Podział wyrobów kosmetycznych na poszczególne grupy.

1. Wyroby perfumeryjne

2. Płyny kosmetyczne

3. Kosmetyki do mycia i pielęgnacji włosów

4. Kosmetyki do higieny jamy ustnej

5. Maści

6. Maseczki

7. Kremy

8. Śmietanki i mleczka

9. Kosmetyki do opalania i po opalaniu

10. Kosmetyka kolorowa (upiększająca)

11. Mydła i syntetyczne kosmetyki do mycia.

1. Wyroby perfumeryjne:

1. Wody kolońskie

2. Wody kwiatowe

3. Wody fantazyjne

4. Perfumy

a) Alkoholowe lub wodno-alkoholowe roztwory olejków cytrusowych o Świerzym lecz nużącym zapachu. Woda ta ma działanie tonizujące i odświeżające. W jej skład wchodzi olejek cytrynowy, pomarańczowy, rozmarynowy i bergamotowy. Wody te nie powinny mieć dużej trwałości, gdyż po upływie 30 min. Ich cytrusowy zapach nuży.

Skład: 3-5 % zawartości olejków w 70-80 % alkoholu

b)Mają pośrednie miejsce między perfumami a wodami kolońskimi. Kompozycje zapachowe są oparte na olejkach naturalnych lub syntetycznych naśladujących zapach kwiatów.

Skład: 2-5 % kompozycji i 70-80 % alkoholu

c)Są wytworem fantazji perfumiarza. Łączy się harmonijnie kilka kwiatowych zapachów: jaśmin, bez, konwalie, cyklamen, fiolek i olejki cytrusowe. Zawartość olejków taka sama jak w wodach kwiatowych.

d)Nazwa pochodzi od łacińskich słów per fumum (przez dym). Dzielą się na perfumy luksusowe i popularne. Perfumy luksusowe składają się wyłącznie z koncentratu zapachowego rozpuszczonego w alkoholu nawet do 25 % oraz ze spirytusu. Natomiast perfumy popularne zawierają oprócz koncentratu zapachowego i spirytusu również wodę.

Do produkcji esencji, ekstraktów, olejków wykorzystuje się różne części roślin takie jak; płatki (jaśmin, róża), liście (paczula, pomidor, geranium), łodyżki, kłącza (irysy), korzenie (imbir), owoce (mandarynki, cytryny), nasiona (pieprz), całe rośliny (bazylia, mięta), mchy, porosty oraz żywice, korę drzew czy mleczka. Poddaje się je destylacji w celu uzyskania wonnych substancji. Cząsteczki pary wodnej porywają z komórek roślin drobiny olejku, który po schłodzeniu oddziela się od wody. Gotowe olejki przechowuje się w szklanych ciemnych pojemnikach wypełnionych po brzegi i szczelnie zamkniętych, co ma zapobiec przedostawaniu się powietrza. Produkt finalny zależy od tego jaką kompozycję olejków zmiesza się z alkoholem - mniej lub bardziej procentowym. Obecnie najmodniejsze perfumy mają rzadko spotykane dotąd składniki np. pieprz, jeżyny, liście i owoce pomidora, nuty lukrecji czy coca coli. Uzyskanie takich zapachów jest możliwe dzięki nowej technologii ich pozyskiwania o nazwie Head Space. Polega ona na nałożeniu szklanego balonu połączonego z komputerem na roślinę lub owoc. Balon wychwytuje cząsteczki zapachów, komputer identyfikuje je i opisuje. Potem według tych danych odtwarza się zapach w laboratorium. W amerykańskich ośrodkach badawczych popularna stała się metoda zwana - Scent Living. Polega ona na hodowaniu pod jednym kloszem dwóch odmiennych gatunków roślin, które oddziaływują na siebie pozytywnie lub negatywnie wytwarzając różne cząstki zapachowe. Efekt takiego związku jest często zaskakujący. Jeśli rośliny pod jednym kloszem nie tolerują się wzajemnie powstaje przykra dla nosa woń. Jeśli jednak " polubią się " - wytwarzają wspólnie wspaniały zapach i o to właśnie chodzi.

Podział substancji zapachowych :

• substancje pochodzenia roślinnego - olejki eteryczne

• substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego

• syntetyczne substancje zapachowe

Ważniejsze olejki eteryczne :

• olejek anyżowy

• olejek cynamonowy

• olejek cytrynowy

• olejek eukaliptusowy

• olejek goździkowy

• olejek lawendowy

• olejek miętowy

• olejek pomarańczowy

• olejek różany

• olejek tatarakowy

Substancje zapachowe pochodzenia zwierzecego :

Piżmo → należy do najcenniejszych substancji zapachowych, służy jako utrwalacz zapachów, występuje w gruczołach samca antylopy piżmowej.

Ambra → substancja z kaszalota, będąca wydzieliną z przewodu pokarmowego tego ssaka, jest to szara substancja podobna do wosku. Ma duże zastosowanie w perfumerii, dzięki silnemu zapachowi zbliżonemu do piżma, a szczególnie jako utrwalacz.

Cybet → pochodzi z wydzielin gruczołów drapieżnika, żyjącego w Etiopii i Egipcie. Cybet używa się do produkcji delikatnych perfum, oraz jako dodatek do zapachów kwiatowych.

Kastoreum → (strój bobrowy), występuje w dwóch odmianach, kanadyjskiej i syberyjskiej. W postaci woreczków gruczołów bobra, które po utarciu dają czerwono- brązowy proszek o zapachu piżma połączonego z dziegciem.

Syntetyczne substancje zapachowe:

Są to zapachy uzyskane na drodze przemian chemicznych najczęściej należą one do tzw. estrów.

