1. Dokonać charakterystyki mechanizmu rynkowego oraz jego mikro i makroekonomicznych konsekwencji

MECHANIZM RYNKOWY to samoczynnie działający mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych. To oddziaływanie elementów rynku: popytu, podaży i ceny, w celu osiągnięcia równowagi rynkowej. Mechanizm rynkowy jest grą popytu i podaży, która prowadzi do obiektywnej wyceny poszczególnych towarów i zrównoważenia rynku, czyli zrównania się oferowanej ilości towaru (S) z ilością pożądaną (D).

POPYT (D) to ilość dóbr, które chcą nabyć klienci po określonej cenie, w określonym czasie i na danym rynku. Zgodnie z prawem popytu wzrost ceny spowoduje spadek wielkości popytu, spadek ceny wzrost wielkości popytu przy tzw. ceteris paribus (stałości wszystkich pozostałych czynników).

1.Czynnikami wpływającymi na popyt - poza ceną - są:

* dochody konsumenta, liczba nabywców, moda, gusta i preferencje (zjawiska sezonowe), ceny innych dóbr, podatek dochodowy.

*dobra substytucyjne (zamienne) np. masło-margaryna, ołówek-długopis

wzrost ceny masła wyższy popyt na margarynę (wzrost ceny jednego z substytutów wywoła wzrost popytu na drugi)

*dobra komplementarne(uzupełniające) np. samochód-paliwo

wzrost ceny paliwa spada popyt na samochód (wzrost ceny jednego z dóbr komplementarnych spowoduje spadek popytu na drugie)

2. Paradoksy - cena rośnie, wlk. popytu rośnie

• Giffena (dobra podstawowe) - ziemniaki jak drogie tez kupujemy

• Veblena (dobra luksusowe) - snobizm, chcemy mieć to co inni np. modne ciuchy

• owczego pędu (idziemy za większością)

• spekulacyjny (cena w górę to wielkość popytu tez bo boimy się że jeszcze bardziej wzrośnie, cena spada to wielkość też bo myślimy że spadnie jeszcze bardziej)

PODAŻ (S) jest to ilość dóbr, które sprzedawcy mogą dostarczyć po określonej cenie w danym czasie i na określonym rynku. Prawo podaży głosi, że wyższym cenom towarzyszy większa ilość dostarczonych przez producentów dóbr na rynek.

1. Do czynników podaży (poza ceną) zaliczyć można:

* urodzaj w rolnictwie, zmiany cen zasobów, surowca, czynnika wytwórczego, postęp techniczny, liczba producentów w branży, cła, akcyza, podatki (podaż maleje), subsydia (dotacje dla przedsiębiorstw)

Punkt przecięcia krzywej popytu z krzywą podaży stanowi cenę równowagi rynkowej. Jest to jedyna cena, przy której ilość popytu = ilości podaży, przy tej cenie nie występuje ani niedobór, ani nadwyżka - każda ilość transakcji może być zrealizowana.

O nadwyżce rynkowej mówimy wtedy, kiedy wielkość podaży jest większa od wielkości popytu, przy danym poziomie cen (S>D)

Niedobór na rynku występuje, gdy podaż jest mniejsza od popytu, przy danym poziomie cen (D>S)

Jeżeli popyt na jakieś dobro przewyższa podaż (D>S), wówczas nabywcy są skłonni płacić za nie więcej. Gdy przejawiają tę skłonność na rynku, cena tego dobra rośnie. Wzrost ceny skłania natomiast producentów do zwiększenia jego produkcji, co doprowadzi w końcu do zrównania podaży z popytem. Jeśli - w sytuacji równowagi rynkowej - wystąpią okoliczności, których skutkiem będzie ograniczenie popytu na dane dobro (np. zmiana gustów konsumentów), wówczas nie wszystkie produkowane towary znajdą nabywców. Skłoni to część producentów do zmniejszenia produkcji i obniżenia ceny, celem zachęcenia do zakupu większych ilości towarów. Efektem będzie ustalenie się równowagi przy niższym poziomie produkcji i niższej cenie.

2. Polityka regionalna Polski i Unii Europejskiej

Polityka regionalna to całokształt działań władz publicznych, podmiotów prywatnych,różnych instytucji i organizacji w regionach mających na celu zwiększenie konkurencyjności gospodarek regionalnych, zdynamizowanie rozwoju w regionach oraz redukowanie redukowanie przestrzennych dysproporcji rozwoju

Potrzeba prowadzenia wewnątrz Unii Europejskiej polityki regionalnej jest konsekwencją dużego zróżnicowania stopnia rozwoju społecznego i gospodarczego poszczególnych krajów członkowskich Unii oraz istnienia jeszcze większych dysproporcji rozwojowych pomiędzy ich regionami. Dysproporcje te mają często charakter strukturalny, wynikający z peryferyjnego położenia regionu, trudnych warunków klimatycznych i geograficznych, niedostatecznie rozwiniętej infrastruktury, niekorzystnej struktury gospodarki (z dominacją rolnictwa), niskiego poziomu kwalifikacji zawodowych ludności itp.

Cele polityki regionalnej:

Cel 1: dotyczy obszarów zacofanych gospodarczo z wysoką stopą bezrobocia i promuje rozwój i strukturalne dostosowanie regionów opóźnionych w rozwoju. Cel ten jest finansowanych z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskiego Funduszu Społecznego,Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Instrumentu Orientacji Rybołówstwa

Cel 2: dotyczy regionów, które mają problemy związane z gospodarczą i socjalną restrukturyzacją, zmianami przemysłowymi i strukturalnymi, a także zmniejszającym się wzrostem gospodarczym. Mogą to być obszary o schyłkowym przemyśle, wiejskie o zacofanej strukturze rolnictwa i nadmiernym zatrudnieniu, a także okręgi nadmiernie uzależnione od rybołówstwa.

Cel ten jest finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Cel 3: dotyczy rozwoju zasobów ludzkich, dostosowania i modernizacji systemów kształcenia, szkoleń zawodowych, zwiększenia zatrudnienia ze szczególnym uwzględnieniem równości szans w dostępie do rynku pracy, aktywnej polityki rynku pracy oraz wspierania grup zwiększonego ryzyka. Cel ten jest finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zasady polityki regionalnej

Zasada subsydiarności (pomocniczości) - odnosi się do pomocy dla obszarów, grup ludności i przedsiębiorstw, które z różnych względów nie mogą sobie same poradzić z trudnościami, jednak chodzi tu o pomoc, która ma być bodźcem do samopomocy. Zasada ta opiera się na decentralizacji działań i decyzji ze szczebla centralnego na szczebel regionalny, lokalny w celu bardziej wydajnego wydatkowania środków i uzyskiwania lepszych efektów.

Zasada partnerstwa - polega na szerokiej współpracy i dialogu pomiędzy wszystkimi podmiotami polityki strukturalnej, zarówno na szczeblu lokalnym, regionalnym jak i państwowym. Łączy ona w sobie równość kompetencji i prawa głosu, oraz współodpowiedzialność za przeprowadzane działania. Zasada ta ma służyć stworzeniu optymalnych warunków do zwiększenia demokracji społecznej i instytucjonalnej, a także tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego.

Zasada programowania - celem programowania jest skoncentrowanie wysiłków państw na stabilnych wieloletnich planach rozwojowych, które dążą do osiągnięcia konkretnych efektów w perspektywie średnio i długookresowej.

Zasada kompatybilności (spójności) - związana jest ze zgodnością polityki regionalnej z ustawodawstwem unijnym, z polityką gospodarczą w skali makroekonomicznej. Specjalne znaczenie ma ona w obszarach o szczególnym znaczeniu dla polityki Wspólnoty: równouprawnienia kobiet i mężczyzn, ochrony środowiska, tworzenie społeczeństwa informatycznego i lokalnych działań.

Zasada koncentracji - polega na skoncentrowaniu środków na zwalczanie zacofania regionalnego i walkę z bezrobociem w regionach szczególnie zacofanych i poszkodowanych.

Zasada uzupełnienia - oznacza, że środki z funduszy strukturalnych mogą być tylko uzupełnieniem wspierania ze środków państwowych i regionalnych poszczególnych państw członkowskich. Państwo członkowskie jest zobowiązane do utrzymywania takiego pułapu pomocy ze środków krajowych, jaki byłby jego normalnym udziałem w przypadku braku współfinansowania z Unii Europejskiej.

Zasada monitoringu - Celem monitorowania jest kontrola nad zasadnością i przebiegiem projektów.

POLITYKA REGIONALNA W POLSCE

Nieodłączną częścią procesu demokratyzacji i decentralizacji w Polsce było utworzenie silnych regionów. Nowa Konstytucja z 1997 roku określiła główne zasady samorządu lokalnego, które następnie zostały doprecyzowane w ustawach. Zgodnie z nimi istnieją trzy poziomy samorządu terytorialnego: podstawowy - gmina, powiat, województwo. Dwa pierwsze uczyniono odpowiedzialnymi za zaspokajanie podstawowych potrzeb społeczności lokalnej i dostarczanie różnorodnych usług publicznych. Województwo natomiast, jako szczebel samorządu regionalnego, stało się odpowiedzialne za rozwój regionalny. Na podstawie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego w swojej działalności na polu rozwoju regionalnego rząd powinien przede wszystkim dążyć do zmniejszania różnic społeczno-gospodarczych między najbiedniejszymi i bogatszymi regionami, wzrostu gospodarczego i coraz większej konkurencyjności rodzimych producentów. Projekty związane ze wspieraniem przedsiębiorczości, kreacją nowych miejsc pracy, inwestycjami w infrastrukturę transportową i ochronę środowiska mogą być współfinansowane z budżetu państwa. Ustawa uwzględnia również mechanizmy wspierania rozwoju regionalnego w ramach Unii Europejskiej. Podstawowym dokumentem służącym realizacji wyżej wymienionych celów jest Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego.

3. Teorie cyklu koniunkturalnego

CYKL KONIUNKTURALNY (cykl gospodarczy) to powracające, nieregularne wahania poziomu ogólnej działalności gospodarczej, występujące na tle długookresowego trendu wzrostu gospodarczego.

Każdy cykl można podzielić na cztery kolejno występujące po sobie fazy:

- dno - punkt, w którym produkcja globalna jest najniższa w stosunku do swego potencjalnego poziomu (przy pełnym zatrudnieniu),

- ożywienie - kiedy produkcja globalna wzrasta,

- szczyt - gdy produkcja globalna jest najwyższa w stosunku do swego poziomu potencjalnego,

- recesja - kiedy produkcja globalna spada.

Wg teorii deterministycznej występują 3 rodzaje cykli:wygasające,eksplodujące i trwałe.W cyklu wygasającym gospodarka zbliża się do punktu równowagi.W eksplodującym gospodarka oddala się od punktu równowagi(konsumpcja i inwestycje zmieniają się pod wpływem zmian PKB).Z kolei cykle trwałe powtarzają się w nieskończoność-są to samonapędzające się cykle.W rzeczywistości nie obserwuje się cykli wygasających,eksplodujących natomiast cykle trwałe wymagałby przy uwzględnieniu tej teorii specyficznych założeń, których spełnienie jest mało prawdopodobne.Teoria ta zatem w bardzo małym stopniu nadaje się do wyjaśnienia cykli koniunkturalnych.

Teoria stochastyczna opiera się na badaniu mechanizmu zamieniającego impulsy w oscylacje.Zajmuje się badaniem przyczyn wytrącenia gospodarki ze stanu równowagi.Teoria ta zakłada,że w gospodarce występują przypadkowe,powtarzające się działania powodujące wytrącenie jej ze stanu równowagi.Wydarzenia te(szoki,impulse)często zmieniają popyt i podaż.Przy założeniu,że występują losowo,po wystąpieniu takiego impulsu gospodarka zaczyna się zachowywać zgodnie z teorią deterministyczną aż do wystąpienia kolejnego impulsu.Zgodnie z tą teorią w gospodarce szoki występują nieustannie i uniemożliwiają jej dojść do punktu równowagi stacjonarnej.

Teoria realnych cykli koniunkturalnych skupia się przede wszystkim na szokach podażowych związanych z techniką produkcji:głów-nym źródłem są odkrycia,wynalazki,nowe produkty itp.Opisuje mechanizmy powstawania oscylacji z impulsów.Pierwszy z tych mechanizmów jest związany z zasobem kapitału:jego większy zasób jest podstawą do większej produkcji-jeśli impuls jest krótkotrwały,nastąpi potem zmniejszenie produktywności kapitału i możliwości produkcyjnych do pierwotnego poziomu.Drugi mechanizm związany jest z pracą.W tym przypadku należy dodać założenie,że zatrudnienie i bezrobocie ulegają znacznym wahaniom,co sugeruje,że podaż pracy jest doskonale elastyczna.W tym przypadku zmianom produktywności będą towarzyszyły także zmiany podaży pracy,więc wahania wielkości produktu będą silniejsze.

4. Polityka budżetowa a polityka monetarna

POLITYKA BUDŻETOWA(zwana także fiskalną) zajmuje się sposobami wykorzystania dochodów i wydatków publicznych w celu realizacji zadań stojących przed państwem. Polityka budżetowa jest niczym innym jak oddziaływaniem państwa na gospodarkę za pomocą budżetu, a odbywa się to przy pomocy dochodów i wydatków publicznych.

