Epidemiologia chorób
układu krążenia z
elementami promocji
zdrowia

Agnieszka Wilczyńska

Podstawowe pojęcia:



Medycyna:



jako część wiedzy o otaczającym
nas świecie, jest nauką o
chorobie i zdrowiu człowieka,



a jako dziedzina społecznej
działalności ludzi, jest sztuką
(umiejętnością) leczenia chorych
i zapobiegania chorobom.

Podstawowe pojęcia c.d.:



Problemy zdrowotne

społeczeństwa, a szczególnie
ochrona zdrowia, wymagają
istnienia wielu kierunków nauk
medycznych, społecznych,
ekonomicznych i politycznych.



Wszystkie te problemy ujmuje się

w jednym określeniu: zdrowie
publiczne

Podstawowe pojęcia c.d.:



Epidemiologia:



W szerokim zakresie, stanowi
podstawę rozpoznawania sytuacji
zdrowotnej i działania wszystkich
działów zdrowia publicznego



Jest nauką o przyczynach i
prawach powstawania oraz
szerzenia się chorób w populacji
ludzkiej, o ich natężeniu i
zapobieganiu im

Podstawowe pojęcia c.d.:



Zdrowie:



„To zdolność i gotowość każdej części
organizmu człowieka do podjęcia w
normalnych warunkach mikro- i
makrośrodowiska wszystkich typowych
czynności z wystarczającą wydolnością”



Z tej def. wynika, że niezależnie od
przebytych uprzednio chorób, urazów i
niedogodności organizm wykona
przeciętnie przewidywane czynności z
przeciętną, zadowalającą wydolnością i
skutecznością

Podstawowe pojęcia c.d.:



Zdrowie: (wg WHO)



„Jest pełnym dobrostanem
fizycznym, psychicznym, a nie
wyłącznie brakiem choroby lub
niedomagania”



W tej def. wzięto pod uwagę tylko
odczucia subiektywne człowieka,
których nie zawsze potrafimy
ocenić obiektywnie

Podstawowe pojęcia c.d.:



Zdrowie społeczeństwa:

(wg prof. J. Kostrzewski)
- „ jest to nie tylko brak choroby

oraz dobry stan zdrowia
fizycznego, psychicznego i
społecznego jednostek
składających się na dane
społeczeństwo, ale również
harmonijny rozwój naturalny
ludności oraz takie warunki
otoczenia, które sprzyjają zdrowiu
ludności”

Zdrowie społeczeństwa:



Zdrowy człowiek ma większe

szanse na samorealizację,
satysfakcjonujące pełnienie ról
społecznych, czy też dobrą
adaptację do zmian środowiska.



Tylko zdrowe społeczeństwo

może tworzyć dobra materialne i
kulturowe oraz zapewnić rozwój
społeczny i gospodarczy.

Filozofia zdrowia



Zdrowie człowieka:



Uważa się za jeden z najważniejszych
zasobów określających rozwój
społeczny, ekonomiczny i polityczny
kraju



Traktuje się jako wysoko cenioną przez
poszczególnych obywateli, wartość
postrzeganą społecznie w
podstawowych prawach
bezpieczeństwa społecznego i
warunków dobrobytu

Filozofia zdrowia c.d.:



W świetle współczesnej wiedzy wyróżnia
się 5 czynników decydujących o zdrowiu
populacji:



Dziedziczony aparat genetyczny (biologia
człowieka)



środowisko w którym żyje i pracuje



Tradycje, nawyki i wiedza o stylu życia
(pro-zdrowotny, anty-zdrowotny)



Dostępność i jakość opieki zdrowotnej



Stopień opieki państwa i samorządów nad
zdrowiem obywateli

Filozofia zdrowia c.d.:



Strategiczne cele ochrony zdrowia to:



Zahamowanie wzrostu, a następnie
obniżenie częstości występowania w
populacji i w środowisku szkodliwych dla
zdrowia czynników oraz chorób,
najważniejszych z uwagi na skutki
zdrowotne i społeczne



Każdy obywatel jest współodpowiedzialny
za stan swego zdrowia, przy czym państwo
zobowiązane jest do stworzenia warunków
zachowania i umacniania zdrowia

cele zdrowotne społeczeństwa:



Wymienia się 8 głównych celów

zdrowotnych, do których ma
dążyć administracja państwowa i
które ma realizować



Pierwszym i najważniejszym jest:

zahamowanie wzrostowej
tendencji umieralności z
powodu chorób układu
sercowo- naczyniowego

Kierunki realizacji programu
zdrowia:

1.

