Warunki techniczne dla garaży wszelkich typów oraz ich elementów funkcjonalnych i techniczno-budowlanych

Podstawowe warunki techniczne dla garaży

■ Podstawowe warunki techniczne dla garaży zostały ustalone w dziale III, rozdz. 10 rozporządzenia MGPiB [19]. Spośród przepisów zawartych w tym rozdziale rozporządzenia zostaną tutaj przedstawione i sko­mentowane tylko te, które mają najbardziej powszechne zastosowanie, czyli odnoszą się do garaży wszelkich typów. Natomiast te przepisy, które odnoszą się wyłącznie do garaży określonych typów zostaną przytoczone i skomento­wane w rozdziałach 5-7 niniejszej publikacji.

■ Rozporządzenie MGPiB [19] ustala co następuje:

„§102. 1. Garaż do przechowywania i bieżącej, niezawodowej obsługi samo­chodów osobowych w budynku, stanowiącym samodzielny obiekt budowlany lub część innego obiektu, z zewnętrzną obudową pełną, częściową lub ażuro­wą, powinien mieć:

1) wysokość w świetle konstrukcji co najmniej 2,2 mi do spodu przewo­dów instalacyjnych 2 m (patrz rys. 4-1, dop. W.K.),

2) wjazdy lub wrota garażowe co najmniej o szerokości 2,3 mi wysoko­ści 2 mw świetle,

3) elektryczną instalację oświetleniową w garażach zbiorowych wielo­stanowiskowych,

4) wymianę powietrza zgodnie z § 108 (dotyczy tylko garaży zamknię­tych - dop. W.K.)

5) wpusty kanalizacyjne z osadnikami błota, olejów i smarów: w ga­rażach z instalacją wodociągową, w garażach podziemnych oraz

6

Rys. 4-1. Najmniejsza wysokość pomieszczenia (kondygnacji) garażu w świetle - wg § 102 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia MGPiB [19]: a) przy zastosowaniu stropów z podciągami i podwieszonych przewodów wentylacji mechanicznej lub innych instalacji, b) przy za­stosowaniu stropów grzybkowych

w garażach naziemnych o pojemności powyżej 25 samochodów

na kondygnacji, 6) instalacją przeciwpożarową, wymaganą przepisami szczególnymi,

zabezpieczoną przed zamarzaniem.

2. Garaż, o którym mowa w ust, powinien spełniać wymagania §274- 281 oraz przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej. "

Przepisy § 102 odnoszą się do wszelkich typów (form) garaży, także otwar­tych, czyli nie mających pełnych ścian zewnętrznych. Jednakże w garażach otwar­tych nie można praktycznie wykonać instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych ze względu na niemożliwość zabezpieczenia ich przed zamarzaniem w porze zimowej, albo trzeba ograniczyć je do zamkniętych części garażu, w których mieści się np. dyżurka i związane z nią pomieszczenie higienicznosanitarne.

Nie rokują powodzenia próby wykonania instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych w całym garażu otwartym, przystosowanych jedynie do użytkowania w porze ciepłej, czyli najwyżej od 15 kwietnia do 31 paździer­nika. Wymagałoby to bowiem nie tylko opróżniania na okres zimowy insta­lacji wodnej, ale także zapewnienia praktycznie niewykonalnej ochrony przed zamarzaniem zamknięć syfonowych wszystkich wpustów kanalizacyjnych i zabezpieczenia ich przed jakimkolwiek zanieczyszczeniem.

■ Powołanie w § 102 ust. 1 pkt 6 na przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej należy rozumieć jako odniesienie do przepisów szcze­gólnych, wydanych na podstawie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochro­nie przeciwpożarowej [23]. Chodzi zatem w tym przypadku o rozporządzenie MSW [17], z którego trzeba przytoczyć następujące przepisy dotyczące garaży:

§6. ... 4. Podczas przechowywania cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 100°C w garażach należy przestrzegać następujących zasad:

1) w garażach wolno stojących wykonanych z materiałów niepalnych o powierzchni do 60 m² jest dopuszczalne przechowywanie 200 dcm³ cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 55°C,

2) w garażach o powierzchni do 60 m², innych niż wymienione w pkt. IJest dopuszczalne przechowywanie 20 dcm³ cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21 °C lub 60 dcm³ cieczy o temperaturze zapłonu 21 °C - 100°C,

3) w garażach o powierzchni powyżej 60 m² jest zabronione przechowy­wanie cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 100°C, z wyjątkiem cie­czy niezbędnych przy eksploatacji pojazdu, przechowywanych w jednostkowych opakowaniach stosowanych w handlu detalicznym,

4) ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 100°C należy przechowywać w naczyniach metalowych lub innych dopuszczonych do tego celu, posiadających szczelne zamknięcie,

5) w garażach jest zabronione przelewanie paliwa oraz napełnianie nim zbiorników paliwa w pojazdach.