Funkcje polityki budżetowej:

• alokacyjna-kształtowanie podziału czynników wytwórczych między sektor publiczny i prywatny i ich dalsza alokacja wewnątrz tych sektorów;

• redystrybucyjna - oddziaływanie państwa na ostateczny podział dochodów poprzez: bezpośrednią redystrybucje dochodów pieniężnych, bezpłatne (lub częściowo płatne) zaspokajanie określonych potrzeb w ramach usług społecznych, oddziaływanie na warunki, w jakich kształtuje się pierwotna dystrybucja dochodów;

• stabilizacyjna - wykorzystanie budżetu do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych poprzez: deficyt/nadwyżkę budżetową, podatki i dług publiczny.

Rodzaje polityki budżetowej:

• pasywna-opiera się na założeniu,że określone elementy dochodów i wydatków budżetowych cechuje tendencja do automatycznego reagowania na zmiany sytuacji gospodarczej,a po stronie wydatków-transferów uzależnionych od sytuacji materialnej jednostek; w zależności od sytuacji gospodarczej powstaje nadwyżka budżetowa(podczas ożywienia gospodarczego)lub deficyt(podczas recesji)

• aktywna - wymaga od państwa dostosowywania wyznaczników polityki budżetowej do zmian w cyklu gospodarczym poprzez: zmiany stawek i struktury podatków, zmiany wypłat przelewów, zmiany wydatków na roboty i inwestycje publiczne.

Deficyt budżetowy - kiedy wydatki przewyższają dochody (W>D)

Nadwyżka budżetowa - kiedy dochody przewyższają wydatki (D>W)

Dług publiczny - jest to suma wszelkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych działań podmiotów publicznych powodujących wzrost ich zadłużenia.

Podatek - przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa przez państwo lub inne organy władzy publicznej (np. samorządy lokalne) na osoby fizyczne i prawne.

POLITYKA MONETARNA (zwana także pieniężną) jest częścią ekonomicznej polityki państwa obejmującą decyzje dotyczące kształtowania podaży pieniądza, w celu dostosowania jej do potrzeb gospodarki oraz stabilizacji poziomu produkcji (cen) i zatrudnienia. Podmiotem polityki monetarnej państwa jest bank centralny.

Bank centralny - naczelna instytucja systemu bankowego każdego kraju, spełniająca 4 podstawowe funkcje:

• jest bankiem emisyjnym - jedynym bankiem uprawnionym do emisji pieniądza,

• jest bankiem banków - nadzoruje operacje banków komercyjnych dokonywane w walucie krajowej jak i w walutach obcych, udziela pożyczek bankom komercyjnym, ustala stopy procentowe oraz stopy rezerw obowiązkowych,

• jest bankiem państwa - gromadzi dochody i realizuje wydatki budżetu państwa, udziela rządowi kredytów na finansowanie deficytu budżetowego, zarządza długiem publicznym, dokonuje operacji otwartego rynku, gromadzi rezerwy złota i dewiz.

Instrumentami polityki monetarnej są:

• stopa procentowa kredytu refinansowego, tj. kredytów zaciąganych przez banki komercyjne w banku centralnym,

• stopa rezerw obowiązkowych, wyrażająca minimalną relację wartości rezerw gotówkowych banków komercyjnych, które musza zostać złożone w banku centralnym do wartości depozytów,

• stopa rezerw specjalnych, określająca procentowo część depozytów, którą banki komercyjne obowiązkowo muszą przekazać do banku centralnego jako rezerwę specjalną,

• operacje otwartego rynku, działania banku centralnego, polegające na kupowaniu lub sprzedawaniu rządowych papierów wartościowych, głównie weksli skarbowych.

Obszary polityki monetarnej:

• regulowanie podaży pieniądza - dostosowywanie jej do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej oraz nieuniknionego wzrostu cen za pomocą:

a) bazy monetarnej (pieniądza wielkiej mocy), która obejmuje gotówkę znajdującą sie w obiegu oraz rezerwy gotówkowe w bankach komercyjnych,

b) stopy procentowej,

• operowanie zmianami stopy procentowej - określanie “ceny” kapitału,

• oddziaływanie na kurs walutowy (stabilizacja).

Polityka monetarna może mieć charakter:

• ekspansywny (łagodny) zwiększanie podaży pieniądza poprzez: obniżanie stopy dyskontowej, zakupy na otwartym rynku, obniżanie stopy rezerw obowiązkowych;

• restrykcyjny (twardy) zmniejszanie podaży pieniądza poprzez: podwyższanie stopy dyskontowej, sprzedaż na otwartym rynku, podwyższanie poziomu rezerw obowiązkowych;

• selektywny - rzadziej spotykany; polega na modyfikowaniu zachowania instytucji kredytowych celem ułatwienia pewnym obszarom gospodarki dostęp do kredytów (kredyty preferencyjne, gwarancje kredytowe, racjonowanie kredytów).

W Polsce kreowaniem pieniądza zajmuje się Rada Polityki Pieniężnej.

5. Istota i znaczenie kosztów stałych i zmiennych dla zarządzania przedsiębiorstwem

W procesie zarządzania przedsiębiorstwem kluczowe znaczenia w świadomym oddziaływaniu na koszty ma znajomość ich wrażliwości na zmiany rozmiarów produkcji. Koszty, które reagują na te zmiany noszą nazwę zmiennych (np. koszty materiałów bezpośrednich, energii bezpośredniej).

W zależności od siły reakcji wyróżnia się następujące grupy kosztów zmiennych:

• proporcjonalne, które zmieniają się identycznie, jak rozmiary produkcji,

• progresywne, które zmieniają się w większym stopniu niż rozmiary produkcji,

• degresywne, których zmiany są mniejsze niż rozmiarów produkcji.

W wypadku kosztów wprost proporcjonalnych jednostkowy koszt zmienny pozostaje na niezmienionym (stałym) poziomie.

Na zmiany rozmiarów produkcji nie reagują natomiast koszty stałe. Należą do nich koszty gotowości produkcyjnej i organizacyjnej, a więc koszty zarządu, koszty kierowania wydziałem, amortyzacja majątku trwałego.

Mogą mieć one charakter kosztów:

• bezwzględnie stałych, jest ich w praktyce stosunkowo niewiele, szczególne w dłuższych przedziałach czasu,

• względnie stałych, są to koszt stałe w pewnym przedziale wielkości produkcji, po przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy poziom.

Jednostkowy koszt stały ma tendencję malejącą, ponieważ ta sama kwota kosztów stałych przypada na coraz większą ilość produktów.

6. Rola marketingu w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Marketing można określić jako pewien styl myślenia o sposobach nawiązywania stosunków ekonomicznych między przedsiębiorstwem a docelowym klientem, przynoszącym korzyści firmie. Głównym celem marketingu jest wskazanie przedsiębiorstwu, co powinno produkować. Marketing zaczyna się na długo przed pojawieniem się na rynku towaru i nie kończy wraz z jego kupnem.

Rola marketingu w zarządzaniu firmą polega na planowaniu, koordynacji i kontroli działań przedsiębiorstwa ukierunkowanych na potencjalne rynki zbytu. Podstawą działania każdej firmy jest zaspokajanie potrzeb klienta, analiza wzorców otoczenia, systematyczne badanie rynku, ustalenie długofalowych celów i strategii działania, kształtowanie rynku poprzez użycie narzędzi marketingu - mix, segmentacja rynku oraz koordynacja działań w strukturze organizacyjnej rynku.

Marketing stanowi kategorię instrumentalno - czynnościową, która służy osiąganiu określonych celów przez przedsiębiorstwo. Pozwala on na zmniejszenie ryzyka działania, narzucając określony sposób myślenia i podejmowania decyzji. Umożliwia prawidłowe sformułowanie oferty rynkowej poprzez analizę otoczenia oraz konsumenta, planowanie produktu, jego ceny, dystrybucji i promocji, która będzie satysfakcjonująca dla nabywcy. Marketing ma przeciwdziałać marnotrawstwu środków rzeczowych, finansowych i ludzkich, dodatkowo ma obniżać koszty i zmniejszać ryzyko produkcji.

Przedsiębiorstwa ponoszą wysokie koszty marketingowe. Ich wysokość zależy od ilości informacji oraz wykorzystanych instrumentów. Proces przetwarzania zasobów w ofertę rynkową wymaga powstania współzależnego systemu, który stanowi swoisty proces zarządzania marketingowego, kierowanie realizacją planów i kontrolę tych planów. W tym celu powstają w przedsiębiorstwach służby marketingowe, które biorą udział w ustalaniu celów firmy, opracowania planu i strategii marketingowej oraz kontroli. Marketing jako proces poznania potrzeb konsumenta i ich zaspokajania oraz kreowania tych potrzeb stał się metodą zarządzania w przedsiębiorstwie.

7. Pojęcie i pomiar rentowności oraz metody wyznaczania progu rentowności

Rentowność oznacza osiąganie nadwyżek przychodów ze sprzedaży (Ps) nad kosztami poniesionymi dla ich uzyskania i związanych z prowadzoną działalnością, co wiąże się z uzyskiwaniem dodatniego wyniku finansowego.

Pomiar rentowności umożliwiają wskaźniki rentowności. Stanowią one relację kwoty zysku (straty) oraz jednej z kilku podstawowych wielkości ekonomicznych:

1. sprzedaży (obrotu) przedsiębiorstwa (rentowność sprzedaży inaczej obrotu) - pozwala ocenić poziom oraz kształt opłacalności działalności operacyjnej, której efektem są przychody ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów itp.

ROS = (Zysk netto / Przychody netto ze sprzedaży) *100%

2. majątku (aktywów) przedsiębiorstwa (rentowność majątku) - informuje o wielkości zysku przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego majątku, czyli zdolność aktywów do generowania zysku

ROA = (Zysk netto / Przeciętny stan aktywów) * 100%

3. kapitału własnego (rentowność kapitału własnego) - wyraża efekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w stosunku do kapitałów zaangażowanych przez właścicieli

ROE = (Zysk netto / Kapitał własny) * 100%

Próg rentowności wyznacza zależność pomiędzy produkcją (sprzedażą) a kosztami równą zero.

Produkcja powyżej progu rentowności gwarantuje wypracowanie zysku, zaś rozmiary produkcji poniżej tego progu -poniesienie straty.

Graficzny wyraz progu rentowności:

Matematyczne wyznaczanie progu rentowności może mieć postać:

1. wartościowego progu rentowności pozwalającego ustalić poziom przychodów ze sprzedaży, które zapewniają pokrycie kosztów zmiennych i stałych okresów, przy założeniu określonej jednostkowej ceny sprzedaży oraz zmiennych kosztów jednostkowych;

2. ilościowego progu rentowności, oznaczającego ilość sprzedaży produktu, którą należy zrealizować przy planowanym bądź rzeczywistym poziomie kosztów i ceny, aby wynik finansowy wyniósł zero.

Próg rentowności dla produkcji złożonej (wielo asortymentowej) ustalany może być dwoma sposobami:

1. przy zastosowaniu segmentowej analizy progu rentowności, która wymaga podziału kosztów stałych na dwie części: na koszty stałe związane z poszczególnymi asortymentami produktów i koszty stałe dotyczące przedsiębiorstwa, oraz zastosowania wielostopniowego rachunku kosztów zmiennych,

2. złożonej przeciętnej stopy marży brutto, która może nastąpić tylko wtedy, gdy znane są jednostkowe ceny sprzedaży i jednostkowe koszty zmienne każdego asortymentu.

8. Rola banków w systemie finansowym państwa

Wg prawa bankowego bank - jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami prawa, działającą na podstawie zezwoleń uprawniają-cych do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone bankowi pod jakimkolwiek tytułem zwrotu.

1.Z punktu widzenia roli sektora bankowego w realizacji funkcji przypisanych systemowi finansowemu w najistotniejsze jest to, że banki (bank centralny i banki komercyjne) w ramach swojej strategii i działalności operacyjnej uczestniczą w procesie kreowania pieniądza.

Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych (wkładów) w danym banku lub w innym banku, na którego konto zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu. Środki utrzymane przez banki na rachunkach w banku centralnym, a także gotówka przechowywana w ich skarbcach, stanowią płynne rezerwy banków komercyjnych, zwane także pieniądzem rezerwowym banku centralnego. Bank musi posiadać odpowiednią wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego, żeby móc bez ograniczeń pokryć wypłaty gotówkowe swoich klientów oraz pokryć ujemne dla siebie saldo rozliczeń z innymi bankami.

2. Kolejną funkcją banków w systemie finansowym jest udział w społecznym podziale pracy.

Bank jest przedsiębiorstwem, które przyjmuje i wykonuje czynności finansowe jednostek gospodarczych i gospodarstw domowych. Przyjmuje nadwyżki pieniądza i przekazuje je innym, zgłaszającym zapotrzebowanie na pieniądz. Banki przyjmują wkłady i udzielają kredytów, handlują papierami wartościowymi w imieniu podmiotów gospodarczych.

