Normy

oświetleniow

e sal

wykładowych

, biur,

stanowisk

pracy z

komputerami

Podział oświetlenia



naturalne



sztuczne



ogólne



miejscowe



złożone

Oświetlenie naturalne i sztuczne

Najwięcej zalet posiada oświetlenie naturalne, co
wynika z samej jego istoty. Natężenie światła
naturalnego zależy od pory roku, dnia, stanu pogody.
Można w pewnym stopniu regulować wielkość
natężenia światła naturalnego w pomieszczeniach
jednak zabiegi takie są zbyt kosztowne i nie zawsze
przynoszą zamierzone efekt. Z tych, między innymi
względów stosowane jest w szerokiej skali oświetlenie
sztuczne. Najważniejszymi warunkami stosowania
światła sztucznego jest zbliżenie go w maksymalnym
stopniu

do

cech

światła

naturalnego

oraz

niedopuszczenie do zbytniej jaskrawości źródeł światła.

Oświetlenie a normy

Oświetlenie dzienne jak i elektryczne powinno
być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy,
czynności i wymaganej dokładności oraz spełniać
wymagania Polskiej Normy. Warunki ogólne
dotyczące oświetlenia wnętrz światłem dziennym
określa PN-71/B-02380. Natomiast wymagania,
jakim powinno odpowiadać oświetlenie wnętrz
światłem elektrycznym są ujęte w PN-84/E-
02033.

Czynniki określające właściwe
oświetlenie miejsc pracy



dostateczne natężenie
światła,



wystarczająca
równomierność oświetlenia,



prawidłowy rozkład cieni,



tętnienie światła,



właściwa barwa światła,



stałość strumienia
świetlnego,



niedopuszczenie do olśnień.

Zasady oświetlenia otoczenia miejsc
pracy, nauki, wypoczynku itp.



Maksymalne wykorzystywanie oświetlenia naturalnego,



Przystosowanie oświetlenia do rodzaju wykonywanej pracy,
czynności,



Wybór odpowiedniego typu źródeł światła sztucznego,



Równomierne oświetlenie całego miejsca pracy,



Stosowanie urządzeń rozpraszających światło,



Ustalenie natężenia źródła światła w zależności od wielkości
pomieszczenia i rodzaju wykonywanej pracy,



Dobór urządzeń oświetlających ze względu na bezpieczeństwo
pracy,



Odpowiedni dobór barw na stanowisku i pomieszczeniu pracy,
nauki,



Odpowiednie zaprojektowanie rozmieszczenia źródeł światła.

Znaczenie zasad oświetlenia

Trzymanie się tych zasad gwarantuje, że światło na
stanowisku pracy i w jego otoczeniu wpływa
bezpośrednio na szybkość i pewność widzenia oraz
przejrzyście określa, w jaki sposób widzimy formy,
sylwetki, barwę i właściwości powierzchni podmiotów
tam występujących. Praca wzrokowa jest wówczas
optymalna, a na stanowisku pracy oraz w pomieszczeniu,
w którym się ono znajduje występuje wygoda widzenia.
Wystąpienie wygody widzenia zależy od czynników
określających cechy ilościowe i jakościowe oświetlenia
oraz wrażliwości osobniczej.

Zasady oświetlenia dzielone są na trzy podstawowe
grupy:



Zasady fizjologiczne



Zasady estetyczne



Zasady ekonomiczne

Najważniejszymi, z punktu widzenia narządu
wzroku, są zasady fizjologiczne.

Oświetlenie w szkole/uczelni

Odpowiednio dobrane otoczenie świetlne może
tworzyć atmosferę motywującą i pobudzającą do
działania, które sprawia, że uczenie się i nauczanie
może być przyjemne.
Sale

wykładowe

powinny

posiadać

dobre

oświetlenie zapewniające wygodę widzenia oraz
pożądane oddziaływania światła i barw. Takie
oświetlenie powinno być wydajne energetycznie, a
więc działać przy zminimalizowanym zużyciu energii
elektrycznej, bez uszczerbku dla wymaganych
ilościowych i jakościowych cech oświetlenia.

