Sprawa polska w okresie I wojny światowej

str. 34-40

1. Orientacje polityczne wobec I wojny światowej:

a. orientacja prohabsburska- Józef Piłsudski

- założenia: główny wróg to Rosja, współpraca z Austro-Węgrami, utworzenie trzeciego członu państwa Habsburgów z Królestwa Polskiego i Galicji

b. orientacja prorosyjska- Roman Dmowski - przywódca Narodowej Demokracji ( endecji)

- założenia: główny wróg to Niemcy ( germanizacja), a sojusznik przeciw Niemcom to Rosja, gdyż była słabszym państwem ( mniejsza rusyfikacja)

2. Organizacje niepodległościowe i zbrojne w okresie I wojny światowej:

a. powstanie w 1908 r. Związku Walki Czynnej ( ZWC)- działacze Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej ( PPS)- Józef Piłsudski, Kazimierz Sosnkowski

b. Związek Strzelecki ( Lwów) i Towarzystwo „Strzelec” ( Kraków)- 1910 r.- szkolenie wojskowe i patriotyczne polskiej młodzieży

c. I Kompania Kadrowa (Józef Piłsudski) i jej nieudana próba wywołania powstania antyrosyjskiego w Królestwie Polskim ( 6 VIII 1914)

d. Polska Organizacja Wojskowa ( POW) utworzona 22 X 1914 r. z połączenia Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego- Józef Piłsudski, po kryzysie przysięgowym Edward Rydz- Śmigły

e. działania Legionów Polskich na frontach I wojny światowej:

- I Brygada Legionów Polskich- Józef Piłsudski- 1914- teren Nowego Korczyna, Opatowa,

- II Brygada Legionów Polskich- Józef Haller- 1915- bitwa pod Rokitą,

- III Brygada Legionów Polskich- 1915- Stanisław Szeptycki- Kostiuchnówka

f. Bajończycy- kompania utworzona z Polaków we Francji w 1914 r. w miejscowości Bayonne, która po sprzeciwie Rosji i dużych stratach została włączona do Legii Cudzoziemskiej

g. Armia Polska we Francji- tzw. „błękitna armia” ( kolorów mundurów)- gen. Józefa Hallera tworzona od roku 1917, walki na froncie zachodnim

3. Walka zaborców o polskiego rekruta:

a. odezwa wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza- 14 VIII 1914 r. - zapowiedź zjednoczenia ziem polskich po pokonaniu państw centralnych, odrodzona Polska pod rządami carów rosyjskich,

b. akt 5 XI 1916 r. - zapowiedź władców Niemiec i Austro-Węgier utworzenia Królestwa Polskiego pod opieką państw centralnych

4. Kryzys przysięgowy- 9 VII 1914 r.- odmowa złożenia przysięgi na wierność władcom Niemiec i Austro-Węgier przez legionistów I i III Brygady ( Piłsudski i jego otoczenie w dobrym momencie zerwali współpracę z państwami centralnymi, które w 1917 r. były już na przegranej pozycji w wojnie)

a. internowanie ( przymusowe zamknięcie, izolacja, w specjalnym obozie jenieckim) legionistów w Szczypiornie i Beniaminowie,

b. uwięzienie Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnkowskiego w Magdeburgu

c. złożenie przysięgi przez II Brygadę ( gen. Józef Haller) i jej udział w walkach na froncie wschodnim pod komendą austriacką

5. Umiędzynarodowienie sprawy polskiej:

1. utworzenie 12 IX 1917 r. Redy Regencyjnej- tymczasowej władzy w Królestwie Polskim pod opieką państw centralnych- arcybiskup Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski, hrabia Józef Ostrowski, premier Jan Kucharzewski,

2. powstanie 15 VIII 1917 Komitetu Narodowego Polski- reprezentacji politycznej Polaków zagranicą- Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski,

3. orędzie prezydenta USA- Thomasa Woodrow Wilsona z 8 I 1918 r.

- 13 punkt orędzia mówił o stworzeniu niepodległej Polski z dostępem do morza i obejmującej ziemie zamieszkane przez Polaków

---