PRZEDSZKOLE NR 15 W KOSZALINIE

PLAN WYNIKOWY

DZIECI 6 LETNIE

OPRACOWANIE:

Schemat i umiejętności finalne: mgr Danuta Salacha

mgr Krystyna Golis

Umiejętności składowe i operacyjne: Halina Pawłowska

mgr Beata Krawczyk

mgr Elżbieta Przysowa

1 1 1 2 2 3 4 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 6 7 7 7 8 9 10 10 10 11 11 11

ROZWÓJ MOWY Dzieci 6 letnie ROZWÓJ MOWY Dzieci 6 letnie ROZWÓJ MOWY Dzieci 6 letnie ROZWÓJ MOWY Dzieci 6 letnie ROZWÓJ MOWY Dzieci 6 letnie ROZWÓJ MOWY Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letrnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POJĘCIA MATEMATYCZNE Dzieci 6 letnie POZNAWANIE PRZYRODY Dzieci 6 letnie POZNAWANIE PRZYRODY Dzieci 6 letnie POZNAWANIE PRZYRODY Dzieci 6 letnie POZNANIE ŚRODOWISKA SPOŁECZNO-TECHNICZNE- GO Dzieci 6 letnie AKTYWNOŚĆ RUCHOWA Dzieci 6 letnie AKTYWNOŚĆ RUCHOWA Dzieci 6 letnie AKTYWNOŚĆ RUCHOWA Dzieci 6 letnie AKTYWNOŚĆ MUZYCZNA Dzieci 6 letnie AKTYWNOŚĆ PLASTYCZNA Dzieci 6 letnie ZDROWIE Dzieci 6 letnie ZDROWIE Dzieci 6 letnie ZDROWIE Dzieci 6 letnie SFERA SPOŁECZNO EMOCJONALNA Dzieci 6 letnie SFERA SPOŁECZNO EMOCJONALNA Dzieci 6 letnie SFERA SPOŁECZNO EMOCJONALNA Dzieci 6 letnie

SŁUCHANIE Słucha uważnie wypowiedzi innych Słucha uważnie teksty czytane i opowiadane Słucha uważnie nagrania z kaset, filmy wideo Rozpoznaje różnorodne dźwięki z otoczenia Rozumie, że słuchanie wypowiedzi innych jest przejawem kultury osobistej Rozumie polecenia nauczyciela wykraczające poza aktualną sytuację, zapamiętuje je i przekazuje MÓWIENIE Stara się mówić poprawnie Wypowiada się na różne tematy, dobierając właściwe słownictwo Zadaje pytania Jasno i komunikatywnie wyraża swoje myśli Dopowiada zakończenie opowiadania CZYTANIE Rozpoznaje małe i wielkie litery ( pisane, drukowane ) Czyta sylaby, wyrazy oraz zdania dowolnym sposobem Próbuje samodzielnie przeczytać prosty i krótki tekst złożony z kilku zdań Poprawnie nazywa znaczenie wybranych symboli graficznych Przejawia zainteresowanie książką jako źródłem wiedzy PISANIE Prawidłowo trzyma przybory do pisania Kreśli szlaczki i znaki literopodobne Próbuje pisać małe i wielkie litery oraz proste wyrazy Określa wzajemne położenie przedmiotów, posługując się odpowiednimi określeniami Porównuje wielkości przedmiotów Wskazuje i nazywa kierunek np. w prawo, w lewo Wyodrębnia zbiory i podzbiory Rozróżnia i nazywa podstawowe figury geometryczne Porównuje i określa ciężar przedmiotów oraz pojemność naczyń Określa czas używając pojęć: dzień, noc, nazwy dni tygodnia, nazwy miesięcy i pór roku Porównuje liczebność zbiorów Posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi w zakresie dostępnym dziecku - minimum do 10 oraz odczytuje cyfry Porządkuje liczby od 1 do 10 Dodaje i odejmuje w zakresie dostępnym dzieciom Rozumie i stosuje znaki matematyczne <, >, =, +, - Dokonuje prostych pomiarów za pomocą dowolnych miar Próbuje konstruować proste gry planszowe Potrafi wymienić cztery pory roku i zauważa, co je różni Dba o najbliższe otoczenie przyrodnicze Opiekuje się roślinami i hodowanymi zwierzętami Obserwuje i bada przyrodę ożywioną i nieożywioną z wykorzystaniem różnych zmysłów ( dostrzega piękno przyrody ) Rozróżnia i nazywa wybrane ekosystemy Zna pracę pracowników przedszkola i okazuje szacunek dla ich pracy oraz pracę wybranych zawodów Zna wybrane zjawiska fizyczne Zna przydatność techniki w codziennym życiu człowieka Zna instytucje użyteczności społecznej w najbliższym otoczeniu i wie jaką pełnią rolę Uczestniczy w zespołowych formach aktywności rekreacyjno-sportowych: marsze, biegi, skoki, itp. Potrafi ćwiczyć z przyrządami - właściwie je wykorzystując Sprawnie ustawia się w gromadce, rozsypce, rzędzie, w dwurzędzie, w szeregu, w kole i w małych kółkach Słucha piosenki śpiewane przez nauczycielkę i odtwarzane z nagrań oraz muzykę Potrafi zaśpiewać kilka piosenek Posługuje się wybranymi instrumentami muzycznymi Porusza się w takt muzyki Tworzy różnorodne formy muzyczne Stosuje techniki plastyczne Nazywa kolory Wyraża własny stan emocjonalny pod wpływem literatury, muzyki oraz innych inspiracji Dostrzega piękno w otoczeniu, bierze udział w urządzaniu sali, kącików Zna zasady racjonalnego odżywiania Zna i stosuje zasady kulturalnego spożywania posiłków Prowadzi higieniczny tryb życia Przestrzega zakazy warunkujące bezpieczeństwo Zna i przestrzega zasady uczestnictwa w ruchu drogowym Bezpiecznie i ekonomicznie korzysta ze sprzętu, urządzeń i przyborów Samodzielnie ubiera i rozbiera się Dba o porządek w miejscu zabawy, nauki Zna i wykonuje obowiązki dyżurnego Pełni rolę gospodarza wobec osób odwiedzających przedszkole Zna i przestrzega zasady obowiązujące w grupie Zna i przestrzega zasady kulturalnego zachowania się w stosunkach międzyludzkich Zgłasza nauczycielce swoje problemy i wykonuje polecenia nauczyciela Przejawia takie cechy jak: życzliwość, koleżeństwo, dobroć i szlachetność Ocenia zachowania negatywne i szuka pozytywnych rozwiązań Zna niezbędne informacje o sobie, rodzinie i miejscu zamieszkania Interesuje się wydarzeniami lokalnymi, regionalnymi i ogólnopaństwowymi Zna wybrane postaci bohaterów narodowych Zna i szanuje symbole narodowe, zna zarys mapy Polski, nazwę stolicy i wybrane obiekty Zna zwyczaje i warunki życia ludzi żyjących w innych krajach i obszarach klimatycznych