... §13. 1. Obiekty powinny być wyposażane w podręczny sprzęt gaśniczy i agregaty zwane dalej „ sprzętem ", w zależności od zagrożenia ludzi, wielko­ści obciążenia ogniowego oraz powierzchni (jednostki odniesienia). 2. Jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 2 kg (lub 2 dcm³) po­winna przypadać:

.... 2) w strefach pożarowych o obciążeniu ogniowym 500 MJ/m² i wy­ższym oraz zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL III - na każde 300 m² powierzchni (zgodnie z § 274 rozporządzenia MGPiB [19] garaże należy klasyfikować jak budynki produkcyjne i magazynowe o ob­ciążeniu do 500 MJ/m² - dop. W.K.),

.....§17. 1. Stosowanie stałych urządzeń gaśniczych, do których zalicza się

stałe urządzenia gaśnicze wodne (tryskaczowe i zraszaczowe), parowe, pia­nowe, gazowe i aerozolowe, proszkowe, jest wymagane w obiektach:

.... 10) garażach podziemnych o liczbie stanowisk powyżej 100 lub o wię­cej niż jednej kondygnacji podziemnej.

.. §18. Instalacje sygnalizacyjno-alarmowe stosuje się w:

......18) garażach podziemnych o liczbie stanowisk powyżej 50.....

... §19. W przypadku wyposażenia obiektów w stałe urządzenia gaśnicze moż­na zrezygnować z wyposażania ich w instalacją sygnalizacyjno-alarmową."

O zastosowaniu się do zacytowanych wyżej przepisów rozporządzenia MSW będzie dalej mowa w rozdziałach 5-7.

Do wszystkich typów (form) garaży odnoszą się również przepisy § 106 powołanego na wstępie rozporządzenia MGPiB [19], dotyczące bardzo istot­nego warunku technicznego, jaki powinny spełniać garaże wbudowane lub przybudowane do budynków o innym przeznaczeniu, a mianowicie: „§ 106. Garaż znajdujący się w budynku o innym przeznaczeniu powinien mieć ściany i stropy, zapewniające wymaganą izolację akustyczną oraz szczel­ność, uniemożliwiającą przenikanie spalin lub oparów paliwa do sąsiednich pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi".

Przepis ten zobowiązuje do specjalnego potraktowania roli przegród pio­nowych i poziomych w garażach, oddzielających je od pozostałej części bu­dynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. Należy dla ścisłości dodać, że zgodnie z §5 ust.l tegoż rozporządzenia, garażu nie uznaje się za pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi.

■ W zakresie ochrony pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi przed hałasami od garaży wbudowanych lub przybudowanych należy przestrzegać przede wszystkim ustaleń obowiązujących norm: l)PN-87/B-02151/02. „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem po­mieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w po­mieszczeniach",

2)PN-87/B-02151/03. „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem po­mieszczeń w budynkach. Izolacyjność przegród w budynkach oraz izola-cyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania". 3)PN-EN-ISO 717-1:1999. „Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów - izolacyjność od dźwięków powietrznych."

4) PN-EN-ISO 717-2:1999. „Akustyka, j.w. - izolacyjność od dźwięków ude­rzeniowych.

5)PN-EN-ISO 11654:1999. „Akustyka. Wyroby dźwiękochłonne używane w budownictwie. Wskaźnik pochłaniania dźwięku.

Z treści pierwszej normy (ark. 02) należy przede wszystkim uwzględnić wzory obliczeniowe średniego i równoczesnego dźwięku A (dB) lub skorzy­stać z gotowych obliczeń maksymalnego poziomu hałasów samochodów oso-

bowych. Z normy drugiej (ark. 03) należy uwzględnić w szczególności wy­magania dotyczące określenia wartości izolacyjnej:

1) przegród zewnętrznych (pkt 6 i 8 normy, tabl. 5, 6 i 7),

2) przegród wewnętrznych w budynkach wielorodzinnych (pkt 4 nor­my, tabl. 2),

3) przegród wewnętrznych w budynkach jednorodzinnych (pkt 4 normy, tabl. 3).

Wyliczenie tych wartości jest pracochłonne, gdyż wymaga uwzględnie­nia treści całej normy i przywołanych w niej norm związanych, a także mate­riałów pomocniczych z zakresu specjalistycznej wiedzy technicznej, do których należy w szczególności Instrukcja ITB nr 293, Projektowanie pod względem akustycznym przegród w budynkach, Warszawa 1990.

■ W odniesieniu do garaży wbudowanych w budynki mieszkalne należy zalecić wykorzystanie w tym zakresie treści publikacji fachowej: au­torstwa Szudrowicz B.: Podstawy kształtowania izolacyjności akustycznej po­mieszczeń w budynkach mieszkalnych, Wyd. ITB, Warszawa 1992.

■ Spełnienie wymagań w zakresie ochrony akustycznej eliminuje praktycznie możliwość wbudowania garaży otwartych w budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi. Zresztą, przepis za­warty w § 275 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia MGPiB [19] zabrania sytuowa­nia pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powyżej kondygnacji przeznaczonych na garaż otwarty, natomiast nierealne ze względów użyt­kowych, technicznych i ekonomicznych byłoby projektowanie garażu otwartego powyżej kondygnacji z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi.