Tworzenie podstaw prawnych do
przedsięwzięć prozdrowotnych, w zakresie
ekonomicznym i finansowym

2.

Edukacja zdrowotna i ekologiczna całego
społeczeństwa polskiego

3.

Profilaktyczne ukierunkowanie opieki
zdrowotnej

4.

Działania sprzyjające rozwiązywaniu
wybranych problemów zdrowotnych

5.

Ograniczenie emisji i występowania
czynników szkodliwych w środowisku życia i
pracy

Choroba:



To związany ze sobą zespół

niekorzystnych dla organizmu
objawów o znanym, określonym
składzie, znanej patogenezie i
patofizjologii oraz znanym
obrazie zmian
patomorfologicznych



To przeciwieństwo określenia

zdrowie

Zachorowalność/
zapadalność:



Liczba nowych zachorowań w

przyjętym okresie w stosunku do
ogólnej liczby osób w populacji



Najczęściej wyrażona jest w

formie współczynnika
przeliczonego na standardową
część populacji, np. na 1000,
10000 lub 100000 osób

Umieralność/ wsp.
śmiertelności:



Liczba zgonów, które wystąpiły w
przyjętym okresie w stosunku do
ogólnej liczby osób w populacji



Najczęściej wyrażona jest w formie
współczynnika przeliczonego na
standardową część populacji, np. 1000,
10000, czy 100000 osób



Wsp. Śmiertelności, to procent
przypadków w określonym stanie u
których wystąpił zgon w określonym
czasie od zachorowania

Statystyka zachorowań:

Dane z 2002r wg WHO:



Z powodu chorób układu krążenia

zmarło 16,7 mln osób na całym
świecie, z tego w Europie
odnotowano 4mln zgonów, co
stanowiło 55% wszystkich
zgonów wśród kobiet i 43%
zgonów mężczyzn



Najczęstszymi przyczynami

zgonów były: choroba wieńcowa
50% i udar mózgu 30%

Statystyka zachorowań
c.d.:



Dane z 2005r wg Europejskiej
Deklaracji na Rzecz Zdrowia Serca:



Choroby sercowo- naczyniowe są nadal
najczęstszą przyczyną zgonów kobiet i
mężczyzn w Europie



Odnotowano ponad 4,35mln zgonów
rocznie w 52 państwach członkowskich
na obszarze europejskim, oraz ponad
1,9mln zgonów rocznie w UE, co
odpowiada prawie połowie wszystkich
zgonów

Statystyka zachorowań
c.d.:



Choroby układu krążenia w

porównaniu z nowotworami
powodują śmierć znacznie
większej liczby osób



Roczny koszt leczenia chorób

serca i naczyń w skali całej
Europy ocenia się na 200mld euro



Również w Polsce choroby te są

najczęstszą przyczyną zgonów,
co druga Polka i Polak umiera z
ich powodu

Statystyka zachorowań
c.d.:



W 2006r. w Polsce choroby

układu krążenia były najczęstszą
przyczyną hospitalizacji (44%) i
zgonów (442 na każde 100000
ludności)



Z przyczyn sercowo-

naczyniowych częściej umierają
kobiety niż mężczyźni



Zgony następują ogółem w wieku

powyżej 64 lat (M>44 lat, K>69
lat)

Epidemiologia:



Rozwój chorób układu krążenia

ma ścisły związek ze stylem życia
oraz zachowaniami zdrowotnymi,
które wpływają na występowanie
czynników ryzyka



Ich częstość rozpowszechnienia

w populacji ogólnej jest miarą
bezpośrednio wpływającą na
występowanie choroby
niedokrwiennej serca czy udaru
mózgu

Epidemiologia:



Pełniejszym obrazem sytuacji
epidemiologicznej w zakresie schorzeń
sercowo- naczyniowych, jest
uwzględnienie w analizach wskaźników
rozpowszechnienia i kontroli czynników
ryzyka chorób układu krążenia



W populacji ogólnopolskiej zostały
zrealizowane 2 programy
epidemiologiczne: NATPOL PLUS i
WOBASZ

Analiza badań:



W wynikach badań obu programów
najbardziej rozpowszechnionym
czynnikiem ryzyka chorób układu
krążenia były zaburzenia lipidowe



