BADANIE UKŁADU

KOSTNO-

MIEŚNIOWO-

STAWOWEGO

• Szkielet kostny stanowi ochronę dla

narządów wewnętrznych oraz wzmacnia i
podtrzymuje wszystkie kończyny

• Stawy w kończynach i kręgosłupie

umożliwiają wykonywanie ruchów w
strukturach

• Chrząstki pomiędzy strukturami i stawami

amortyzują siły wywierane na stawy
podczas ruchów

• Więzadła wzmacniają siłę stawów

Połączenia stawowe – podział na:
a)

w których wykonywane są swobodne ruchy

( staw z błoną maziową ),

b)

które są sztywne ( staw nieruchomy),

c)

które wykonują ograniczone ruchy ( połączenie chrząstkowe).

Inna klasyfikacja – ze względu na typ występującego ruchu

( np. ruch kulki w panewce, ruch zawiasowy).

Mięśnie

Wewnątrz włókien mięśniowych występuje powtarzająca się
anatomiczna struktura – sakromer - składający się z cienkich

włókien

mięśniowych zbudowanych z aktyny i grubych włókien
miozynowych
(skurcz i rozkurcz mięśnia – cienkie i grube włókna mięśniowe
poruszają się wzajemnie w stosunku do siebie)

Podstawowe zasady badania

Kości

( należy upewnić się, że jest ona odpowiednio

odsłonięta a pacjent jest w wygodnej pozycji).

Oceń czy :
- są obecne jakieś nieprawidłowe zagięcia,
- Kończyna jest skrócona,
- Szukaj tkliwości uciskowej ( badanie palpacyjne -

blisko powierzchni skóry).

Stawy

– rutynowy sposób badania:

- oglądania,
- palpację,
- ocenę ruchów w stawach.

Stawy cd.

a) oglądanie - objawy,
- obrzmienie,
- deformacja stawów,
- zmiany zlokalizowane ponad skórą,
- ocena wyglądu okolicznych struktur

b) Obrzęk – przyczyna,( badanie palpacyjne),
-

wysięk,

-

pogrubienie maziówki i brzegów kostnych stawu

c)

deformacja

- jest skutkiem nieliniowego ustawienia kości

tworzących staw lub wynikiem przebudowy stosunków
pomiędzy powierzchniami stawowymi.

- odchylenie części położonej dystalnie od linii środkowej
ciała - koślawość,
- odchylenie w kierunku do linii środkowej ciała

-szpotawość,

- częściowa utrata kontaktu pomiędzy powierzchniami

stawowymi - podwichnięcie,

- całkowita – zwichnięcie ( również - reumatoidalne

zapalenie stawów),

- palec typu „łabędzia szyja”, „butonierka”, „młotkowaty”
(stawów śródręczno–paliczkowych i międzypaliczkowych).

Zmiany skórne – zbadać nad stawem:

- ocieplenie i jej zabarwienie (zaczerwienienie- dna

moczanowa).

Zmiany okolicznych struktur:

- zanik mięśni ( powyżej i poniżej stawu, porównaj ).

Obmacywanie

– oceń cechy obrzęku:

- obrzęk,
- tkliwość uciskowa i ocieplenie.

Oceń cechy obrzęku( konsystencja),

- twardy – deformacje kostne wtórne,
- lekko gąbczasty lub bagnisty obrzęk- pogrubienie

maziówki

Tkliwość uciskowa – ostrożnie brzeg stawu i

okoliczne tkanki.

- czy jest lokalna czy uogólniona – ostry stan

zapalny.

Temperatura – oceń

- małe stawy – za pomocą czubków swoich palców,
- większe stawy – potrzyj grzbiet twojej dłoni

wzdłuż stawu

i porównaj temperaturę stawu drugiej kończyny

Ruchy stawów – oceń:

- czy występują ograniczenia bólowe lub

niestabilność

w stawie

Ułożenie stawów w pozycji naturalnej:

- kończyny dolne – wyprost kończyny ze zgięciem

grzbietowym stopy do 90

O

- kończyny górne- położenie pomiędzy pronacją

(nawracanie) a supinacją (odwracanie) z
ramieniem zgiętym do 90

O

w stawach łokciowych

(rutynowa ocena- wzrokowa, dokładna ocena –
goniometrem)

Mięśnie – ocena zawiera:

- oglądanie,
- badanie palpacyjne,
- ocena siły mięśniowej.

Oglądanie – należy szukać:

- obecności zaników mięśniowych,
- Objawów obecności nieprawidłowej masy

mięśniowej,

- samoistnych skurczów.

Zanik mięśni – uwzględnić wiek i zawód wykonywany:

- niewielkie wyszczuplenie mięśni (u ludzi starszych,

bez osłabienia ich siły),

- zanik jednej kończyny, zmierz obwody i porównaj z

drugą( np. uda, zaznacz linię chrząstki
przyśrodkowej stawu kolanowego, wykonaj pomiar
powyżej w odległości 20cm., na każdym udzie i
zapisz wyniki,

- zanik mięśni ( choroba stawów, mięśni, lub

unerwiającego mięsień neuronu).

Zwiększona masa ciała:

- zazwyczaj wynika z obsesji pacjenta dotyczącej jego

siły,

- hipertrofia ( we wrodzonej miotonii),
- pseudohipertrofia ( przerost mięśni wynika ze

zwiększenia zawartości tkanki tłuszczowej ).