■ Konieczność zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej i szczelności przegród, w szczególności poziomych, w garażach zamkniętych wbudowanych w budynki z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, przemawia za zastosowaniem do ich budowy monolitycznych konstrukcji żel­betowych o grubości zapewniającej dostateczną izolacyjność akustyczną, po­nieważ nie mają one żadnych złączy, spoin i mikroszczelin, nieuniknionych np. w konstrukcjach murowanych lub prefabrykowanych. Niezależnie jednak od naturalnej, stosunkowo wysokiej szczelności przegród monolitycznych, stro­py dzielące część garażową od położonych nad nią pomieszczeń przeznaczo­nych na pobyt ludzi należy izolować szczelną folią (PCW) zgrzewaną, układa­ną na starannie wyrównanej i zatartej gładzi cementowej. Dopiero na takiej szczelnej folii wykonuje się podłogę pływającą z odpowiednią izolacją ter­miczną i akustyczną.

Mimo tych pozytywnych cech monolitycznych konstrukcji żelbeto­wych, nie ma jednak przeciwwskazań, aby w domach jednorodzinnych prze­grody pionowe i poziome (oddzielające garaże wbudowane lub przybudo­wane do części mieszkalnej) nie wykonywać w technologii tradycyjnej, ewentualnie z użyciem prefabrykatów drobnowymiarowych. Trzeba jed­nak wykonywać je z maksymalną starannością, a na stropach w każdym wypadku należy starannie układać szczelną izolację z folii PCW zgrzewa­nej. Niedostateczną izolacyjność akustyczną wielu rodzajów stropów sto­sowanych w tym budownictwie można zrekompensować dodatkową izola­cją akustyczną niepalną podwieszaną pod stropem garażu lub na stropie, w jego warstwie podłogowej.

■ Do podstawowych warunków technicznych dla wszelkich typów garaży należy zaliczyć również następujące [19]:

„§ 107. 1. Posadzka w garażu nie powinna być śliska i powinna mieć spadki do wewnętrznego lub zewnętrznego wpustu kanalizacyjnego. W zabu­dowie jednorodzinnej i zagrodowej dopuszcza się kierowanie spadków po­sadzki bezpośrednio na teren działki.

2. W garażu krawędzie płaszczyzny postojowej i manewrowej, a także znajdujących się w niej otworów, należy, z uwzględnieniem ust. 1, ograniczyć progiem (obrzeżem) o wysokości 30 mm, uniemożliwiającym spływ wody lub innej cieczy na zewnątrz i na niższy poziom garażowania. Na drodze ruchu pieszego próg ten powinien być odpowiednio wyprofilowany w sposób umoż­liwiający przejazd wózkiem inwalidzkim.

... § 281. 1. Instalowanie w garażu studzienek rewizyjnych instalacji, aparatów i przewodów gazowych oraz umieszczanie otworów od palenisk lub otworów przeznaczonych do czyszczenia kanałów dymowych, spalino­wych i wentylacyjnych jest zabronione.

2. Dopuszcza się prowadzenie przewodów gazowych z rur stalowych bez szwu, łączonych za pomocą spawania, przez jedną kondygnację garażu, znaj­dującą się bezpośrednio pod budynkiem, pod warunkiem zabezpieczenia tych przewodów przed uszkodzeniem."

Do przepisu § 107 ust. 1 należy dodać uwagę, że w garażach otwartych, nie mających z natury rzeczy ogrzewania i - w konsekwencji - instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej, spływ wody używanej w porze ciepłej do zmywania posadzek i doprowadzanej elastycznymi wężami z zewnętrznych zaworów czerpalnych, należy skierować do zewnętrznych wpustów kanali­zacyjnych, co praktycznie jest realne jedynie w garażach jedno- i dwukondy-gnacyjnych (patrz także pkt 7.3). W wyższych garażach otwartych do mycia

posadzek można stosować standardowe wózki ze zbiorniczkami wody czy­stej i brudnej, jakich używają powszechnie sprzątacze w różnego rodzaju budynkach, np. do mycia klatek schodowych i korytarzy ogólnych. Problem wynikający z §107 ust. 2 ilustruje rys. 4-2.

Rys. 4-2. Wyprofilowanie obrzeży otworów w stropach garaży wielopoziomowych - wg § 107 ust. 2 rozporządzenia MGPiB [19]

On - obrzeże o wysokości 30 mm przystosowane do warunków ruchu osób niepełno­sprawnych, Op - obrzeże proste, P - pochylnia (w tym przypadku o nachyleniu < 10%, umożliwiającym także ruch osób niepełnosprawnych na wózku inwalidzkim - wg § 70 i 105 rozporządzenia MGPiB [19]

Treść § 281 ust. 1 jest jednoznaczna i nie wymaga komentarza, nato­miast do ust. 2 należy dodać uwagę, że przepis ten został sformułowany celo­wo, aby umożliwić w praktyce prawidłowe rozwiązanie techniczne problemu rozprowadzenia poziomych przewodów gazowych w podziemiach (piwni­cach) budynków mieszkalnych z wbudowanym garażem podziemnym, znaj­dującym się w całości lub w części pod budynkiem.

