prawo konstytucyjne - ćwiczenia 12-04-2008 r.

Zakres przedmiotowy i podmiotowy NIK

Zakres przedmiotowy - jaki rodzaj działalności jest kontrolowana.

Zakres podmiotowy - jakie podmioty.

23.12.1994 - USTAWA o NIK

Art. 3 zakres przedmiotowy

Art. 3. Najwyższa Izba Kontroli, kontrolując jednostki wymienione w art. 2, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa oraz realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej tych jednostek.

NIK kontroluje podmioty pod kątem:

Wykonania budżetu

Realizacji ustaw i innych aktów prawnych w szczególności w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizatorsko - administracyjnej.

KONTROLA FORMALNA - w jej ramach kontroluje wykonania budżetu i gospodarkę finansową i majątkową (np. kontrola wykonania budżetu przez radę ministrów)

Zakres podmiotowy - trzy grupy:

• jednostki państwowe

• organy samorządu terytorialnego

• samorządowe osoby prawne

• inne samorządowe jednostki organizacyjne

• podmioty nie publiczne

Kontrola:

• obligatoryjna (musi być przeprowadzona)

• fakultatywna (nie musi być przeprowadzona)

Jednostki państwowe - Art. 203 ust. 1 Konstytucji - kontrola obligatoryjna

1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.

Organy administracji rządowej - to jest na podstawie ustawy z 5.06.1998 r. oo organach administracji rządowej w województwie zaliczamy do nich:

• Radę Ministrów

• Prezesa Rady Ministrów

• Ministrów

• Określone w ustawach komitety, których przewodniczący wchodzą w skład Rady Ministrów (Komitety - kierują działalnością administracji rządowej innej niż ministrowie)

• Organy centralne podporządkowane Radzie Ministrów, Prezesowi Rady Ministrów lub Ministrom

• Wojewoda

• Kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży wykonujący zadania w imieniu wojewody lub własnym

• Organy administracji niezespolonej.

NIK przedkłada Sejmowi:

Analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej

Opinie w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów

Wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty dotyczące działalności osób wchodzących w skład Rady Ministrów oraz osób kierujących urzędami centralnymi.

Absolutorium dla Rady Ministrów

Uchwała Sejmu akceptująca wykonanie przez Rząd ustawy budżetowej oraz przyjmująca informację o stanie zadłużenia państwa.

Art. 226 Konstytucji

Art. 226. 

1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa.

2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

Państwowa osoba prawna:

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa

• Państwowy fundusz celowy (wyposażony w osobowość prawną)

• Bank Państwowy

• Agencja Państwowa

• Państwowa Szkoła Wyższa

• Państwowa jednostka badawczo - rozwojowa

Do państwowych osób prawnych nie można zaliczyć podmiotów o mieszanym kapitale (państwowo - prywatne) bez względu na wysokość w nim udziału mienia państwowego.

Jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.

Działają one na podstawie ustawy o finansach publicznych jako:

• Jednostki budżetowe

• Zakłady budżetowe

• Gospodarstwa pomocnicze

• Gromadzone na odrębnych rachunkach bankowych środki pomocnicze

Kontrolowane przez NIK.

Z własnej inicjatywy kontrolowane przez NIK w zakresie wykonywania budżetu oraz gospodarki finansowej i majątkowej:

• Kancelaria Prezydenta

• Kancelaria Sejmu

• Kancelaria Senatu

• Trybunał Konstytucyjny

• Rzecznik Praw Obywatelskich

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

• Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

• IPN - Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu

• Krajowe Biuro Wyborcze

• Sąd Najwyższy

• NSA

• PIP

Kontrolę poniższych instytucji może zlecać Sejm - kontrola pełna:

• Kancelaria Sejmu

• Kancelaria Senatu

• Kancelaria Prezydenta

• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

• Generalny Inspektor Danych Osobowych

• IPN - Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu

• TK

• SN

• NSA

• RPO

• Krajowe Biuro Wyborcze

• Zaliczamy do szczególnej grupy podmiotów - wynika to z tego, że:

• NIK została zobowiązana do kontrolowania ich z własnej inicjatywy

• Podmioty mogą być kontrolowane wyłącznie z inicjatywy własnej NIK tzn. żaden inny podmiot (Sejm lub jego organy) nie może zlecić czy też wnioskować (Prezydent, Sejm, Senat) z wnioskiem o przeprowadzenie takiej kontroli.

• Podmioty te mogą podlegać kontroli formalnej

Kontrola obligatoryjna:

NIK kontroluje na wniosek Prezydenta, Kancelarię Prezydenta, a na wniosek Senatu, kancelarię Senatu.

Kontrola fakultatywna:

Jednostki nie publiczne

Art. 203 ust. 3 Konstytucji

Najwyższa Izba Kontroli może również kontrolować z punktu widzenia legalności i gospodarności działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa

Kontrola fakultatywna

Organy samorządu terytorialnego.

Art. 203 ust. 2 Konstytucji

Najwyższa Izba Kontroli może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności

Ważne:

Pomoc w realizacji funkcji kontroli

Wygaśniecie kadencji i odwołanie Prezesa

Art. 202 - 207

---