Układ nerwowy:
Ośrodkowy układ nerwowy (mózg + rdzeń kręgowy) - zawiera ośrodki nerwowe - skupiska ciał komórek nerwowych
Obwodowy układ nerwowy (nerwy) - drogi przewodzące
od obwodowych receptorów do OUN (aferentne = wstępujące, czuciowe)
od OUN do mięśni i gruczołów (eferentne = zstępujące, motoryczne lub sekrecyjne,)
Układ nerwowy:
somatyczny
- odbieranie, przekazywanie, przetwarzanie informacji (układ sensoryczny)
- ruchy dowolne i odruchy (układ motoryczny)
autonomiczny
- kontrola czynności narządów wewnętrznych
układ krążenia, oddechowy, trawienny, przemiana materii, wydzielanie, niektóre funkcje ukł. rozrodczego
- niezależny od woli i świadomości
Autonomiczny układ nerwowy
współczulny (sympatyczny, adrenergiczny)
przywspółczulny (parasympatyczny, cholinergiczny)
|
układ współczulny (sympatyczny) |
układ przywspółczulny (parasympatyczny) |
neurotransmiter w zakończeniach nerwów |
Noradrenalina - norepinefryna (NA) Adrenalina - epinefryna (A) |
Acetylocholina (ACh) |
receptory w narządach efektorowych |
adrenergiczne: α1 α2 β1 β2 dopaminowy D |
muskarynowy M
nikotynowy N (w płytce nerwowo-mięśniowej) |
nazwy synonimowe dotyczące: pobudzenia (agonista)
|
adrenergiczny sympatykomimetyczny adrenomimetyczny
|
cholinergiczny parasympatykomimetyczny cholinomimetyczny
|
nazwy synonimowe dotyczące: zahamowania (antagonista, bloker) |
sympatykolityczny adrenolityczny |
parasympatykolityczny cholinolityczny |
Efekty pobudzenia układu autonomicznego
układ/narząd |
układ współczulny |
układ przywspółczulny |
||
|
receptor |
efekt pobudzenia |
receptor |
efekt pobudzenia |
serce |
β1 |
przyspieszenie czynności, wzrost siły skurczu, przyspieszenie przewodzenia, wzrost pobudliwości |
M |
zwolnienie czynności serca |
naczynia krwionośne
|
|
|||
skórne i trzewne
|
α1
|
skurcz naczyń, ↑ RR
|
|
|
nerkowe
|
D
|
rozkurcz naczyń, ↑ przepływu nerkowego i nasilenie filtracji w kłębuszkach
|
|
|
mięśni szkieletowych |
β2 α2 |
rozkurcz naczyń, ↓RR |
|
|
oskrzela (mięśnie gładkie) |
β2 |
rozkurcz |
M |
skurcz |
układ pokarmowy
|
|
|||
gruczoły śluzowe/ ślinowe |
|
|
M
|
↑ wydzielania śluzu/śliny
|
komórki okładzinowe żołądka
|
|
|
M
|
↑ wydzielania kwasu solnego |
mięśnie jelit |
β2 |
rozkurcz |
M
|
skurcz - nasilenie perystaltyki |
układ moczowy mięśnie pęcherza moczowego |
|
|
M |
skurcz |
macica - mięśnie gładkie |
β2 |
rozkurcz |
|
|
Oko |
α1 |
rozszerzenie źrenicy, ↑ ciśnienia śródgałkowego |
M |
zwężenie źrenicy, ↓ ciśnienia śródgałkowego |
Terminologia farmakologii układu krążenia
termin |
opis działania |
inotropowe + |
↑ siły skurczu |
inotropowe - |
↓ siły skurczu |
chronotropowe + |
przyspieszenie czynności serca |
chronotropowe - |
zwolnienie czynności serca |
dromotropowe + |
przyspieszenie przewodzenia w układzie bodźcoprzewodzącym |
dromotropowe - |
zwolnienie przewodzenia w układzie bodźcoprzewodzącym |
batmotropowe + |
↑ pobudliwości ośrodków bodźcotwórczych |
batmotropowe - |
↓ pobudliwości ośrodków bodźcotwórczych |
tonotropowe + |
↑ napięcia mięśnia serca |
tonotropowe - |
↓napięcia mięśnia serca |
hipotensyjne |
↓ RR |
hipertensyjne |
↑ RR |
tachykardia |
przyspieszenie rytmu serca |
bradykardia |
zwolnienie rytmu serca |
1