Słucha i rozumie mowę dorosłych i dzieci Potrafi słuchać i rozumie teksty czytane i opowiadane Uważnie słucha i ogląda Doskonali sprawność słuchową Rozwija analityczno-syntetyczne funkcje słuchowe Potrafi słuchać wypowiedzi innych Informuje rodziców o wydarzeniach i przeżyciach z przedszkola Doskonali artykulatory mowy Doskonali umiejętność formułowania wypowiedzi Potrafi wypowiadać się w różnych sytuacjach Dąży do celu cierpliwie i wytrwale Stara się wyrażać precyzyjnie Potrafi przekazać własne wyobrażenia Wykorzystuje w nauce czytania dostępne środki dydaktyczne Czyta wyrazy, zdania i krótkie teksty Wykazuje zainteresowanie słowem pisanym Poznaje rolę symbolu graficznego Rozumie rolę książki i potrafi umiejętnie z niej korzystać Uczy się właściwych nawyków pisarskich Doskonali sprawność dłoni i palców Podejmuje próby pisania liter wg wzoru Rozumie problem wzajemnego położenia przedmiotów w przestrzeni i odpowiednio je nazywa Dostrzega, różnicuje, porównuje i określa wielkości przedmiotów Wg E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Porównuje obiekty i szacuje czy są tej samej długości ( wielości ) Zna narzędzia pomiaru długości Dostrzega zmiany kierunku w przestrzeni Wg E. Gruszczyk-Kolczyńskiej Potrafi wytyczać kierunki od obranego przedmiotu: na lewo od, na prawo od Orientuje się na kartce papieru Potrafi precyzować własny punkt widzenia Przyjmuje punkt widzenia drugiej osoby Klasyfikuje różne przedmioty wg cech jakościowych Klasyfikuje zbiory wg wzrastającej lub malejącej liczby ich elementów Wyodrębnia podzbiory Używa przeczenia „nie” Wg E. Gruszczyk-Kolczyńskiej Klasyfikuje obrazki pasujące do siebie Segreguje przedmioty ze względu na posiadane cechy Segreguje słowa wg podanej reguły Stosuje umiejętność klasyfikowania w sytuacjach życiowych Wyróżnia i nazywa figury geometryczne płaskie Wyróżnia i nazywa figury przestrzenne Wg E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Rozumie czym jest kwadrat, koło, trójkąt, prostokąt Rozumie efekt lustrzanego odbicia „Projektuje” z figur geometrycznych Potrafi porównać ciężar przedmiotu za pomocą wagi szalkowej Określa pojemność naczyń Wg E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Potrafi skonstruować wagę i zważyć zabawki Uświadamia sobie stałą ilość płynu Rozumie pojęcia określające czas Nazywa dni tygodnia, pory roku i aktualny miesiąc Wg E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Dostrzega i skupia uwagę na rytmach Umie przełożyć dostrzeżone regularności z jednej reprezentacji na inną Rozumie, na czym polega rytmiczna organizacja czasu Bada równoliczność i nierównoliczność zbiorów Wg. E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Rozumie pojęcie równoliczności i nierównoliczności dwóch zbiorów Zna i nazywa liczby od 0 do 10 Wg. E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Liczy w możliwie szerokim zakresie, wsłuchując się w regularność układu pozycyjnego Umie sprawnie liczyć Umie porządkować liczby Wykonuje proste działania na liczbach Wg. E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Rozwiązuje zadania z treścią Stosuje poznane znaki matematyczne Wg.E.Gruszczyk-Kolczyńskiej Potrafi kodować i dekodować czynności matematyczne Mierzy długość, szerokość i wysokość przedmiotów Wg E. Gruszczyk- Kolczyńskiej Porównuje obiekty i szacuje, czy są tej samej długości Zna narzędzia pomiaru długości Tworzy różne warianty gier planszowych Rozumie zmiany zachodzące w przyrodzie jesienią Dostrzega i nazywa cechy charakterystyczne dla zimy Rozpoznaje cechy charakterystyczne dla wiosny Dostrzega bogactwo i piękno lata Czynnie uczestniczy w ochronie najbliższego otoczenia przyrodniczego Potrafi wykonywać łatwe prace w ogrodzie przedszkolnym Opiekuje się kącikiem przyrody Organizuje proste doświadczenia i obserwacje Wykazuje pozytywny stosunek uczuciowy do przyrody Potrafi wskazać podobieństwa i różnice najbliższych mu ekosystemów Potrafi odróżnić czynności wykonywane przez osoby pracujące w przedszkolu Interesuje się pracą zawodową rodziców, nazywa wybrane zawody Umie eksperymentować z wybranymi materiałami i omówić obserwowane zjawisko Zna różne formy techniki służącej człowiekowi Rozpoznaje i nazywa najważniejsze w mieście instytucje użyteczności społecznej Aktywnie uczestniczy w zabawach eksponujących inwencję twórczą Wykonuje ćwiczenia i bierze udział w zabawach kształtujących postawę Kształtuje w zabawach i ćwiczeniach umiejętności psychomotoryczne Ćwiczy wykorzystując przybory, przyrządy i warunki terenowe Ustawia się zgodnie z poleceniami i sygnałami nauczycielki Potrafi słuchać piosenek i muzyki poważnej Pamięta melodie i teksty poznanych piosenek Zna techniki gry na dostępnych mu instrumentach Umie łączyć muzykę z ruchem Stosuje zdobyte wiadomości i umiejętności w różnych sytuacjach Odważnie wyraża swoje przeżycia i demonstruje umiejętności w technikach plastyczno-konstrukcyjnych Dobiera w pracy odpowiednie kolory i poszukuje nowych barw Rozróżnia i nazywa własne stany emocjonalne Pogłębia własne przeżycia estetyczne Stosuje wybrane zasady i rozumie je Podporządkowuje się ustalonym zasadom i normom ogólnym Rozumie potrzebę korzystania ze świeżego powietrza Kontroluje czystość ciała i odzieży Rozumie konieczność ochrony narządów zmysłu i układu nerwowego Wskazuje zagrożenia wynikające z wyboru niewłaściwego miejsca zabawy Objaśnia zagrożenia płynące z kontaktów z przyrodą Rozumie i przestrzega ustalonych dla określonych okoliczności zasad postępowania Rozumie zagrożenia wynikające z udziału w ruchu drogowym Rozumie celowość stosowania się do nakazów i zakazów Stosuje w praktyce zdobyte umiejętności Rozumie zasadność utrzymania porządku i czystości