Kierunki i rodzaje gimnastyki
Zadania gimnastyki różnią się głównie celami oraz metodami prowadzenia. Ogólnopolska Konferencja Gimnastyczne, wyróżniła następujące zasadnicze kierunki gimnastyki:
gimnastykę podstawową,
sport gimnastyczny,
gimnastykę pomocniczo-specjalną,
gimnastykę leczniczą.
W ramach wymienionych kierunków wydzielono szereg rodzajów gimnastyki.
Gimnastyka podstawowa dla dzieci i młodzieży:
- dla dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat),
- dla dzieci w młodszym wieku szkolnym (7-10 lat),
- dla młodzieży w średnim wieku szkolnym (11-13 lat),
- dla młodzieży w starszym wieku szkolnym (14-18 lat).
Gimnastyka podstawowa dla dorosłych:
- dla kobiet i mężczyzn.
Gimnastyka dla osób w wieku starszym.
Gimnastyka podstawowa
Zadaniem gimnastyki podstawowej jest:
- dostarczenie ćwiczącym w zależności od wieku, płci i przygotowania fizycznego szeregu bodźców wszechstronnego rozwoju fizycznego,
- kształtowanie u ćwiczących szeregu nawyków ruchowych o podstawowym znaczeniu dla życia, pracy i zdrowia,
- harmonijne rozwijanie organizmu, tj. układu ruchowego oraz czynności wegetatywnych nerwowych,
- wdrażanie praktycznego stosowania nabytych nawyków ruchowych w różnych warunkach sytuacjach życiowych.
Gimnastyka podstawowa dla dzieci w wieku przedszkolnym
Gimnastyka stosowana w wieku przedszkolnym ma na celu ogólny rozwój wzmocnienie organizmu oraz kształtowanie prawidłowej postawy. Stosując ją należy mieć na uwadze fizyczne możliwości dzieci w danym wieku, a proces wychowania fizycznego podporządkować właściwościom rozwijającego się organizmu.
Uwzględniając właściwości rozwojowe kośćca, mięśni, narządów wewnętrznych, systemu nerwowego i psychiki dziecka - należy stosować najprostsze rodzaje chodu, biegu, rzutu, pełzania i ćwiczeń równowagi. Natomiast starszym wieku przedszkolnym można stosować ruchy elementarne i proste ich kombinacje.
Gimnastyka podstawowa dla dzieci w młodszym wieku szkolnym
Stosowana w tym okresie gimnastyka ma na celu systematyczne rozwijanie organizmu, kształtowanie prawidłowej postawy, doskonalenie funkcji układu krążeniowo-oddechowego. Winna też pomagać w opanowaniu ogólnych zasad ruchu i określonych nawyków ruchowych oraz ogólnie doskonalić cechy psychiczne i fizyczne. W realizacji jej zadań należy zwracać uwagę na czynnościowy rozwój organów zmysłów, tj. poprawienie ogólnej koordynacji ruchowej, dobrą orientację w przestrzeni w prostych sytuacjach oraz kształtowanie szybkiej i dokładnej reakcji. Przy tym należy brać pod uwagę fakt, że możliwości dzieci w młodszym wieku szkolnym są jeszcze ograniczone.
Gimnastyka podstawowa dla młodzieży w średnim wieku szkolnym
Celem stosowania gimnastyki w tym okresie jest przyczynienie się do harmonijnego rozwoju układu mięśniowego kostno-stawowego, kształtowanie prawidłowej postawy oraz polepszenie funkcji układu krążenia i oddychania. Równocześnie tym okresie następuje opanowanie i utrwalenie techniki podstawowych ruchów i ważniejszych nawyków ruchowych
Gimnastyka podstawowa w tym okresie winna pomagać w opanowaniu elementarnych nawyków sportowych
Gimnastyka podstawowa dla średniego wieku szkolnego powinna być zróżnicowana i odpowiednio dostosowana do specyfiki rozwojowej dziewcząt chłopców.
Gimnastyka podstawowa dla młodzieży w starszym wieku szkolnym
Stosowana gimnastyka w tym okresie ma na celu wpływanie na dalszy rozwój i wzmocnienie całego organizmu oraz kształtowanie i utrwalanie nawyków umiejętności sportowych, a także czynności praktycznych, stosowanych w życiu codziennym.
W tym okresie rozwojowym młodzież nabiera cech charakterystycznych dla dorosłego człowieka toteż gimnastyka powinna pomagać w normalnym przebiegu odpowiednich procesów biologicznych. Jednocześnie w tym przedziale wiekowym należy wyodrębnić metodykę prowadzenia zajęć z młodzieżą męską i żeńską.
Gimnastyka podstawowa dla osób dorosłych
Gimnastyka podstawowa dla osób dorosłych obejmuje gimnastykę dla kobiet i mężczyzn z uwzględnieniem wieku, wykonywanego zawodu, przygotowania fizycznego stanu zdrowie. W ogólnych zarysach ma ona na celu:
- regulowanie przemiany materii
- odprężenie i zrównoważenie systemu nerwowego,
- wytworzenie dobrego samopoczucia i wiary we własne siły,
- zachowanie sprawności układu ruchu,
- polepszenie wydolności układu krążenia i oddychania,
- podtrzymywanie ogólnej sprawności fizycznej,
- wyhamowywanie procesów inwolucyjnych
Gimnastyka dla osób w starszym wieku
Zadaniem gimnastyki w wieku starszym jest podnoszenie stanu zdrowia, zachowanie sprawności fizycznej i ogólnej aktywności życiowej oraz wyhamowywanie procesów inwolucyjnych.
