Przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych
W połowie XV wieku gospodarka europejska przeżywała kryzys. Został on spowodowany osłabieniem handlu ze Wschodem i brakiem kruszców. Kupcy europejscy prowadzili ożywioną wymianę handlową z krajami wschodnimi (tzw. handel lewantyński), sprowadzając głównie wyroby luksusowe (cenne tkaniny, dywany, pachnidła, przyprawy). Towary te pokonywały długą drogę, by dotrzeć do odbiorców europejskich, a długi łańcuch pośredników oraz niebezpieczeństwa lądowych podróży powodowały wzrost ich cen. Stać było na nie jedynie bardzo zamożnych klientów. Ponadto niska jakość europejskiego rzemiosła w porównaniu z jakością towarów produkowanych na Wschodzie powodowała, że jego wyroby nie cieszyły się uznaniem w tamtych rejonach. Zmuszało to kupców europejskich do prowadzenia handlu za złoto lub srebro. W konsekwencji spowodowało to ujemny bilans handlowy Europy Zachodniej w kontaktach ze Wschodem i odpływ wielkich ilości metali szlachetnych. Pojawił się także istotny problem polityczny. Rozwijające się państwo tureckie przejęło kontrolę nad szlakami handlowymi na Bliskim Wschodzie. Władze tureckie również chciały partycypować w zyskach z handlu lewantyńskiego i nałożyły opłaty na przewożone towary. Wymienione wyżej czynniki spowodowały poszukiwanie nowych dróg handlowych prowadzących na Wschód, ku krainom legendarnego bogactwa, w tym głównie Indiom. Oczywiście, nie były to jedyne motywy wielkich wypraw odkrywczych. Ku nowym lądom pociągała także chęć szerzenia chrześcijaństwa, żądza sławy i przygód oraz względne przeludnienie niektórych krajów europejskich.
Przebieg wypraw odkrywców zostanie przedstawiony w innym paragrafie, tutaj jedynie zwróćmy uwagę na ich konsekwencje dla gospodarki Europy. Dzięki nim napłynęły wielkie ilości szlachetnych metali: złota i srebra, egzotycznych towarów, przypraw, roślin, które często stawały się niezwykle popularnymi w Europie. Skutkiem było ożywienie gospodarki wielu państw trwające od XVI do początków XVIII w. Jednak wzrost ten nie objął wszystkich warstw społeczeństwa feudalnego. W wielu krajach europejskich spadły dochody średniej szlachty, przy jednoczesnym bogaceniu się mieszczan i chłopów. Szlachta została przez to zmuszona do szukania nowych dochodów. Mogły to być wyprawy zamorskie lub też inne formy aktywności. Zaczęły rozwijać się nowe ośrodki handlowe związane z handlem atlantyckim, a spadło znaczenie miast włoskich nastawionych na kontakty ze Wschodem. Powstały nowe, wielkie metropolie liczące powyżej 100 tys. mieszkańców. Były to Antwerpia, Londyn, Paryż, Neapol, Moskwa, czy Wenecja. Nastąpił w tym czasie przyrost ludności Europy. W I połowie XVI wieku wzrosła ona do ok. 80 - 90 milionów. Wzrost ten ograniczała niska średnia długość życia ludzkiego spowodowana wysoką śmiertelnością niemowląt i niskim poziomem higieny. Liczbę ludności zmniejszały także częste i krwawe wojny.