1. Wymień cechy wspólne rzędu naczelnych.
- bardzo silny rozwój mózgowia (zwłaszcza kresomózgowia)
- widzenie obustronne (obuoczne) i steroskopowe (przestrzenne)
- oczodoły zamknięte lub pierścieniowate, skierowane ku przodowi
-obecność obojczyka w pasie barkowym, połączone stawami
- chwytność kończyn, przeciwstawność pierwszego palca (przynajmniej jednej pary kończyn)
-obecność paznokci zamiast pazurów (przynajmniej na pierwszym palcu)
- powierzchnie dotykowe dłoni i stóp pokryte są liniami papilarnymi
-kategorie zębów: siekacze, kły, przedtrzonowce, trzonowce
-obecność jelita ślepego
-zwykle jedna para wyrostków sutkowych, położonych piersiowo
-mała liczba potomstwa z jednej ciąży
-macica pojedyncza lub dwurożna
-łożysko tarczowe lub rozproszone
2. DYMORFIZM PŁCIOWY MIEDNICY
KOBIETA |
MĘŻCZYZNA |
-szersza, płytsza, talerze kości biodrowych bardziej rozchylone na boki -kąt podłonowy rozwarty -otwory zasłonione o kształcie trójkąta, -dolny otwór miednicy owalny -kość krzyżowa szersza i krótsza niż u M, prosta
|
-węższa i wyższa, talerze kości biodrowych ustawione bardziej pionowo -kąt podłonowy ostry -otwory zasłonione owalne -dolny otwór miednicy okrągły lub sercowaty - kość krzyżowa dłuższa węższa, zagięta w kierunku wychodu miednicy
|
3. ETAPY ONTOGENEZY.
1. Okres życia wewnątrzmacicznego.
a) Podokres jaja płodowego:
-rozpoczyna się od powstania zygoty i trwa do implantacji jej w ścianie macicy (ok.10 dni). W tym czasie ulega pierwszym podziałom.
b) Podokres zarodka
-powstanie trzech listków zarodkowych i proces tworzenia się z nich wszystkich układów i narządów:
a. ektoderma: układ nerwowy (tkanka nerwowa), naskórek, włosy, paznokcie, szkliwo zębów.
b. mezoderma: mięśnie, kościec, układ krążenia, gruczoły płciowe, skóra właściwa
c. endoderma: przewód pokarmowy, układ oddechowy
- rozwija się twarz i zarys oczu, nosa i uszu
-w kończynach rozwijają się palce
-zanika zawiązek ogona
-różnicują się narządy płciowe
-pojawia się szpik w kości ramiennej (ok. 8 tyg), koniec okresu zarodkowego.
c) Podokres płodu
-wzrastanie i doskonalenie struktury i funkcji układów i narządów
-w kościach pojawiają się pierwotne jądra kostnienia
-powieka górna i dolna stykają się
-na palcach rozwijają się paznokcie
-ciało pokrywa lanugo (pierwotne owłosienie płodowe) oraz włosy na głowie (ok. 5 miesiąca)
-ok. 8-10 miesiąca skóra staje się różowa (pierwotnie ciemnoczerwona), jest pokryta mazią płodową (przez ostatnie 4 miesiące)
2. Okres noworodka
Trwa od urodzenia do ustąpienia objawów związanych z porodem, z chwilą ustania hormonalnych wpływów matki (ok. 4 tyg)
-wcześniak- wiek płodowy nie przekracza 38 tyg,
-noworodek donoszony- 38-40 tyg
-noworodek przenoszony- po 42 tyg
-ustalają się warunki prawidłowego oddychania i wydalania, krążenia
-następuje wyrównywanie urodzeniowego ciężaru ciała (po tzw. fizjologicznym spadku cięż. ciała)
-odpada pępowina
-skóra zaróżowiona, gładka, dobrze napięta, obfita podściółka tłuszczowa (f. termoregulacyjne)
-pojawia się uczucie głodu i chęć jego zaspokojenia
-wzmożone napięcie mm kończyn, ruchy skoordynowane
-odruchy bezwarunkowe: ssania, połykania, pełzania, odruch chwytny dłoni i stóp, odruch Moro,
-niski poziom odporności immunologicznej (brak gamma-globulin)
3. Okres niemowlęcia (4 tyg. Życia- rok)
-duże tempo rozwoju, malejąca z każdym miesiąca życia