w najbliższym otoczeniu Jest odpowiedzialny i potrafi się podporządkować Wykazuje więź ze środowiskiem przedszkolnym Stosuje się do zasad opracowanych w regulaminach wewnątrzgrupowych Potrafi kontrolować swoje zachowania w stosunku do otoczenia Przestrzega przyjętych norm w kontaktach z nauczycielką Jest dobrym kolegą Łączy go więź uczuciowa z rodziną Określa pozytywne cechy bohaterów literackich Dokonuje samooceny Potrafi dokonać oceny zachowania innych Zna podstawowe informacje na swój temat Posiada wiadomości na temat rodziny Zna informacje o miejscu zamieszkania Rozumie potrzebę interesowania się aktualnymi wydarzeniami Zna ważne postacie historyczne i legendy narodowe Rozpoznaje polskie symbole narodowe wśród innych Potrafi wymienić najważniejsze informacje na temat Polski Jest zainteresowane wzbogacaniem wiadomoścI

- słucha uważnie mowy rówieśników, inscenizowanych widowisk, widowisk przygotowywanych przez personel przedszkola, rodziców lub zawodowych aktorów, - słucha uważnie dłuższych opowiadań, - potrafi uważnie słuchać czytanych baśni i bajek, - stara się słuchać w skupieniu nagrań odtwarzanych z płyt lub taśm, - potrafi skoncentrować się na oglądanym filmie edukacyjnym, - rozwija ogólną sprawność słuchową poprzez rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków w otoczeniu i przez celowo organizowane zabawy z użyciem różnych materiałów, instrumentów muzycznych i głosów dzieci, - stara się powtórzyć wyróżnione i rozpoznane dźwięki, - wyróżnia głoski w nagłosie, śródgłosie i wygłosie wyrazów, - potrafi liczyć głoski i określa ich miejsce i kolejność w wyrazach, - wypowiada wyrazy na podstawie usłyszanych głosek, - umie dopowiedzieć zaczęte wyrazy i zdania, - stara się nie przerywać wypowiedzi innych, - uczy się wymieniać informacje, dyskutować i dochodzić do kompromisu, - przekazuje rodzicom informacje i polecenia otrzymane od nauczyciela i informacje od rodziców nauczycielowi, - poprawnie wymawia wszystkie głoski i grupy spółgłoskowe, - doskonali umiejętność wyrazistego mówienia obejmującego regulowanie oddechu, odpowiednie tempo i siłę głosu, stosowanie pauz, wybrzmiewqnie wszystkich głosek w wypowiadanych wyrazach, - stosuje poprawne formy fleksyjne wszystkich odmieniających się części mowy, - posługuje się poprawnie budowanym zdaniem w mowie wiązanej, - używa równoważników zdań w zależności od sytuacji, - posługuje się zaimkami, spójnikami, przysłówkami i przyimkami umożliwiającymi dłuższe wypowiedzi, - formułuje wypowiedzi w czasie przeszłym i przyszłym, - wypowiada się na podstawie obserwowanych zjawisk, procesów i kontaktów społecznych, - potrafi wypowiadać się na temat zabaw i kontaktów z rówieśnikami, wykonywanych czynności - ich planowania, realizacji i oceny, - używa słownictwa określającego cechy przedmiotów i zjawisk oraz stany uczuciowe, - umie wypowiedzieć się na temat wykonanej ilustracji, - opowiada treść książki na podstawie oglądanych ilustracji, - umie wypowiedzieć się na temat poznanych utworów, ­­- stara się samodzielnie analizować treść utworów, wyrażać myśl przewodnią i sens moralny oraz własne przeżycia, potrafi wypowiadać się na temat treści oglądanych widowisk, głównych postaci, nastroju widowiska, jego momentów humorystycznych i dramatycznych, kostiumów i scenografii a także wybiera postać, która podobała się najbardziej bądź nie i uzasadnia własny wybór, uczy się i recytuje zbiorowo i indywidualnie krótkie wiersze, inscenizuje utwory literackie lub ich fragmenty z użyciem różnych technik również w wersji żywoplanowej z inspiracji i przy pomocy nauczycielki, samorzutnie podejmuje zabawę w teatr polegającą na odtwarzaniu w zabawie treści oglądanego widowiska lub samodzielnym przygotowaniu widowiska, obejmującym opracowanie scenariusza, wybór techniki i „aktorów”, projektowanie i wykonywanie kostiumów oraz scenografii, a także organizację i realizację widowiska własnym tekstem, - podaje wyczerpujące wypowiedzi na podstawie pojedynczych obrazów i historyjek obrazkowych, - formułuje wnioski na postawie zaobserwowanych związków przyczynowo-skutkowych w historyjkach obrazkowych, - formułuje uogólnienia i tworzy definicje na podstawie rozwiązywania i układania zagadek, - myśli i wyraża to w zabawach i grach z wykorzystaniem materiału ilustracyjnego, np. loteryjki obrazkowe, domina, układanki, dobieranki, - stara się uściślać przekazywane informacje, - posługuje się pojęciami określającymi stosunki podrzędności i nadrzędności, - dopowiada zakończenia książki lub opowiadania zawartego w książce, - rozpoznaje litery małe i wielkie, drukowane i pisane przy wykorzystaniu środków dydaktycznych ułatwiających czytanie, - czyta zapisy graficzne mające zastosowanie w zabawach dzieci i wykonywanych przez nich pracach, Wg B. Rocławskiego - ćwiczy syntezę i analizę fonemową wyrazów zawierających litery niepodstawowe, - ćwiczy umiejętność szybkiego rozpoznawania pojedynczych liter i sylab, - czyta znaki drogowe i wyjaśnia ich znaczenie, - potrafi ustalić i wykonać znaki wykorzystywane w zabawach, - potrafi czytać wyrazy, zdania i krótkie teksty, Wg B. Rocławskiego - ćwiczy czytanie wyrazów techniką „ślizgania się” z litery na literę, - czyta globalnie wyrazy o dużej frekwencji w tekście, - skraca do niezbędnego minimum czas wymawiania głosek w czytaniu, - kształci wrażliwość i świadomość ortograficzną posługując się zasadami ortograficznymi, - uczy się czytać cicho ze zrozumieniem, - poznaje rolę symbolu graficznego poprzez dobieranie rekwizytów