Nadwaga i otyłość to kolejne ważne
czynniki ryzyka, których łączne
rozpowszechnienie w populacji sięga
55%



Mniejsze nasilenie głównych czynników
ryzyka w obu programach stwierdzono
w zakresie osób palących i z cukrzycą

Epidemiologia a
profilaktyka



Wyniki badań

epidemiologicznych stają się
podstawą nowego podejścia do
leczenia miażdżycy, a
jednocześnie wobec
stwierdzonego medycznego i
społecznego znaczenia pandemii
chorób układu krążenia,
dokumentują kilka przesłanek do
wdrożenia działań prewencyjnych
w tym obszarze

Stanowisko Polskiego Forum
Profilaktyki:



Choroby układu krążenia są najczęstszą
przyczyną zgonów przedwczesnych, częstą
przyczyną inwalidztwa i źródłem rosnących
kosztów opieki zdrowotnej



Choroby te występują najczęściej na
podłożu miażdżycy tętnic, która postępuje
bezobjawowo przez wiele lat



Wystąpienie pierwszych objawów zawału
serca czy udaru mózgu często nie skłania
chorych do szybkiego wezwania pomocy, a
opóźnienie leczenia zmniejsza jego
skuteczność

Stanowisko Polskiego Forum
Profilaktyki:



Zgony z powodu chorób układu krążenia
występują często nagle lub przed
udzieleniem I pomocy, stąd wiele metod
leczenia nie znajduje zastosowania



Występowanie chorób układu krążenia
jest w znacznym stopniu związane ze
stylem życia i czynnikami fizjologicznymi,
które można modyfikować



Modyfikacja czynników ryzyka zmniejsza
zachorowalność i umieralność z przyczyn
sercowo- naczyniowych

Prewencja chorób ukł.
Krążenia:



W ogólnym postępowaniu

prewencyjnym w obszarze
ograniczenia i opóźnienia rozwoju
chorób sercowo- naczyniowym
znajdują zastosowanie strategie
działania o charakterze:



ogólno-populacyjnym, oraz



w odniesieniu do grup wysokiego
ryzyka

W strategii
ogólnopopulacyjnej:



Podejmowane są działania mające na celu
wywieranie korzystnego wpływu na
uwarunkowania zdrowia całej populacji



Obejmują one w sposób równoważny edukację,
promocję zdrowia, tworzenie odpowiedniej
infrastruktury umożliwiającej zdrowy styl życia
przez włączenie instytucji samorządowych,
jednostek administracji państwowych i
użyteczności publicznej oraz zakładów opieki
zdrowotnej



Programy przyczyniają się do podniesienia wiedzy
dotyczącej zagrożenia chorobami i zwiększają
motywację do indywidualnych działań

Strategie skierowane na grupy
wysokiego ryzyka:



Polegają na wyszukiwaniu wszystkich
zagrożonych osób chorobami ukł.
krążenia i objęciu ich opieką
specjalistyczną



Głównymi zadaniami w tym obszarze są
badania skryningowe (przesiewowe),
których zakres powinien umożliwić
głównych modyfikowalnych czynników
ryzyka: palenia tytoniu, NT, dyslipidemii,
małej aktywności fizycznej, oraz
określenia ryzyka wg tabel SCORE

Programy profilaktyczne:



Doświadczenia światowe w zakresie
kardiologii prewencyjnej sięgają połowy
XXw, kiety to powstał w USA pierwszy
z nich – Framingham Heart Study.



Obecnie programy profilaktyczne
stanowią najpewniejsze rzetelne źródło
informacji o stanie zdrowia populacji



główne cele realizowane w ramach
wielu programów dotyczyły
następujących obszarów:

Cele programów
profilaktycznych:



Identyfikacja głównych czynników ryzyka
w badanych populacjach



Ocena stylu życia i analizy czynników
sprzyjających rozwojowi chorób
przewlekłych (w tym chorób krążenia)



Ocena zmniejszenia zachorowalności i
śmiertelności pod wpływem
modyfikowania lub ograniczania
czynników ryzyka



Wpływ działań profilaktycznych na stan
zdrowia ludności

Główne programy USA:



Framingham Heart Study



The Stanford Five- City Project



Nurses Health Study



The Minnesota Heart Health

Program



The Pawtucket Heart Health

Program



Nurses Health Study II



Healthy People 2000



Healthy People 2010

Badanie Framingham:



Pojęcie czynników ryzyka po raz

pierwszy zastosowane zostało przez
jednego z pionierów tego badania –
Williama Kannela



W opublikowanej w 1961r. pracy

przedstawił on wyniki 6-letniej
obserwacji 5127 dorosłych (30-
59lat), wybranych gł. losowo
mieszkańców miasta Framingham
(Massachusetts USA) bez CHNS

Badanie Framingham c.d.:



Celem obserwacji była ocena

związku 3 cech: tj.
podwyższonego RR i cholesterolu
całkowitego oraz
elektrokardiograficznych
kryteriów przerostu mięśnia lewej
komory serca z ryzykiem rozwoju
CHNS



Cechy te zwane odtąd

czynnikami ryzyka, wyprzedzały
rozpoznanie jawnej CHNS oraz
zwiększały ryzyko jej rozwoju

Badanie Nurses Health
Study:



Z udziałem pielęgniarek (170tyś 35-55lat)
jako grupy badanej (1976r)



Uznano, że ta grupa z racji na wykształcenie
jest w stanie dokładnie odpowiedzieć na
pytania w kwestionariuszu i będzie chętna
do udziału w badaniu długoterminowym



Co 2 lata pielęgniarki otrzymywały
kwestionariusz dotyczący oceny stanu
zdrowia badający zmienne specyficzne dla
chorób przewlekłych i chorób układu
krążenia



Zwrotność ankiet była 90%

Badanie Nurses Health
Study II:



W roku 1989 rozpoczęto II edycję,

dotyczącą pogłębionej analizy
czynników ryzyka zależnych od
stylu życia



W badaniu uczestniczyło 116686

kobiet w wieku 25-42 lat



Zwrotność ankiet była 90%



Ankiety wydawane były co 2 lata

Programy profilaktyczne
Europy:



The North Karelia Project- którego celem była
ocena zmniejszenia rozpowszechnienia chorób
układu krążenia przez modyfikację stylu życia



CINDI WHO(Countrywide Integrated
Noncommunicable Disease Intervention- jego
celem była ocena zmniejszenia rozpowszechnienia
umieralności i zachorowalności na niezakaźne
choroby przewlekłe



MONICA WHO(Monitoring of Trends and
Determinants in Cardiovascular Disease)-
realizowany w celu monitorowania trendów
umieralności i zachorowalności na choroby ukł.
krążenia oraz zmniejszenia czynników ryzyka tych
chorób

Program CINDI:



Najbardziej znany w społeczności
międzynarodowej program z inicjatywy WHO,
którego celem jest profilaktyka chorób
przewlekłych i promocji zdrowia



Zrzesza od lat 80, 30 krajów z Europy i Azji oraz
Kanadę



Doświadczenia zdobyte w realizacji programu
uznano za modelowe i wdrożono w innych
krajach



W ten sposób w wielu krajach osiągnięto
znaczny postęp w integracji profilaktyki chorób
przewlekłych i tworzeniu nowoczesnej,
zorientowanej na promocję polityki zdrowotnej

Program CINDI c.d.:



Wyróżnia przypisywanie

szczególnego znaczenia
tworzeniu sprzyjającej zdrowiu
wszystkich obywateli:



Polityki zdrowotnej



Systematyczne monitorowanie
czynników ryzyka i zachowań
zdrowotnych



Zakrojone na szeroką skalę
działania interwencyjne oraz
ocena ich skuteczności

Program CINDI c.d.:



Pozytywne doświadczenia programu CINDI
przyczyniły się do stworzenia „siostrzanego”
programu CARMEN w krajach Ameryki
Południowej i Środkowej



Polska w ramach tego projektu prowadzi
działania interwencyjne i edukacyjne w
kilkunastu regionach kraju, m.in. Łódź, Toruń,
Chorzów, Ostrów Wlkp., Kalisz, które polegają
głównie na systematycznym szkoleniu lekarzy
i pielęgniarek, działalności wydawniczej oraz
zainicjowanej w 2001r. akcji na rzecz
zwiększenia aktywności fizycznej „postaw
serce na nogi”

WHO MONICA Project:



Badanie miało na celu określenie
trendów zachorowalności i umieralności
z powodu zawału serca i udaru mózgu
w dobrze zdefiniowanych populacjach
różnych krajach i ocenę, w jakim
stopniu te trendy zależą od zmian w
znanych czynnikach ryzyka, zwyczajach
codziennego życia i zmian w opiece
medycznej



