BADANIE UKŁADU KOSTNO- MIEŚNIOWO- STAWOWEGO
Podstawowe zasady badania
Kości ( należy upewnić się, że jest ona odpowiednio odsłonięta a pacjent jest w wygodnej pozycji).
Oceń czy :
są obecne jakieś nieprawidłowe zagięcia,
Kończyna jest skrócona,
Szukaj tkliwości uciskowej ( badanie palpacyjne - blisko powierzchni skóry).
Stawy - rutynowy sposób badania:
oglądania,
palpację,
ocenę ruchów w stawach.
Stawy cd.
a) oglądanie- objawy,
- obrzmienie,
deformacja stawów,
zmiany zlokalizowane ponad skórą,
cena wyglądu okolicznych struktur.
b) Obrzęk - przyczyna,( badanie palpacyjne),
wysięk,
pogrubienie maziówki i brzegów kostnych stawu.
c) deformacja- jest skutkiem nieliniowego ustawienia kości tworzących staw lub wynikiem przebudowy stosunków pomiędzy powierzchniami stawowymi.
- odchylenie części położonej dystalnie od linii środkowej
ciała- koślawość,
-odchylenie w kierunku do linii środkowej ciała -szpotawość,
-częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami stawowymi - podwichnięcie,
-całkowita - zwichnięcie ( również-reumatoidalne zapalenie stawów),
palec typu „łabędzia szyja”, „butonierka”, „młotkowaty”
(stawów śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych).
Zmiany skórne - zbadać nad stawem:
- ocieplenie i jej zabarwienie (zaczerwienienie- dna moczanowa).
Zmiany okolicznych struktur:
zanik mięśni ( powyżej i poniżej stawu, porównaj ).
OBMACYWANIE - oceń cechy obrzęku:
- obrzęk,
tkliwość uciskowa i ocieplenie.
Oceń cechy obrzęku( konsystencja),
- twardy - deformacje kostne wtórne,
lekko gąbczasty lub bagnisty obrzęk- pogrubienie maziówki.
Tkliwość uciskowa - ostrożnie brzeg stawu i okoliczne tkanki.
czy jest lokalna czy uogólniona - ostry stan zapalny.
Temperatura - oceń,
małe stawy - za pomocą czubków swoich palców,
większe stawy - potrzyj grzbiet twojej dłoni wzdłuż stawu
i porównaj temperaturę stawu drugiej kończyny.
Ruchy stawów - oceń:
czy występują ograniczenia bólowe lub niestabilność
w stawie
Ułożenie stawów w pozycji naturalnej:
kończyny dolne - wyprost kończyny ze zgięciem grzbietowym stopy do 90O
kończyny górne- położenie pomiędzy pronacją a supinacją z ramieniem zgiętym do 90O w stawach łokciowych ( rutynowa ocena- wzrokowa, dokładna ocena - goniometrem)
MIĘŚNIE - ocena zawiera:
oglądanie,
badanie palpacyjne,
ocena siły mięśniowej.
Oglądanie - należy szukać:
obecności zaników mięśniowych,
Objawów obecności nieprawidłowej masy mięśniowej,
samoistnych skurczów.
Zanik mięśni - uwzględnić wiek i zawód wykonywany:
niewielkie wyszczuplenie mięśni (u ludzi starszych, bez osłabienia ich siły),
zanik jednej kończyny, zmierz obwody i porównaj z drugą( np. uda, zaznacz linię chrząstki przyśrodkowej stawu kolanowego, wykonaj pomiar powyżej w odległości 20cm., na każdym udzie i zapisz wyniki,
zanik mięśni ( choroba stawów, mięśni, lub unerwiającego mięsień neuronu).
Zwiększona masa ciała:
- zazwyczaj wynika z obsesji pacjenta dotyczącej jego siły,
hipertrofia ( we wrodzonej miotonii),
pseudohipertrofia ( przerost mięśni wynika ze zwiększenia zawartości tkanki tłuszczowej ).
Skurcze samoistne:
całkowicie uwidocznić mięsień,
pacjent rozgrzany i odprężony,
mogą występować samoistnie lub wywołane próbami poruszania się pacjenta i często są bolesne,
drżenie pęczkowe ograniczone do pojedynczego mięśnia (może być zjawiskiem fizjologicznym),
bardziej rozprzestrzenione (sugeruje choroby neuronu ruchowego).
Badanie palpacyjne mięśni - ma ograniczoną wartość:
tkliwy uciskowo ( zakażenie lub stan zapalny mięśni),
tkliwość mięśni łydki ( obwodowa neuropatia z niedoboru tiaminy- witaminy B1.
Testy siły mięśniowej ( należy brać pod uwagę):
płeć, wiek i budowę pacjenta
Rodzaj osłabienia ważny w ustaleniu rozpoznania neurologicznego.