Natężenie światła

W przypadku sal wykładowych wg PN –84/E-02033 możemy
przyjąć wartości natężenia światła zalecane z fizjologicznego
punktu widzenia w granicach 240-600 Lx.

Jeśli chodzi o sale wykładowe, izby lekcyjne, pracownie,
pokoje do nauki, sale przystosowane do demonstracji, sale
przedmiotowe wg PN najmniejsze dopuszczalne średnie
natężenie oświetlenia wynosi 300 Lx. Natomiast w miejscach
demonstracji w salach przedmiotowych norma wskazuje
natężenie 500 Lx. Norma zaleca zapewnienie dobrej
równomierności oświetlenia oraz wyeliminowanie odbić
kierunkowych opraw od powierzchni tablicy.

Pożądane cechy dobrego
oświetlenia w szkole



Poziomy

natężenia

oświetlenia

powinny

być

odpowiednio wyważone, nie za niskie, ale i nie za
wysokie. Powinny dotyczyć zarówno płaszczyzn
poziomych, jak i pionowych. Przy doświetleniu
sztucznym w porze dziennej (PSALI) powinny być
przyjmowane ryczałtowo.



Równomierność oświetlenia w przestrzeni powinna być
stosunkowo duża. Może być zróżnicowana na polu
pracy i w jego otoczeniu. Równomierność oświetlenia
w czasie powinna być zapewniona przez ograniczenie
tętnienie strumienia świetlnego źródeł światła oraz
wykluczenie nadmiernych spadków napięcia w
oświetleniowej sieci zasilającej.



Olśnienie przykre powinno być ograniczone do takiego
stopnia, przy którym niewygoda widzenia jest ledwo
odczuwalna. W szczególności należy dążyć do
wyeliminowania olśnienia odbiciowego, ewentualnie do
jego istotnego zminimalizowania.



Rozkład luminacji w otoczeniu powinien być stosunkowo
wyrównany. Oznacza to konieczność unikania zbyt
ciemnego sufitu i zbyt ciemnych ścian w stosunku do
ławek, stolików. Oznacza to także eliminowanie
nadmiernie jaskrawych pól w polu widzenia uczniów, np.
nadmiernie jaskrawego tła tablicy.



Barwa postrzegana światła powinna być „dość ciepła”.
Przy PSALI należy jednak wybierać barwę „dość białą”,
tak aby w przybliżeniu zharmonizować barwy światła
dziennego i elektrycznego.



Oddawanie barw powinno być co najmniej dobre,
dążąc do bardzo dobrego, tak aby nie wystąpiły
zauważalne zmiany w wyglądzie obiektów
oglądanych w świetle sztucznym i w świetle
dziennym.



Kierunkowość

oświetlenia

powinna

być,

nienadmierna tak, aby nie tworzyły się cienie
obce na polach pracy, oraz nie wystąpił klimat
świetlny powodujący odczucie napięcia. Udział
rozproszonego

strumienia

świetlnego

w

oświetleniu wnętrza powinien być znaczący. Przy
stosowaniu PSALI jest pożądane, aby kierunek
padania światła elektrycznego był zbliżony do
kierunku padania światła dziennego.

Sposób wprowadzenia światła do wnętrza
powinien

być

wynikiem

profesjonalnego

projektowania. Preferowanym źródłem światła w
warunkach szkolnych są świetlówki z elektronicznymi
układami zapłonowo-stabilizacyjnymi. Pożądana jest
możliwość regulacji strumienia świetlnego. W
warunkach stałego rozmieszczenia ławek lub
stolików stosuje się na ogół świetlówki liniowe, przy
zmiennym zaś rozmieszczeniu tych sprzętów-także
świetlówki kompaktowe.

Oświetlenie stanowisk pracy z
komputerami

Praca przy monitorach jest związana z wystąpieniem,
co najmniej dwóch różnych zadań wzrokowych:



czytanie drukowanego tekstu na dokumencie i
znaków na klawiaturze



czytanie znaków na monitorze.