do zabawy, w układankach obrazkowych, - samodzielnie posługuje się znaczkiem rozpoznawczym także w postaci symbolicznej, - rozumie rolę książki jako źródła wiedzy, - potrafi umiejętnie korzystać z książek znajdujących się w kąciku książki, Wg B. Rocławskiego - podejmuje próby czytania książek i czasopism dziecięcych, - systematycznie doskonali sprawność manualną rąk, - kształtuje poprawne nawyki pisarskie dotyczące prawidłowego chwytu przyboru do pisania i zachowania prawidłowej sylwetki podczas pisania, - potrafi zaprojektować szlaczki dekoracyjne i wykonuje je za pomocą rysowania, stemplowania, układania, - odwzorowuje lub samodzielnie tworzy wzory literopodobne, - poprawnie kreśli linie pionowe, poziome i łuki oraz poprawnie łączy litery w pisanych sylabach i wyrazach, Wg B. Rocławskiego - poprawnie pisze i łączy wszystkie 44 litery małe i wielkie grupowane według podobieństwa w kierunku kreślenia, - poprawnie łączy litery w sylabach i wyrazach, - kreśli litery po śladach. - określa i nazywa wzajemne położenie przedmiotów w przestrzeni posługując się pojęciami: na, pod, przed, obok, między, wyżej, niżej, daleko, blisko, dalej, bliżej, na prawo, na lewo, , na prawo od, na lewo od, naprzeciw, wewnątrz, na brzegu, na zewnątrz, - potrafi określić wielkości przedmiotów w czasie manipulowania tymi przedmiotami, - posługuje się pojęciami: duży, mały, gruby, cienki, długi, krótki, duży, większy, największy, mały, mniejszy, najmniejszy, taki sam, szeroki, szerszy, najszerszy, wąski, węższy, najwęższy, taki sam, wysoki, wyższy, najwyższy, niski, niższy, najniższy, taki sam, - potrafi różnicować pojęcia: wysoki-wysoko, niski-nisko, - mierzy obiekt krokami, stopa za stopą, dłonią, palcami, - odmierza długość klockami, patykiem, sznurkiem, - potrafi wymienić narzędzia pomiaru długości: miara krawiecka i stolarska, taśma miernicza, linijka szkolna, - w trakcie ćwiczeń potrafi określić kierunek: w przód, w tył, do góry, na dół, przed siebie, w bok, w lewo, w prawo, na wprost, - wie, jak dojść do określonego miejsca np. sklepu - odwzorowuje schemat własnego ciała na kartce papieru, góra, dół, lewy, prawy brzeg kartki, - rozumie umowy dotyczące kartki leżącej na stole: teraz tu jest góra, lewy brzeg, - umie porozumieć się w sprawie miejsca na kartce papieru, np. narysuj na dole, - różnicuje lewą i prawą stronę ciała, - wyprowadza kierunki od osi własnego ciała i posługuje się słowami: lewa, prawa, z tyłu, z przodu - rozumie i wykonuje polecenia oraz słownie określa miejsce, w którym się znajduje, - wyróżnia podobieństwa schematu ciała swojego i drugiej osoby, - ustala, co widzi druga osoba w różnych sytuacjach, - wyprowadza kierunki od osi ciała drugiej osoby: na lewo, na prawo, - wytycza kierunek od obranego przedmiotu: na lewo od, na prawo od, - porozumiewa się co do wspólnie ogarnianej przestrzeni, - wyróżnia przedmioty i figury geometryczne wg kształtu, koloru, wielkości, przeznaczenia, - potrafi klasyfikować przedmioty ze względu na dwie cechy równocześnie, - określa, które figury spełniają dwa warunki, - rozumie, iż w ciągu liczb naturalnych każda liczba jest większa o 1 od poprzedniej i mniejsza o 1 od następnej, - potrafi klasyfikować liczby wg wzrastającej liczby elementów, - potrafi klasyfikować liczby wg malejącej liczby elementów, - w danym zbiorze potrafi wyodrębnić podzbiory, np. w zbiorze owoców zbiór jabłek, - posługuje się przeczeniem „nie”, np. gruby - nie gruby, trójkątny - nie jest trójkątny - segreguje obrazki wg zasady ”co do czego pasuje”, - wyjaśnia, czym się kierował w doborze obrazków, - klasyfikuje przedmioty ze względu na kolor, kształt, wielkość itp., - wymieni cechy tego przedmiotu, - bawi się w segregowanie guzików, samochodów itp., - klasyfikuje wyrazy z nazwami zwierząt, imion, przedmiotów, - potrafi bawić się w zabawy typu: „Wymień słowa określające kolory”, - przygotowuje tyle naczyń do posiłku, ile jest dzieci, - rozda tyle pomocy do zajęć plastycznych, ile jest dzieci, - potrafi rozpoznać i nazwać: koło, prostokąt, trójkąt, kwadrat, - układa z figur płaskich różne kompozycje, - potrafi wyróżnić cechy danej figury, - wyróżnia i nazywa kulę i sześcian, - układa kompozycje z figur przestrzennych, - nazywa cechy figur przestrzennych, - konstruuje figury geometryczne na geoplanie, - nazywa ułożone figury, - wyszukuje figury geometryczne w swoim otoczeniu, - obserwuje efekt lustrzanego odbicia prostokąta, koła, trójkąta, kwadratu, wyciąga wnioski, - układa szlaczki z figur geometrycznych, - potrafi zaprojektować ręcznik kąpielowy, mozaikę podłogową, suknię dla mamy przy pomocy figur płaskich, - określa ciężar przedmiotu za pomocą wagi szalkowej, - stosuje pojęcia: ciężki, lekki, taki sam, cięższy, lżejszy, - wyróżnia różne typy wag, - mierzy pojemność naczyń za pomocą dowolnie obranej jednostki objętości ( np. szklanka ), - posługuje się pojęciami: więcej, mniej, tyle samo, - rozumie, iż pojemność płynów nie zależy od wielkości czy kształtu naczynia, - konstruuje wagę z patyka i toreb foliowych, - zważy zabawkę korzystając z klocków ( miś waży np. dwa klocki ), - umie ważyć zabawki i ustala: to waży tyle i jest cięższe, a to waży tyle i jest lżejsze, - umie sformułować reguły, które stosuje się w trakcie ważenia, - przechodzi od ważenia metodą prób i błędów do ustalania listy czynności celowych, - doświadcza oddzielania cech ciężaru od np. wielkości ważonych przedmiotów, - zna umowy obowiązujące w sklepie: towar podaje się w kilogramach, półkilogramach, - obserwuje