3. Trzecią istotna rolą jest dokonywanie alokacji i transformacji środków. Odnosi się to do:

• transformacji informacji , która jest konieczna ze względu na to, że posiadacz sumy pieniężnej i poszukujący pieniądza muszą osiągnąć informację o sobie, a następnie przeprowadzić odpowiednie negocjacje,

• transformacji wielkości sumy pieniądza, która wiąże się z występującym na ogół brakiem zgodności między sumą oferowaną przez posiadacza a sumą zapotrzebowaną przez poszukującego pieniądza, bank rozwiązuje problem jako pośrednik,

• transformacji terminu koniecznej ze względu na to, że posiadacze wolnych środków na ogół chcą ulokować swoje środki na krótsze terminy, natomiast poszukujący pieniądza chcieliby go otrzymać na dłuższe terminy,

• transformacji ryzyka, która polega na tym, że bank ma rozłożone ryzyko na wiele podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych i bank może zaciągnąć kredyty w banku centralnym.

9. Czynniki kształtujące zmiany na rynku pracy w Polsce

Czynniki kształtujące zmiany na rynku pracy:

• wchodzący na rynek pracy wyż demograficzny i trudności młodego pokolenia ze startem zawodowym,

• wysoki poziom dezaktywizacji. Występują olbrzymie grupy bierne zawodowo, a wskaźnik zatrudnienia na poziomie 52 proc. jest najniższy wśród 25 krajów rozszerzonej UE,

• struktura zatrudnienia nieodpowiadająca nowoczesnej gospodarce - 19 proc. pracujących w rolnictwie (dużo więcej niż w UE), ponad 50 proc. w usługach (mniej niż w krajach UE),

• słabości systemu edukacyjnego zarówno w szkolnictwie, jak i w jego dostosowaniu do wymogów rynkowych. Absolwenci szkół nie są gotowi do wejścia na rynek pracy, mają za małe umiejętności w podstawowych kompetencjach, takich jak rozumienie tekstu, umiejętności zastosowania technik informatycznych czy posługiwanie się językami obcymi, co potwierdzają badania porównawcze z innymi krajami OECD. Słaba jest infrastruktura edukacji dorosłych, brak zwyczaju planowania kariery zawodowej, czego nikt nie uczy, słabo też rozwinięte są usługi na rzecz bezrobotnych - z porad doradców zawodowych korzysta tylko 8 proc. Bezrobotnych,

• olbrzymie różnice regionalne potencjałów ekonomicznych i różnice między lokalnymi rynkami pracy. Są to różnice trwałe, u podłoża których leży wieloletnie zapóźnienie cywilizacyjne,

• migracja zarobkowa Polaków, nadal koncentrujących się na pracy sezonowej w sektorach: rolnictwa, ogrodnictwa, sadownictwa, hodowli, leśnictwa, budownictwa, gastronomii i obsługi ruchu turystycznego.

10. Zrównoważony rozwój gospodarczy.

Rozwój gospodarczy to zwiększanie ilości miejsc pracy, zwiększenie wynagrodzeń i zwiększenie ilości wolnego czasu. Ten sam rozwój gospodarczy kojarzący się ze wzrostem dobrobytu przez ekologów jest obwiniany o degradację środowiska naturalnego.

Głównym elementem polityki zrównoważonego rozwoju jest dialog pomiędzy wszystkimi uczestnikami życia społecznego, a więc pomiędzy państwami, obywatelami, stowarzyszeniami, przedsiębiorcami oraz społecznościami lokalnymi. Wszystkimi tymi, którzy starają się pogodzić rozwój gospodarczy z ochroną środowiska i sprawiedliwością (równością) społeczną.

Rozwój zrównoważony to:

• rozwój który nie zagraża środowisku naturalnemu, pozwalający przyszłym pokoleniom czerpać z zasobów Ziemi tyle samo ile nam się udaje dzisiaj,

• biblijna zasada "nie czyń bliźniemu co tobie nie miłe", przy czym bliźni, to nasi potomni,

• zapewnienie zaopatrzenia następnego pokolenia w wystarczające zasoby (m.in. kapitałowe) konieczne do utrzymania konsumpcji w przeliczeniu na jednego mieszkańca na najwyższym możliwym poziomie (ekonomiczna wersja biblijnej zasady).

Dla prawidłowego zrozumienia, czym jest zrównoważony rozwój, kluczowe są dwa pojęcia: koncepcja podstawowych potrzeb oraz idea ograniczonych możliwości, a zwłaszcza wytrzymałości światowego systemu ekologicznego.

Zrównoważony rozwój oznacza, że wzrost gospodarczy prowadzi do zwiększania spójności społecznej (w tym m.in. zmniejszania rozwarstwienia społecznego, wyrównywania szans, przeciwdziałania marginalizacji i dyskryminacji) oraz podnoszenia jakości środowiska naturalnego poprzez m.in. ograniczanie szkodliwego wpływu produkcji i konsumpcji na stan środowiska, ochronę zasobów przyrodniczych.

Zrównoważony rozwój leży w polu zainteresowań wielu organizacji międzynarodowych. Należą do nich m.in. Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska , instytucje Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny).

11. Public relations jako instrument polityki promocji

PUBLIC RELATIONS - (stosunki publiczne, propaganda marketingowa) to zespół planowych i celowo zorganizowanych działań zapewniające systematyczne komunikowanie się z otoczeniem. Polegają na nawiązaniu i szeroko rozumianej więzi ze społeczeństwem.

Odbiorcy public relations:

• klienci - opinia publiczna

• media - kontrahenci np. dostawcy gazów, energii

• banki - towarzystwa ubezpieczeniowe

• władze lokalne

Celem public relations jest budowanie lub odbudowywanie pozytywnego wizerunku firmy.

Wizerunek (image) to subiektywne wyobrażenie na temat marki produktu lub organizacji, które nie musi pokrywać się z rzeczywistością.

Publicity (rozgłos) nieodpłatne przychylne informacje o organizacji ukazujące się w mediach i wpływające na jej reputację.

Środki public relations:

• kontakty z mediami, wywiady konferencje prasowe - wystawy i pokazy

• seminaria, konferencje i szkolenia - organizowanie imprez (dni otwarte, obchody rocznic)

• kontakty z instytucjami i organizacjami społecznymi - materiały drukowane i audiowizualne (biuletyny,prospekty,broszury)

• informacje telefoniczne, papier firmowy, wizytówki, - sponsoring

gadżety, flagi, odzież służbowa, barwy organizacji

12. Turystyka w rozwoju społeczno-gospodarczym regionów

TURYSTYKA - ogół działań ludzi, którzy podróżują i przebywają dla wypoczynku, w interesach i innych celach, przez okres nie dłuższy niż jeden rok, w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem.

W ujęciu regionalnym turystyka może być czynnikiem polaryzującym, stymulującym albo neutralnym dla rozwoju regionu.

1. Wpływ o charakterze polaryzującym-typowy dla regionów o wysokiej atrakcyjności turystycznej,na których istnieją sprzyjające wa-runki ekonomiczne do rozwoju innych sektorów gospodarki.Wzrastający ruch turystyczny i sfera jego obsługi stwarzają dobre warunki do rozwoju innych niż turystyka dziedzin gospodarczych,których funkcjonowanie jest zależne(bezpośrednio,pośrednio)od turystyki

2. Wpływ o charakterze stymulującym-typowy dla regionów,w których turystyka ma jedynie pośredni wpływ na gospodarkę obszaru, ponieważ funkcjonują inne sektory gospodarki mające dominujące znaczenie.Turystyka to czynnik dodatkowo stymulujący region

3. Wpływ o charakterze neutralnym jest charakterystyczny dla regionów gdzie turystyka nie ma istotnego wpływu na rozwój społeczno-gospodarczy, ale jest elementem uzupełniającym.

Skutki rozwoju turystyki mają zarówno pozytywne jak i negatywne znaczenie dla gospodarki i środowiska regionu.

Znaczenie pozytywne

1. Napływ środków finansowych do regionu w wyniku wydatkowania pieniędzy przez turystów przybyłych do regionu po zakup dóbr i usług, koniecznych do realizacji podróży turystycznej i ją uatrakcyjniających, co w dalszej konsekwencji przyczynia się do zwiększenia dochodów regionów.

2. Wzrost zapotrzebowania na lokalną infrastrukturę i obsługę turystów w wyniku pojawienia się lub zwiększenia ruchu turystycznego w regionie recepcyjnym -konieczność rozbudowy lub modernizacji elementów infrastruktury turystycznej (hoteli, pensjonatów, parków tematycznych i innych) i paraturystycznej (restauracji, sklepów, punktów usługowych, poczty, telekomunikacji, bankowości, sieci komunikacyjnej, uzbrojenia terenu i pozostałe), wymagających przystosowania do zwiększonej liczby gości w regionie.

3. Aktywizacja zawodowa lokalnych społeczności - wzrost zatrudnienia (często jedynie sezonowym) oraz dywersyfikacja zawodowa, która oznacza pojawienie się w regionie zawodów związanych z obsługą ruchu turystycznego, takich jak przewodnik turystyczny, pilot wycieczek, recepcjonista czy tłumacz.

4. Zwiększenie zapotrzebowania na towary i usługi(w wyniku spadku bezrobocia i wzrostu dochodów ludności,co za tym idzie wzrostu społecznego spożycia i stopy życiowej jednostek i poziomu życia w regionie) co powoduje zwiększenie produkcji różnorodnych dóbr. Udostępnienie wszystkich niezbędnych towarów i usług generuje zapotrzebowanie na pracę w kolejnych sektorach gospodarki.

Znaczenie negatywne

1. Presja inflacyjna występuje gdy silny wzrost popytu nie jest zaspokajany przez odpowiednią podaż, ponieważ gospodarka regionu jest mało elastyczna i nie może dostosować się do zmieniających się parametrów popytu. Powoduje to konieczność sprowadzania potrzebnych towarów i usług spoza regionu (nawet z zagranicy).

2. Bariera siły roboczej pojawia się w związku z brakiem odpowiedniej liczby chętnych i posiadających odpowiednie kwalifikacje do pracy w turystyce.

-ilościowa-kiedy lokalne rezerwy siły roboczej są niewystarczające i istnieje konieczność sprowadzenia pracowników spoza regionu

-jakościowa - jest wynikiem braku odpowiednio wykwalifikowanych kadr lub niektórych ich grup.

3. Degradacja środowiska przyrodniczego (w tym walorów turystycznych) a także środowiska antropogenicznego.

4. Zjawisko monokultury turystycznej - nadmierne uzależnienie gospodarki regionu od turystyki. Jeżeli cała struktura gospodarcza obszaru opiera się na obsłudze ruchu turystycznego, to każda zmiana w zachowaniach turystów powoduje istotne konsekwencje dla miejscowej gospodarki, która często nie jest w stanie dostatecznie szybko się do nich dostosować.

13. Decyzje produkcyjne w krótkim i długim okresie

Celem działania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku przez wybór optymalnych rozmiarów produkcji. Zmiana wielkości produkcji wpływa zarówno na koszty produkcji, jak i wielkość przychodów ze sprzedaży. Koszty produkcji i popyt łącznie określają rozmiary produkcji zapewniające maksymalizację zysku. Przedsiębiorstwo dąży do ustalenia takiej wielkości produkcji, przy której koszty osiągną poziom najniższy z możliwych. Krótki okres to czas, w którym przedsiębiorstwo nie jest w stanie w pełni dostosować się do zmian warunków działania. W tym okresie ilość niektórych czynników produkcji nie zmienia się. Stały czynnik produkcji to taki czynnik, którego nakład nie może ulec zmianie. Natomiast nakład czynnika zmiennego można zmienić nawet w krótkim okresie czasu. W krótkim okresie czasu optymalną wielkość produkcji wyznacza punkt zrównania krótkookresowych kosztów krańcowych z utargiem krańcowym. Pod warunkiem, że przy tej wielkości produkcji cena nie jest niższa od krótkookresowych przeciętnych kosztów zmiennych. Przy tej wielkości przedsiębiorstwo osiąga maksymalny zysk lub minimalne starty.

W krótkim okresie czasu mamy do czynienia z kosztami stałymi i zmiennymi. Koszty stałe nie zmieniają się wraz ze zmianami wolumenu produkcji, natomiast koszty zmienne zmieniają się wraz ze zmianami wolumenu produkcji. Suma kosztów stałych i zmiennych to koszty całkowite lub krańców, które są sobie równe w krótkim okresie. Koszty krańcowe są zawsze dodatnie i początkowo spadają, a potem ponownie rosną. W krótkim okresie każda zmiana wielkości nakładów powoduje zmianę kosztów krańcowych.