Aby uniknąć męczących odbić światła w monitorze i
jego otoczeniu należy:



ustawić monitory równolegle do okna



do oświetlenia pomieszczenia stosować światło
rozproszone



unikać mebli z połyskiem

Oświetlenie powinno zapewniać
komfort pracy wzrokowej

Należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od
opraw źródeł światła, okien, przezroczystych lub
półprzezroczystych

ścian

albo

jasnych

płaszczyzn

pomieszczenia

oraz

olśnienie

odbiciowe od ekranu monitora przez stosowanie
odpowiednich

opraw

oświetleniowych,

instalowanie żaluzji lub zasłon w oknach.

Oświetlenie naturalne w biurze



system oświetlenia górnego, za pomocą
świetlików dachowych. Jest to rozwiązanie
korzystne, lecz nie opłacalnym pod względem
ekonomicznym, a ponadto nie zawsze możliwe
do zastosowania.



system oświetlenia bocznego, za pomocą okien
umieszczonych w ścianach północnej lub
wschodniej. Biura w większości przypadków są
pomieszczeniami małymi i w zupełności
wystarcza taki system oświetlenia.



biorąc pod uwagę to, że wykonuje
się tu dużo prac pisemnych,
biurko pracownika powinno być
ustawione w taki sposób, by
praca

ręką

nie

zasłaniała

padającego światła. Można to
przedstawić

na

przykładzie

pracownika praworęcznego. Jego
stanowisko pracy mogło by być
umieszczone przy oknie bocznym
w taki sposób by siedział on
lewym bokiem do tego okna, co
byłoby najbardziej korzystne z
punktu widzenia wykorzystania
światła dziennego.



jeżeli na stanowisku pracy wymagane jest
oświetlenie normalne, odległość biurka od
okna powinna być równa 2 razy wysokość
okna.



w przypadku gdy wymagane jest bardzo dobre
oświetlenie

odległość

ta

musi

wynosić

minimum 1.5 razy wysokość okna.

Oświetlenie sztuczne w biurze



oświetlenie złożone. Jest to najlepsze rozwiązanie,
umożliwiające pracownikowi pracę w odpowiednich
warunkach oświetleniowych.



system

oświetlenia

zlokalizowanego,

który

charakteryzuje się tym, że lampa zawieszona jest u
góry, dokładnie nad stanowiskiem pracy. Jest to
bardziej korzystne pod względem ekonomicznym w
porównaniu z oświetleniem złożonym i uzasadnione
tym, że człowiek pracujący przy komputerze, czy
nawet piszący nie potrzebuje takiego natężenia
światła, co pracownik hali produkcyjnej, wytwarzający
małą i skomplikowaną część.



system oświetlenia bocznego, polegający na
tym, że światło pada z boku na pracownika.
Lampa boczna powinna być umieszczona w
taki sposób by nie powodowała olśnienia.



niekorzystne
umieszczenie punktu
świetlnego występuje
wtedy

gdy

światło

odbite pokrywa się z
kierunkiem spojrzenia,
gdyż

to

powoduje

zjawisko

olśnienia

promieniami odbitymi.

Natężenie światła w biurze

Według PN-84/E-02033 wymagana wartość
natężenia światła wynosi dla pomieszczeń
biurowych (w całym pomieszczeniu) 200lx oraz
dla prac biurowych z dorywczym pisaniem na
maszynie, komputerze, kartoteki, itp. wynosi
300lx.

Bibliografia



Polska Norma. Oświetlenie wnętrz światłem
dziennym. Warunki ogólne. PN-71/B-02380.



Polska Norma. Oświetlenie wnętrz światłem
elektrycznym. PN-84/E-02033.



Zastosowanie ergonomii, Polska Akademia
Nauk Odział Poznań-Komisja Ergonomiczna.
Polskie Towarzystwo Ergonomiczne-Centrum
Zastosowań w ergonomii. Rok 2003r



http://

archiwum.ciop.pl/15835.html

Dziękujemy za uwagę