Założenia:
Na okres między 1 a 3 rokiem życia przypadają szczególnie intensywne zmiany w metabolizmie, rozwoju umysłowym, emocjonalnym i motorycznym dziecka. W czasie od ukończenia pierwszego do trzeciego roku życia dziecko rocznie wzrasta o około 10 cm i zwiększa masę ciała o 2-3 kilogramy. Zmieniają się też potrzeby organizmu. Zaledwie 3% energii z pożywienia organizm dziecka zużywa na potrzeby wzrostu, natomiast powyżej 50% wykorzystywane jest na potrzeby rosnącej aktywności fizycznej. Stopniowe przechodzenie ze sposobu żywienia właściwego dla okresu niemowlęcego na sposób żywienia typowy dla osób dorosłych wymaga od rodziców i opiekunów odpowiedniej wiedzy na temat zapotrzebowania na składniki odżywcze w tym wieku oraz zrozumienia przemian zachodzących w organizmie dziecka. Jednak przenoszenie niektórych zasad prawidłowego żywienia osób dorosłych na dzieci może być przyczyną zaburzeń tempa ich rozwoju fizycznego i psychicznego, a także wystąpienia w przyszłości chorób degeneracyjnych (miażdżyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza). Racjonalne żywienie dziecka jest możliwe tylko wtedy, kiedy ma ono prawidłowe łaknienie. Chęć i potrzeba spożywania posiłków powinny występować u dziecka samoistnie, muszą być następstwem uczucia głodu. Można to osiągnąć, gdy przerwy między posiłkami będą dostatecznie długie, u dzieci starszych do 3-4 godzin. Powinny one spożywać 3 posiłki główne i czwarty lekki, składający się głównie z warzyw, owoców i ewentualnie ciasta. U dzieci z niedoborem masy można wprowadzić 5 posiłek, również lekki. U dzieci 13-15% zapotrzebowania energetycznego powinno pokryć białko, 30% tłuszcz i około 55% węglowodany. Panuje ogólna zasada, która mówi o tym, że najbardziej wartościowym posiłkiem powinno być śniadanie i obiad, a najmniej II śniadanie i podwieczorek. Porcje powinny być niewielkie, lepiej gdy dziecko będzie chciało dokładkę, niż jeśli będzie zmuszane do jedzenia. Jeśli chcemy aby dziecko zjadało posiłki główne, nie należy mu nic podawać między posiłkami. Przed jedzeniem należy unikać męczących, dalekich spacerów, a po zabawie umożliwić dziecku 10-15 minutowy odpoczynek. Należy również zwracać uwagę, aby dziecko nie oczekiwało zbyt długo przy stole na posiłek.
Zalecenia w diecie:
Urozmaicenie jadłospisu zapewniającego optymalne pokrycie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze,
Kierowanie się apetytem dziecka i jego aktywnością fizyczną najlepiej zapobiegają przekarmianiu go lub niedożywieniu. Objawy nadwagi należy likwidować przez zwiększoną aktywność fizyczną połączoną z właściwą dieta, ale bez rygorystycznych ograniczeń,
Dziecko w zależności od apetytu powinno zjadać od 3 do 5 posiłków dziennie. Należy unikać podjadania między posiłkami,
Nadmierne rozdrobnienie produktów może niekorzystnie wpływać na jego rozwój psychomotoryczny,
Dieta wegetariańska i inne diety niekonwencjonalne są nieodpowiednie dla dzieci, gdyż nie pokrywają zapotrzebowania na energię i podstawowe składniki odżywcze (np. białko, żelazo), prowadząc do zahamowania wzrostu, niedokrwistości i innych zaburzeń związanych z niedoborami składników odżywczych,
W przypadku dzieci ze stwierdzoną otyłością prostą lub innymi zaburzeniami powstałymi na tle nieprawidłowego żywienia zaleca się konsultację u wyspecjalizowanego lekarza i dietetyka,
Nie powinno się przenosić do żywienia małych dzieci zasad żywienia dorosłych, a głównie ograniczania tłuszczu, cholesterolu, jajek, a także żywienia wyłącznie produktami o dużej zawartości błonnika (razowe pieczywo, grube kasze, otręby, duża ilość surowych warzyw). Do wieku przedszkolnego dzieciom nie ogranicza się łatwo strawnych tłuszczów (masło, oleje) i cholesterolu, gdyż uczestniczą one w budowie układu nerwowego i innych tkanek organizmu,
Nie powinno zmuszać się dziecka do zjadania większej ilości pokarmów mimo objawów sytości,
Brak czasu i zniecierpliwienie okazywane w czasie posiłków dziecka mogą prowadzić do zubożenia jego jadłospisu i ograniczonego spożycia składników odżywczych,
Nerwowa atmosfera przy stole i omawianie problemów rodzinnych wpływają na kojarzenie posiłków z przykrościami,
Nadmierne rozdrobnienie produktów ułatwiające i przyspieszające spożywanie posiłków przez dziecko, ale hamujące jego rozwój psychomotoryczny,
Podawanie produktów o drobnych, kulistych kształtach i rozproszenie uwagi dziecka w trakcie jedzenia mogą być przyczyną niebezpiecznego zadławienia się,
Nie należy unikać produktów uważanych za alergizujące bez wyraźnych wskazań, a po ukończeniu roku dziecko powinno próbować i przyzwyczajać się do różnorodnych produktów, chyba że wykazuje alergie pokarmowe. Zbyt monotonna dieta może prowadzić do niedoborów i ograniczać apetyt dziecka,
Nie należy nadmiernie solić lub dosładzać potraw dla dzieci gdyż wykształca to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które później sprzyjają nadwadze i nadciśnieniu.