W długim okresie przedsiębiorstwo może dowolnie zmieniać wielkość nakładów wszystkich czynników produkcji. Dopiero przy dalszym zwiększaniu produkcji pojawiają się niekorzyści skali i koszty krańcowe ponownie zaczynają wzrastać. W długim okresie wielkość produkcji zapewniająca maksymalny zysk lub minimalne straty znajdujące się w punkcie zrównania kosztu krańcowego z utargiem krańcowym. Zadaniem przedsiębiorstwa jest sprawdzenie, czy przy tej wielkości produkcji osiąga zyski, czy też ponosi starty. Jeżeli starty mają charakter trwały, to kontynuowanie działalności gospodarczej staje się niecelowe. Jeżeli wie długookresowe koszty przeciętne przewyższają cenę, po której można sprzeda produkcję to przedsiębiorstwo ponosi starty nawet w długim okresie powinno zostać zlikwidowane. Jeżeli przy takiej samej wielkości produkcji cena jest równa kosztom przeciętnym, to przedsiębiorstwo pokrywa jedynie swoje koszty i osiąga próg rentowności. Natomiast, jeżeli cena przy danej produkcji przewyższa długookresowe koszty przeciętne, to przedsiębiorstwo osiąga w długim okresie zyski powinno nadal prowadzić swoją działalności.

14. Koszty i ich klasyfikacja

KOSZTY wyrażają w pieniądzu zużyte w toku normalnej działalności gospodarczej w pewnym okresie rzeczowe składniki majątku (środki trwałe, materiały), usługi obce oraz włożoną pracę ludzką, pod warunkiem, że zaangażowane składniki przynoszą efekty w postaci wytworzonych wyrobów lub świadczonych usług. Do kosztów należą też pozycje nie związane ze zużyciem zasobów, lecz zaliczane na mocy obowiązujących przepisów, jak np. podatki obciążające koszty, ubezpieczenia majątku, ubezpieczenia społeczne, opłaty itp.

Do typowych składników kosztów należą: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, świadczenia na rzecz pracowników oraz pozostałe koszty.

Podział kosztów ze względu na charakter działalności:

• koszty działalności operacyjnej - dotyczą normalnej działalności gospodarczej określonej jednostki. Działalność ta może mieć charakter wytwórczy, usługowy lub handlowy.

• pozostałe koszty operacyjne - obejmują koszty zdarzeń pośrednio związanych z normalną działalnością.

• koszty finansowe - dot. działalności finansowej.

15. Konkurencja i monopol

KONKURENCJA stanowi podstawowy fundament wolnego rynku. Zakłada wolność współzawodniczenia ze sobą podmiotów gospodarczych na wszystkich obszarach handlu i usług. Konkurencję można zdefiniować jako proces, przy pomocy którego uczestnicy rynku, dążąc do realizacji swoich interesów próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty (np. pod względem ceny i jakości).

Cechy konkurencji doskonałej (POLIPOLU):

• Liczba konkurujących ze sobą firm oraz nabywców jest bardzo duża-tym samym całkowity popyt i podaż produktów są rozdzielone między podmioty rynku na tyle równomiernie, że żaden z nich nie może wpłynąć na cenę przez zmianę swojej podaży czy popytu. Oznacza to, że sprzedający i kupujący są cenobiorcami - muszą akceptować cenę kształtowaną przez rynkową siłę podaży i popytu;

• Przedmiotem transakcji jest produkt jednorodny, standardowy (homogeniczny), doskonale substytucyjny; taki sam produkt oferowany przez wszystkich sprzedawców;

• Zasoby wykorzystywane przez firmy są w pełni mobilne. Oznacza to, że nie istnieją bariery wejścia na dany rynek, opuszczenia go, a także panuje łatwość przejścia z jednego zastosowania do innego;

• Uczestnicy rynku posiadają pełny zasób informacji ekonomicznych i technicznych, które ich dotyczą;

• Sprzedający dążą do maksymalizacji zysku ekonomicznego, kupujący do maksymalizacji użyteczności;

• Optymalna alokacja zasobów.

MONOPOL jest przeciwieństwem konkurencji doskonałej, jest to wyłączność w jakimś zakresie działania. Monopol oznacza strukturę rynku, w której po stronie podaży lub popytu występuje tylko jeden podmiot decyzyjny.

Monopol absolutny(czysty) istnieje, jeśli pojedyncza firma jest jedynym sprzedawcą produktu, dla którego nie ma bliskich substytutów.

Monopolistą może być zarówno pojedyncza firma, jak i dana branża w gospodarce (np. kolej, telekomunikacja, energetyka). Jeśli tylko jedna firma sprzedaje lub produkuje - mamy do czynienia z monopolem podaży. Jeśli zaś po stronie popytu występuje jeden uczestnik, a po stronie podaży wielu, wówczas mamy do czynienia z monopolem popytu

Cechy monopolu: rynek jest przejrzysty (nabywcy i sprzedawcy dysponują pełną informacją o rynku); nie istnieje konkurencja; monopol jest cenodawcą - cena jest zmienną decyzyjną; istnieją duże bariery wejścia na rynek; nie ma też dóbr substytucyjnych; popyt na dobra monopolisty jest bardzo nieelastyczny (prawie sztywny);

monopolista podejmuje decyzje co do wielkości produkcji i ceny produktu.

Przyczyny powstawania monopoli:

• bariery prawne - przyznanie przez rząd lub władze lokalne określonej firmie wyłącznego prawa produkcji towaru lub świadczenia usługi, ustanowione na podstawie specjalnie uchwalonych ustaw (licencje, koncesje);

• prawo własności surowców - firmy posiadające czy kontrolujące źródła surowców lub innych zasobów o istotnym znaczeniu dla procesów produkcyjnych w danej branży, mogą skutecznie uniemożliwić wejście na rynek konkurentom, np. dzięki skomplikowanej i kosztownej technologii;

• nierówna wyniszczająca konkurencja - jeżeli rywalizacja na rynku danego produktu (usługi) jest zbyt ostra, to może doprowadzić do wyeliminowania najsłabszych;

• ekonomia skali - w dziedzinach wymagających kosztownych technologii, w których rozwinięcie produkcji na bardzo dużą skalę daje firmie mającej dostęp do takiej technologii oszczędności w postaci niższych kosztów przeciętnych; przy określonej chłonności rynku uniemożliwia to pozostałym firmom wejście do branży i rozwinięcie produkcji na opłacalną skalę;

• lokalizacja sprzedawcy (producenta) w pobliżu odbiorców - wykorzystanie lokalizacji do podwyższania ceny.

16. Weryfikacja merytoryczna i statystyczna modeli ekonometrycznych

Model ekonometryczny-hipoteza sformułowana w sposób matematyczny,który przedstawia powiązania występujące pomiędzy rozpatrywanymi zjawiskami ekonomicznymi

Weryfikacja modelu ekonometrycznego jest czwartym etapem modelowania ekonometrycznego, której celem jest sprawdzenie, czy zbudowany model dostatecznie dobrze opisuje rzeczywistość ekonomiczną. Odzwierciedlenie przez model rzeczywistości będzie tym wierniejsze im trafniej dobrano zmienne i postać funkcyjną modelu oraz im dokładniej wyznaczono parametry strukturalne. Weryfikacja modelu obejmuje weryfikacje merytoryczną i statystyczną.

Weryfikacja merytoryczna polega na ustaleniu, czy informacje wynikające z modelu nie są w sprzeczności z wiedzą ekonomiczną. Polega to na określenia wpływu poszczególnych zmiennych objaśniających X_j na zmienną objaśnianą Y. Aby tego dokonać ocenie się parametr strukturalnego α_j, dla j = 1,2,3,...,k, występującego przy zmiennej objaśniającej X_j. Ocena parametru strukturalnego oznacza, o ile przeciętnie wzrosła (gdy α_j > 0) albo zmniejszyła się (gdy α_j < 0) wartość zmiennej objaśnianej Y, gdy przy nie zmniejszonych wartościach innych zmiennych objaśniających wartość zmiennej X_j wzrosła o jedną jednostkę.

Weryfikacja statystyczna polega na sprawdzenie statystycznej istotności oszacowanych parametrów i sprawdzeniem tego na ile ostro są spełnione początkowe ograniczenia. Dokonując weryfikacji można zbadać czy reszty modelu podlegają prawu rozkładu normalnego. Dla tego wykorzystujemy testy nieparametryczne (zgodności), które określają stopień zgodności rozkładu empirycznego (rozkładu reszt) z rozkładem teoretycznym.

Kolejnym badaniem, które charakteryzuje związek pomiędzy zmienną objaśnianą a zmiennymi objaśniającymi to jest badanie istotności parametrów modelu. Badanie to polega na sprawdzeniu, czy wartość parametru istotnie różni się od zera dla poziomu istotności
(prawdopodobieństwo błędu).

Można również sprawdzić, czy jest równe prawdopodobieństwo (częstość) występowania dodatnich i ujemnych reszt (reszta jest to różnica między wartością empiryczną a teoretyczną zmiennej objaśnianej). Takie badanie nazywa się badaniem losowości składnika losowego.

17. Status prawny przedsiębiorcy. Jego pojęcie, wymogi i formy organizacyjno-prawne podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej

PRZEDSIĘBIORCA - pojęcie to, które funkcjonuje na gruncie praktyki i prawa gospodarczego, zostało zdefiniowane w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r.- art. 4 ust. 1 i 2. ,za przedsiębiorcę uważa się:

• osobę fizyczną, np. Jana Kowalskiego prowadzącego własną działalność gospodarczą,

• osobę prawną - spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną, przedsiębiorstwo państwowe, stowarzyszenie, fundację),

• jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną,której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną-spółkę jawną,spółkę koman-dytową, spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę partnerską. Zdolność prawna oznacza prawo pozywania i bycia pozywanym do sądu,

Która wykonuje działalność gospodarczą we własnym imieniu.

Formy organizacyjno - prawne przedsiębiorstw

Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga odpowiedniej formy organizacyjno-prawnej. Podstawy prawne określające tworzenie i funkcjonowanie różnych form prowadzenia działalności gospodarczej regulują:

1. Ustawa O swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004r.

2. Kodeks spółek handlowych, ustawa z dnia 15 09 2002r.

3. Kodeks cywilny ustawa z dnia 23 04 1964r.z późniejszymi zmianami

4. Polska Klasyfikacja Działalności stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 10 1997r, w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności PKD

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej, albo do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zasady wpisu określa ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Nowopowstały podmiot gospodarczy podlega obowiązkowi ewidencji podatkowej. Identyfikację podatkową określają numery NIP. Obowiązkowi ewidencji podatkowej podlegają w szczególności osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz inne Zgłoszenia do ewidencji podatkowej dokonuje się tylko raz, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności, liczbę prowadzonych przedsiębiorstw, liczbę uiszczanych podatków, formę opodatkowania.

Przedsiębiorca dokonuje też rejestracji w zakresie Podatku od Towarów i Usług w skrócie PTU. Powszechnie używany skrót VAT, pochodzi od pierwszych liter angielskiej nazwy VALUE ADDED TAX (podatek od wartości dodanej). Podatek VAT przedsiębiorca odprowadza w Urzędzie Skarbowym właściwym dla rejonu działania firmy a nie rejestracji firmy.

Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej:

1. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą-przedsiębiorcą może być osoba fizyczna.Taka osoba działa wówczas pod nazwą, (firmą)w skład której obowiązkowo wchodzi jej imię i nazwisko oraz może wchodzić jakieś dodatkowe określenie indywidualizujące-pseudonim,określenie wskazujące przedmiot działalności przedsiębiorcy,miejsce jej prowadzenia oraz inne określenia dowolnie obrane np. „Jan Kowlalski Autohandel".Prowadzenie działalności gospodarczej jako osoba fizyczna jest zalecane przy niedużych przedsięwzięciach-mały sklep,mała firma usługowa,warsztat,gabinet lekarski czy stomatologiczny jednego lekarza danej specjalności.

2. Popularną formą,w ramach której funkcjonują przedsiębiorstwa jest spółka cywilna.Spółka cywilna jest to umowa uregulowana zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w ramach,której przedsiębiorcy umawiają się że będą działać w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego.Spółki cywilne są zakładane przez już funkcjonujących i działających przedsiębiorców i nie są rejestrowane ani w Krajowym Rejestrze Sądowym,ani w ewidencji działalności gospodarczej.Jednakże wspólnicy prowadzący działalność w formie spółki cywilnej mają to odnotowane w swych indywidualnych wpisach do ewidencji działalności gospodarczej.W przypadku spółek cywilnych ustawodawca postanowił,iż jeżeli przez dwa kolejne lata przychody netto z tytułu prowadzonej działalności przekroczą równowartość 800.000EURO,wtedy taka spółka cywilna musi się obowiązkowo przekształcić w spółkę jawną.Przesłankami takiej regulacji są w głównej mierze względy bezpieczeństwa kontrahentów-spółki jawne są zakładane zgodnie z przepisami prawa spółek handlowych i są rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, który jest absolutnie jawny i każdy może mieć dostęp do danych wpisanych do rejestru.

Rodzaje spółek:

1. SPÓŁKI OSOBOWE - mają jedną istotną i bardzo charakterystyczną dla nich cechę. Przynajmniej jeden ze wspólników odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. To jest powodem nazywania tych spółek spółkami osobowymi - odpowiedzialność za zobowiązania spółki związana jest z osobą wspólnika.

W polskim prawie funkcjonują cztery rodzaje spółek osobowych, tj.