Ustal czy:
- osłabienie siły mięśni jest uogólniony,
dotyczy przeważnie dystalnych czy proksymalnych części kończyny,
rozmieszczenie jest zgodne z przebiegiem nerwów obwodowych lub korzeni nerwowych.
Na przykład:
Dla oceny mięśnia naramiennego, poleć pacjentowi,
aby odwiódł ramię pod kątem 90.
natychmiast oceń siłę mięśni,
poleć pacjentowi by utrzymał tę postawę przez 60 sekund.
Testy rozciągania nerwu
Cel - określenie czy istnieją objawy podrażnienia korzeni nerwowych ( wypadniecie krążka międzykręgowego
w okolicy lędźwiowej).
Próba unoszenia prostej nogi
pacjent leży na plecach,
ostrożnie unieś wyprostowaną w stawie biodrowym kończynę dolną
( prawidłowo możliwe jest zgięcie 80-90)
próba unoszenia nogi wywołuje ból gdy rozciągany jest
nerw kulszowy,
jeżeli wówczas zegniemy grzbietowo stopę, ból nasila się ( test Bragarda)
po powrocie stopy do pozycji naturalnej, zegnij kolano- biodro może być zgięte. Ból pojawia się i nasila wraz
z wykonywaniem wyprostu w stawie kolanowym ( test Lasegue'a).
Próba rozciągania uda
ułóż pacjenta w pozycji na brzuchu,
najpierw zegnij jego kolano,
jeśli wywołuje to ból, wykonaj wyprost w stawi biodrowym,
dodatni wynik próby, kiedy występuje ból pleców promieniujący do przedniej części uda( podrażnienie 2, 3 lub 4 korzenia lędźwiowego po tej stronie.
Badanie kręgosłupa ( pacjent rozebrany)
Poleć aby stanął prosto
Oceń wygląd całego kręgosłupa,
pogłębione zgięcie jest zwane kifozą,
pogłębiony wyprost - lordoza,
krzywizna boczna - skolioza,
garb odnosi się do odcinkowego zniekształcenia zgięciowego,
skolioza najbardziej widoczna -pacjent zgięty do przodu.
Na każdym poziomie kręgosłupa rozpoczynaj od :
oglądania,
badaj palpacyjnie ( aby stwierdzić tkliwość uciskową),
określ zakres ruchu i czy jest on ograniczony przez ból
Kręgosłup szyjny ( w pozycji siedzącej)
zwróć uwagę na wszystkie zniekształcenia,
zbadaj palpacyjnie wyrostki kręgowe,
zbadaj czynne a następnie bierne ruchy,
czynność zgięcia- poleć aby doprowadził podbródek do klatki piersiowej,
badając wyprost - poleć aby odgiął głowę bardzo mocno do tyłu
( obserwuj z boku oba te ruchy).
Badając zgięcie w bok - stań z przodu lub tyłu:
- poleć aby przywiódł ucho do ramienia ( po obu stronach),
Badając ruch obrotowy- stań z przodu lub nad pacjentem,
poleć, aby spojrzał przez jedno a następnie drugie ramię
( czy którykolwiek z tych ruchów wywołuje ból miejscowy
lub ból w kończynie górnej ).
Powtórz ruchy , z delikatnym uciskiem szczytu czaszki ( ból lub parestezje w ramieniu - znaczne zwężenie otworu międzykręgowego)
Kręgosłup piersiowy- pacjent siedzi z ramionami złożonymi na klatce piersiowej:
Poleć, aby wykonał skręty na boki- daleko jak to możliwe,
Zmierz zakres rozszerzania się klatki piersiowej
( powinien być wykonany ruch o zakresie przynajmniej 5cm.
- umożliwia to ocenę ruchomości połączeń żebrowo- kręgowych),
zbadaj palpacyjnie wyrostki kolczyste kręgów (tkliwość),
oceń wszystkie zniekształcenia.
Kręgosłup lędźwiowy
-sprawdź czy istnieje tkliwość, oceń zakres ruchów.
Stojąc z boku pacjenta:
Poleć, aby dotknął swych palców u stopy i chwycił wyprostowane kolana,
Zgięcie - oznakuj kręgosłup w miejscu połączenia krzyżowo- lędźwiowego, następnie 10cm powyżej i 5cm poniżej ( odległość pomiędzy najwyższymi oznaczeniami
powinna zwiększyć się o około 4cm, między dwoma dolnymi powinna pozostać niezmieniona)
Wyprost - stojąc z boku.
Zgięcie w bok - stań za pacjentem;
poleć, aby przesuwał swoją dłoń w dół po zewnętrznej
powierzchni kończyny dolnej( po obu stronach)