Cytral - zapach cytryny

Eugenol - zapach goździków

Jonon - zapach fiołków

Nerol - zapach konwalii i dzikiej róży

Terpineol - zapach bzu

Wanilina - zapach wanilii

Kumaryna - zapach siana

Utrwalacze produktów perfumeryjnych (zmniejszają szybkość utleniania środków zapachowych, utrwalają zapach, zwiększają jego moc)

Trwałość zapachu jest najważniejsza cecha perfum. Jako utrwalacze stosuje się :

• substancje pochodzenia zwierzęcego - jak wyżej

• Wszelkie balsamy i żywice

• wyciągi kwiatowe i substancje pochodzenia zwierzęcego, pozbawione składników żywicznych i gum (ambroluty)

• chemiczne utrwalacze → piżmo syntetyczne, estry kwasu cynamonowego oraz ester benzylowy kwasu salicylowego

2. Płyny kosmetyczne

Płyny i toniki są wyrobami kosmetycznymi stosowanymi do doraźnego oczyszczania skóry, dającymi uczucie świeżości po użyciu. Wiele z nich ma działanie nawilżające, a nawet natłuszczające i pobudza przemiany fizjologiczne w skórze właściwej. Niektóre z nich mają też działanie ściągające, np. płyny po goleniu.

Płyny kosmetyczne ze względu na zastosowanie dzieli się na:

1. oczyszczające

2. pobudzające

3. chłodzące

4. odżywcze

5. specjalne np. do cery trądzikowej

6. przed i po goleniu

7. do utrzymania higieny osobistej (dezodoranty, antyperspiranty)

Skład płynów do pielęgnacji ciała jest bardzo różny, zależny od przeznaczenia i jakości wyrobu. Podstawą są roztwory wodne z dodatkiem odpowiednich środków o różnym działaniu, zależnie od przeznaczenia płynu.

Toniki - to wodna zawiesina lub roztwór zawierający ekstrakty roślinne, w zależności od składu tonik może mieć działanie łagodzące, ściągające, odświeżające, tonizujące. Kosmetyk często nie doceniany, służy do odświeżania skóry, przywraca naturalne pH, (ich pH=4,0-5,5) powinien być stosowany zawsze po zmyciu twarzy. Tonik doskonale zmywa resztki preparatów do demakijażu, można stosować toniki w atomizerach w celu odświeżania cery w ciągu dnia - taki sposób stosowania toniku ma także relaksujące działanie. Błędem jest demakijaż twarzy tylko przy użyciu toniku, ten kosmetyk nie jest w stanie zmyć makijażu z twarzy. Najlepiej, aby tonik nie zawierał alkoholu - toniki z zawartością alkoholu mogą za bardzo wysuszać skórę, niszczą jej naturalną florę bakteryjną.

Skład płynów odświeżających i toników:

Głównym składnikiem jest woda, która usuwa ze skory zanieczyszczenia hydrofilowe. Ponadto zawierają niewielka ilość (albo w ogóle nie zawierają) alkoholu etylowego lub izopropylowego. Toniki alkoholowe zawierają 5% alkoholu. Alkohol działa chłodząco i odświeżająco i zapewnia rozpuszczalność takich składników jak: sub. czynne, zapachowe oraz barwniki .

Pozostałe składniki :

• Substancje wiążące wodę (higroskopijne ) nawilżające i ujędrniające - gliceryna, glikol propylenowy

• Śródki ściągające pory skory i ujścia gruczołów potowych - uodparniają skore na wpływ środowiska - siarczan potasowo-glinowy (aun), rezorcyna (pochodna fenolu), kamfora , stearynian cynku i kwasy owocowe

• Substancje zmiękczające naskórek - tłuszcze ( lanolina, lecytyna ) ,

• Substancje odkażające - związki siarki, kwas salicylowy, kwas borny

• Substancje zapobiegające infekcja - (zapobiegają powstawaniu grudek i krostek ) - kwas benzoesowy, kamfora, mentol, pochodne fenolu

• Substancje czynne o działaniu przeciwzapalnym - witaminy, lecytyna, hydrolizaty kwiatowe (zawierające fitoenzymy ), pyłki kwiatowe i soki owocowe oraz warzywne (szczególnie z ogórka)

• Składniki bogate w działanie odżywcze i odmładzające - wyciąg z korzenia żeńszenia, wyciąg z szałwii, rumianku, rozmarynu i lipy

• Śródki przeciwtrądzikowe - związki siarki, kwas salicylowy, kwas octów,

• Substancje chłodzące - mentol, sok ogórkowy, kwas benzoesowy, ekstrakt z oczaru

• Składniki ustalające właściwe pH - kwas cytrynowy i kwas mlekowy

• Składnik rozpuszczający w oleju zapach i barwniki - węglan magnezu MgCO₃

• Przeciwzapalny barwnik - chlorofil

• Kompozycja zapachowa - olejki eteryczne (lotne substancje syntetyczne)

Składniki tego typu muszą być bardzo delikatne. Kwasowość tych produktów musi być zbliżona do pH skory i śluzówki dróg rodnych. Jest to szczególnie ważne w przypadku zakażeń bakteryjnych lub grzybiczych pochwy wywołanych zmianami kwasowości środowiska. Składniki mają wysoki stopień czystości. Te produkty nie posiadają środków konserwujących, zapachowych i barwiących.

• Żel z korzenia lukrecji → zawiera kwas glicyryzynowy o właściwościach przeciwzapalnych.