1. spółka jawna jest najprostszą ze spółek handlowych. Jest przeznaczona do prowadzenia stosunkowo niedużych firm; Wszyscy wspólnicy spółki jawnej odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki

2. spółka komandytowa - Istotą spółki komandytowej jest podział wspólników na dwie kategorie:

• komplementariuszy - którzy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki (tak jak wspólnicy spółki jawnej)

• komandytariuszy - którzy odpowiadają za zobowiązania spółki do ściśle określonej w umowie spółki kwoty, nazywanej sumą
  komandytową.

Aby spółka mogła powstać musi być co najmniej jeden komplementariusz.

3. spółka partnerska - spółki te są zaprojektowane by w ich ramach mogły działać osoby fizyczne wykonujące wolne zawody; Istotą spółki partnerskiej jest to, że jeden partner nie odpowiada za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu.

4. spółka komandytowo-akcyjna - to spółka osobowa mająca na celu prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

2. SPÓŁKI KAPITAŁOWE - są one osobami prawnymi - czyli, że mają pełnię osobowości prawnej. Wszelkie zobowiązania i uprawnienia tych spółek - dotyczą tylko ich samych i nie dotyczą udziałowców czy akcjonariuszy. W polskim prawie funkcjonują dwa rodzaje spółek kapitałowych: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna .

Zasadnicza róznicą pomiędzy tymi spókami jest fakt,i ża aby założyć spółkę z o.o. należy wnieść do spółki kapitał o wartości co najmniej 50.000 zł., a do założenia spółki akcyjnej potrzebny jest kapitał w wysokości co najmniej 500. 000 zł.

18. Miejsce planowania marketingowego w zarządzaniu organizacją

Terminu planowanie marketingowe używamy dla określenia metod wykorzystywania środków marketingowych w celu osiągnięcia celów marketingowych. Cele i środki poszczególnych organizacji będą się od siebie różnić, a także zmieniać z upływem czasu. Planowanie marketingowe używane jest w takich celach, jak: podział rynku na segmenty, określenie pozycji przedsiębiorstwa na rynku, prognozowanie wielkości rynku i planowanie realnego udziału w rynku wewnątrz każdego segmentu.

W trakcie tego procesu wykonuje się następujące działania:

• przeprowadza się badania marketingowe,

• analizuje mocne i słabe strony przedsiębiorstwa,

• robi założenia,

• prognozuje,

• wyznacza cele marketingowe.

Dzięki planowaniu można:

• opracować strategie marketingu,

• sporządzić programy,

• przygotować budżet,

• dokonać przeglądu wyników, rewidować cele, strategie i program,

• lepiej wykorzystać środki przedsiębiorstwa w określeniu możliwości rynkowych,

• wytworzyć atmosferę współpracy oraz identyfikacji z przedsiębiorstwem,

• łatwiej osiągać cele biznesu w przedsiębiorstwie.

Ponadto, badania marketingowe będące częścią procesu planowania stanowić będą solidną podstawę informacji dla obecnych i przyszłych projektów.

19 Społeczno-ekonomiczne skutki degradacji środowiska

Problemy ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego stosunkowo niedawno znalazły się w kręgu zainteresowania nauk ekonomicznych. Uświadomiono sobie, że korzystanie ze środowiska przyrodniczego nie tylko przynosi określone efekty gospodarcze i społeczne ale także powoduje gwałtowane zmniejszenie się zasobów różnego rodzaju zakłócenia w środowisku a także ewidentnie szkody i starty.

Podstawowym celem przekształceń antropogenicznych środowiska jest ułatwienie i poprawienie warunków życia człowieka.Okazuje się jednak,że niektóre działania mogą przynieść przeciwne efekty,zwłaszcza gdy dochodzi do istotnych zmian w środowisku przyrodniczym.Zanieczyszczenia z powietrza wody i gleby przedostaje się do naszego organizmu i wywołują wiele negatywnych skutków

- zagrożenia dla powietrza atmosferycznego przez pyły i gazy (niekorzystne zmiany klimatyczne, niszczenie szaty roślinnej niekorzystne zmiany w ekosystemach,

- skażenia radioaktywne - zatrucia degradacja, gleb,

- zatruwanie gleb (spadek plonów wyłączenie gleb z użytkowania i koszty ich rekultywacji,

- zagrożenia dla wód (obniżenie przydatności zatruwanie gleb uniezdatnienie wód do konsumpcji,

- zagrożenie dla flory i fauny zatrucia zwierząt hodowlanych, naruszenie równowagi ekosystemów,

- zagrożenia dla środowiska pracy i miejsca zamieszkania - choroby zawodowe.

Zatruwanie środowiska powoduje również straty w gospodarce narodowej

1. w przemyśle-dodatkowe wydatki na reprodukcje i remont środków trwałych,powód-szybsze zużywanie się ich elementów konstrukcji

2. w rolnictwie i leśnictwie-dodatkowe wydatki związane ze stratami zasobów i produkcji,powód-zmiany w plonach i produktywności

3. w gospodarce komunalnej-dodatkowe wydatki związane z gospodarką komunalną i mieszkaniową wynikające ze zmian w stanie zaso-bów,roślinności miejskiej

4. gospodarce wodnej dodatkowe nakłady na przywrócenie wód i warunków do rozwoju ichtiofauny. Dodatkowe wydatki ludności na skutek start wolnego czasu na leczenie

Skutki społeczne

1. pogorszenie się jakości życia,

2. uszczerbek na zdrowiu,

3. nadmierny hałas staje się szkodliwy dla zdrowia,

4. nadmierna eksploatacja na zawsze pozbawia nas dostępu do niektórych zasobów,

5. używanie energii niezależnie od rodzaju paliwa powoduje tzw, termiczne skażenie środowiska, powstają anomalie pogodowe,

6. zakłócenie funkcji środowiska.

Skutki ekonomiczne

1. zmniejszenie dyspozycyjności gospodarczej zasobów środowiska,

2. wzrost kosztów wytwarzania dóbr,

3. starty poniesione w celu zapobieganie szkodom w komponentach środowiska,

4. uszczuplenie majątku narodowego na skutek uszkodzenia lub zniszczenia różnego rodzaju dóbr ekonomicznych i społecznych,

5. ogromne kary za zanieczyszczenia środowiska,

6. utrata niektórych możliwości wytwórczych z powodu zanieczyszczenia czy przekształcenia elementów środowiska,

7. obniżenie dochodu narodowego zwiększanymi kosztami różnych procesów produkcyjnych i konsumpcyjnych,

8. odszkodowania na rzecz innych podmiotów użytkujących uszkodzone elementy środowiska.

20 Wykorzystanie koncepcji marketingowej w praktyce

Koncepcja marketingowa opiera się na założeniu, że klucz do osiągnięcia celów organizacji leży w określeniu potrzeb i wymagań rynków docelowych oraz dostarczeniu pożądanego zadowolenia w sposób bardziej wydajny i skuteczny niż konkurenci. Opiera się ona na czterech następujących filarach:

(1) rynku docelowym Żadne przedsiębiorstwo nie może działać na wszystkich rynkach i zaspokajać każdej potrzeby. Najlepszym rozwiązaniem dla firmy jest staranne zdefiniowanie rynku lub rynków docelowych i przygotowanie ściśle dopasowanego programu marketingowego (np. producent samochodów może rozważać wytwarzanie samochodów osobowych, rodzinnych, sportowych i luksusowych limuzyn. Jednak bardziej precyzyjne będzie zdefiniowanie docelowej grupy klientów).

(2) potrzebach klienta Marketing stara się rozwiązać problem „zaspokajania potrzeb w sposób przynoszący zysk”, jednak zrozumienie potrzeb i wymagań klienta nie zawsze jest prostym zadaniem. Klienci posługują się kodem, który wymaga interpretacji. Myślenie zorientowane na klienta wymaga od przedsiębiorstwa zdefiniowania potrzeb klienta z punktu widzenia tego klienta. Każda decyzja kupna poprzedzona jest wyważeniem argumentów za i przeciw, które kierownictwo przedsiębiorstwa poznaje dzięki badaniom klienteli. Kluczem do profesjonalnego marketingu jest zaspokojenie realnych potrzeb klienteli lepiej niż potrafi to jakikolwiek konkurent.

(3) marketingu skoordynowanym Oznacza on dwie rzeczy. Po pierwsze, różne funkcje marketingowe - sprzedaż, reklama, zarządzanie produktem, badania marketingowe itp. - muszą być wzajemnie skoordynowane (z punktu widzenia klienta). Po drugie, marketing musi być dobrze skoordynowany z innymi działami przedsiębiorstwa. Nie spełni on swojej roli jeśli będzie jedynie działem. Będzie natomiast dobrze funkcjonował wtedy, kiedy wszyscy pracownicy docenią swój wpływ na zadowolenie klienta.

Z tego powodu koncepcja marketingowa wymaga od przedsiębiorstwa prowadzenia marketingu wewnętrznego, jak również marketingu zewnętrznego. Marketing wewnętrzny ma za zadanie zatrudnianie, szkolenie i motywowanie pracowników, którzy chcą dobrze służyć klientom. Marketing wewnętrzny musi poprzedzać marketing zewnętrzny. Nie ma sensu obiecywać doskonałej obsługi, jeśli kadra przedsiębiorstwa nie będzie gotowa jej zapewnić.

(4) rentowności Celem koncepcji marketingowej jest pomoc organizacjom w osiągnięciu celów. Sprawą kluczową jest przy tym nie osiągniecie zysku jako takiego, lecz uzyskanie go niejako przy okazji właściwego działania. Przedsiębiorstwo zarabia pieniądze poprzez zaspokajanie potrzeb klienta lepiej niż potrafią to zrobić konkurenci. Niemniej jednak przedsiębiorstwa muszą analizować potencjał zysku, tkwiący w różnych możliwościach marketingowych.

21 Istota i funkcje zarządzania

ZARZĄDZANIE: (Istotą zarządzania jest zbieranie informacji i podejmowanie decyzji na ich podstawie)

• rodzaj kierowania,w którym występują możliwości bezpośredniego lub pośredniego koordynowania zbiorowych wysiłków na porządnym poziomie,

• działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji podlegających zarządzającemu na podstawie własności środków produkcji i dyspozycji nimi,

• kierowanie ludźmi i środkami materialnymi.Obejmuje zestaw działań(planowanie,organizowanie,motywowanie,kontrola)Skierowane na zasoby organizacji(ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny (zasoby wykorzystać mądrze bez zbędnego marnotractwa) oraz skuteczny (działający z powodzeniem).

Zarządzanie charakteryzuje się prawem zarządzającego do decydowania lub współdecydowania o:

• misji i celach organizacji działania zespołowego,

• kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji działania zespołowego,

• tworzeniu materialnych, finansowych, kadrowych warunków realizacji misji, celów i zadań.

Funkcje zarządzania :

• planowanie - kierownicy określają cele, działania logiczne,

• organizowanie - tworzenie zespołów ludzkich i materialnych do realizacji programu,

• motywowanie- powodowanie wykonania wyznaczonych zadań przez osoby podległe kierującemu,

• kontorla - jak kierownicy kierują podwładnymi aby wykonali zadania.

22 Budżet państwa w gospodarce narodowej

BUDŻET PAŃSTWA jest zestawieniem przewidywanych dochodów i wydatków państwa podlegających periodycznej (okresowej, regularnie powtarzającej się) autoryzacji przez parlament. Ilustruje on, jakie dobra i usługi rząd chce kupić w danym roku i jak chce za to zapłacić.

Budżet państwa można rozpatrywać w trzech aspektach:

• jako FUNDUSZ redystrybucyjny, pozostający w dyspozycji naczelnych organów władzy państwowej i centralnych organów administracji rządowej - w funduszu tym gromadzone są środki finansowe pochodzące z dochodów powstających w procesach wytwarzania i podziału dochodu narodowego;

• jako PLAN FINANSOWY państwa (organów władzy i administracji państwowej - parlamentu i rządu), który określa z jednej strony źródła i rozmiary przewidywanych dochodów a z drugiej kierunki i strukturę przewidywanych wydatków;

• jako AKT PRAWNY - (jest określony na dany rok w ustawie budżetowej), który zawiera upoważnienie władzy wykonawczej do ściągania dochodów z określonych źródeł i w określonej wysokości oraz do dokonywania wydatków na określone cele publiczne i w określonej wysokości. Dzięki parlamentarnej kontroli realizacji ustawy budżetowej władza ustawodawcza ma wpływ na program działalności władzy wykonawczej - politykę rządu.