4.2. Parametry stanowisk postojowych i dróg manewrowych w garażach

■ Parametry stanowisk postojowych i dróg manewrowych w gara­żach zostały określone w dziale III rozdz. 10 rozporządzenia MGPiB [19], jak następuje:

„§104. 1. Dojazd (droga manewrowa) do stanowisk postojowych w garażu jednoprzestrzennym bez ścian wewnętrznych powinien mieć szerokość dostoso­waną do warunków ruchu takich samochodów, jakie mają być przechowywane, oraz do sposobu ich usytuowania w stosunku do osi drogi, ale co najmniej:

1) przy usytuowaniu prostopadłym - 5,7 m,

2) przy usytuowaniu pod kątem 60°— 4 m,

3) przy usytuowaniu pod kątem 45°- 3,5 m,

4) przy usytuowaniu równoległym - 3 m.

2. Stanowiska postojowe w garażu powinny mieć wymiar, zapewniające zachowanie odległości między samochodami co najmniej 0,6 m oraz między samochodami a przegrodami budowlanymi - co najmniej 0,5 m.

3. Odległości, o których mowa w ust. 2, odnoszące się do stanowisk prze­znaczonych dla samochodów, z których korzystają osoby niepełnosprawne, powinny wynosić co najmniej 1,2 m."

Jak wynika z treści ust. 1, minimalne wymiary szerokości dróg manewro­wych odnoszą się tylko do wielostanowiskowych garaży jednoprzestrzennych, nie podzielonych wewnętrznie przegrodami budowlanymi, które ograniczały­by możliwości wykonania nawet części manewru wjazdu i wyjazdu już na sta­nowisku postojowym, co ma ścisły związek z szerokością drogi manewrowej. Należy jednak zwrócić uwagę, że również słupy konstrukcyjne stanowią prze­szkodę w manewrach samochodem, szczególnie przy skośnym usytuowaniu stanowisk postojowych w stosunku do osi drogi manewrowej (rys. 4-3).

Rys. 4-3. Minimalne szerokości dróg manewrowych i osi konstrukcyjnych w garażach jednoprzestrzennych - wg § 104 ust. 1 rozporządzenia MGPiB [19]: a) przy usytuowaniu stanowisk postojowych prostopadle do osi drogi manewrowej, b) przy usytuowaniu stano­wisk postojowych pod kątem 60° w stosunku do osi drogi manewrowej, c) przy usytuowa­niu stanowisk postojowych pod kątem 45° w stosunku do osi drogi manewrowej, d) przy usytuowaniu stanowisk postojowych równolegle do osi drogi manewrowej

■ W garażu wielostanowiskowym wbudowanym w całości lub w czę­ści w podziemie innego budynku, np. mieszkalnego, może zaistnieć koniecz­ność wykonania w kondygnacji garażowej monolitycznych ścian konstrukcyj­nych o układzie poprzecznym, wynikającym z przyjętych rozpiętości stropów kondygnacji naziemnych. Trudności uwzględnienia przepisów § 104 w takich przypadkach wskazują na konieczność ścisłej korelacji tych rozpiętości z mo­dułem funkcjonalnym stanowisk garażowych (patrz rys. 4-4).

b)

170

,80

80

580 w św.

600

Rys. 4-4. Ustawienie samochodów na stanowisku postojowym ograniczonym ścianami konstrukcyjnymi, z zachowaniem minimalnych odstępów między samochodami i od przegród - wg § 104 ust. 2 rozporządzenia MGPiB [19]: a) przykład ustawienia samo­chodów średniej wielkości w polu umożliwiającym zachowanie odstępów minimalnych, zgodnie z przepisami, jednakże bez żadnej rezerwy ruchu na samym parkingu (manewr wjazdu i wyjazdu musi być wykonany w całości na drodze manewrowej), b) przykład ustawienia samochodów w polu konstrukcyjnym o rozpiętości 6,00 m, pozwalającym na zachowanie wymaganych odstępów minimalnych i znacznej tolerancji manewrowej

Z przepisów ust. 3 wynika, że wielkość odstępów między samochodami i między samochodami a przegrodami pionowymi muszą być odpowiednio zwiększone, jeżeli użytkownikami danego stanowiska postojowego będą oso­by niepełnosprawne korzystające z wózków inwalidzkich (rys. 4-5).

■ W garażu jednoprzestrzennym, w którym przewiduje się tylko kilka stanowisk postojowych dla samochodów użytkowanych przez oso­by niepełnosprawne, można uwzględnić efekt kumulacji przestrzeni, jaki można uzyskać w przypadku odwrotnego ustawiania co drugiego samocho­du w stosunku do kierunku wjazdu, tzn. przemiennie - jeden tyłem a drugi przodem.