• Żel z wyciągiem przywrotnika (płaszcz matki boskiej) → skutecznie łagodzi stany zapalne oraz błony śluzowe

Ponadto składniki tego typu zawierają związki bogate w garbniki :

• wyciąg z kory dębowej

• gojący wyciąg z babki lancetowatej

• ściagający ekstrakt z oczaru wirgijskiego

Preparaty zapobiegające poceniu się

• Antyperspiranty zawierają środki ściągające czyli zwężające ujścia gruczołów potowych. Do takich związków należą ałuny (sole glinowe → siarczan glinu oraz chlorek glinu) dodatkowo dodaje się alantoinę (pochodna kwasu moczowego) albo glikol. Sole glinu w wodnym środowisku kwaśnym tworzą kompleksy z białkami skory. Zatykaja one pory skory wydzielające pot. Takie 'czopy' mogą tworzyć się na powierzchni skory lub głębiej w kanale ujściowym. Sole glinu mogą mieć tez działanie drażniące.

• Dezodoranty → dezodoranty właściwe (hamujące rozwój bakterii) zawierają środki bakteriostatyczne. Należą do nich: heksachlorofen , związki amonowe ,antybiotyki (Neomycyna) ,alkohol, tłuszcze, mydł ,gliceryna,glikol i pochodna celulozy. Jeżeli nie dopuści się do rozwoju bakterii pot nie rozkłada się i tym samym nie powstaje nieprzyjemny zapach. Dodatkowo do dezodorantów wprowadza się składniki odwaniające. Należy do nich heksachlorofen, a ponadto składniki ściągające czyli garbniki.

3. Kosmetyki do mycia i pielęgnacji włosów

Włosy podobnie jak paznokcie składają się z białka zwanego keratyną. Powinowactwo do keratyny ma olejek rycynowy który jest niezbędnym surowcem do pielęgnacji włosów i paznokci.

Do pielęgnacji włosów służą:

• Szampony:

• Szampony lecznicze zawierają substancje aktywne, które można podzielić na 3 grupy:

• związki które tłumią wydzielanie gruczołów łojowych (wit. B₆)

• związki bakteriobójcze (kwas salicylowy oraz siarki)

• substancje przeciwgrzybiczne

• Szampony ziołowe zawierają następujące zioła:

kwiat rumianku, kwiat chmielu, liście szałwi, liście pokrzywy, liście orzecha włoskiego, kłącza tataraku, korzeń łopianu

• Środki utrwalające fryzurę

• Lakiery do włosów → są to roztwory polimerów, w alkoholu etylowym. Polimerem tym jest poliwinylopirolidon (PVP) . Polimer ten w połączeniu z lanoliną i pochodnymi celulozy tworzy na włosach warstwę zapewniająca elastyczność i wodoodporność włosów

• Brylantyny → zawierają olej parafinowy, naftę kosmetyczną, parafinę i wazelinę,

• Środki do układania włosów → stosuje się PVP oraz pochodne celulozy. Dobrym środkiem jest jasne piwo które zwiera duże ilości białka .

Do pielęgnacji włosów używane są następujące witaminy : prowit. B₅, D-pantenol, która wnika głęboko w skore i we włosy. Wit. B₆ przeciwłupieżowa, zapobiega tłuszczeniu się włosów. Wit E działająca odżywczo.

4. Preparaty do higieny jamy ustnej

• Pasty do zębów → podstawowa funkcja pasty jest usuwanie z powierzchni zębów i dziąseł zanieczyszczeń o różnorodnym składzie chemicznym.

• Substancje ścierne: powinny usuwać, twarde i mocno przylegające złogi osadu, ale nie mogą uszkodzić szkliwa. Stosuje się kredę kosmetyczną (weglan wapnia), fosforan wapniowy oraz dwutlenek krzemu, krzemionka ma dobre właściwości ścierne, dużą chłonność, co zapewnia trwałą konsystencje, można w oparciu o krzemionkę produkować pasty w formie żelu.

• Środki powierzchniowoczynne → mydła w postaci proszku lub pyłu oraz detergenty

• Substancje żelujące → skrobia, pochodne celulozy

• Środki zapobiegające wysychaniu → gliceryna nadaje słodki smak)

• Kompozycje smakowo-zapachowe . Zapach anyżu, goździka ,mięty. Do past dla dzieci stosuje się zapachy owocowe.

• Śródki profilaktyczne i lecznicze → dentosept - składnik past ziołowych, zawiera ekstrakty z takich ziół jak : rumianek, szałwia, tymianek, krwawnik, żywokost. Ekstrakt z nagietka, alantoina (pochodna kwasu moczowego)

• Środki wybielające → woda utleniona (nadtlenek wodoru), nadboran sodu, chlorany

Oprócz past do zębów stosuje się proszki zawierające te same środki chemiczne co pasty, ale nie zawierające krzemionki, skrobi ani pochodnych celulozy.

5.Maści

Tym się różnią od kremów, że opierają sie na emulsji z bardzo małą zawartością wody, a w niektórych wypadkach w ogóle wody nie zawierają.

Ważnym zagadnieniem jest podłoże maści. Do którego wprowadzane są substancje lecznicze.

Surowce stosowane do podłoża maści.

• Tłuszcze → stosuje sie smalec wieprzowy i łój barani, które bardzo szybko wchłaniane są w skórę. Niestety bardzo szybko ulęgają jełczeniu i dlatego wymagają dodatku środków konserwujących. Często podłożem jest wazelina połączona z lanoliną. Substancje lecznicze powinny być rozpuszczalne w tłuszczu lub wodzie. Jeżeli podłoże zawiera lanolinę skóra łatwiej przyswaja leki. Woski, tran oraz tłuszcze roślinne → jak np. olej lniany, makowy, są składnikami maści osłaniających i leczniczych.

• Składniki mineralne → stosuje się je w maściach osłaniających nie jełczeją i są obojętne chemicznie. Wadą tłuszczy mineralnych jest hamowanie oddychania i parowania skory.

• Oleje silikonowe → oleje te zawierają krzem i maja szczególne zastosowanie w maściach ochronnych typu BHP. Nie wykazują działania drażniącego i łatwo się rozsmarowują. W maściach do zwykłego użytku olej silikonowy stanowi 5% , w maściach osłaniających ręce przed środkami do czyszczenia, smarami, stosuje się go nawet do 30%.