zmiany towarzyszące przelewaniu wody ( odlewanie - jest mniej, dolewanie - jest więcej ), - obserwuje jak zachowuje się woda w zamkniętych butelkach gdy zmienia się położenie butelki ( mniej, więcej, tyle samo ), - wie, jakie są opakowania płynów ( 1 litr, 2 litry, pół litra ), - określa czas trwania danych sytuacji i posługuje się pojęciami: długo, dłużej, krótko, krócej itp., - określa czas trwania różnych czynności na podstawie obserwacji przesuwania się wskazówek zegara, - nazywa kolejne dni tygodnia, wiedząc iż poniedziałek jest pierwszym dniem tygodnia, wtorek drugim itd., - wymienia kolejne pory roku, wiedząc, które to miesiące zimowe, letnie, wiosenne, jesienne, - umie ułożyć rytmy z klocków, - słyszy rytm w muzyce, - umie pokazach ruchem ciała układ rytmiczny, - umie wystukać lub odtworzyć ruchem ciała np. rytm ułożony z klocków i odwrotnie, -umie narysować szlaczek wg wcześniej wysłuchanego rytmu, -zna wyliczanki i krótkie opowiadania z powtarzającymi się motywami, - dostrzega następstwa pór roku ( układanie kalendarzy ), - układa kalendarz z klocków z uwzględnieniem dostrzeganych regularności, - zna nazwy dni tygodnia, - zna kolejność występowania miesięcy w roku, - ogląda różne kalendarze i dostrzega rytm tygodni i miesięcy, -wie, co oznaczają określenia: wczoraj, przedwczoraj, dwa dni temu, jutro, pojutrze, - potrafi ocenić „na oko” liczbę elementów zbioru, - posługuje się pojęciami: dużo, mało, tyle samo, - umie przeliczyć elementy zbioru, - potrafi przyporządkować elementy zbioru, - porównuje i szacuje elementy dwóch zbiorów, - ustala równoliczność zbiorów poprzez łączenie w pary po jednym elemencie, - ustala równoliczność poprzez przeliczanie elementów, - ustala równoliczność zbiorów wg uznanej przez dziecko metody, - rozumie pojęcie liczby głównej i porządkowej w zakresie 10, - zna wartość danej liczby, - posługuje się liczebnikami głównymi i porządkowymi na co dzień, - potrafi odczytać cyfry 0-10, - słucha liczenia nauczyciela i dostrzega regularność w brzmieniu liczebników, - włącza się do przeliczania w szerszym zakresie, - określa miejsce wybranego przedmiotu w rzędzie ( czwarty, dwunasty itp. ), - liczy obiekty ustawione rzędem od początku do końca, od końca do początku, - stara się liczyć w szerokim zakresie i wsłuchuje się w brzmienie liczebników, - umie liczyć poczynając od dowolnego miejsca, - stara się liczyć po pięć i po dziesięć ( pokazuje na palcach), - potrafi uporządkować liczby od najmniejszej do największej, - uporządkuje liczby od największej do najmniejszej, - dodaje liczby naturalne w zakresie 10, - odejmuje liczby naturalne, - układa liczmany: dosuwa, odsuwa je, zapisuje swoje działania kartonikami z liczbami, - zna strukturę zadania tekstowego, - ilustruje treść zadania liczmanami, - układa formułę matematyczną, - podaje odpowiedź, - układa działania matematyczne ze znaków i cyfr, - zapisuje wykonywane czynności matematyczne za pomocą grafów i kresek ( koduje ), - rozwiązuje zadania zapisane za pomocą grafów i kresek ( dekoduje ), - bez problemu zmierzy długość, szerokość i wysokość wybranego przedmiotu dowolnie obraną jednostką miary, - mierzy obiekt krokami - stopa za stopą, łokciami, dłonią, palcami, - odmierza długość klockami, patykiem, sznurkiem, - potrafi wymienić narzędzia do pomiaru długości: miara krawiecka i stolarska, taśma miernicza, linijka szkolna, - potrafi stworzyć prostą grę planszową typy „wąż”, - konstruuje gry-opowiadania, - rozgrywa łatwiejsze i trudniejsze warianty gier stworzonych przez siebie, - przelicza pola w grze, - potrafi godzić się z przegraną. - zauważa i potrafi określić zmiany barw szaty roślinnej, - rozumie cykl dojrzewania owoców drzew owocowych i nazywa je, - zna popularne warzywa ogrodowe i rozumie potrzebę robienia zapasów na zimę, - potrafi wymienić nazwy drzew i owoców, rozpoznaje kształt liści kasztanowca, dębu, klonu, - rozumie sens odlotu niektórych ptaków i wymienia je np. jaskółka, bocian, - dostrzega potrzebę przygotowywania się zwierząt do zimy i umie nazwać zwierzęta zapadające w sen zimowy ( pszczoły, jeże, niedźwiedzie ), - potrafi nazwać niektóre prace jesienne w polu, np. wykopki ziemniaków, - obserwuje i nazywa zmiany w temperaturze, mgły, błoto, krótszy dzień, szary krajobraz itp.., - rozumie związek spadku temperatury z zamarzaniem ziemi i opadami śniegu, - śledzi zmiany w wyglądzie krajobrazu, -umie uzasadnić potrzebę ochrony ciała przed zimnem, -wskazuje trudne warunki bytowania zwierząt i rozumie konieczność niesienia im pomocy, - czynnie uczestniczy w dokarmianiu ptaków, - potrafi nazwać ptaki np. gile - przylatujące do nas z północy, - nazywa pierwsze zwiastuny wiosny: dłuższe dni, wyższa temperatura, roztopy, wiosenne kwiaty ( podbiał, przebiśnieg, krokus, sasanka, zawilec ), - rozumie związek zmiany temperatury z rozwojem pąków drzew i krzewów, wzrostem traw, - nazywa wiosenne prace w polu i ogrodzie: przygotowanie ziemi, sianie i sadzenie, - zna cykl rozwojowy żaby i motyla, -nazywa niektóre ptaki i rozumie potrzebę opiekowania się młodym potomstwem, -nazywa charakterystyczne dla lata zmiany atmosferyczne, np. długie dni, wysokie temperatury, - wymienia charakterystyczne dla lata prace polowe ( żniwa, sianokosy ), - rozróżnia i nazywa drzewa i krzewy w dostępnych środowiskach oraz niektóre kwiaty ogrodowe, łąkowe i polne, - wyróżnia i nazywa części jadalnych roślin w powiązaniu z prowadzonymi hodowlami, - określa kształt, smak, barwę i zapach znanych warzyw i owoców