Rys. 4-5. Ustawienie samochodu użytkowanego przez osobę niepełnosprawną z zacho­waniem odstępów minimalnych wg § 104 ust. 3 rozporządzenia MGPiB [19]: a) pełno-wymiarowe stanowisko postojowe dla samochodu średniej wielkości, b) stanowisko o szerokości zminimalizowanej, ale pozwalającej na uzyskanie odstępu od ściany umoż­liwiającego osobie niepełnosprawnej na wózku inwalidzkim dostęp do samochodu z jednej strony, c) przykład ustawienia samochodów średniej wielkości w garażu jedno-przestrzennym w polu konstrukcyjnym o rozpiętości 7,50 m ^x 6,00 m, przystosowanym do ustawienia 3 samochodów dla użytkowników zwykłych, albo do ustawienia 2 samo­chodów dla osób niepełnosprawnych, pod warunkiem zachowania wolnego przejazdu wózkiem inwalidzkim o szerokości > 0,90 m między słupem konstrukcyjnym a samo­chodem stojącym na stanowisku postojowym

Projektując stanowiska postojowe w garażach jednoprzestrzennych dla samochodów użytkowanych przez osoby niepełnosprawne trzeba zapewnić nie tylko wymagane odstępy między samochodami, ale również odpowied­nią szerokość przejazdu wózkiem inwalidzkim między stojącym samocho­dem a słupami konstrukcyjnymi.

4.3. Komunikacja pionowa w garażach

4.3.1. Pochylnie dla samochodów

■ Wymagania dotyczące zastosowania i parametrów pochylni w ga­rażach określają przepisy rozporządzenia MGPiB [19], jak następuje:

„§103. 1. Do garażu położonego poniżej lub powyżej terenu, należy za­pewnić dojazd dla samochodów za pomocą pochylni o maksymalnym nachy­leniu nie większym niż określono w §70 lub zastosować odpowiednie urządzenie do transportu pionowego.

2. W garażu wielopoziomowym, przeznaczonym dla więcej niż 25 samo­chodów na każdej kondygnacji, należy stosować pochylnie o szerokości co naj­mniej 5,50 m, umożliwiające ruch dwukierunkowy lub osobne, jednopasmowe pochylnie o szerokości co najmniej 2,7 m dla wjazdu i wyjazdu samochodów.

3. W garażu wielopoziomowym, przeznaczonym dla nie więcej niż 25 samochodów na kondygnacji, dopuszcza się zastosowanie wyłącznie pochyl­ni jednopasmowych, pod warunkiem zainstalowania sygnalizacji do regula­cji kierunków ruchu.

4. W garażu dwupoziomowym, przeznaczonym dla nie więcej niż 10 sa­mochodów na kondygnacji, dopuszcza się zastosowanie pochylni jednopa-smowej bez sygnalizacji świetlnej. "

Warunki określone w §103 ilustrują rys. 4-6 do 4-9 oraz tablica 4-1.

■ Zgodnie z §70 ust. 2, nawierzchnie wszelkich pochylni powinny być szorstkie, a pochylni o nachyleniu większym niż 15% - ponadto karbo­wane, co przeważnie jest obecnie łatwe do uzyskania dzięki zastosowaniu kostki brukowej układanej w Jodełkę" z ukierunkowaniem równocześnie spływu wody opadowej do wpustu kanalizacyjnego przed wrotami do gara­żu. Uzyskanie wymaganego karbowania nawierzchni umożliwia zastosowa­nie przemiennie skośnych pasów z kostki brukowej o grubości 6 i 8 cm.

■ Balustrady przy pochylniach dla samochodów muszą odpowiadać przepisom § 298 rozporządzenia MGPiB [19], tzn. mieć wysokość co najmniej 1,10 m, prześwity między elementami wypełnienia balustrady nie powinny przekraczać 0,20 m, a konstrukcja balustrady musi przenosić siły poziome

Rys. 4-6. W garażu wielopoziomowym, przeznaczonym dla więcej niż 25 samo­chodów na kondygnacji, należy wg § 103 ust. 2 rozporządzenia MGPiB [19] sto­sować pochylnie dwupasmowe o sze­rokości co najmniej 5,50 m, przezna­czone dla ruchu dwukierunkowego: w górę i w dół. Na rysunku pokazano przykład garażu wielopoziomowego, którego części A i B są przesunięte względem siebie o wysokość pół kon­dygnacji, co pozwala na skrócenie po­chylni (tzw. system d'Humy) i znaczne uproszczenie układu funkcjonalnego garażu: a) rzut poziomu, b) przekrój pionowy

Rys. 4-7. W garażu wielopoziomo­wym, przeznaczonym dla więcej niż 25 samochodów na kondygnacji moż­na, zgodnie z § 103 ust. 2 rozporzą­dzenia MGPiB [19], zastosować po­chylnie jednopasmowe o szerokości co najmniej 2,70 m, osobno dla wjazdu i wyjazdu samochodów. Na rysunku przedstawiono przykład zastosowania jednopasmowych pochylni zewnętrz­nych, zadaszonych i ewentualnie prze­szklonych: a) rzut przyziemia, b) rzut I piętra, c) rzut II piętra