• Naturalne olejki eteryczne wprowadza się do maści nie tylko ze względu na ich zapach, ale głownie ze względu na ich właściwości lecznicze. Są one bardzo łatwo wchłaniane nawet przez uszkodzona skore. Odkażające i pobudzające działanie maja nastepujace olejki : goździkowy, tymiankowy, miętowy, eukaliptusowy, lawendowy.

Przykłady maści i ich właściwości :

• Maść cynkowa → substancją czynną jest tlenek cynku ma działanie osuszające i bakteriobójcze.

• Maść cynkowo-salicylowa → pasta lassara, składnikiem oprócz tlenku cynku jest kwas salicylowy. Ma działanie osuszające i silnie odkażające.

• Maść siarkowa → substancją czynną jest siarka koloidalna (kleista), działanie tej maści jest osuszające, bakteriobójcze, szczególnie polecana jest przy trądziku młodzieńczym i grzybicach.

• Maść borowa → substancją czynną jest kwas borowy, który nadaje maści działanie antyseptyczne. Stosowana jest w leczeniu niewielkich uszkodzeń skory.

6. Maseczki

Są one szczególną odmianą kosmetyków pielęgnacyjnych służących do przeprowadzania jednorazowych zabiegów kosmetycznych na skórze twarzy. Stosuje się je w formie gęstych cieczy lub past, które po nałożeniu na twarz zastygają, tworząc twardą powłokę, ściśle przylegającą do skóry. Pod tą powłoką, przy prawie pełnej izolacji od otoczenia, zachodzą procesy oczyszczania i wygładzania skóry. Jednocześnie ułatwione jest wnikanie sub. czynnych oraz działających stymulująco i leczniczo.

Zależnie od typu cery i rodzaju zabiegu do maseczek wprowadza się najróżniejsze składniki.

Maseczki do skóry suchej zawierają substancje tłuszczowe w postaci kremów tłustych natomiast do cery przetłuszczonej - sub. ściągające (tlenek cynku, octan glinu).

Często stosowanymi składnikami maseczek są wyciągi ziołowe lub sproszkowane zioła, żółtka jaj, przetwory mleczne, roztarte owoce i warzywa, substancje naturalne pochodzenia mineralnego, np. błoto z dna Morza Martwego i pyły wulkaniczne.

Jako czynniki powodujące zastyganie maseczek na skórze stosuje się:

• Minerały

• Rozpuszczalne w wodzie polimery

• Emulsje lateksowe

• Mieszaniny wosków (nakładane na twarz w stanie stopionym)

Znajdujące się w handlu maseczki mają postać suchych proszków, rozprowadzanych z wodą bezpośrednio przed użyciem lub gotowych płynów i past. Płyny i pasty mogą być dobrą pożywką dla mikroorganizmów i podobnie jak inne kosmetyki, powinny zawierać środki konserujące.

• Maseczki oparte na surowcach mineralnych zawierają najczęściej: kaolin, bentonit, ziemię wulkaniczną, okrzemkową i talk, często z dodatkiem skrobi lub dekstryny jako sub. Wiążących. Maseczki tego typu mają doskonałe właściwości oczyszczające.

• Maseczki oparte na rozpuszczalnych w wodzie polimerach zawierają: skrobię, żelatynę, kazeinę, krboksylometylocelulozę, polimery syntetyczne. W skład tych maseczek wchodzą z reguły sub. Hydrofilowe - glicerynę i glikole, nadające plastyczność zastygającej warstwie. Są one łatwe do stosowania. Działają jednak oczyszczająco słabiej niż maseczki oparte na preparatach mineralnych. Często stosuje się maseczki o mieszanym składzie zawierające równocześnie sub. Mineralne i naturalne polimery.

• Maseczki oparte na lateksie tworzą warstwę całkowicie nieprzepuszczalną dla powietrza i wilgoci, powodują więc silne pocenie i przekrwienie skóry. Mają doskonałe właściwości oczyszczające i są łatwe w użyciu. Często obok lateksu w ich skład wchodzą celulozy i wypełniacze mineralne.

• Maseczki oparte na parafinie lub woskach (działanie zbliżone do maseczek lateksowych). Temperatura krzepnięcia maseczki musi być nieco wyższa niż temperatura skóry. Maseczkę podgrzewa się do stopienia, nakłada na twarz pędzlem i pozostawia do skrzepnięcia. Aby ułatwić zdejmowanie jej po zabiegu, do mieszaniny dodaje się niekiedy kilka procent lateksu.

Składniki maseczek kosmetycznych

Maseczki rozmiękczające:

• maseczki skrobiowe, żelatynowe, białkowe, które zawierają mleko, kazeinę, lecytynę i żółtka

• maseczki stearynowe i olejowe, zawierają oleje roślinne, masło kakaowe oraz stearynę zmieszaną z TEA ( trietanoloamina )

• maseczki zawierające nasiona roślin oleistych, soki warzywne, owocowe i śluzy

Maseczki wzmacniająco-bielące

• zawierają tlenek cynku, kaolin, bentonit, sok cytrynowy, sok ogórkowy oraz nadtlenek magnezu MgO_{2 ,}

Maseczki odżywcze

• zawierają miód, świeże owoce, drożdże, żółtka jaj, twaróg, karoten i witaminy

• np. dla cery suchej i zwiotczałej przydatne są następujące maseczki odżywcze :

• maseczka żółtkowo-miodowa

• maseczka białkowo-cytrynowa

• maseczka glicerynowo-miodowa

• maseczka z twarogu

• maseczka z kamfory (wyjątek cera naczyniowa)

Maseczki ściągające

• zawierają skrobie, dekstrynę (rodzaj skrobi ), kaolin, talk, tlenek cynku, kwas mlekowy, wyciągi ziołowe. Ponadto w maseczce tej znajdują się wyciągi ziołowe (kora wierzbowa, skrzyp i macierzanka)

Maseczki złuszczające

• podłożem jest kaolin, a substancją złuszczającą jest kwas salicylowy (3% , 30% → dermatolog )

Maseczki specjalne → lecznicze

• podłożem jest maseczka parafinowo woskowa, do której wprowadza się specyfik leczniczy, jego działanie jest lepsze i długo trwale ponieważ następuje zatrzymanie ciepła, przekrwienie skory oraz wydzielanie potu. Często do takich maseczek dodaje się siarke.