Skurcze samoistne:

- całkowicie uwidocznić mięsień,
- pacjent rozgrzany i odprężony,
- mogą występować samoistnie lub wywołane próbami

poruszania się pacjenta i często są bolesne,

- drżenie pęczkowe ograniczone do pojedynczego

mięśnia (może być zjawiskiem fizjologicznym),

bardziej rozprzestrzenione (sugeruje choroby neuronu

ruchowego).

Badanie palpacyjne mięśni – ma ograniczoną

wartość:

- tkliwy uciskowo ( zakażenie lub stan zapalny

mięśni),

- tkliwość mięśni łydki ( obwodowa neuropatia z

niedoboru tiaminy- witaminy B1.

Testy siły mięśniowej ( należy brać pod uwagę):

- płeć, wiek i budowę pacjenta
Rodzaj osłabienia ważny w ustaleniu rozpoznania

neurologicznego.

Ustal czy:

- osłabienie siły mięśni jest uogólniony,
- dotyczy przeważnie dystalnych czy proksymalnych

części kończyny,

- rozmieszczenie jest zgodne z przebiegiem nerwów

obwodowych lub korzeni nerwowych.

Na przykład:

Dla oceny mięśnia naramiennego, poleć pacjentowi,
- aby odwiódł ramię pod kątem 90.
- natychmiast oceń siłę mięśni,
- poleć pacjentowi by utrzymał tę postawę przez 60

sekund.

Testy rozciągania nerwu

Cel – określenie czy istnieją objawy podrażnienia

korzeni nerwowych ( wypadniecie krążka
międzykręgowego w okolicy lędźwiowej).

Próba unoszenia prostej nogi

- pacjent leży na plecach,
- ostrożnie unieś wyprostowaną w stawie

biodrowym kończynę dolną

( prawidłowo możliwe jest zgięcie 80-90)
- próba unoszenia nogi wywołuje ból gdy

rozciągany jest nerw kulszowy,

- jeżeli wówczas zegniemy grzbietowo stopę, ból

nasila się ( test Bragarda)

- po powrocie stopy do pozycji naturalnej, zegnij

kolano- biodro może być zgięte. Ból pojawia się i

nasila wraz z wykonywaniem wyprostu w stawie

kolanowym ( test Lasegue’a).

Próba rozciągania uda

- ułóż pacjenta w pozycji na brzuchu,
- najpierw zegnij jego kolano,
- jeśli wywołuje to ból, wykonaj wyprost w stawi

biodrowym,

- dodatni wynik próby, kiedy występuje ból pleców

promieniujący do przedniej części
uda( podrażnienie 2, 3 lub 4 korzenia
lędźwiowego po tej stronie

Badanie kręgosłupa ( pacjent rozebrany)

- Poleć aby stanął prosto
- Oceń wygląd całego kręgosłupa,
- pogłębione zgięcie jest zwane kifozą,
- pogłębiony wyprost – lordoza,
- krzywizna boczna – skolioza,
- garb odnosi się do odcinkowego zniekształcenia

zgięciowego,

- skolioza najbardziej widoczna –pacjent zgięty do

przodu.

Na każdym poziomie kręgosłupa rozpoczynaj od :

- oglądania,
- badaj palpacyjnie ( aby stwierdzić tkliwość uciskową),
- określ zakres ruchu i czy jest on ograniczony przez ból

Kręgosłup szyjny ( w pozycji siedzącej)

-zwróć uwagę na wszystkie zniekształcenia,
-zbadaj palpacyjnie wyrostki kręgowe,
-zbadaj czynne a następnie bierne ruchy,
-czynność zgięcia- poleć aby doprowadził
podbródek do klatki piersiowej,
-badając wyprost – poleć aby odgiął głowę bardzo
mocno do tyłu
( obserwuj z boku oba te ruchy).

Badając zgięcie w bok – stań z przodu lub tyłu:

- poleć aby przywiódł ucho do ramienia ( po obu stronach)

Badając ruch obrotowy- stań z przodu lub nad pacjentem

,

- poleć, aby spojrzał przez jedno a następnie drugie ramię
( czy którykolwiek z tych ruchów wywołuje ból miejscowy
lub ból w kończynie górnej)

Powtórz ruchy , z delikatnym uciskiem szczytu czaszki ( ból lub

parestezje w ramieniu – znaczne zwężenie otworu
międzykręgowego)

Kręgosłup piersiowy - pacjent siedzi z ramionami

złożonymi na klatce piersiowej:

- Poleć, aby wykonał skręty na boki- daleko jak to

możliwe,

- Zmierz zakres rozszerzania się klatki piersiowej
( powinien być wykonany ruch o zakresie

przynajmniej 5cm.

- umożliwia to ocenę ruchomości połączeń żebrowo-

kręgowych),

- zbadaj palpacyjnie wyrostki kolczyste kręgów

(tkliwość),

- oceń wszystkie zniekształcenia.

Kręgosłup lędźwiowy

- sprawdź czy istnieje tkliwość, oceń zakres ruchów.
Stojąc z boku pacjenta:
- poleć, aby dotknął swych palców u stopy i chwycił

wyprostowane kolana

Zgięcie - oznakuj kręgosłup w miejscu połączenia:

-

krzyżowo- lędźwiowego, następnie 10cm powyżej i 5cm

poniżej ( odległość pomiędzy najwyższymi

oznaczeniami powinna zwiększyć się o około 4cm,

między dwoma dolnymi powinna pozostać

niezmieniona)

Wyprost – stojąc z boku

Zgięcie w bok – stań za pacjentem;
- poleć, aby przesuwał swoją dłoń w dół po zewnętrznej
powierzchni kończyny dolnej( po obu stronach)