Rys. 4-8. W garażu wielopoziomowym dla nie więcej niż 25 samochodów na kondygnacji mogą być, zgodnie z § 103 ust. 3 rozporządzenia MGPiB [19], zastosowane pochylnie jednopasmowe o szerokości co najmniej 2,70 m, przeznaczone do jazdy w górę i w dół, pod warunkiem zastosowania sygnalizacji świetlnej

Rys. 4-9. W garażu dwupoziomowym, przeznaczonym maksymalnie dla 10 samochodów na kondygnacji można, wg § 103 ust. 4 rozporządzenia MGPiB [19], zastosować prostą pochylnię jednopasmową dla obydwu kierunków ruchu, bez potrzeby zastosowania sy­gnalizacji świetlnej, ale przy nachyleniu pochylni > 10% trzeba wykonać schody dla ru­chu pieszego: a) przekrój pionowy, b) fragment rzutu poziomego Dm - droga manewrowa, Pd - poziom dolny, Pg - poziom górny, Pt - poziom terenu, Sp - stanowiska postojowe

Tablica 4-1. Maksymalne nachylenie pochylni w garażach

Przeznaczenie pochylni	Nachylenie pochylni [%]
		nie nakrytych	nakrytych
Dla samochodów w garażach wielostanowiskowych: a) jedno- i dwupoziomowych, b) trzypoziomowych i wyższych	15 15	25 15
Dla samochodów i ruchu pieszego w garażach jednopoziomowych podziemnych i nadziemnych	10	10
Dla samochodów w garażach indywidualnych	25	25

Źródło: opracowanie autora wg § 70 rozporządzenia MGPiB [19]

określone w Polskich Normach. Ze względu na konieczność skutecznego za­bezpieczenia konstrukcji balustrady przed skutkami uderzenia samochodu, balustrady wykonuje się przeważnie jako żelbetowe monolityczne, grubości 15 cm i wysokości co najmniej 0,60 m, uzupełnione do 1,10 m ażurową kon­strukcją, np. z rur stalowych <j) 50 mm.

■ W garażach wielopoziomowych, a szczególnie w garażach otwar­tych, projektuje się ostatnio najczęściej tzw. półrampy albo „rampy systemu d'Humy" , które zapewniają najbardziej korzystne warunki ruchu i wymaga­ją najmniejszego zaabsorbowania przestrzeni garażu. Polegają one na łącze­niu stosunkowo krótkimi pochylniami dwóch części garażu wielopoziomo­wego, których poziomy są w pionie przesunięte względem siebie o połowę wysokości kondygnacji (rys. 2-8 i 4-6).

Upowszechnienie zastosowania systemów półramp nie eliminuje celo­wości zastosowania w wielu wypadkach pochylni kolistych, tzw. ślimako­wych do pokonywania od razu całych wysokości kondygnacji garażowej. Promień łuku pochylni kolistej musi umożliwić uzyskanie jej dopuszczalne­go nachylenia i wynikać równocześnie z obiektywnych wymagań technicz­nych, jakie wyznaczają minimalne promienie skrętu określonych typów samochodów (tabl. 4-2). Wielkość promienia łuku pochylni kolistej zależy także od przyjęcia zasady ruchu samochodów: jedno- czy dwukierunkowego i uwzględnienia konieczności odpowiedniego zwiększenia szerokości dwu­kierunkowej pochylni na łuku. Jeżeli przyjąć, że pochylnia powinna odpo­wiadać co najmniej wymaganiom przyjmowanym dla drogi manewrowej, to minimalny promień haku wewnętrznej krawędzi jezdni nie powinien być mniejszy niż 6,00 m, a promień zewnętrznej krawędzi jezdni - nie mniejszy niż 15,00 m (tabl. 3-4).

Tablica 4-2. Minimalne promienie skrętu niektórych samochodów osobowych

Marka samochodu	Wewnętrzny promień skrętu [m]	Zewnętrzny promień skrętu [m]
Volkswagen Polo	3,65	5,00
Volkswagen Golf Coupe'	3,99	5,25
Volkswagen Passat	4,58	5,35
Audi 80	4,40	5,35
Audi 100	4,60	5,80
BMW	4,72	5,50
Mercedes 560 SEL	5,16	5,30
Rolls Roys	5,35	6,35

Źródło: opracowanie autora na podstawie [10]

4.3.2. Dźwigi do transportu pionowego samochodów

■ W §103 ust. 1 rozporządzenia MGPiB [ 19] został zamieszczony prze­pis dopuszczający zastosowanie w garażu wielopoziomowym lub podziem­nym zamiast pochylni, odpowiednich urządzeń technicznych do pionowego transportu samochodów. Urządzenie takie, polegające na zastosowaniu dźwi­gu (najczęściej hydraulicznego) z platformą o wymiarach ok. 2,70 x 5,50 m, stosuje się w sytuacjach, gdzie ograniczona powierzchnia działki nie pozwa­la na wydzielenie odpowiedniego miejsca na pochylnią, a równocześnie ist­nieje konieczność uzyskania maksymalnej liczby stanowisk postojowych. Konkretne wymiary platformy dźwigowej i szybu, jak i pozostałe parametry techniczne, należy uściślić po przeanalizowaniu ofert producentów urządzeń, mających odpowiednie świadectwa Urzędu Dozoru Technicznego o dopusz­czeniu do ich zastosowania w Polsce.