Funkcje budżetu państwa:

• redystrybucyjna - polega na wykorzystaniu procesów gromadzenia dochodów i dokonywania wydatków dla celów korygowania rynkowego rozkładu dochodów pomiędzy gospodarstwa domowe a przedsiębiorstwa;

• lokacyjna - oznacza, że państwo za pomocą przepływów pieniężnych w postaci dochodów i wydatków budżetowych może wpływać na alokację zasobów w gospodarce, tj. alokację czynników wytwórczych i wytworzonych dóbr materialnych, dążąc przy tym do ich optymalnego wykorzystania;

• stabilizacyjna - (tzw. funkcja wyrównawcza) polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków budżetowych do oddziaływania na sytuację społ.-gosp. kraju (przeciwdziałanie załamaniom koniunktury gospodarczej, zapobieganie inflacji, itp.);

• fiskalna - wyraża potrzebę gromadzenia w budżecie dochodów w wysokości wystarczającej do pokrycia wydatków uznanych z aspołecznie niezbędne - zgodnie z realizowaną przez rząd a zaaprobowaną przez parlament polityką społ.-gosp.;

• kontrolna - wykorzystanie przebiegu realizacji dochodów i wydatków budżetowych do oceny wykonania zadań objętych polityką rządu.

Zasady gospodarki budżetowej:

klasyczne

1. zasada jedności formalnej (postulat obejmowania całości dochodów i wydatków budżetowych w jednym akcie; w danym państwie, w danym czasie może istnieć jeden tylko budżet - jako fundusz, plan finansowy państwa, akt prawny);

2. zasada jedności materialnej = jednego funduszu środków - wszystkie dochody publiczne wpływają na jeden rachunek i rachunek tego rachunku pokrywane są wydatki wg określonych preferencji władzy publicznej;

3. zasada zupełności - powszechności budżetu (wszelkie przejawy działalności państwa powinny znaleźć stosowny wyraz w dochodach lub wydatkach publicznych)

techniczno-budżetowe

4. zasada okresu budżetowego = roczności - zapewnia periodyczne uchwalenie przez parlament budżetu (przy czym rok budżetowy nie musi się pokrywać z kalendarzowym);

5. zasada szczegółowości (specjalizacji) - wyraża postulat takiego usystematyzowania dochodów i wydatków budżetowych, aby właściwie wyrażały one działalność rządu, pozwalając na pełną ocenę tej działalności ze strony parlamentu;

6. zasada jawności i przejrzystości - budżet ma być przedstawiony parlamentowi i całemu społeczeństwu w możliwie przejrzystym układzie, ułatwiając przez to ocenę jego wykonania;

7. zasada operatywności - budżet powinien być opracowany w układzie, który umożliwiałby ustalenie, które podmioty są odpowiedzialne za wykonanie poszczególnych zadań budżetowych i jakie środki otrzymają one na sfinansowanie tych zadań.

23 Formy prawno-organizacyjne ochrony rynku

Cło jest opłatą pobieraną od towaru zagranicznego w związku z przekroczeniem przez niego granicy celnej. Cła należą do najstarszych instrumentów protekcji. Ich szerokie zastosowanie w przeszłości wynikało częściowo z tego, że były one dogodnym instrumentem zapewniającym uzyskiwanie wpływów budżetowych (pobieranie dochodów dla budżetu), zwłaszcza w krajach o słabo rozwiniętych służbach poboru podatków.

Głównym zadaniem ceł jest ochrona poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, a niekiedy także bilansu płatniczego

Rodzaje ceł:

1. autonomiczne i umowne

2. cło minimalne i maksymalne

3. cła preferencyjne i dyskryminacyjne

4. cła importowe, eksportowe i tranzytowe

5. cła ochronne i fiskalne cła od wartości, ilości i cła kombinowane

Czym są cła preferencyjne a czym cła dyskryminacyjne?

Cła preferencyjne - stosowane są z krajami, które są korzystniej traktowane, niż gwarantuje to klauzula największego uprzywilejowania. W przypadku gdy preferencyjna stawka celna jest ustalona na poziomie zerowym, mają miejsce tzw. Preferencje celne. Cła preferencyjne nie przysługują krajom, które uzyskały ww. klauzulę. Przykładem takich preferencji jest traktowanie się wzajemnie krajów należących do ugrupowań integracyjnych typu strefa wolnego handlu czy unia celna.

Cła dyskryminacyjne - występują w kilku formach.

Najbardziej spektakularną z nich są:

Cła retorsyjne - stosowane jako odwet za nieprzyjazne ekonomicznie działania kraju lub grupy krajów.

Cła wyrównawcze-stosowane w celu neutralizacji efektu ekonomicznego subsydiów zastosowanych przez eksportera zagranicznego

Cła antydumpingowe - maja na celu zniwelowanie negatywnych dla importera skutków eksportu poniżej kosztów produkcji.

Cła eksportowe służą do kształtowania wielkości i kierunków wywozu.Są nakładane w pierwszej kolejności na wyroby mające długofalowo zagwarantowany zbyt na rynku jednego lub wielu krajów.Dotyczy zwłaszcza przypadku,gdy dany kraj wykorzystuje cło do regulowania podaży eksportowej na rynku międzynarodowym w zależności od stanu koniunktury gospodarczej.Cło eksportowe jest nakładane na towary deficytowe na rynku wewnętrznym eksportera,aby ograniczyć ich import często po znacznie wyższych cenach

Czym są cła ochronne a czym cła fiskalne?

Cła ochronne-zabezpieczają produkcję krajową przed konkurencja zagraniczną.Cel ten jest osiągany przez podniesienie na rynku krajowym ceny wyrobu zagranicznego o stawkę celną.Im stawka jest wyższa,tym producent wyrobu krajowego jest w wygodniejszej sytuacji

Cła te są stosowane w celu zabezpieczenia nowo powstającej produkcji przed konkurencją (cło wychowawcze). Wykorzystywanie cła wychowawczego ma sens wówczas, gdy jest ono przejściowe.

Cła fiskalne - są to cła fiskalne wykorzystywane w celu zapewnienia Państwu odpowiednich dochodów z przywozu towarów. Są one nakładane na towary nie produkowane w kraju. O poziomie ceł fiskalnych decyduje elastyczność popytu na importowane towary. Gdy elastyczność ta jest niska, poziom ceł może być wyższy niż w przypadku, gdy jest ona wysoka.

Bariery pozataryfowe.

Opłaty wyrównawcze - Opłatą wyrównawczą nazywamy różnicę między niższą ceną towaru importowanego, a wyższą ustaloną i gwarantowaną przez Państwo, ceną wewnętrzną towaru produkowanego w kraju.

Podstawowym celem tych opłat jest podniesienie ceny towaru importowanego do poziomu ceny towaru krajowego w celu zrównania ich konkurencyjności.

Opłaty wyrównawcze stosowane są łącznie z cłem (gdy cena towaru importowanego jest niższa od ceny wewnętrznej) lub zamiast cła. Opłaty te charakteryzują się przede wszystkim wysoką skutecznością w eliminowaniu konkurencji towarów zagranicznych.

Obniżka ceny towaru zwiększa wysokość opłaty. W rezultacie opłaty wyrównawcze prowadzą do szybkiego rozwoju krajowej produkcji towarów, w stosunku do których są stosowane.

Podstawowym ich celem jest podniesienie ceny towaru importowanego do poziomu ceny towaru krajowego w celu zrównania ich konkurencyjności. Są nakładane, gdy: cena towaru import, łącznie z cłem jest nadal niższa od ceny wew. OW są skuteczne w eliminowaniu konkurencji towarów zagranicznych.

Ograniczenia ilościowe w wymianie zagranicznej-określenie przez państwo wolumenu importu lub eksportu, który nie może być przekroczony w skali roku (lub innym okresie). Do podstawowych przyczyn ilościowego ograniczania przywozu należy zaliczyć: ochronę produkcji krajowej, potrzebę skierowania popytu z towarów importowanych na krajowe, przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego, względy sanitarne lub względy bezpieczeństwa.

Licencje importowe są technicznym środkiem umożliwiającym egzekwowanie przestrzegania ilościowego kontyngentu przywozu czyli dokumentami zezwalającymi importerom na przywóz z zagranicy określonej ilości towarów.

Normy techniczne i sanitarne czyli przepisy dotyczące parametrów jakim powinny odpowiadać towary sprzedawane na danym rynku. Tego typu normy są w zdecydowanej większości wyrazem suwerennego prawa każdego kraju do zapewnienia swym obywatelom bezpieczeństwa, uchronienia ich przed chorobami, bądź tez wynikają z potrzeb niezbędnej w społeczeństwie standaryzacji. Wymogi takie dotyczą wszystkich dóbr i usług sprzedawanych w danym kraju.

24 Istota i znaczenie kredytu i długu publicznego

KREDYT polega na postawieniu przez kredytodawcę do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,który zobowiązuje się zwrócić je wraz z odsetkami w umownym terminie.

Podstawowe cechy kredytu to:
· Celowość, oznacza finansowanie przy użyciu kredytu bankowego konkretnego przedsięwzięcia,
· Zwrotność, oznacza zobowiązanie do spłaty kwoty kredytu wraz z odsetkami w ustalonym terminie,
· Odpłatność, oznacza wynagrodzenie za użyczenie kapitału(oprocentowanie)

Kredyt spełnia funkcję: emisyjną, stymulacyjną, dochodową oraz restrukturyzacyjną.

Kredytobiorcami mogą być: osoby prawne, osoby fizyczne i podmioty gospodarcze nie mające osobowości prawnej.

DŁUG PUBLICZNY-suma wszelkich finansowych zobowiązań władz publicznych(państwowych i samorządowych)i innych związków i instytucji publicznoprawnych,powstałe z tytułu kredytów i pożyczek zaciąganych u innych podmiotów krajowych lub zagranicznych (np.banki,rządy innych państw).

Istotą długu publicznego jest jego nienamacalność.

Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu:

• wyemitowanych skarbowych i komunalnych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne(weksle,bony,obli-gacje skarbowe);

• zaciągniętych kredytów i pożyczek w bankach i instytucjach finansowych;

• przyjętych depozytów;

• wymagalnych zobowiązań jedn. budżetowych, zobowiązań wynikających z ustaw i orzeczeń sądu, zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji.

Dług publiczny jest konsekwencją występowanie deficytu budżetowego (nadwyżki wydatków nad dochodami państwowymi). Deficyt jest wyrazem nadmiernych wydatków publicznych - nadmiernych nie w stosunku do potrzeb, ale w stosunku do realnych możliwości.

Klasyfikacja długu publicznego wg:

• kryterium czasu:

• bieżący (płynny) - zobowiązania z zapadalnością w danym roku;

• fundowany - zobowiązania długoterminowe;

• kryterium zabezpieczenia długu:

• reproduktywny - zadłużenie znajduje pełne pokrycie w aktywach rzeczowych;

• martwy - nie ma pokrycia w aktywach;

• kryterium podmiotu zaciągającego:

• państwowy (rządowy);

• samorządowy;

• kryterium skutków i przyczyn:

• krajowy;

• zagraniczny;

• kryterium metody obsługi długu:

• umarzany (amortyzowany) - spłata podstawowego zobowiązania i odsetek;

• wieczny (rentowy) - spłata tylko odsetek.

25 Efektywność stylów kierowania

Efektywność stylów kierowania zależy od warunków towarzyszących(charakter zadania,ograniczenia czasowe,zdolności podwładnych)

Wyróżniamy następujące style kierowania:

Kierownik - autokrata wydaje rozkazy, upiera się, aby je wykonywano, określa działalność poszczególnych grup bez pytania ich o zdanie, samodzielnie udziela nagan i pochwał, utrzymuje dystans w stosunkach z pracownikami. Kierownicy-autokraci dzielą się z kolei na surowych, życzliwych i nieudolnych.

Autokrata surowy jest zdecydowanie apodyktyczny, lecz sprawiedliwy w stosowaniu swych zasad. Jest pryncypialny, działa w myśl przyjętych sztywnych reguł.Nie deleguje swych upraw­nień,lecz stara się trzymać możliwie jak najwięcej nici władzy w swoim ręku.

Autokrata życzliwy odczuwa spoczywający na nim ciężar odpowiedzialności moralnej za swo­ich ludzi, pragnie stworzyć im jak najlepsze warunki pracy, samodzielnie jednak określa, co jest dobre dla pracowników, którzy powinni brać to, co im się daje i być z tego zadowoleni

Autokrata nieudolny jest despotyczny i nieobliczalny, jego stosunek do pracowników zależy od chwilowego nastroju.

Kierownik-demokrata powinien rozumieć swoją rolę koordynatora działalności zakładu pracy, musi umieć delegować swoje uprawnienia, rozkładając je w taki sposób, aby również w czasie jego nieobecności zakład mógł sprawnie funkcjonować. Musi być dyrygentem, a nie jednoosobową orkiestrą.

Klasyfikacja stylów zarządzania przedstawiona przez G.S. Sargie (1970). Odnosi się ona do osobowości kierownika, bez bliższego wnikania w genezę jego ukształtowania. G.S. Sargie wydziela pięć typowych stylów, a mianowicie:

- Styl osobisty echuje egocentryzm, który autorytatywnie podejmuje decyzje w przeświadczeniu o swojej nieomylności. Jest wymagający, żąda dyscypliny, wzmaga kontrolę i spoistość organizacyjną, a jednocześnie jest zmienny w nastrojach i emocjonalnie angażuje się w ocenę pracowników.

- Styl impulsywny jest pejoratywną odmianą stylu osobistego. Kierownik jest entuzjastą, człowiekiem o emocjonalnej impulsywnej naturze. Jest niezwykle kreatywny, nie potrafi jednak konsekwentnie zrealizować swoich pomysłów. Zaniedbuje organizację podstawową, dobiera ludzi kierując się doraźnym entuzjazmem.