Racjonalne stosowanie ćwiczeń fizycznych w wieku starszym skutecznie przeciwdziała procesom starzenia się oraz umożliwia podtrzymywanie sprawności ruchowej, tak niezbędnej w wieku podeszłym w życiu codziennym, co także wywiera korzystny wpływ na sferę psychiczną.
W gimnastyce dla osób starszych nie należy stosować ćwiczeń w pozycjach głową w dół, zeskoków głąb z większych wysokości oraz statycznych ćwiczeń siłowych.
Sport gimnastyczny
Zadaniem sportu gimnastycznego jest rozwijanie i doskonalenie określonych umiejętności ruchowych do poziomu mistrzostwa sportowego i osiągnięcie możliwie najwyższej oceny na zawodach sportowych. Celem wysokiej specjalizacji w sporcie gimnastycznym jest:
- opanowanie techniki sportowej i systematyczne jej doskonalenie,
- maksymalny rozwój funkcji organizmu i osiągnięcie możliwie najwyższego rozwoju cech psychomotorycznych,
- przygotowanie psychiczne i taktyczne do startu w zawodach w określonym rodzaju sportu gimnastycznego.
Sport gimnastyczny obejmuje 3 rodzaje gimnastyki:
gimnastykę sportową,
akrobatykę sportową,
gimnastykę artystyczną.
Gimnastyka sportowa
Ten rodzaj sportu gimnastycznego uprawiany jest zarówno przez kobiety jak i mężczyzn startujących w określonych wielobojach. Kobiety startują w czwórboju, tj. w ćwiczeniach: 1) wolnych, 2) na równoważni, 3) na poręczach asymetrycznych (nierównych), 4) nierównych skoku przez konia: mężczyźni - w sześcioboju, tj. w ćwiczeniach: 1) wolnych, 2) na drążku, 3) na poręczach symetrycznych, 4) na kółkach, 5) na koniu z łękami, 6) w skoku przez konia.
Akrobatyka sportowa
Akrobatykę sportową uprawiają zarówno kobiety, jak i mężczyźni, a charakteryzuje się ona brakiem przyrządów, przyrządów wyjątkiem trampoliny (siatki odrzutowej, potocznie zwanej „batutem”)
W skład akrobatyki sportowej wchodzą następujące konkurencje:
1) skoki akrobatyczne,
2) ćwiczenia dwójkowe,
3) ćwiczenia zespołowe,
4) skoki na trampolinie
Gimnastyka artystyczna
Jej charakterystyczną cechą są ćwiczenia z przyborami, wykonywane przy akompaniamencie muzycznym, z przekazywaniem charakteru muzyki za pomocą wyrazu ruchowego. W skład jej wchodzą następujące konkurencje z przyborami:
ćwiczenia ze skakanką,
ćwiczenia z obręczą,
ćwiczenia z piłką,
ćwiczenia z wstążką,
ćwiczenia z maczugami,
układy zbiorowe, w konkurencji tej startuje 6 zawodniczek, a ocena dotyczy obok kompozycji i elementów technicznych, zgodności ćwiczeń występujących zawodniczek.
Gimnastyka pomocniczo - specjalna
W ramach tego kierunku gimnastyki istnieje podział na dwa rodzaje:
1) na gimnastykę pomocniczą w sporcie
2) na gimnastykę specjalną w zakładach pracy.
Gimnastyka pomocnicza w sporcie
Gimnastyka pomocnicza w sporcie ma na celu wszechstronny rozwój fizyczny sportowców przez systematyczne doskonalenie cech motorycznych. Celem jej jest osiągnięcie jak najlepszych wyników w wybranej dyscyplinie sportowej.
Gimnastyka pomocnicza w sporcie ma również charakter korektywny. Przeciwdziała ona zbytniej jednostronności, spowodowanej wąską specjalizacją sportową.
Gimnastyka specjalna
Zasadniczą formą gimnastyki specjalnej jest rekreacja ruchowa w zakładach pracy. Jej celem jest odnowa fizyczna i psychiczna oraz regeneracja sił organizmu człowieka znużonego pracą zawodową. Rekreacja ruchowa polega na stosowaniu podczas przerw w pracy odpowiednio dobranych i prowadzonych zestawów ćwiczeń gimnastycznych.
Gimnastyka lecznicza
Zadaniem tego kierunku gimnastyki jest leczenie ruchem przez zastosowanie odpowiedniego systemu ćwiczeń ogólnych i specjalnych. W gimnastyce leczniczej, w zależności od celu, stosuje się ćwiczenia:
- profilaktyczne, czyli zapobiegające różnych schorzeniom i deformacjom postawy,
- korekcyjne, które mają za zadanie usuwanie ewidentnych wad postawy i płaskostopia,
- rehabilitacyjne, które mają na celu przyspieszenie powrotu do zdrowia rekonwalescentów przywrócenia optymalnej sprawności fizycznej w życiu codziennym i pracy zawodowej.
Ćwiczenia lecznicze w zależności od ich wpływu na organizm ludzki dzielą się na:
- ćwiczenia działające miejscowo, odcinkowo na pewne grupy mięśniowe
- ćwiczenia ogólnie usprawniające,
Biorąc pod uwagę sposób wykonania, ćwiczenia lecznicze dzielą się na
- ćw. bierne
- ćw. czynne,
- ćw. specjalne
- ćw. koordynacji ruch ów, ćwiczenia rozluźniające, itp.
4