krajowych i zagranicznych, zna różne sposoby ich spożywania, - rozpoznaje i nazywa drobne owady, - dokładniej poznaje najczęściej spotykane zwierzęta domowe, wyróżnia ich charakterystyczne cechy budowy, odżywiania, zna czynności pielęgnacyjne dotyczące ich żywienia, higieny i zabiegów leczniczych, - poznaje życie zwierząt hodowlanych oraz zwierząt żyjących swobodnie w różnych środowiskach, -rozpoznaje wygląd wybranych zwierząt egzotycznych, - prowadzi obserwacje np. ptaków bez ich płoszenia, -świadomie przestrzega zakazu niepotrzebnego zrywania roślin i niszczenia zwierząt, w tym roślin i zwierząt chronionych, -rozumie konieczność chronienia grzybni przy zbieraniu łatwo rozpoznawalnych grzybów, -segreguje i wrzuca śmieci do oznaczonych pojemników, - kontroluje wykorzystanie wody np. podczas szczotkowania zębów, - rozumie konieczność wykonywania niektórych prac w ogrodzie, np. koszenie trawy, - okresowo pomaga w utrzymaniu grządek w atrium przedszkolnym: wyrywa chwasty, podlewa, - bierze udział w podlewaniu i przesadzaniu roślin, - potrafi prowadzić hodowlę, np. szczypioru oraz kwiatów roślin cebulowych, - uczestniczy w porządkowaniu kącika przyrody, - umie prowadzić niektóre proste doświadczenia i obserwacje, np. parowania i skraplania się pary, rozpuszczania się niektórych substancji w wodzie, - rozumie zjawisko krystalizacji, -potrafi gromadzić eksponaty przyrodnicze i oszczędnie korzysta z nich, -określa różne nastroje przyrody w zależności od pogody, pory dnia i roku, - wyraża piękno przyrody i własnych przeżyć z kontaktów z nią za pomocą ruchu, różnych technik plastycznych, - zna estetyczne walory pracy człowieka w środowisku przyrodniczym, np. pomalowane ławki w parku, zamiecione alejki, -okazuje szacunek dla wszelkich przejawów życia w przyrodzie, - wymienia wzajemne zależności między światem roślin, zwierząt i środowiskiem oraz ich rolę w życiu człowieka, - pogłębia wiedzę oglądając obrazy i fotografie, słuchając opowiadań przyrodniczych, oglądając inscenizacje, - ocenia zachowania pożądane i niepożądane - uzasadnia formułowane oceny, - potrafi aktywnie przeciwstawić się przejawom okrucieństwa w stosunku do przyrody - wymienia najczęściej spotykane rośliny i drobne owady ekosystemu ogrodu przedszkolnego, - obserwuje i nazywa niektóre drzewa, krzewy i zwierzęta spotykane na łące, - zna budowę warstwową lasu, nazywa popularne drzewa i potrafi wymienić najczęściej spotykane tam zwierzęta. - nazywa czynności wykonywane przez nauczycielkę, woźną, dyrektora, kucharki, konserwatora, - zna cykl czynności kucharki ze zwróceniem uwagi na higienę oraz rolę zastosowanych narzędzi i urządzeń, - rozumie potrzebę podporządkowania się dorosłym pracującym w przedszkolu i okazuje szacunek ich pracy, - rozumie potrzebę współuczestniczenia w niektórych pracach np. dyżury, - nazywa zawody wykonywane przez rodziców i wskazuje efekty ich pracy, - potrafi nazwać inne zawody ( lekarz, strażak, policjant itp. ) i objaśnić społeczną użyteczność tej pracy, - rozumie zasadę pływania i tonięcia ciał, - dostrzega zjawisko załamywania się światła, - rozumie zjawiska akustyczne, np. echo, - rozumie zjawisko rządzące zasadą unoszenia się np. latawca na wietrze, - nazywa sprzęty i urządzenia techniczne zaspakajające potrzeby człowieka, zna ich funkcję, przeznaczenie i możliwość korzystania, - rozumie konieczność stosowania sprzętu do komunikowania się i bezpiecznie posługuje się nim, - wskazuje zagrożenia wynikające z niewłaściwego korzystania z mechanicznego sprzętu elektrycznego, - rozumie użyteczność i poznaje przez bezpośrednią obserwację pracę np. poczty, policji, przychodni lekarskiej, - nazywa i rozumie znaczenie instytucji kulturalnych i oświatowych w najbliższym otoczeniu ( biblioteka, szkoła, przedszkole itp. ), - zna rolę kina i teatru, - maszeruje i biega w różnych kierunkach ze zmianą tempa i rytmu, z elementami podskoków z prawidłowym wymijaniem i wyprzedzaniem, - uczestniczy w zabawach uspokajających, odprężających i pobudzających, - wykonuje różne ruchy w rytmie i przy muzyce, - potrafi dowolnie interpretować ruchowo muzykę, - uczestniczy w zabawach ruchowych przy akompaniamencie dowolnego instrumentu muzycznego, Wykonuje ćwiczenia: - wyprostne utrwalające umiejętność utrzymywania prawidłowej postawy ciała, - szyi: skłony, skręty oraz krążenia głową, - tułowia: skłony w przód, w tył, w bok oraz skręty, - mięśni brzucha: w leżeniu na plecach i w siadzie skrzyżnym, - zwinności: nauka przewrotu w przód, pokonywanie torów przeszkód, - stóp: chód ze wspięciem, chód „gąsiennicy”, chwyty przyboru palcami nóg oraz toczenie piłki, Ćwiczy równowagę w: - chodzie równoważnym w przód, w tył, po śladach, w linii prostej i łamanej, ze zmianami kierunku, krokiem mierniczym, z zamkniętymi oczami, z obrotami i wirowaniem, - staniu jednonóż z wykonywaniem czynności dodatkowych, - przekraczaniu przeszkód wymagających stania na jednej nodze, noszeniu spiętrzonych przedmiotów, przechodzeniu z jednego przyrządu na drugi, - swobodnym przejściu po ławeczce, przejściu po ławeczce z wykonywaniem czynności dodatkowych, próbach przechodzenia po listwie odwróconej ławeczki. Wykonuje ćwiczenia na czworakach: - chodzi i biega na czworakach, przodem i tyłem, ze zmianą kierunku, w slalomach, z przejściem przez otwory, z omijaniem i przekraczaniem przeszkód, - czworakuje po ławeczce lub pniu drzewa, - czworakuje w wejściu i zejściu po pochylni ( wysokość do 80 cm ). Ćwiczy biegi: - w dowolnym kierunku, na wprost, z omijaniem