- Styl bezosobowy różni się od osobistego. Kierownik nie angażuje się emocjonalnie, reprezentując postawę racjonalną o określonej skali powściągliwości i dystansu.

- Styl zbiorowy jest odpowiednikiem stylu demokratycznego. Kierownik jest jednym z grupy, pełny życzliwości. Decyzje są podejmowane są rozważane, przy ograniczonej kolegialności.

Niezwykłą popularność zdobyła klasyfikacja indywidualnych stylów zarządzania Blake'a i Moutouna (1964), którzy opracowali „siatkę kierowniczą" zawierającą po dziewięć „oczek" w pionie i w poziomie, w ten sposób stwarzając możliwość wyróżnienia 81 stylów zarządzania.

1. STYL „ANEMICZNY" 1.1. Ten styl odznacza się pełną swobodą podwładnych, będąc odpo­wiednikiem omawianego już stylu „laissez faire". Kierownik wykazuje minimum zainteresowania zarówno produkcją, jak i sprawami ludzkimi. Ogranicza on do minimum wszelkie kontakty z pod­władnymi. Stara się unikać sytuacji wymagających podejmowania trudnych decyzji.

2. STYL „KLUB SPOŁECZNY" 1.9. Kierownik wykazuje minimum zainteresowania sprawami zawodowymi, a dba o jak najlepsze stosunki międzyludzkie. Stara się zaspokoić potrzeby załogi i stworzyć jak najlepszy klimat współpracy.

3. STYL AUTOKRATYCZNY 9.1. Jest to styl skoncentrowany wyłącznie na realizacji zadań. Kierownik wykazuje maksimum zainteresowania produkcją, a minimum sprawami ludzkimi. Jeśli powstają jakieś problemy personalne, to rozwiązuje je pod kątem interesu zakładu pracy.

4. STYL POŚREDNI 5.5. Ten styl odznacza się średnim poziomem zainteresowania produkcją, wystarczającym jednak do jej utrzymania na zadowalającym poziomie, i równie średnim zaintereso­waniem sprawami załogi, pozwalającym jednak na uniknięcie sytuacji konfliktowych.

5. STYL PRACY ZESPOŁOWEJ 9.9. Ten styl jest w maksymalny sposób zorientowany zarówno na produkcję, jak i na stosunki międzyludzkie. Zespół pracuje w dobrej atmosferze dbałości zarów­no o interes zakładu pracy, jak i interes osobisty pracowników. Jest to niewątpliwie styl idealny, do którego należy dążyć, ale którego nie można w stu procentach osiągnąć.

26 Równowaga gospodarcza jako wyznacznik polityki ekonomicznej państwa

Równowaga gospodarcza to stan gospodarki,w którym zachowana jest równowaga globalnego popytu globalnej podaży na wszystkich rynkach: dóbr i usług oraz czynników wytwórczych, a także w wymianie z zagranicą - jest równoczesne występowanie równowagi wew-nętrznej i zewnętrznej.Osiągnięcie i utrzymanie równowagi gospodarczej jest bardzo trudne,z uwagi na ogromną liczbę czynników,które oddziałują na popyt i podaż na każdym z rynków, wytrącając je stale z ukształtowanego stanu równowagi.

Istnieje,bowiem zależność między stanem równowagi gospodarczej a mechanizmami sterowania tą gospodarką.Gdy gospodarka znajduje się w równowadze gospodarczej najskuteczniejsze są mechanizmy rynkowe a rola państwa polega wtedy na odgórnej kontroli przestrzegania reguł prawno-ekonomicznych dotyczących gospodarki.Natomiast,gdy gospodarka znajduje się w stanie nierównowagi,do ste-rowania jej rozwojem nie wystarczają mechanizmy rynkowe i niezbędna staje się działalność interwencyjna państwa.Pełny mechanizm rynkowy oznacza stan,w którym funkcjonują jednocześnie rynek towarowy,rynek pracy i rynek kapitału.Mechanizm rynkowy nie jest jednak pozbawiony wad,gdyż niekontrolowany przez państwo doprowadzić może do kryzysu nadprodukcji,bezrobocia,polaryzacji społeczeństwa, bezwzględnej walki konkurencyjnej, zagrożenia ekologicznego, wojen.Mechanizm rynku musi być wsparty i uzupełniany świadomą ingerencją państwa w życie gospodarcze i społeczne, które swój pełny wyraz znajdują w polityce społeczno-gospodarczej.

Podstawowym celem polityki państwa jest zwiększenie efektywności ekonomicznej systemu rynkowego, obniżanego przez okresowe recesje, jak również przez inne przyczyny np. niesprawne działanie rynków w wyniku istnienia monopolu oraz istnienie w coraz większym zakresie zewnętrznych społecznie korzyści i kosztów (np. zanieczyszczenie środowiska). Aby ustrzec się zagrożeń wynikających z „niedoskonałości” rynku państwu przypisuje się odpowiednie funkcje korygujące rynek.

We współczesnej gospodarce państwo spełnia 3 podstawowe funkcje:

1. Alokacyjną

2. Redystrybucyjną

3. Stabilizacyjną.

Alokacyjna funkcja państwa polega na podejmowaniu działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych. Funkcja ta obejmuje działania państwa, których celem jest stworzenie przesłanek i warunków rozwoju gospodarczego przez rozbudowę infrastruktury ekonomicznej i społecznej

Stabilizacyjna funkcja państwa obejmuje najważniejsze cele makroekonomiczne państwa. Jej zadanie polega na podejmowaniu działań mających ograniczyć lub eliminować inflację i bezrobocie, osiąganiu i utrzymaniu w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, zmniejszaniu amplitudy wahań koniunkturalnych, czyli zachowaniu ogólnej równowagi rynkowej.

Redystrybucyjna funkcja państwa obejmuje działania w sferze zabezpieczenia społecznego oraz inne mające na celu zmniejszenie nierówności wynikających z działania czynników rynkowych w zakresie majątkowym i dochodowym.

Podstawowe narzędzia, którymi państwo dokonuje redystrybucji dochodu narodowego:

-system podatkowy, wydatki z budżetu, składki na ubezpieczenie społeczne, oddziaływanie na system cen, opłat

27 Rodzaje bezrobocia i metody przeciwdziałania bezrobociu

BEZROBOCIE to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia.

Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.

Rodzaje bezrobocia.

W zależności od przyczyn występowania wyróżnia się:

• bezrobocie strukturalne, wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy,

• bezrobocie technologiczne wynika z postępu technicznego, automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny. Pojawia się, gdy tempo wzrostu gospodarczego jest niskie, a inwestycje mają charakter modernizacyjny, prowadząc do wzrostu i unowocześnienia produkcji przy spadku zatrudnienia,

• bezrobocie koniunkturalne (zwane też keynesowskim) wywoływane jest spadkiem popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, który powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw. Poziom popytu jest poddany stałym wahaniom cyklu koniunkturalnego, jakim podlega gospodarka. W fazach wysokiej koniunktury popyt rozszerza się i bezrobocie spada nawet do poziomu bezrobocia naturalnego ,

• bezrobocie frykcyjne jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy ludzi zmieniających zawód, pracę, przenoszących się do innej miejscowości; jest ono krótkotrwałe (do 3 miesięcy),

• bezrobocie sezonowe efekt wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku,spowodowane zmianą warunków klimatycznych

• bezrobocie klasyczne (neoklasyczne) oznacza rodzaj bezrobocia pojawiającego się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na nią się przecinają. Może to być spowodowane albo działalnością związków zawodowych, albo ustawodawstwem określającym wysokość płac minimalnych, które powoduje, że płace utrzymywane są na poziomie wyższym od poziomu równowagi,

• bezrobocie dobrowolne charakteryzuje się tym, że pracownik po utraceniu pracy nie decyduje się podjąć innego rodzaju pracy za mniejsze wynagrodzenie, lub nie godzi się na obniżenie płac (jako całość pewnej gałęzi przemysłu) do poziomu rentowności przy zachowaniu poprzedniego poziomu zatrudnienia i produkcji,

• bezrobocie przymusowe charakteryzuje się tym, że pracownik jest gotów zaakceptować przedłożoną mu ofertę pracy za obowiązującą na rynku płacę, a mimo to nie może znaleźć zatrudnienia. Nowa ekonomia klasyczna tłumaczy je istnieniem ustawowej gwarancji płacy minimalnej i przede wszystkim działalnością związków zawodowych. Spowodowane jest względną sztywnością płac w stosunku do produkcyjności pracy.

W zależności na formę występowania wyróżnia się:

• bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia,

• bezrobocie średniookresowe - od 3 do 6 miesięcy bez zatrudnienia,

• bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie,

• bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona - liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej - przerost administracji),

• bezrobocie rejestrowane-liczba osób bezrobotnych(posiadających określone w ustawie cechy,zarejestrowanych w urzędach pracy)

Formy przeciwdziałania bezrobociu.

• staże i aktywizacja zawodowa,

• prace interwencyjne,

• roboty publiczne,

• szkolenia,

• dotacje,

• refundacja składek na ubezpieczenia społeczne,

• refundacja kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy,

• poradnictwo zawodowe,

• szkolenia i przekwalifikowania,

• zatrudnienie młodocianych w celu przygotowania zawodowego,

• przygotowanie zawodowe w miejscu pracy,

• środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej,

• dodatek aktywizacyjny,

• stypendium na kontynuowanie nauki,

• program „szansa na pracę”

• programy specjalne-celem jest inspirowanie zatrudnienia,wspieranie tworzenia dodatkowych miejsc pracy dla osób chętnych

• pożyczki z Funduszu Pracy dla pracodawców na zorganizowanie nowych miejsc pracy,

• szkolenie i przekwalifikowanie osób bezrobotnych,

• program „pierwsza praca”-ogólnopolski program przeznaczony dla nowo rejestrujących się absolwentów,

• klub pracy - oferuje bezrobotnym i poszukującym pracy cykliczne spotkania grupowe przeznaczone dla osób napotykających trudności w uzyskaniu zatrudnienia. Cel to nauka praktycznych umiejętności niezbędnych przy poszukiwaniu zatrudnienia.

• poradnictwo zawodowe-udzielanie bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego za-wodu i miejsca zatrudnienia,a pracodawcom w doborze kandydatów do pracy na określone Stanowska

28 Zasady i mechanizmy motywowania pracowników

Motywacja zajmuje się czynnikami wpływającymi na ludzi,które powodują że zachowują się oni w określony sposób.Motywacja pracownika to chęć dokładania starań dla osiągnięcia zamierzonych celów,lub inaczej-motywacja to siła, która wywołuje,kierunkuje i podtrzymuje zachowania ludzi.Motywowanie do pracy jest obecnie rozumiane jako stosowanie bodźców ekonomicznych lub moralnych, kształtowanie psychicznych mechanizmów zachowania się ludzi.

Motywowanie do pracy w szerokim rozumieniu, to różnego rodzaju oddziaływania przełożonych na podwładnych. Pracownik jest motywowany wtedy gdy jest wobec niego stosowany przemyślany system ocen, wynagrodzeń i wyróżnień oraz różnych kar. Motywowanie do pracy jest wtedy skuteczne, kiedy oparte jest na odpowiednich zasadach, a zasady te są systematycznie i jednolicie stosowane.

Można wyróżnić następujące zasady motywowania stosowane w kierowaniu przedsiębiorstwem:

• zasada zgodności celów motywacji z ich środkami - chodzi o to aby stwarzać zgodność celów przedsiębiorstwa z celami jego pracowników. Bez takiej zgodności przedsiębiorstwo nie może funkcjonować sprawnie. Dla realizacji tej zasady władze przedsiębiorstwa powinny konsekwentnie stosować system motywacyjny, określający: cele, ku którym mają być skierowane środki motywacji; rodzaje środków motywacji i sytuacje, w których mają być stosowane. Cele motywacji należy ująć w hierarchiczny układ, w przeciwnym przypadku mogą być ze sobą sprzeczne i przez to mniej skuteczne.