Składniki maseczek w zależności od rodzaju cery.

Maseczki stosowane przy pielęgnacji cery suchej.

1. Maseczka owocowa . Miazgę owocowa z truskawki i brzoskwini wymieszać z łyżką śmietanki i nałożyć na oczyszczona skore.

2. Maseczka ogórkowa. Świeży ogórek pokrojony w plastry. Nakłada się bezpośrednio na oczyszczona skore.

3. Maseczka z żółtka i oliwy. Żółtko i kilka kropel oliwy. Uciera się na konsystencje majonezu, dodaje kilka kropel z cytryny.

4. Maseczka z żółtka i miodu. Żółtko jaja uciera się z łyżeczką miodu. Miód w niektórych wypadkach uczula.

Maseczki stosowane do cery tłustej.

5. Maseczka białkowa ściągająca. Białko ubija się na piane. Dodaje się parę kropli cytryny.

6. Maseczka z drożdży. Niewielka ilość drożdży rozprowadza się letnim mlekiem. Dodaje się parę kropli cytryny.

7. Maseczka ziołowa do cery tłustej z trądzikiem. Po 10g następujących ziół : rumianek, krwawnik, liść mięty i nagietka. Składniki ziołowe rozdrobnić i wymieszać z mocna esencja herbaciana. Dodać łyżkę miodu i nałożyć na twarz.

8. Maseczki do cery tłustej skłonna do wyprysków. Jedna łyżeczka zmielonych bratków, skrzypu. Składniki zalać wrzątkiem na gęsta papkę i nałożyć na twarz.

9. Maseczka do pielęgnacji cery mieszanej. Jedna łyżeczka zmielonych płatków owsianych, jedna łyżeczka sproszkowanego skrzypu polnego. Rozciera się wszystko na gęsta papkę i dodaje kilka kropli soku z cytryny.

7. Kremy

Kremy to stale lub półpłynne emulsje typu w/o , o/w oraz mieszane. W procesie preparatyki kremów ważna jest z punktu widzenia chemicznego wiedza, które składniki kremu rozpuszczają się w fazie wodnej, a które składniki w fazie tłuszczowej.

Składniki rozpuszczalne w wodzie mające zastosowanie w kremach:

• gliceryna

• glikole

• aminokwasy

• alantoina

• hydrolizowany kolagen i elastyna (postać uwodniona)

• kwas hialuronowy

• wit. rozpuszczalne w wodzie (C, B₆ , D-pantenol)

• wyciągi z pyłków kwiatowych

• soki owocowe i warzywne

• wyciągi ziołowe,wodne i alkoholowe

• mikroelementy

• wodorotlenki

• kwasy owocowe

• środki ustalające pH (kwas mlekowy, kwas cytrynowy, kwas borny, TriEtanoloAmina- TEA)

Substancje rozpuszczalne w tłuszczach:

• oleje mineralne

• wazelina

• parafina

• cerezyna

• lanolina

• wosk pszczeli

• tłuszcze roślinne i zwierzęce (oleje żółwiowy, z lisów, z norek , z awokado i z kiełków pszenicy)

• oleje silikonowe

• olejowe wyciągi z ziół

• ceramidy

• wit. rozpuszczalne w tłuszczach ( A, D ,E )

• kwas linolowy i linolenowy

• emulgatry

• mydło sodowe i potasowe

• wosk pszczeli

• lanolina

• estry gliceryn i kwasów tłuszczowych

Dodatkowo wprowadza się do kremów niektóre witaminy liposomy raz kompozycje zapachowe w temperaturze pokojowej.

Podział kremów:

1.Kremy oczyszczające → wywodzą się z colt kremów, które znane były już w II w. p.n.e. Opisane zostały przez Galena. Klasyczne colt kremy składają się z 3 składników. Z około 20% wosku pszczelego, ok. 55% oleju migdałowego lub parafinowego oraz 1% boraksu. Kremy oczyszczające mają za zadanie usuniecie ze skory brudu, resztek makijażu oraz łoju wydzielanego przez skore. Stosuje się kremy oczyszczające bez zawartości wody np. olej mineralny 60g,wazelina 25g, cerezyna 15g. Krem oczyszczający zawierający wodę: wosk pszczeli 7g, olbrot 8g, olej migdałowy 60g, woda 25g.

2.Kremy odżywcze → (kremy nocne) , są to najczęściej emulsje w/o o dużej zawartości olejów. Działanie zmiękczające polega na zwiększeniu zawartości wody w warstwie rogowej i w tym celu używa się olejów mineralnych. Przykładowa receptura kremu odżywczego, zmiękczającego. Oliwa z oliwek 18,8g ,wosk pszczeli 4g, olbrot 1g, lanolina 37,34g, boraks 0,25g, woda 37,5g, kompozycja zapachowa 1g.

3.Kremy matowe → mają na celu zmniejszenie połysku skory. Sporządzane są na bazie kwasu stearynowego, który w polaczeniu z wodorotlenkiem potasu tworzy mydło potasowe. Dodatek oleju i gliceryny powoduje większa chłonność kremu. Przykładowa receptura : kwas stearynowy 15g, wodorotlenek potasu 0,5g, gliceryna 8g, woda 76,3g, pozostałość stanowi konserwant i kompozycja zapachowa.