przeszkód, wahadłowe, - z wykonywaniem dodatkowych czynności, - pościgi, ucieczki, wyścigi i sztafety z przebieganiem wyznaczonej trasy, z elementami współzawodnictwa indywidualnego i zespołowego. Doskonali rzuty i chwyty, toczenie i dźwiganie: - rzuty i chwyty oburącz, ręką prawą i lewą, na odległość i w górę, - próbuje kozłować piłkę ręką prawą i lewą, w miejscu i w ruchu, - rzuty i chwyty piłki z odbiciem o ziemie, o ścianę, w miejscu i podczas ruchu, - przerzucanie piłki ponad przeszkodą, - toczenie piłki, obręczy, krążków, po oznaczonej trasie na wprost, w slalomach, ze zmianami kierunku i zmianami ręki, z celowaniem, z przejmowaniem toczonego przyboru przez inne dziecko, - przenoszenie w dwójkach i zespołach sprzętu. Ćwiczy wspinanie się: - wykonuje ruchy naprzemianstronne na drabince gimnastycznej przyściennej, postępy w bok, skośne i w górę, - półzwisy z postępem w bok, z oparciem na jednej nodze, z przytrzymywaniem się jedną ręką, - pokonywanie urozmaiconych torów przeszkód ćwiczących siłę i zręczność ruchów. Ćwiczy skoki: - serie rytmicznych skoków obunóż i jednonóż w miejscu i w ruchu, - podskoki rozkroczne, zwarte, galopowe, dostawne, zmienne, - skoki w dal i wzwyż z rozbiegu, ze zwróceniem uwagi na poprawne odbicie i lądowanie, - przeskoki z odbicia obunóż i jednonóż przez przeszkody płaskie i wysokie, z miejsca i z rozbiegu, - wyskoki dosiężne w górę, z miejsca i z rozbiegu, do przyborów zawieszonych na wysokości 1.5 m, - zeskoki w głąb do przysiadu podpartego z małego wzniesienia na miękkie podłoże, - przeskoki zawrotne przez ławeczkę, - doskonali skoki „żabie” i „zajęcze”, - różne formy przeskoków obunóż i jednonóż, - ćwiczy w zabawach ruchowych, indywidualnie i zespołowo z wykorzystaniem przyborów i przyrządów, - ćwiczy z wykorzystaniem warunków terenowych, podejmuje próby tworzenia warunków do takich zabaw, - reaguje na sygnały i polecenia nauczycielki, - sprawnie ustawia się w gromadce, w rozsypce, w rzędzie, w dwurzędzie, w szeregu, w kole i w małych kółkach, - potrafi szybko zmienić miejsce i ustawienie. - słucha piosenek śpiewanych przez nauczycielkę i odtwarzanych z nagrań, - słucha utworów wokalnych i instrumentalnych dostosowanych do jego możliwości percepcyjnych, - jest aktywnym uczestnikiem koncertów umuzykalniających, - zna piosenki ludowe, - odróżnia śpiew męski i żeński, - umie nazwać niektóre instrumenty , np. pianino, skrzypce, flet prosty i rozpoznaje ich brzmienie, - rozwiązuje zagadki muzyczne, - umie zaśpiewać kilka piosenek indywidualnie i zbiorowo, - zna ćwiczenia ortofoniczne i emisyjne, umie prawidłowo regulować oddech, - zna techniki gry na wybranych instrumentach , np. trójkącie, tamburynie, marakasach itp., - wykonuje rytmy i proste tematy rytmiczne na instrumentach niemelodycznych, - potrafi wykonać na dzwonkach proste fragmenty melodii poznanych piosenek, - rozwija umiejętność estetycznego poruszania się, płynności i lekkości ruchów w takt muzyki, - jest wrażliwe na zmianę tempa i dynamiki oraz na akcent metryczny, - układa melodie do podanego, krótkiego tekstu, - śpiewa improwizacje do zaproponowanego tematu, - wykorzystuje naturalne efekty perkusyjne, np. klaskanie podczas słuchania i śpiewania piosenek, - rysuje kredkami, flamastrami, patykiem na piaski i śniegu, - maluje farbami klejowymi i plakatowymi, podejmuje próby malowania akwarelą na różnych pod względem kształtu i wielkości powierzchniach, - wydziera z papieru zaplanowane formy tematyczne, - wycina z różnych materiałów, -stempluje samodzielnie wykonanymi prostymi stemplami, - lepi z plasteliny, masy solnej i gliny, - buduje z klocków urozmaicone budowle w trzech wymiarach, z przestrzeganiem zasad równowagi, konstruuje z materiałów naturalnych, z tworzywa przyrodniczego oraz różnych materiałów przemysłowych, - montuje proste konstrukcje z gotowych zestawów, - zszywa i wyszywa prostymi ściegami, - nazywa siedem barw tęczy oraz brąz, biel i czerń, - porównuje i zestawia kolory, -podejmuje próby mieszania barw i rozróżniania stopnia ich nasycenia, - potrafi zilustrować własne przeżycia, opowiadania, - umie zinterpretować własne wytwory, -wyraża własne przeżycia w powiązaniu z poznawanym otoczeniem oraz treścią utworów literackich i muzycznych, - dostrzega estetykę i funkcjonalny wystrój budynku przedszkolnego, sali zajęć i ogrodu, - wzbogaca przeżycia estetyczne w kontaktach z przyrodą i manipulując materiałami przyrodniczymi, - ogląda ilustracje w książkach dla dzieci, artystyczne fotografie, reprodukcje, wybrane przezrocza i filmy, - wypowiada się na temat urządzania sali i kącików zainteresowań, - rozumie potrzebę spożywania urozmaiconych potraw i surówek, - wybiera do picia tylko wodę przegotowaną lub mineralną, - potrafi uzasadnić potrzebę spożywania owoców w stanie surowym i mycia ich przed spożyciem, - potrafi właściwie i bezpiecznie posługiwać się nożem, - unika prowadzenia głośnych rozmów w czasie posiłków, - umie korzystać z serwetek, - potrafi ułożyć sztućce po skończonym posiłku, - stosuje się do zasad obowiązujących podczas siadania i odchodzenia od stołu, -rozumie potrzebę wietrzenia pomieszczeń przedszkolnych, - współorganizuje zabawy w ogrodzie przedszkolnym, - potrafi dostosować ubranie w zależności od temperatury i rodzaju zabawy, - rozumie rolę ruchu, wycieczek i sportu jako źródła zdrowia, - prawidłowo myje i wyciera ręce, - rozumie konieczność utrzymania czystości całego ciała, - dba o higienę i wygląd włosów, umie posługiwać się szczotką i