• zasada sprawiedliwego traktowania pracowników-oznacza równe pod względem wymagań i przywilejów traktowanie wszystkich pracowników,czyli stosowanie nagród i kar proporcjonalnie do zasług i win,w szczególności należy:nie robić przeskoków w skali motywacji,np.karać surowo za drobne przewinienia lub wysoko nagradzać za małe zasługi;nie stwarzać przywilejów dla osób protegowa-nych,organizatorów klik,intrygantów,pochlebców itp,nie uprzedzać się do podwładnych, traktować uwag krytycznych jako złośliwości

• zasada oceniania pracowników według wyników ich pracy - zasada ta jest pochodną zasady sprawiedliwego traktowania pracowników. Wskazuje ona na to, że w ocenach całościowych, w których oceniane muszą być różne zachowania i różne cechy pracowników, wynikom pracy należy przypisywać znaczenie największe. Ocena pracowników "według wyników pracy" jest zgodna z interesem przedsiębiorstwa i samych pracowników. Pracownik winien być przede wszystkim tym wyżej ceniony i wynagradzany, im więcej przysparza przedsiębiorstwu i społeczeństwu wartości ekonomicznych,

• zasada wynagradzania według nakładów pracy-może być stosowana tylko w ramach prac jednorodnych.Nie nadaje się ona do Oce-ny i stymulowania prac jakościowo różnych.Prace różnych rodzajów trzeba oceniać i stymulować według nakładów pracy.Z tej zasady wynika,że przy ocenie i wynagradzaniu trzeba uwzględniać złożoność pracy(wymagane do jej wykonania kwalifikacje)i uciążliwość, tj. nakład energii, potrzebny na pokonanie: oporów środków i przedmiotów pracy, warunków pracy, oporów organizmu (np. wstrętu),

• zasada realizmu - zasada ta dotyczy w pierwszym rzędzie stawiania zadań i ustalania bodźców skłaniających do ich realizacji, a następnie dokonywania ocen pracowników. Nie należy wymagać od pracowników wysiłku ani umiejętności przekraczających ich możliwości fizyczne lub psychiczne: zwiększenia tempa pracy, jeśli było już wysokie, podnoszenia kwalifikacji przez osoby mało zdolne itp. Nie należy też ustanawiać bodźców z zamiarem, że mogą radykalnie zwiększyć wydajność prac, jeśli jest już duża.

• zasada preferowania w motywowaniu pozytywnych bodźców ekonomicznych - oznacza ona, że w systemie motywacyjnym powinny występować na ograniczoną skalę: środki przymusu, apele o wydajniejszą pracę, wyróżnienia pozaekonomiczne.

Można wyróżnić kilka czynników motywujących, które możemy podzielić ze względu na:

• rodzaj zaspakajanych potrzeb - bodźce podstawowe (zaspakajają potrzeby życiowe organizmu), bodźce wyższego rzędu (dotyczą potrzeb typu społecznego, estetycznego, moralnego).

• kierunek oddziaływania - pozytywne (nagrody) wzmacniają zachowania akceptowane i motywują do podejmowania inicjatywy i dodatkowego wysiłku; negatywne (kary) motywują do unikania zachowań niepożądanych i do realizacji zadań na najniższym akceptowanym poziomie; działają tak długo, jak długo trwa zagrożenie,

• zakres działania - wewnętrzne (sprzyjają realizacji wartości immanentnych człowieka, których osiągnięcie stanowi wartość samą w sobie, np. uznanie, rozwój, samodzielność, poczucie dokonania); zewnętrzne (nastawione na realizacje wartości instrumentalnych, są tylko środkiem do realizacji innych wartości np. płaca, awans, ).

• sposób oddziaływania - indywidualne i grupowe,

• formę - płacowe i pozapłacowe.

Czynnikom pobudzającym i utrwalającym motywacje w toku pracy odpowiadają różnorodne instrumenty motywacyjne. Instrumenty te można podzielić na trzy grupy. Są to:

• wynagrodzenia (np. premie, nagrody, zasady podwyżek, udział w zysku),

• benefity (np. dodatkowe świadczenia medyczne, ubezpieczenia, samochody służbowe),

• motywatory pozapłacowe(np.treść pracy,oceny okresowe,system komunikacji wewnętrznej,styl kierowania,pochwały i krytyka).

Nagrody pieniężne odgrywają ważną rolę w przyciąganiu i utrzymaniu pracowników, oraz przez określony czas w zwiększaniu wysiłków i minimalizacji niezadowolenia. Głębszy i dłuższy wpływ mają jednak nagrody polegające na satysfakcji z wykonywanej pracy, zdobywaniu doświadczenia, wiedzy i pełnienia ról.

29 Inflacja, deflacja i metody ich pomiaru oraz badań

INFLACJA to wzrost przeciętnego poziomu cen w danym czasie

Rodzaje inflacji:

1. W zależności od przyczyn wywołujących zjawiska inflacyjne wyróżnia się:

• inflację popytową, w której przyczyną wzrostu cen jest nadmierny popyt w stosunku do istniejącej podaży. Nazywana jest również inflacją pieniężną ze względu na nadmierną ilość pieniądza w obiegu,

• inflację kosztową, w której przyczyną wzrostu cen są rosnące koszty produkcji,

• inflację strukturalną, której przyczyną jest niedostosowanie struktury produkcyjnej do zmieniających się potrzeb nabywców. Inflacja strukturalna ma charakter inflacji popytowo - kosztowej.

1. W zależności od natężenia procesów inflacyjnych rozróżnia się:

• inflację pełzającą,wzrost cen nie przekracza kilku%rocznie,nie powoduje zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych,

• inflację kroczącą,wzrost cen wynosi kilkanaście%,wywołująca określone zachowania podmiotów gospodarczych,

• inflację galopującą,gdy procent wzrostu cen wyraża się liczbą dwucyfrową i mogą powstawać napięcia o charakterze społeczno - gospodarczym (np. strajki), osłabienie systemów motywacyjnych, zahamowanie wzrostu gospodarczego,

• hiperinflacja, gdy następuje szybka (często błyskawiczna) utrata wartości pieniądza i gwałtowny wzrost cen spowodowany na ogół inflacjogennym finansowaniem przez państwo wydatków budżetowych.

Przyczyny inflacji:

• nadmierna - w porównaniu z podażą dóbr - ilość pieniądza w gospodarce,

• kłopoty finansowe państwa i konieczność finansowania deficytu budżetowego,

• nadmierny wzrost płac w gospodarce,

• znaczny wzrost cen surowców energetycznych np. wzrost cen ropy naftowej

• ograniczenie podaży dóbr np.zboża z powodu nieurodzaju,ropy naftowej w związku z ograniczeniami limitów wydobycia przez OPEC,

• wysokie obciążenia podatkowe,

• nadmierna ilość monopoli w gospodarce.

Skutki inflacji:

• spadek wartości niezabezpieczonych oszczędności(pieniądze w tzw."kieszeni"oraz na nisko oprocentowanych lokatach bankowych)

• brak stabilności w prowadzeniu działalności gospodarczej,

• naciski pracowników na wzrost płac,

• spadek wartości i zaufania do pieniądza,

• rozbieżność pomiędzy planowanymi a rzeczywistymi zyskami,

• wyższe dochody nominalne,

• ograniczenie produkcji,

• utrudnienia w rozliczaniu transakcji zagranicznych.

Deflacja - niedostatek pieniądza w obiegu, to utrzymujący się dłużej proces spadku cen, który prowadzi do ograniczenia produkcji , masowych zwolnień , wzrostu bezrobocia a w konsekwencji do dalszego spadku popytu i bankructwa.

Pomiar inflacji :

Stopień nasilenia inflacji określa stopa inflacji, wyrażająca w procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę.

1. Inflację mierzy się skalą wzrostu cen, najczęściej stosowanym miernikiem jest CPI - indeks wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych .

Indeks cen towarów konsumpcyjnych oblicza się dzieląc wydatki przeciętnego gospodarstwa domowego na zakup reprezentowanego koszyka dóbr w badanym roku przez analogiczne wydatki w roku przyjętym za bazowy .

Stopa inflacji mierzona zmianami CPI= (^{CPI tegoroczny - CPI zeszłoroczny} /_{CPI zeszłoroczny})*100%

Wynik zależy od: wyboru dóbr,udziału poszczególnych dóbr w koszyku,wyboru okresu bazowego(wyjściowego),czasu,zmian jakości towarów

2. Deflator cen PKB, który obejmuje zmiany wszystkich wytworzonych w danym okresie dóbr i usług oprócz artykułów konsumpcyjnych , także towary inwestycyjne , surowce , produkty rolne .

Deflator PKB =(^{PKB nominalny w danym roku (liczony wg cen bieżących)}/_{PKB realny w danym roku (liczony wg cen stałych w roku bazowym)})* 100%

DEFLATOR PKB mierzy zmiany cen wszystkich składników PKB, ale odnosi je zawsze do roku bazowego. Rokiem bazowym może być rok poprzedni i wtedy nadwyżka wyniku ponad 100 % będzie bardzo zbliżona do stopy inflacji liczonej zmianami CPI rok do roku.

Pomiar deflacji:

Deflacje mierzymy za pomocą Indeksu Cen Wytwórców (PPI) publikowanego co miesiąc w GUS.Jeśli indeks spadnie o 10% lub więcej podczas kolejnych 6 miesięcy, jesteśmy świadkami bardzo poważnej deflacji

30 Przedsiębiorstwo w kryzysie. Formy restrukturyzacji

Każde przedsiębiorstwo w swoim cyklu życia przechodzi przez etapy koniunktury (postępu) i dekoniunktury (regresu). Sytuacje kryzysowe w przedsiębiorstwach zdążają się często. Istotne jest to, by zareagować w odpowiednim momencie i stworzyć możliwość wyprowadzenia przedsiębiorstwa z trudności wynikłych ze złego zarządzania.

Dekoniunktura przedsiębiorstwa może być skutkiem różnorodnych przyczyn o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym. W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej wśród przyczyn wewnętrznych najczęściej wymienianymi są:

• nadmierna ekspansja,

• dywersyfikacja firm,

• bieżącą niegospodarność,

• niedostatek przedsiębiorczości,

• pozbawienie właścicieli bezpośredniej kontroli działalności przedsiębiorstwa,

• wady systemu planowania i kontroli (zasoby nie są optymalnie wykorzystywane), formułowane są łatwe cele,

• niedostatecznie rozwinięta działalność marketingowa.

Natomiast wśród przyczyn zewnętrznych najczęściej podkreślane są:

• zmiany w rynku produktów i rynkach kapitałowych,

• rosnąca konkurencja na rynku,

• pogorszenie się wypłacalności dłużników,

• zmiany w dziedzinie technologii i nasilenie konkurencji między przemysłami,

• zmiany metod wytwarzania

• zmiana filozofii zarządzania zasobami ludzkimi

• zmiany kursów walut, zmieniające się ceny zakupu dóbr i firm.

Formy restrukturyzacji:

1.Postępowanie naprawcze jest formą restrukturyzacji jako techniki wykorzystywanej
w zarządzaniu strategicznym do poprawy kondycji firmy. Powinno mieć charakter gruntownej restrukturyzacji i modernizacji zmierzającej do rewizji asortymentu produkcji, poprawy jej jakości, podjęcia szerokich działań marketingowych, przyspieszenia wdrożenia nowej techniki i technologii.

Postępowanie naprawcze należy rozpocząć kiedy występują pierwsze, poważne objawy pogarszającej się sytuacji przedsiębiorstwa.

2 typy naprawcze:

• odnowa operacyjna - koncentruje się na poprawie docelowych wyników funkcjonowania przedsiębiorstwa i tych działaniach, które do nich prowadzą bez uwzględniania długookresowych strategii;

• odnowa strategiczna-sprowadza się do zmiany strategii w stosunku do rynku i konkurencji w ramach istniejącego zakresu działania;

2.Postępowanie układowe i ugodowe jest wyrazem restrukturyzacji podmiotowej przedsiębiorstw w obszarze finansowym.Ideą przewodnią postępowania układowego i ugodowego jest stworzenie warunków dla przetrwania przedsiębiorstw,które utraciły równowagę finansową.Postępowanie to ma na celu przeprowadzenie skomplikowanego procesu oddłużenia firmy,zbadanie i zbudowanie nowego systemu ekonomiczno-finansowego,który pozwoliłby określić miejsce powstawania kosztów i tworzenia się zysku.Warunkiem rozpoczęcia się tych postępowań jest zagrożenie przedsiębiorstwa przed upadłością,bądź likwidacją.Postępowanie dokonywane przed sądem.

3.Postępowanie upadłościowe - wystarczającym warunkiem upadłości przedsiębiorstwa nie posiadającego osobowości prawnej jest trwałe zaprzestanie płacenia długów, a przedsiębiorstw posiadających osobowość prawną są to warunki, które powstają wówczas gdy majątek przedsiębiorstwa nie wystarcza na pokrycie zadłużenia. Celem tego postępowania jest równomierne zaspokojenie wierzycieli. W przypadku ogłoszenia upadłości majątek przekształca się w masę upadłościową. Dokonywane jest przed sądem.

4.Likwidacja - proces ten nie zawsze wiąże się z zagrożeniem upadłością. Likwidacje przedsiębiorstwa, zwłaszcza małych, są zjawiskiem bardzo częstym. Wynikają one z:

• braku szans rozwojowych,

• dostrzegania bardziej zyskownej możliwości lokaty kapitału w innych dziedzinach,

• gdy zyski czyste nie wystarczą na wypłacenie dywidendy,

• wyrokiem sądu zakazano przedsiębiorstwu działalność,

• wniosek o likwidację zgłosiła komisja naprawcza.

1

Koszty zmienne

proporcjonalne

Koszty zmienne progresywne

Koszty zmienne

degresywne

koszty

koszty

koszty

wielkość produkcji

wielkość produkcji

wielkość produkcji

Koszty bezwzględnie stałe

Koszty względnie stałe

koszty

koszty

wielkość produkcji

wielkość produkcji

Produkcja

Koszty stałe

Koszty zmienne

Przychody

Przychody,

koszty

---