4.Kremy podkładowe → służą jako podkład dla pudru albo dla makijażu. Są produkowane na bazie mydeł potasowych lub sodowych. Czynnikiem nawilżającym jest gliceryna.

5.Kremy sportowe uniwersalne typu NIVEA → są one emulsjami typu w/o , jako fazę tłuszczową stosuje się eucerynę, oleje mineralne i lanolinę. Czynnikiem nawilżającym jest gliceryna.

6.Kremy pielęgnacyjne do rak → najczęściej są to kremy typu o/w z małą ilością olejów. Receptura : kwas stearynowy 6,3g, alkohol cetylowy 0,5g, lanolina 0,5g, gliceryna 3g, TEA (trietanoloalmina) 0,4g, woda 89g, pozostałość to kompozycja zapachowa i konserwant.

7.Kremy ochronne do rak → w kremach ochronnych przy kontakcie z woda stosuje się wazelinę i oleje silikonowe. W kremach ochronnych przy kontakcie z olejami, tłuszczami i rozpuszczalnikami stosuje się kaolin ( tlenek glinu), gumę arabska oraz pochodne celulozy.

8.Kremy witaminowe → zawierają one witaminy A, E, D, F, B

• Witamina A jest stosowana w kremach dla cery suchej i starzejącej się. Krem z witamina A szybko się starzeje i dlatego dodaje się do takiego kremu witaminę E jako antyutleniacz.

• Witamina D → stosuje się również dla cery suchej i starzejącej się. Wprowadza się dodatkowo wit. E

• Witamina E jest stosowana dla skory zwiotczałej i starzejącej się. → dodawana jest w ilościach 5% w kremach, natomiast w kremach mających kontakt ze śluzówką w ilościach 0,3%

9.Kremy wybielające → zawierają środki wybielające i złuszczające jak kwas cytrynowy i nadboran sodu.

10.Kremy przeciwtrądzikowe → zawierają w swoim składzie przede wszystkim siarkę, tlenek cynku oraz substancje natłuszczające takie jak balsam peruwiański.

11.Kremy samoopalające → zawierają one dihydroksy aceton (keton). Działanie dihydroksy acetonu polega na wywołaniu zabarwienia brazowego skory, które powstaje na skotek polaczenia się wolnych grup aminowych bialka z warstwy rogowej naskorka z grupami karobnylowymi dihydroksyacetonu.

12.Krem po goleniu → są to mydla sodowe lub potasowe, które otrzymuje się z trzech czesci kwasu stearynowego, jednej czesci oleju kokosowego i wodorotlenku sodu. Dodatek gliceryny zapobiega wysychaniu kremu.

13.Krem do depilacji → w tego typu kremach stosuje się kwas tioglikolowy. Tio → oznacza obecnosc siarki. Lub jego sole, a szczegolnie siarczki w ilosci 5%. depilatory są srodkami, które dzialaja rozpuszczajaco na rogowa substancje wlosa i powoduja jego usuniecie. Ph tych kremow jest silnie zasadowe i wynosi 12. Przy pH rownym 12 wlosy ulegaja rozpuszczeniu.

Zastosowanie emulsji w poszczególnych grupach kremów:

1. Typ emulsji O/W → zawartość fazy rozproszonej od 20-30%:

zastosowanie w kremach: nawilżających, dziennych, podkładowych, balsamach do ciała, maseczkach, szamponach kremowych, dezodorantach

2. Typ emulsji W/O → zawartość fazy rozproszonej od 20-30%:

zastosowanie w kremach uniwersalnych (NIVEA), kremach na noc, lekkich kremach pod oczy, mleczkach i odżywkach do włosów

3. Typ emulsji W/O/W → zawartość fazy rozproszonej od 20-60%:

kremy na noc, mleczka do demakijażu, kremy ochronne, kremy do masażu.

8. Śmietanki i mleczka

Płyny do demakijażu, mleczka kosmetyczne produkowane na bazie emulsji o/w.

• Składniki tłuszczowe (substancje hydrofobowe) o działaniu natłuszczającym i oczyszczającym → woski syntetyczne(palmitynian acetylu),lanolina i jej pochodne, oleje mineralne (olej parafinowy), oleje naturalne ( olej z kiełków pszenicy, migdałowy, awokado, słonecznikowy i kokosowy), alkohole tłuszczowe i kwasy tłuszczowe

• Składniki utrwalające emulsje → guma arabska, pochodna celulozy ,polialkohol winylowy

• Składniki powodujące proces emulgowania(emulgatory) → kwas stearynowy, stearynian gliceryny, stearynian TEA(troj-etanolo-aminy)

• Składniki nawilżające, gojące i antyseptyczne → prowitamina B₅ , gliceryna, hydrolizaty białkowe, ekstrakty roślinne: rumianek, krwawnik; ekstrakty o działaniu przeciw alergicznym : z kwiatów malwy, korzeni prawoślaz, kwiatów bławatka oraz wyciągi z owsa i kiełków zbożowych.

• Składniki przeciwzapalne → kora dębowa, kwas salicylowy,

• Składniki gojące i regenerujące → alantoina (pochodna kwasu moczowego)

• Przeciwutleniacze → wit. E, C, A

• Środki zapachowe → olejek różany i pomarańczowy

• Konserwanty → kwas sorbowy, etyloparaben, propylopraraben, butyloparaben, kwas dehydrooctowy, heksamidyna

• Skladniki rozpuszczalne w wodzie → gliceryna, glikol polietylenowy, polimery akrylowe, alantoina, kwas pantotenowy, aminokwasy, hydrolizaty kolagenu i elastyny, ekstrakty ziołowe, soki owocowe

9. Kosmetyki do opalania i po opalaniu

Kosmetyki te produkuje się w formie olejków, płynów wodno-alkoholowych oraz emulsji o/w , w/o .