Obserwacje prowadzono przez 10 lat w
37 populacjach z 21 krajów

WHO MONICA Project c.d.:



Badanie potwierdziło dynamiczne
zmiany w zachorowalności i umieralności
z powodu choroby wieńcowej



W zależności od populacji w grupie
mężczyzn umieralność zmieniła się
średnio od 10,8% do 3,2% rocznie, a u
kobiet od 12,7% do 3,0% rocznie



W krajach których stwierdzono spadek
umieralności , w 70% był on związany ze
zmniejszeniem zachorowalności, a tylko
w około 30%- śmiertelności

WHO MONICA Project c.d.:



Obserwacje były również zbierane w
dwóch polskich populacjach: badania POL-
MONICA Kraków i POL- MONICA Warszawa



Mimo występujących w tamtym czasie
trudności w adaptacji standardowych
metod badania dotyczących klasyfikacji
diagnostycznej zawału serca(słaba jakość
zapisów w dokumentacji), opisano 10-
letnie trendy zachorowalności,
śmiertelności i umieralności z powodu
zawału serca oraz zmiany w czynnikach
ryzyka CHNS

WHO MONICA Project c.d.:



W badaniu POL- MONICA potwierdzono
silny związek pomiędzy czynnikami
ryzyka, a ryzykiem zgonu z powodu
CHNS



Jednak mała dynamika spontanicznych
zmian w występowaniu głównych
czynników ryzyka spowodowała, że w
małym stopniu wyjaśniały dynamiczne
zmiany w zachorowalności i
umieralności z powodu CHNS

POL- MONICA Bis:



Celem było uzyskanie aktualnych

danych na temat stanu zdrowia
populacji, częstości
występowania czynników ryzyka i
stopnia ich kontroli w uprzednio
badanych populacjach



W 2001r przebadano 852

mężczyzn i 890 kobiet
mieszkańców Warszawy oraz 679
mężczyzn i 691 kobiet
mieszkańców woj.
Tarnobrzeskiego w wieku 20-74lat

POL- MONICA Bis- wnioski:



Porównanie uzyskanych wyników z
badaniem POL- MONICA wykazało:



zmniejszenie częstości występowania NT
u obu płci w Warszawie oraz zwiększenie
występowania NT w woj. Tarnobrzeskim



W obu ośrodkach stwierdzono
zmniejszenie narażenia na palenie
papierosów wśród mężczyzn i
stabilizację narażenia na ten czynnik
ryzyka wśród kobiet



Wzrost narażenia na otyłość brzuszną

Programy profilaktyczne
Europy:



EuroAspire, EuroAspire II, WuroAspire III-
program oceniający monitorowanie działań
prewencji wtórnej



Zdrowie dla wszystkich do roku 2000- program
promujący zdrowotny styl życia oraz oceniający
zmniejszenie umieralności z powodu chorób
przewlekłych



Zdrowie dla wszystkich w XXIw- kontynuacja
założeń programu Zdrowie dla wszystkich do
roku 2000



Wspólnotowy Program w Dziedzinie Zdrowia
Publicznego na lata 2003-2008- ocena szybkiego
reagowania w sytuacjach zagrażających zdrowiu

Programy profilaktyczne w
Polsce:



W Polsce realizację programów zaczęto w latach
80 XXw



Pierwsze badania: Pol-MONICA i Pol-MONICA Bis
odbywały się w ramach projektu MONICA WHO i
miały na celu monitorowanie stanu zdrowia,
umieralności i zachorowalności na choroby
układu krążenia



Polska uczestniczy też od lat 90, w realizacji
projektu interwencyjno- badawczego CINDI
WHO(Countrywide Integrated Noncommunicable
Disease Intervention), którego założenia dotyczą
poprawy stanu zdrowia, promocji, diagnostyki i
leczenia przewlekłych chorób niezakaźnych

Programy profilaktyczne w
Polsce:



POLSCREEN- program oceniał
występowanie czynników ryzyka chorób
niezakaźnych wśród podopiecznych
lekarzy POZ



WOBASZ- oceniał częstość występowania
klasycznych i nowych czynników ryzyka
chorób układu krążenia



POLKARD- SPOK- oceniał utrzymanie
systematycznego spadku umieralności z
powodu chorób układu krążenia
realizowanego w programie POLKARD

POLSCREEN:

Ogólnopolski Program Prewencji Choroby

Wieńcowej



Badanie przeprowadzone w latach 2002-2005



Wzięły udział 3634 ośrodki badawcze
zlokalizowane w placówkach lecznictwa
otwartego



W każdym z ośrodków zbadano 200-250
kolejnych pacjentów w wieku powyżej 34r.ż.,
zgłaszających się niezależnie od przyczyny



Na podstawie wywiadu wypełniano
standaryzowany kwestionariusz, mierzono
parametry, oceniano ogólne ryzyko wg tabel
SCORE

POLSCREEN- wnioski:



Przebadano łącznie 734519 osób, blisko
dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn



Badani charakteryzowali się: niekorzystnym
profilem socjodemograficznym (60%
wykształcenie podstawowe a 10% wyższe)
oraz profilem czynników ryzyka oraz dużą
częstością występowania chorób sercowo-
naczyniowych



Ryzyko ogólne było zwiększone >5%



Stwierdzono słabą kontrolę czynników
ryzyka u pacjentów z rozpoznaną CHNS

WOBASZ:

Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie

Stanu Zdrowia Ludności



Prowadzone w latach 2003-2005 na
reprezentacyjnej próbie 13545 osób (6392
mężczyzn i 7153 kobiet)



Wykazało duże rozpowszechnienie NT i
dyslipidemii, zespołu metabolicznego i palenia
papierosów co wskazuje na potrzebę szeroko
zakrojonej edukacji prozdrowotnej
społeczeństwa



Stwierdzono też znaczne zróżnicowanie
regionalne rozpowszechnienia czynników ryzyka
i umieralności

POLKARD:



Badanie przeprowadzone w latach 2003-
2005 i 2006-2008 w ramach Narodowego
Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób
Układu Sercowo- Naczyniowego



Uzyskane dane wskazały, że zły stan
zdrowia Polaków jest wynikiem małej
skuteczności wykrywania czynników ryzyka
oraz niedostatecznej skuteczności leczenia
już wykrytych zaburzeń



Wśród innych przyczyn podano: palenie
tytoniu, złe nawyki żywieniowe i małą
aktywność fizyczną

POLKARD- wnioski:



MZ i Rada Programu zdecydowały o
przygotowaniu i wdrożeniu
kompleksowego programu edukacji na
temat czynników ryzyka i metod
zapobiegania chorobom ukł. krążenia oraz
prowadzeniu skutecznych działań
interwencyjnych



Zdecydowano też, że działania będą
skierowane do ogółu społeczeństwa ze
szczególnym uwzględnieniem osób z
terenów małomiejskich i wiejskich oraz
niżej wykształconych

Projekty prewencyjne w ramach
programu POLKARD:



Program edukacji dzieci (SMS)- „szansa dla
młodego serca”



Program edukacji zdrowotnej społeczeństwa
poprzez TV i in. środki masowego przekazu-
POLKARD- MEDIA „pamiętaj o sercu”



Program poprawy wykrywania i skuteczności
leczenia NT, zaburzeń lipidowych i cukrzycy
wśród dorosłych i dzieci w małych miastach i
terenach wiejskich- „Polski Projekt 400 Miast”



Analiza „Standardów Postępowania
Kardiologicznego w POZ” (SPOK), w celu
poprawy skuteczności prewencji wtórnej CHNS

POLKARD- wnioski:



Działania podjęte w ramach programu
POLKARD powinny w efekcie wpłynąć na
zmniejszenie zachorowalności i umieralności z
powodu chorób układu sercowo-naczyniowego.



Wprawdzie wiarygodne dane będą możliwe do
uzyskania za kilka lat, ale już obecnie
obserwujemy utrzymujący się od początku lat
90-tych korzystny trend w zakresie
zmniejszenia umieralności, zwłaszcza w
chorobie niedokrwiennej serca.



Związane to jest przede wszystkim z poprawą
dostępności do procedur kardiologicznych
ratujących życie.

POLKARD – wnioski c.d.:



W omawianym okresie nastąpiło kilkakrotne
zwiększenie liczby wykonywanych zabiegów
angioplastyki wieńcowej w ostrych
zespołach wieńcowych oraz implantacji
kardiowerterów-defibrylatorów i ablacji w
leczeniu groźnych zaburzeń rytmu.



W efekcie na podstawie danych z
Ogólnopolskiego Rejestru OZW można
stwierdzić, że dzięki wprowadzeniu
całodobowych dyżurów leczenia zawału
serca, śmiertelność w tej chorobie
zmniejszyła się ponad 2-krotnie.

