania również par stanowisk przystosowanych do samochodów średnich. Przystosowanie to może polegać np. jedynie na odpowiednim, asymetrycz­nym przesunięciu linii dzielącej pasma postojowe od drogi manewrowej.

Przepisy § 21 ust. 1 rozporządzenia MGPiB wymagają zwięk­szenia szerokości stanowiska postojowego przeznaczonego dla samocho­du użytkowanego przez osobę niepełnosprawną do co najmniej 3,60 m, aby umożliwić jej dojazd na wózku inwalidzkim bezpośrednio do drzwi sa­mochodu. W przypadku jednak konieczności zapewnienia przy danym bu­dynku kilku miejsc postojowych dla samochodów użytkowanych przez osoby niepełnosprawne można uwzględnić okoliczność, że osobą niepełnosprawną może być nie sam kierowca lecz pasażer. Ponadto jest możliwy, w razie ko­nieczności, przeciwny kierunek wjazdu na sąsiednie stanowiska, co pozwoli na zapewnienie dojazdu na wózku inwalidzkim z każdej strony samochodu. W takim przypadku poszerzenie jednego stanowiska do 3,60 m umożliwi wy­korzystanie przez osoby niepełnosprawne także sąsiedniego stanowiska po­stojowego o normalnej szerokości 2,30 m (rys. 3-4).

Rozwiązaniem odpowiadającym literze powołanego przepisu będzie rów­nież poszerzenie do 3,60 m miejsca postojowego równoległego do osi dojaz­du, co zapewni możliwość korzystania z niego przez osobę niepełnosprawną, pod warunkiem wykonania odpowiedniej pochylni umożliwiającej wjazd wózkiem inwalidzkim na poziom chodnika (rys. 3-5).

Współzależność układów stanowisk postojowych i dróg manewrowych

Uzasadnione ekonomicznie dążenie do zmniejszenia szerokości sta­nowisk postojowych zwiększa równocześnie trudności wykonania manew­rów wjazdu na- i wyjazdu ze stanowiska, ponieważ zakładane odstępy (zaledwie 0,60 m) między samochodami praktycznie zmuszają do wykony­wania całego skrętu jedynie na drodze manewrowej.

W zależności zatem od długości samochodu musi również zmieniać się szerokość drogi manewro­wej (rys. 3-6).

Rys. 3-6. Analiza współzależności wymiarów stanowisk postojowych i dróg manewro­wych w zależności od wielkości samochodów (patrz pkt 3.1):

a) dla samochodów ma­łych,

b) dla samochodów średnich,

c) dla samochodów dużych,

d) dla samochodów bardzo dużych

Zwiększona elastyczność manewrowa nowoczesnych samochodów (patrz tabl. 4-2) ułatwia wprawdzie wykonanie tych manewrów tylko na pasie drogi, jednakże należy pamiętać, że istnieje ścisła współzależność między szeroko­ścią stanowisk postojowych i dróg manewrowych. Może to mieć istotne zna­czenie w przypadku projektowania specjalnego parkingu dla samochodów osobowych bardzo dużych, np. przed niektórymi budynkami użyteczności pu­blicznej (rys. 3-7). Współzależności te mogą być również wykorzystane w przy­padku obiektywnego ograniczenia szerokości drogi manewrowej ze względu na wymiary działki lub sposób jej zagospodarowania. Konieczne wówczas poszerzenie stanowisk postojowych może umożliwić np. zapewnienie warun­ków do korzystania z nich przez osoby niepełnosprawne. Jest to obecnie wy­magane przed budynkami użyteczności publicznej w świetle art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy - Prawo budowlane.

Najczęściej z powodu ograniczonych wymiarów szerokości (głębo­kości) terenu przeznaczonego na zgrupowanie miejsc postojowych, powstaje konieczność zastosowania układu stanowisk postojowych nie pod kątem pro­stym lecz skośnie do osi drogi manewrowej, której szerokość może być dzięki temu odpowiednio zmniejszona (rys. 3-8). Występuje jednak w takich przy­padkach szereg uwarunkowań, które należy uwzględnić w projekcie:

▪ jezdnia węższa niż 5,00 m może być tylko drogą jednokierunkową,

▪ porównywalna głębokość stanowiska skośnego w zasadzie nie maleje w sto­sunku do stanowiska prostopadłego, a w każdym razie nie zmniejsza się jego powierzchnia, ze względu na brak możliwości wykorzystania części powierzchni o kształcie trójkątów,

▪ szerokość stanowiska skośnego, mierzona wzdłuż osi drogi manewrowej, jest większa niż stanowiska prostopadłego, co prowadzi do zmniejszenia liczby stanowisk na porównywalnej długości pasa postojowego.