• Olejki do opalania → maja działanie ochronne, bardzo słabo penetrują się w głąb skory. Zaleta ich jest trwałości warstwy ochronnej. Natomiast wada kleisty charakter i utrudnienie w oddychaniu skory.

• Roztwory wodno-alkoholowe → są przyjemne w użyciu, ale warstw ochronna jest rozpuszczalna w wodzie. Ponadto alkohol może podrażnić skore.

• Emulsje → łatwiej i równomierniej rozkładają się na skórze. Właściwości ochronne emulsji zależą od typu emulgatora, rodzaju składników fazy olejowej oraz rodzaju i stężenia środków promieniochronnych.

• Kosmetyki po opalaniu → maja za zadanie wyrównać pH skory, umożliwić odbudowe NMF , gwarantować uczucie chłodu, koić podrażnienia skory, regenerować skore, zapobiegać powstawaniu zmarszczek. Bardzo dobrze regeneruje skore ALANTOINA → pochodna kwasu moczowego. Ponadto w kremach po opalaniu znajdują się :

• wyciąg z rumianku, olej z migdałów ,olej z awokado, olej z kiełków pszenicy, kolagen i elastyna

10. Kosmetyka kolorowa (upiększająca)

Dzieli sie ona na nastepujace grupy :

• kredki do ust

• preparaty do barwienia brwi i rzes

• cienie i tusze do powiek

• pudry

• roze do twarzy

• kosmetyki do barwienia paznokci ( lakiery )

Kredki do ust pod wzgledem chemicznym sa zawiesinami pigmentow i barwnikow w mieszaninie zwiazkow tluszczowo woskowych. Kredka spelnia role i ochronna. Wymagania kredek do warg: obojetnosc w stosunku do organizmu, musi byc twarda i nie moze dzialac wysuszajaco.

Skladniki kredek : najczesciej wosk pszczeli, lanolina modyfikuje twardosc i rozsmarowywalnosc, do osnowy woskowo-tluszczowej stosuje sie olej parafinowy, wazeline i oleje roslinne. Oleje i woski silikonowe powoduje, ze kredki nie zmieniaja konsystencji pod wplywem temp. Jako barwnikow uzywa sie eozyny lub fluorosceiny. Duze znaczenie maja tlenki zelaza, maja one barwe od zoltej poprzez czerwona , brazowa az do czarnego koloru. Pigmentem ,ktory rozjasnia barwe jest tlenek tytanu. Do kredki wprowadza sie substancje zapachowe, ktore uatrakcyjniaja ten produkt.

Kredki utleniajace

w zaleznosci od pH zmieniaja one barwe na inny trwaly odcien. Barwnik ktory jest stosowany w tych kredkach to eozyna.

Plynne kredki do ust.

Barwniki do tych kredek sa rozpuszczone w alkoholach lub zywicach. Ujemna strona tych kredek jest wysuszanie ust.

Katorowki - sa to kredki o trwalej konsystencji zawieraja duzy % barwnikow. Rozpuszczalnych i wnikajacych w glab tkanki.

Blyszczyki - skladaja sie glownie z pigmentow, oleju rycynowego i parafinowego. A w celu zwiekszenia przyczepnosci, dodaje sie rozpuszczalne w tluszczach pochodne celurozy.

Kredki dla alergikow - sa to kredki bez zapachu o ograniczonych barwnikach i bez srodkow nablyszczajacych. Alergie moze spowodowac obecnosc wazeliny, oleju parafinowego, barwnika eozyny oraz niektorych substancji smakowo- zapachowych.

Preparaty do barwienia brwi i rzes.

Tusze →

• ciekle to zawiesiny wodno alkoholowe pigmentow, w roztworze naturalnych lub syntetycznych zywic.

• Wodoodporne jako lepiszcze zawieraja zywice, nie rozpuszczalne w wodzie np. pochodne silikonowe w sklad tuszow do rzes wchodzi olej rycynowy, który ma powinowactwo chemiczne z keratyna wlosow i dziala korzystnie na wlosy; w celu przedluzenia rzes stosuje się jedwabne wlokienka lub drobinki. Jedwab składa się z czystego bialka i ma powinowactwo z keratyna.

• Podkrecanie rzes - tusze zawierajace elementy podkrecenia rzes muszą posiadac pH zasadowe, ponieważ tylko w tym srodowisku ksztalt wlosow ulega zmianie.

Olowki do brwi - są to zawiesiny pigmentow, w stopach tluszczowych o duzej zawartosci woskow, muszą być twarde ale nie lamliwe.

Cienie i tusze do powiek dziela się one na :

• kremy na bazie bez wodnych tluszczow

• emulsje wodnotluszczowe

• preparaty prasowane

jak pigmenty stosuje się mieszaniny substancjii nie mechanicznych i odpowiednich barwników.

Kolor niebieski do szarego otrzymuje się przez mieszanie ultramaryny ,sadzy , i dwutlenku tytanu.

Kolor zielony otrzymujemy przez zastosowanie związków chromu, do przyciemniania kolorow, stosuje się sadze a do rozjasniania stosuje się dwutlenek tytanu. Stosuje się nastepujace substancje tluszczowe w cieniach do powiek : lanolina, maslo kakaowe, parafina, tluszcze roslinne i woski,

Pudry opieraja się na skrobi, najdelikatniejsza jest skrobia ryzowa, glowne skladniki pudrow to talk, tlenek cynku, dwutlenek tytanu, weglan wapnia, weglan magnezowy oraz w celu zwiekszenia przyczepnosci pudru stosuje się stearynian magnezu. Pudry do cery tlustej zawieraja więcej tlenku cynkowego i dwutlenku tytanu . Dla cery suchej dodaje się więcej stearynianow aby zwiekszyc ich przyczepnosc.