Ze względu na optymalne warunki pracy dźwigów hydraulicznych, ga­raże obsługiwane przy pomocy takich urządzeń nie powinny mieć więcej niż 4 kondygnacje podziemne i naziemne łącznie.

W granicach dopuszczalnej wielkości strefy pożarowej garażu (patrz pkt 6.4 i 7.4) nie wymaga się wydzielenia szybu dźwigu samochodowego prze­grodami spełniającymi funkcje oddzielenia przeciwpożarowego. Wjazd i wyjazd samochodów z platformy dźwigowej może zatem odbywać się przy zastosowaniu np. zapór dwudzielnych, a jedynie na poziomie terenu - odpo­wiednich wrót podnoszonych (przesuwanych) automatycznie przy pomocy jednolitej aparatury sterowniczej dźwigu.

■ Zainstalowanie dźwigów do transportu pionowego samochodów

umożliwia wprowadzenie pełnej mechanizacji również transportu poziomego samochodów w garażu, aż do ustawienia samochodu na stanowisku postojo­wym (rys. 4-10). W konsekwencji cały proces korzystania z garażu może być całkowicie zautomatyzowany i zoptymalizowany: od wjazdu do garażu do umieszczenia samochodu na wolnym (i właściwym) stanowisku i z powrotem - do wyjazdu z garażu, co urealnia aktualny poziom komputeryzacji podob­nych procesów, np. w magazynach wysokiego składowania. Jednakże, tak wy­soki stopień wyposażenia technicznego i automatyzacji wymaga wysokich na­kładów inwestycyjnych i wysoce fachowej obsługi, a przecież nie eliminuje całkowicie niebezpieczeństwa zakłócenia jego działania bez zastosowania za­stępczych urządzeń awaryjnych. Z tych względów, w aktualnych warunkach gospodarczych i poziomu rozwoju techniki, taki system obsługi garaży wielo­poziomowych jest w Polsce mało realny w najbliższych latach.

Rys. 4-10. Zastosowanie mechanicznych urządzeń podnośnych (dźwigów) do transportu pionowego samochodów w garażach wielopoziomowych: a) usytuowanie dźwigu ułatwia­jące manewry samochodów na każdej kondygnacji przy użyciu ich siły własnej, b) usytu­owanie dźwigu wymagające wykonania manewru zmiany kierunku (skrętu) samochodem dojeżdżającym na stanowisko postojowe przy użyciu siły własnej albo przy pomocy zme­chanizowanego i zautomatyzowanego transportu poziomego samochodów wzdłuż drogi manewrowej i przetaczania ich na stanowiska postojowe

D - dźwig samochodowy, Dm - droga manewrowa, Sp - stanowisko postojowe, Tp - urządzenie do transportu poziomego samochodów na Sp

4.3.3. Schody w garażach

■ Zgodnie z § 68 ust. 1 rozporządzenia MGPiB [19], schody w gara­żach wielostanowiskowych powinny mieć biegi i spoczniki o szerokości użyt­kowej co najmniej 0,90 m w świetle wykończonych ścian i balustrad. Wysokość h stopni nie powinna przekraczać 0,19 m, a w związku z tym sze­rokość stopni 5, wyliczona wg ust. 3, z umotywowanego ergonomiczne wzo­ru 2h.+ 5 = 0,6 do 0,65 m, powinna wynosić od 0,22 do 0,27 m. Ponieważ garaże użytkowane są przede wszystkim przez osoby dorosłe, zatem w prak­tyce szerokość stopni powinna zbliżać się do 0,27 m.

■ Jeśli natomiast chodzi o schody prowadzące do garażu indywidu­alnego, zlokalizowanego w podziemiu budynku jednorodzinnego, to można zinterpretować ten sam przepis § 68 w ten sposób, że powinny one mieć parametry wymagane dla schodów gospodarczych, czyli szerokość biegów i spoczników co najmniej 0,80 m, a wysokość stopni nie powinna przekra­czać 0,20 m, w związku z tym szerokość stopni wyniesie 0,20 do 0,25 m, przy czym zaleca się stosowanie wielkości zbliżonej do wymiaru większego.

■ Schody w garażach powinny odpowiadać także przepisom § 69, a zatem liczba stopni w jednym biegu nie powinna przekraczać 17 wysoko­ści, a wykończenie ich powierzchni powinno odróżniać je od poziomych płasz­czyzn ruchu.