Efekty zastosowania różnych układów stanowisk postojowych o po­równywalnej wielkości, a mianowicie dla samochodów „dużych" przedsta­wia tabl. 3-5, która pokazuje wielkości zaabsorbowanej powierzchni terenu na jedno stanowisko postojowe łącznie z przypadającą połową szerokości drogi manewrowej na długości odpowiadającej szerokości stanowiska. Po­równanie to dowodzi obiektywnie nieekonomiczności stosowania parkingów ze skośnym układem stanowisk postojowych, poza sytuacją wymuszoną wa­runkami obiektywnymi.

Tablica 3-5. Zaabsorbowanie terenu na parkingu odkrytym na działce budowlanej, przypadającego na jedno stanowisko postojowe (s.p.) dla samochodu osobowego (wraz z częścią drogi manewrowej)

Przeznaczenie terenu na:	Położenie s.p. w stosunku do osi drogi manewrowej pod kątem:
		90°	60°	45°
1) s.p. netto	2,30 x 5,00= 11,5m^2	2.65 x 5,00 = 13,3 m^2	4,80 x 3,25 = 15,6 nr
2) 50% drogi manewrowej	2,30 x 5,70x0,5 = 6,6 m^2	2,65 x 4,00 x 0,5 = 5,3 m^2	3,25 x 3,50 x 0,5 = 5,7 m^2
Razem	18,1 m^2	18.6 m^2	21,3 m^2

Źródło: opracowanie autora wg § 104 ust. 1 rozporządzenia MGPiB [19] oraz rys. 3-8

Rys. 3-7. Układ i wymiary stanowisk postojowych i drogi manewrowej przed budynkiem użyteczności publicznej, przystosowanych do postoju samochodów bardzo dużych i użyt­kowanych przez osoby niepełnosprawne oraz dla samochodów średnich Ch - chodnik, Dm - droga manewrowa, Sbd - stanowisko postojowe dla samochodu bar­dzo dużego, Son - stanowisko postojowe dla samochodu użytkowanego przez osoby niepeł­nosprawne, Ss - stanowisko postojowe dla samochodu średniego, Lz - linia zabudowy

Rys. 3-8. Wymiary stanowisk postojowych skośnych oraz szerokości dróg manewrowych, w zależności od kąta ustawienia w stosunku do osi drogi:

a) przy ustawieniu stanowisk pod kątem 60°,

b) przy ustawieniu stanowisk pod kątem 45°

Parametry techniczne stanowisk postojowych i jezdni manewrowych dla samochodów ciężarowych i autobusów

Wymiary stanowisk postojowych, w zależności od ich usytuowania w stosunku do krawędzi jezdni, nie powinny być mniejsze niż określone w tabelach:

Rodzaj pojazdu	Usytuowanie pod kątem (°)^2)	Długość (m)	Szerokość (m)
Samochód ciężarowy	90	8,00	3,50
		0	15,00	3,00
	Autobus	90	10,00	4,00
		0	19,00	3,00
	Samochód ciężarowy z przyczepą lub członowy	90^1)	19,00	3,50
		60^1)	19,00	3,50
		0	30,00	3,00

¹⁾ Stanowiska postojowe samochodów ciężarowych z przyczepami lub członowych powinny być wykonane jako przelotowe.

²⁾ Wymiary stanowisk postojowych przy innych kątach usytuowania w stosunku do krawędzi jezdni powinny być ustalone z zachowaniem wymiarów podanych dla kąta 90°.

Szerokość jezdni manewrowej przy stanowiskach postojowych nie powinna być mniejsza niż określono w tabeli:

Rodzaj pojazdu	Usytuowanie stanowiska w stosunku do krawędzi jezdni (°)	Szerokość jezdni manewrowej (m)^*)
Samochód ciężarowy	90	12,00
		60	7,50
		45	6,00
		0	3,50
	Autobus	90	16,00

---