• pudry prasowane prasowane są pod cisnieniemi w swoim skladzie zawieraja pochodne celurozy, substancje tluszczowe ,a nawet mydlo. Które zapewnia lepsze zwiazanie prasowanego krazka.

• Pudry ciekle maja ten sam sklad chemiczny jak zwykly puder, tylko rozpuszczone są w wodnym roztworze gliceryny.

• Pudry w kremie są to zawiesiny pudrow w emulsjach wodno tluszczowych. Oparte są na emulsji O/W

Roze do twarzy dziela się one na roze suche i roze oparte na bazie tluszczowej. Roze suche maja podobna konsystencje jak pudry prasowane. Zwieraja ponadto duza ilosc czerownego barwnika lub innch odmian tlenku zelaza. Roze oparte na bazie tluszczowej są wytwarzane na bazie emulsji o W/O lub O/W .

kosmetyki do barwienia paznokci.

W ich sklad wchodzi zrogowaciale bialko typu keratyny. W zdrowym paznokciu zachowana jest rownowaga wodno tluszczowa, najczesciej spotykana wada jest ich nadmierne wysuszenie które powowduje lamanie i kruszenie paznokci.

Lakiery do paznokci są roztworami nitro celurozy , zywic i barwnikow rozpuszczonych w octanie butylu oraz zawierajacych olej rycynowy.

Emalje stosuje się takie same barwniki jak przy lakierach. Natomiast dodatkowo wprowadza się biel tytanowa ( dwutlenek tytanu ).

Zmywacze składają się z rozpuszczalnikow chemicznych takich jak octan butylu, aceton oraz dodatkow natluszczajacych takich jak olej rycynowy, albo lanolina.

11. Mydła i syntetyczne kosmetyki do mycia

mydla to sole slabych kwasow i mocnych zasad → odczyn mydla jest zasadowy.

w naszej skorze znajduja się skladniki buforowe ,ktore powoduja ze skora umyta mydlem o odczynie zasadowym ponownie wraca do naturalnego odczynu kwasnego.

Skladniki chemiczne znajdujace się w mydlach :

detergenty usuwajace brud : stearynian potasu (kwas stearynowy i zasada potasowa ), palmitynian sodu ,

czynniki zapobiegajace jelczeniu [rozklad tluszczu] skladnikow( a szczegolnie tluszczowych ) : antyoksydanty (rozklad tluszczy odbywa się za pomoca tlenu)

skladniki zapobiegajace zniszczeniu podczas mycia plaszcza tluszczowego skory : lanolina, kwasy tluszczowe ,lecytyna (zoltko jaja kurzego, na skale przemyslowa z ziaren soii) ,olej z kielkow pszenicy

skladniki które tworza na skorze warstwe ochronna zapobiegajaca pecznieniu keratyny :koloidy ochronne (kondensaty kwasow tluszczowych i bialek ),

skladniki zapobiegajace rozwojowi bakterii na powierzchni skory hamuace rozklad potu i nie dopuszczajace do powstania przykrego zapachu : siarka , pochodne fenolu , aldehyd cynamonowy ,

skladniki chamujce powstawanie zmian tradzikowych : siarka koloidalna, kwas salicylowy , azulen

skladniki delikatnych mydel dla dzieci : ekstrakt z rumianku, olej z kielkow pszenicy ,azulen , mleko, kazeina (ser bialy)

skladniki mydel antycelluitowych :ekstrakt z kawioru ,alg i bluszczu

nadanie przyjemnego zapachu : olejki eteryczne i srodki zapachowe

Istnieja również mydla hipoalergiczne ,ktore nie zawieraja skladnikow drazniacych skore ,a szczegolnie nie zawieraja srodkow zapachowych .

Mydla syntetyczne (detergenty syntetyczne) → nosza nazwe syndetow.

Sklad chemiczny syndetow.

Skladniki zwilzajace i emulgujace zapewniajace stala konsystencje → siarczan baru, kaolin (tlenek glinu) ,stearynian cynku, polisaharydy

skaldniki dzialace nawilzajaco, ujedrniajaco i przeciwzapalnie .Wprowadza się ekstrakt roslinne z brzoskwin , rumianku , arniki, kiwi ,mango ,szalwie oraz aloes.

Skladniki zapobiegajace osadzania się osadu na keratynie skory → garbniki , hydrolizaty bialkowe (uwodnione),

skladniki zapobiegaja odtluszczeniu skory → lanolina(tluszcz z welny owczej) , lecytyna ,mikro kapsolki z olejem .

Skladniki lagodzace drazniace dzialanie syndetu → hydrolizaty(uwodnione bialka) bialkowe z pszenicy i z kolagenu

skladniki zmiekczajce naskorek → są to substancje nawilzajace i odzywcze. Miod , mleko, kwasy owocowe i woda rozana.

Czynniki zapobiegajace utlenianiu → wit. A, E i C.

czynniki ustalajace stale pH → kwas cytrynowy i kwas mlekowy

Zele oczyszczajace , sklad zeli :

substanje nadajace konsystencje galaretki, czyli zelujace → zelatyna, pochodne celurozy , krzemionka (SiO₂) ,pektyny zawarte w owocach, sluzy

skladniki obnizajace napiecie powierzchniowe, zwilzaja brud i emulguja go do roztworu → pochodne kwasu bursztynowego ,pochodne kwasow tluszczowych,

składniki wybielające oraz ściągające o właściwościach antyseptycznych → olejek z drzewa herbacianego, ekstrakty z ziół : rozmaryn, dzika róża, łopian;

składniki oczyszczające pory → kamfora , sole mineralne

składnik antyseptyczny → kwas salicylowy

czynnik chłodzący i zapachowy → ekstrakt z mięty - mentol.

---