POLKARD - wnioski:



Najbardziej szczegółowe dane dotyczące
wpływu działań prewencyjnych oraz
terapeutycznych na zmniejszenie liczby
zgonów pacjentów z chorobą wieńcową (w tym
zawale serca) o ponad 26 tys. pomiędzy rokiem
1991 a 2005 zawarte są w badaniu IMPACT.



Na podstawie dostępnych badań
obserwacyjnych wyliczono, że działania
prewencyjne przyczyniły się do zmniejszenia
zagrożenia zgonem o 54%, a leczenie
kardiologiczne o 37%.

Wnioski końcowe:



Poprawa sytuacji związanej z epidemią chorób
układu sercowo- naczyniowego w Polsce jest
uzależniona od:



Lepszej organizacji systemu opieki zdrowotnej



Realizacji kompleksowych badań
przesiewowych



Znacznego wzrostu świadomości zdrowotnej
społeczeństwa o czynnikach ryzyka zawału
serca i udaru mózgu



Intensywnej współpracy między
przedstawicielami środowisk medycznych,
politycznych i opiniotwórczych

Narodowy Program
Zdrowia na lata 2007-2015

Załącznik do Uchwały Nr 90/2007
Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007r.

I. STRATEGICZNE CELE
ZDROWOTNE

Cel strategiczny 1.



Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej
umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w
tym udarów mózgu

Zgodnie z założeniami programu POLKARD, którego

głównym celem jest utrzymanie tempa redukcji
umieralności z powodu chorób układu sercowo-
naczyniowego w Polsce w latach 2003-2012 zakłada się:

1.

Zmniejszenie umieralności u osób poniżej 65 roku życia,

2.

Zmniejszenie liczby wczesnych zgonów z powodu
udarów mózgu,

3.

Uzyskanie, u co najmniej 70% chorych, którzy przeżyli
ostry okres udaru, samodzielności w wykonywaniu
podstawowych czynności życia codziennego.

II Cele dotyczące czynników
ryzyka i promocji zdrowia:



Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu



Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia
alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych
spowodowanych alkoholem



Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości
zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie
występowania otyłości.



Zwiększenie aktywności fizycznej ludności.



Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w
środowisku życia i pracy oraz ich skutków
zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju.

Cel operacyjny 14.

Usprawnienie wczesnej diagnostyki i

czynnej opieki nad osobami
zagrożonymi:



chorobami układu krążenia, udarami

mózgowymi, nowotworami,
powikłaniami cukrzycy, chorobami
układu oddechowego



oraz chorobami reumatycznymi,

szczególnie przez działania
podstawowej opieki zdrowotnej.

A. Choroby układu
krążenia

Uzasadnienie wyboru celu:



Mimo niewątpliwego sukcesu w dziedzinie
ograniczenia umieralności z powodu chorób
układu krążenia obserwowanego od 1991 roku,
choroby układu krążenia (CHUK) pozostają nadal
najważniejszą przyczyną umieralności wśród
kobiet i mężczyzn w Polsce.



Prawie co drugi Polak umiera z powodu chorób
serca i naczyń, zaś z powodu CHUK umiera
rokrocznie więcej osób niż z powodu kolejnych
pięciu przyczyn razem wziętych.



CHUK są nadal najważniejszą przyczyną
umieralności przedwczesnej w Polsce.

Uzasadnienie wyboru celu c.d.:



Standaryzowane wskaźniki umieralności z
powodu CHUK, a zwłaszcza z powodu choroby
niedokrwiennej serca i chorób naczyniowych
mózgu są wciąż znacznie wyższe niż w krajach
„starej” UE.



CHUK stanowią jedną z najważniejszych
przyczyn absencji chorobowej, hospitalizacji
oraz inwalidztwa prawnego, wpływają także w
znaczący sposób na jakość życia Polaków,
szczególnie osób w wieku średnim i podeszłym.



Konsekwencją tego są również ogromne
wydatki ze środków publicznych i środków
własnych obywateli na leczenie CHUK.