grzebieniem, - prawidłowo myje zęby, - kontroluje czystość i wygląd własnego ubrania w czasie pobytu w przedszkolu, - samodzielnie korzysta z chusteczek higienicznych, - potrafi zadbać o czystość obuwia, - umie chronić wzrok przed silną operacją światła, - stara się opanować krzyk, unika hałaśliwych i zakurzonych miejsc zabawy, - potrafi odpoczywać w zależności od własnych potrzeb i upodobań, -unika zabaw w pobliżu ruchliwych tras komunikacyjnych, głębokich wykopów, linii przesyłowych prądu i na terenach , na które wstęp jest wzbroniony, - wyjaśnia zagrożenia wynikające z brania do rąk nieznanych roślin, owoców i grzybów, - rozumie konieczność zachowania ostrożności w kontaktach z nieznanym środowiskiem, ze szczególnym podkreśleniem niebezpieczeństw wynikających z oddalania się od osób dorosłych w lesie, - wie, jak zachować się w czasie burzy i zna znaczenie odgromnika, - stosuje się do następujących zakazów: - zabawy zapałkami, - samodzielnego korzystania z urządzeń elektrycznych podłączonych do sieci, - ślizgania się na zamarzniętych rzekach, stawach i jeziorach oraz niewłaściwego korzystania z sanek, roweru, wrotek, - kąpieli w miejscach niestrzeżonych, - zabawy lekarstwami, środkami chemicznymi, brudnymi nieużytkami i nieznanymi przedmiotami, - samowolnego oddalania się bez zgody i wiedzy osób starszych, - potrafi uzasadnić potrzebę, np. zasłaniania ust w czasie kaszlu, chronienie miejsc skaleczonych, - rozumie konieczność kontroli własnego zdrowia i zabiegów profilaktycznych, - panuje nad lękiem przed koniecznymi zabiegami, badaniami i wizytą u lekarza, - zgłasza nauczycielce dolegliwości własne i zauważone u innych, - zna zagrożenia wynikające z nieprzestrzegania przepisów obowiązujących w ruchu drogowym, - zna niektóre znaki pieszego i kołowego ruchu drogowego, - ocenia zachowanie innych użytkowników dróg w świetle poznanych przepisów, - potrafi oszczędnie gospodarować materiałami ( plastycznymi, przyrodniczymi ), - korzysta z narzędzi, zabawek i urządzeń zgodnie z przyjętymi zasadami bezpieczeństwa, - bezpiecznie posługuje się nożyczkami, - sprawnie i dokładnie ubiera i rozbiera się, - wiesza okrycia na indywidualnym wieszaku, -dokładnie wyciera buty przed wejściem do budynku i właściwie ustawia je na półce, - utrzymuje porządek wśród materiałów i przyborów na indywidualnej półce lub w szufladzie, - współdziała z innymi w utrzymaniu porządku wśród zabawek i sprzętów znajdujących się w sali i w ogrodzie przedszkolnym, -podejmuje prace społeczno-użyteczne na rzecz grupy, np. okresowe mycie zabawek, - odpowiedzialnie pełni dyżury we własnej grupie, - rozumie społeczną rolę dyżurnego i przestrzega zasady podporządkowania się jego poleceniom, - wspólnie planuje i przygotowuje się do spotkań z osobami odwiedzającymi przedszkole, - potrafi pełnić rolę gospodarza wobec zaproszonych gości, - przestrzega ustalonych zasad zachowania podczas zabaw, w łazience, podczas posiłków, podczas poruszania się na korytarzach i schodach, w szatni, w sali gimnastycznej, w ogrodzie przedszkolnym, - zna normy zachowania obowiązujące, np. w sklepie, w zakładach usługowych, w instytucjach kulturalnych, w miejscach rekreacyjnych, w środkach komunikacji itp., - przestrzega ustalonych norm zachowania podczas imprez i uroczystości, - rozumie potrzebę kulturalnego zachowania się wobec członków rodziny jako przejawu okazywanego im szacunku, - podchodzi na wezwanie nauczycielki, - stosuje się do poleceń nauczycielki, - informuje o własnych problemach, -wykazuje w naturalnych sytuacjach przejawy życzliwości, koleżeństwa, dobroci, szlachetności, - podejmuje proste prace na rzecz członków rodziny i czuje się odpowiedzialny za ich dokładne i systematyczne wykonywanie,, - darzy szacunkiem rodziców i dziadków, - rozumie więzi łączące go z rodzeństwem, - jest opiekuńczy wobec młodszego rodzeństwa - podejmuje problemy moralne po wysłuchaniu utworu literackiego lub obejrzeniu widowiska, - dostrzega pozytywne i negatywne cechy własnego charakteru, - stara się zmienić zachowania z niepoprawnych na poprawne, - dostrzega negatywne zachowania innych, - szuka pozytywnych rozwiązań, - zna swoje imię i nazwisko, - wie ile ma lat, - pamięta adres domowy, - zna imiona rodziców, dziadków i rodzeństwa, - rozumie stopnie pokrewieństwa między nimi, - zna ich miejsca zamieszkania i warunki życia, - nazywa wykonywane przez nich zawody, - zna tradycje i uroczystości rodzinne, czynnie w nich uczestniczy, - zna nazwę i herb własnej miejscowości, - systematycznie wzbogaca swoja widzę, jest dumne ze zmian na lepsze w lokalnym środowisku, - zna z wizyty w muzeum historię miejscowości i regionu, - rozpoznaje najważniejsze w mieście miejsca, np. ratusz, poczta, amfiteatr, - bierze udział w rozmowach na temat aktualnych wydarzeń w życiu regionu i kraju, np. wstąpienie Polski do Unii Europejskiej - na podstawie oglądanych relacji telewizyjnych, - zna legendy, np. „Wars i Sawa”, „Smok wawelski”, „Janosik” itp., - potrafi wymienić symbole narodowe Polski ( orzeł w koronie, flaga biało-czerwona ), - okazuje szacunek dla symboli narodowych i hymnu, - umie wskazać zarys mapy Polski, - odszuka na mapie Warszawę i Wisłę, - wie gdzie na mapie znajduje się Koszalin, - odczytuje nazwy największych miast Polski, - rozpoznaje ważne wybrane obiekty, np. Zamek Królewski, gmach sejmu itp., - zna z literatury i telewizji zwyczaje i warunki życia ludzi z innych krajów i obszarów klimatycznych, - rozumie potrzebę szanowania odrębności różnych grup etnicznych.

---