-czynności fizjologiczne dostosowują się do rytmu dobowego
-2-3 fazowy sen z wydłużającym się okresem snu nocnego
-doskonalenie się siły i sprawności mięśniowej:
a. podnoszenie głowy (3miesiąc )
b. obrót wokół osi (3-5 miesiąc)
c. siadanie (6-9 miesiąc)
d. stawanie i chodzenie (10-13 miesiąc)
- początek wyżynania zębów mlecznych (ok. 6 mies., w 12 mies. liczba zębów mlecznych wynosi 6)
-stopniowy rozwój mowy
4. Okres młodszego dzieciństwa
Od ok. 1-6/7 roku życia
-spadek tempa rozwoju fizycznego
-wyraźny spadek tempa przyrostu ciężaru ciała, smuklenie sylwetki
-znaczny wzrost tułowia, kończyn dolnych
-wysklepienie stopy
-silnie zaznaczona lordoza lędźwiowa (słabe mm brzucha powodują znaczną wypukłość brzucha)
-do 3 roku życia trwa mielinizacja nerwów czaszkowych
-duża ruchliwość dziecka
-doskonali się koordynacja
-słaba wytrzymałość (dzieci szybko się męczą)
-do 2,5 roku życia- pełne uzębienie mleczne
-stopniowo zanika oburęczność, pojawia się preferencja jednej ręki (3,5 roku życia )
-w wieku od 6 do 7 roku życia kształtuje się względna równowaga fizyczna i psychiczna
-dalsze smuklenie sylwetki
-wzrost sprawności motorycznej
-początek wymiany uzębienia
5. Okres starszego dzieciństwa
-rozpoczyna się wymianą uzębienia mlecznego na stałe a kończy uzyskaniem dojrzałości płciowej
- wzrasta sprawność ruchowa, siła mięśni, odporność organizmu
-wzrost gałki ocznej w wymiarze przednio-tylnym prowadzi do występowania przejściowej krótkowzroczności
-wzmożona produkcja hormonów płciowych
-skok pokwitaniowy
-ostateczne kształtowanie się pierwszo i drugorzędowych cech płciowych
-osiągnięcie dojrzałości płciowej
-różnice w tempie dojrzewania u dziewcząt i chłopców
6. Okres młodzieńczy
-od uzyskania dojrzałości płciowej do zakończenia procesy wzrastania (K do 18-20, M so 20-23)
-uzyskanie ostatecznej wysokości ciała i ostatecznych wymiarów głowy
-ostateczne wymiary osiąga większość narządów wewnętrznych
-zakończenie procesu kostnienia
-duży przyrost ciężaru ciała
7.Okres wieku dorosłego
-od ustalenia wysokości ciała do wystąpienia pierwszych objawów starzenia się (K 30-35, M 35-40)
-wydolność biologiczna organizmu jest największa
-pierwsze zmiany inwolucyjne w stawach
-początek zarastania szwów czaszkowych
-początek starcia żujących powierzchni koron zębów
8. Okres wieku dojrzałego
- do około 50-60 roku życia, u K do zakończenia funkcji gruczołów płciowych
-wypadanie, siwienie włosów
-silne zarastanie szwów czaszkowych
-ścieranie koron zębów
-wzmożone odkładanie tłuszczu
-ograniczenie zdolności akomodacyjnych oczu
9. Okres starości.
I. Podokres 65-70
II. Podokres do około 80- zwiotczała skóra, zwiotczałe więzadła, mięśnie, uwstecznienie f. zmysłów
III. Podokres po 80- zanikanie różnic płciowych i konstytucjonalnych, wtórne wychudzenie ciała
4. Kryterium szkieletowe- najwyższy stopień ufności
Etapy kostnienia:
1.Pojawienie się pierwotnych jąder kostnienia
2.Przyrost masy kostnej
3.Pojawienie się nasad kostnych
4.Uzyskiwanie przez każdą kość ostatecznego kształtu
5.Zrastanie się nasad z trzonami kości długich
Metody oceny wieku szkieletowego:
1. metoda całościowa Todda- robi się zdjęcie rentgenowskie ręki lub stopy i porównuje się je z wzorcami
2. metoda punktowa Achesona- ocenia się każdą kość ręki oddzielnie i przypisuje się każdej kości określona liczbę punktów wg jej kostnienia