Antropologia jest nauką badającą człowieka jako biologiczne podłoże zjawisk społecznych oraz badającą biologiczne skutki tych zjawisk. Antro obejmuje całościowa wiedzę o człowieku i dzieli się na antro fizyczną(biologiczną) oraz antro kulturową- badającą kulturę materialną i duchową człowieka. W antro fiz mieszczą się 3 cz.: populacyjna badająca zróżnicowanie wew gatunkowe człowieka,ontogenetyczna badająca rozwój osobniczy człowieka, filogenetyczna zajmuje się rozwojem człowieka, pochodzeniem naszego gatunku.
Antro a kultura fizyczna liczne problemy kultury fizycznej wymagają stosowania technik antropomotorycznych oraz znajomości różnych działów antropologii. Antropologia sportowa zajmuje się badaniem morfologicznym i funkcjonalnym uwarunkowań motoryczności człowieka, w tym zwłaszcza wyników sportowych.
Antropologia sportowa dokonuje obserwacji i doboru ludzi o określonych cechach budowy ciała do poszczególnych dyscyplin sportowych. Bada również zmiany zachodzące w ustroju pod wpływem specjalistycznego treningu sportowego. Wych. Fiz. I sport są prawie jednymi czynnikami wysiłku fiz., które mogą pozytywnie oddziaływać na organizm. Z tych względów wych. Fiz. Ma duże znaczenie profilaktyczne oraz rehabilitacyjne.
Ontogeneza (rozwój osobniczy) określa się proces organizmu od momentu zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik do kresu zycia(śmierć) osobnika.
ZJAWISKA ROZWOJU BIOLOGICZNEGO CZŁOWIEKA:
Terminem rozwoju określa się proces strukturalnych przemian, powstawanie nowych form. Rozwój jest to proces ukierunkowanych zmian w których można wyróżnić następujące ppo sobie etapy przemian (fazy rozwojowe)
Badanie rozwoju zawsze musi być rozmieszczone w czasie.
Cechą rozwoju jest stały postęp uniemożliwiający cofane się i powrót do stanu wyjściowego. Rozwój ma wiec charakter progresywny- w jego wyniku powstaje nowa wyższa jakość. Rozwój jest procesem zintegrowanym, znaczy to że osiągalny kolejny etap organizacji w trakcie rozwoju jest wynikiem interakcji, których źródło leży w genetycznym podłożu organizacji.
Rozwój człowieka jest wynikiem ciągłego oddziaływania czynnika stałego, czyli genotypu oraz czynnika zmieniającego się niezwykle szybko o ogromnej ilości. Różnych składników czyli otaczającego go środowiska.
Istota rozwoju organizmów żywych polega na ich doskonaleniu się co umożliwia przeżycie w środowisku zewnętrznym.
SKŁADOWE PROCESU ROZWOJOWEGO:
Uzupełnieniem definicji rozwoju ontogenetycznego są trzy podstawowe procesy składowe: zróżnicowanie, wzrost i morfogeneza.
RÓŻNICOWANIE-to zespół zmian uczestniczących w progresywnym narastaniu odrębności w strukturze i funkcji komórek, jest on istotą rozwoju.
MORFOGENEZA-oznacza wykształcenie form i przyjmowanie nowego kształtu. Opis procesu rozwoju z punktu widzenia uzyskiwanego przez organizm określonego poziomu rozwoju, tempa i rytmiczności. W antropologii nazywa się rozwojem fizycznym, somatycznym lub biologicznym.
ROZWÓJ FIZYCZNY- to całokształt procesów biologicznych jakie zachodzą w rozwijającym się w organiźmie z wyłączeniem strefy osobowości psychicznej. ROZWÓJ FIZYCZNY JEST PROCESEM NIE STANEM!
KINETYKA ROZOWJU- jest to poziom na jakim przebiega rozwój danego osobnika
TEMPO ROZWOJU- jest to wielkość zmian badanych cech przypadające na określoną jednostkę czasu.
RYTMICZNOŚĆ ROZWOJU- to różne tempo rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy.
Ten aspekt rozwoju podaje prawidłowości rozwoju mierzone matematycznie. Pozwala też na uchwycenie ewentualnych odchyleń lub nieprawidłowości w tempie badanych przemian, jak również kierunku zachodzących zmian (akceleracja, trend) w stosunku do określonych wzorów rozwoju biologicznego.
Samoregulacja procesu ontogenezy. Wszystkie organizmy żywe charakteryzują się zdolnością do samoregulacji. Zdolność tę nazywamy homeostazą.
Homeostaza ontogenetyczna - jest to zjawisko polegające na utrzymaniu stanu równowagi dynamicznej ( w ramach norm reakcji osobnika) między czynnikami wewnętrznymi organizmu a ciągle zmieniającymi się czynnikami środowiska zewnętrznego. Samoregulacyjny charakter procesu ontogenezy jest dla każdego osobnika specyficzny, określony jego wyposażeniem genetycznym.
Mechanizm samoregulacji określa się giętkością rozwojową, albo plastycznością rozwojową, bądź kanalizacją rozwojową.
Mechanizm samoregulacji zabezpiecza rozwój osobnika nawet w obecności przypadkowych odchyleń czynników wewnętrznych i zewnętrznych.
Dzięki mechanizmom samoregulacji osobnik ma zagwarantowaną zdolność do utrzymania równowagi dynamicznej i przywrócenia jej w fazie zakłóceń.
Teoria limitowanego ukierunkowania rozwoju (N.Wolański)
Teoretyczne wzorce rozwoju biologicznego człowieka
Koncepcja ta nawiązuje do zjawiska kanalizacji rozwoju. Wolański twierdzi, że rozwój osobnika przebiega wg własnego szlaku rozwojowego, w określonym genetycznie kanale rozwojowym.
Teoria ta pokazuje różnorodność przebiegu torów rozwojowych, tłumaczy indywidualność ontogenezy i jej cechy charakterystyczne
Kanał rozwoju danego organizmu jest zależny od stopnia heterozygotności genotypu. Heterozygotyczność determinuje granice jego zakresu zmienności.
Koncepcja wielopoziomowego rozwoju genotypowego osobnika w ontogenezie
Przedstawia ona zjawisko kształtowania się procesów ontogenetycznych z punktu widzenia wykorzystywania przez organizm różnych poziomów z zakresu norm reakcji w zależności od interakcji genotypu z czynnikami środowiska zewnętrznego. Ponadto pokazuje osobnika na tle populacji. Populacja posiada charakterystyczną dla siebie wartość adaptacyjną.
Modele rozwoju:- stabilny, - progresywny, - regresywny, - wielopoziomowy
Norma adaptacyjna - to określony zakres zmienności genetycznej dostosowany do środowiska
Na tle tej normy dokonują się wszystkie procesy adaptacyjne osobników w ramach ich indywidualnej normy reakcji
Adaptabilność - to zjawisko ontogenetycznego kształtowania cech, zapewniające osobnikom i populacji przetrwanie w określonych warunkach środowiska
*efektem adapbitalności jest zmienność fenotypowa. Indywidualny zakres reakcji genotypowych w ontogenezie nazywa się normą reakcji
*Norma adaptacyjna jest sumą norm reakcji osobników danej populacji
*Model rozwoju wielopoziomowego dokładnie charakteryzuje rzeczywisty proces przebiegu rozwoju ontogenetycznego. W ramach normy adaptacyjnej, populacja i osobniki kształtują swój tor rozwojowy „wybierając” w kolejnych fazach ontogenezy różne poziomy rozwojowe. Takie ujęcie wielopoziomowe oddaje niejednorodną strukturę rozwoju populacji.