Oczekiwane efekty do 2015
roku:



1. Zwiększenie wykrywalności
nadciśnienia tętniczego do poziomu 75%
oraz poprawa skuteczności leczenia
nadciśnienia



2. Zmniejszenie odsetka osób z
hiperlipidemią, a zwłaszcza ograniczenie
odsetka osób ze stężeniem cholesterolu
powyżej 250 mg%



3. Istotne zwiększenie liczby chorych z
nadciśnieniem, leczonych przez lekarzy
rodzinnych

Oczekiwane efekty do 2015
roku:



4. Istotne zwiększenie częstości badań
stężenia cholesterolu we krwi, jego
frakcji i trójglicerydów, wykonywanych
w laboratoriach świadczących usługi na
rzecz podstawowej opieki zdrowotnej



5. Istotny wzrost liczby osób leczonych
z powodu zaburzeń lipidowych



6. Zmniejszenie różnic regionalnych
dotyczących umieralności z powodu
chorób serca i naczyń.

Zadania:



1. Zwiększenie skuteczności programów
ograniczenia natężenia czynników
ryzyka odpowiedzialnych za
występowanie chorób serca i naczyń,



2. Opracowanie standardów
powszechnych, dostępnych i
uzasadnionych ekonomicznie badań
przesiewowych, ukierunkowanych na
wczesną diagnostykę czynników ryzyka
oraz wybranych CHUK i metabolicznych,

Zadania c.d.:



3. Opracowanie standardów
postępowania z osobami z
rozpoznanymi czynnikami ryzyka i
chorobami serca, naczyń oraz
metabolicznymi



4. Wdrożenie nowoczesnych standardów
diagnostyki oraz leczenia chorób serca i
naczyń do placówek POZ



5. Zwiększenie dostępności inwazyjnych
procedur kardiologicznych ratujących
życie w stanach nagłych

Zadania c.d.:



6. Usprawnienie systemu ratownictwa
medycznego w nagłych stanach
kardiologicznych



7. Zwiększenie poziomu wiedzy
społeczeństwa na temat przyczyn
powstawania, możliwości zapobiegania
oraz wczesnej diagnostyki i leczenia
CHUK



8. Poprawa jakości życia osób leczonych
z powodu chorób serca i naczyń.

Oczekiwane korzyści zdrowotne:



1. Zmniejszenie umieralności

przedwczesnej (25-64 lata) z
powodu chorób serca i naczyń o
15-20% w ciągu najbliższych 10
lat,



2. Zmniejszenie umieralności z

powodu choroby niedokrwiennej
serca (w tym zawału serca) o 15-
20% w ciągu najbliższych 10 lat.

B. Udary Mózgowe:

Uzasadnienie wyboru celu



W Polsce umieralność z powodu udaru mózgu była
wyższa niż w większości krajów europejskich.



W związku z tym niezwykle ważne stało się leczenie
i zapobieganie chorobom układu sercowo-
naczyniowego



Wczesne rozpoznawanie modyfikowalnych
czynników ryzyka, takich jak: nadciśnienie tętnicze,
zaburzenia gospodarki lipidowej czy migotanie
przedsionków pozwala na wdrożenie profilaktyki
pierwotnej i zmniejszenie liczby udarów mózgu.
Leczenie przyczynowe udaru mózgu przy pomocy
terapii trombolitycznej (pozwala na zmniejszenie
śmiertelności i niesprawności poudarowej).

Oczekiwane efekty do 2015roku



1. Doprowadzenie do sytuacji

funkcjonowania w kraju 130 w pełni
wyposażonych pododdziałów
udarowych,



2. Powstanie sieci poradni

udarowych,



3. Powstanie sieci oddziałów

rehabilitacji.

Zadania:



1. Kontynuacja leczenia
trombolitycznego,



2. Tworzenie sieci poradni udarowych,



3. Tworzenie sieci oddziałów rehabilitacji,



4. Prowadzenie szkoleń dla lekarzy w
zakresie pomocy doraźnej w celu
szybkiego rozpoznawania objawów
udaru,



5. Upowszechnianie wiedzy na temat
objawów udaru mózgu.

Oczekiwane korzyści
zdrowotne



1. Zmniejszenie częstości udarów



2. Zmniejszenie wczesnej

śmiertelności poudarowej



3. Zmniejszenie niesprawności

poudarowej



4. Zmniejszenie częstości udarów

nawrotowych.

Monitorowanie i ewaluacja
wskaźników:



ocena śmiertelności poudarowej,



analiza umieralności z powodu

chorób naczyń mózgowych,



ocena liczby osób niesprawnych

po udarze mózgu,



koszty pośrednie poudarowe.