Ponadto, zgodnie z § 296 i 298 wymaga się, aby.

- schody o wysokości przekraczającej 0,50 m zostały zaopatrzone w balu­strady lub inne zabezpieczenia od strony otwartej,

- balustrady przy schodach miały wysokość co najmniej 1,10 m, a wielkości otworów prześwitów (ażuru) w balustradach nie przekraczały szerokości 0,20 m.

■ W garażach wielostanowiskowych nie należy stosować schodów o trapezowym kształcie stopni, zarówno ze względu na niedopuszczalność stosowania ich na drogach ewakuacyjnych, jak też ze względu na specyficz­ne warunki użytkowania garaży, w których może nastąpić np. przypadkowy wyciek oleju, wywołujący niebezpieczeństwo poślizgu.

4.3.4. Dźwigi osobowe w garażach

Rozporządzenie MGPiB [19] ustala w odniesieniu do garaży ogólną, zasadę, iż:

§ 105 ...4. Stanowiska postojowe dla samochodów, z których korzysta­ją osoby niepełnosprawne, należy sytuować na poziomie terenu lub na kon-

dygnacjach dostępnych dla tych osób z pochylni, odpowiadającej warun­kom określonym w § 70 lub przy zastosowaniu mechanicznych urządzeń podnośnych.

Regulacja ta w zasadzie rozwiązuje problem dostępności garaży dla osób niepełnosprawnych tylko w odniesieniu do garaży naziemnych, w któ­rych istnieje możliwość zaprojektowania stanowisk postojowych na pozio­mie przyziemia, a więc na poziomie otaczającego terenu lub z niewielkim podniesieniem bądź obniżeniem poziomu tych stanowisk w stosunku do terenu. Różnicą taką można łatwo pokonać przy pomocy stosunkowo krót­kich pochylni wewnętrznych o nachyleniu 10% lub przy zastosowaniu urzą­dzeń podnośnych przystosowanych do przewożenia osób niepełnospraw­nych na wózku inwalidzkim.

Trudności powstają natomiast w wypadkach gdy chodzi o zapewnienie dostępu osobom niepełnosprawnym do garażu podziemnego (przynajmniej na pierwszą kondygnację podziemną), ponieważ praktycznie niezmiernie rzad­ko będzie możliwe zaprojektowanie pochylni o wymaganym nachyleniu 6% i ograniczeniu odcinków pochylni między spocznikami pośrednimi do naj­wyżej 9 m. Pozostaje wówczas zastosowanie mechanicznego urządzenia pod-nośnego, ale jest to możliwe jedynie przy ograniczeniu wysokości podnoszenia do pokonania różnicy wysokości odpowiadającej jednej kondygnacji garażo­wej. W podziemnym garażu wielopoziomowym jest zatem celowe zastoso­wanie dźwigu osobowego o wymiarach dostosowanych do warunków ruchu osób niepełnosprawnych korzystających z wózków inwalidzkich, czyli ma­jącego kabinę o wymiarze wewnętrznym co najmniej 1,50 * 1,50 m (pożąda­ne 1,40 x 2,00 m) i drzwi co najmniej o szerokości 0,80 m (pożądane 0,90 m) oraz odpowiedniej powierzchni manewrowej dla wózka inwalidzkiego przed drzwiami wejściowymi do kabiny dźwigu (wg [9] min. 1,50 * 1,50 m) .

Z reguły inaczej przedstawia się problem dostępności dla osób niepeł­nosprawnych w garażach podziemnych zlokalizowanych w całości lub w części pod budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi i użyteczności pu­blicznej, w których są przewidziane również dźwigi osobowe przystosowa­ne do przewożenia osób niepełnosprawnych i chorych na noszach, stosownie do wymagań § 193 ust. 2 rozporządzenia MGPiB [19]. Obowiązek zainsta­lowania dźwigów osobowych nie dotyczy wprawdzie wielorodzinnych bu­dynków mieszkalnych niskich, czyli mających najwyżej 4 kondygnacje naziemne, ale jest pożądane, aby w wypadku zbudowania pod nimi garażu podziemnego została przewidziana w projekcie co najmniej możliwość za­instalowania takich dźwigów w czasie późniejszym. Wówczas jednak dla

osób niepełnosprawnych trzeba wyznaczyć odpowiednią liczbę stanowisk postojowych naziemnych, które mogą być usytuowane 5 m od okien bu­dynku mieszkalnego i zamieszkania zbiorowego, zgodnie z § 20 rozporzą­dzenia MGPiB [19].

W każdym przypadku zainstalowania urządzeń podnośnych, a szczegól­nie dźwigów osobowych, dostęp do nich nie może prowadzić przez stanowi­ska postojowe lecz powinien być zapewniony bezpośrednio z drogi manew­rowej (patrz rys. 2-6) lub przez wydzielony między stanowiskami postojowymi i oznakowany pas ruchu pieszego o szerokości co najmniej 1,20 m.

---