Fundusze strukturalne i

system finansowania

projektów UE

Prawo finansowe UE

(z uwzględnieniem problematyki

polityki spójności)

Mgr Aleksandra Szczerba-Zawada

 

Prawo finansowe w ujęciu:
a) szerokim – normy prawa walutowego, dewizowego,
budżetowego, podatkowego, celnego oraz te, regulujące
funkcjonowanie rynku finansowego;
b) wąskim – normy dotyczące choćby pośrednio finansowania
zadań publicznych w postaci czynnej (zadania są finansowane z
budżetu ogólnego UE) lub biernej (prawo UE ustanawia zasady
finansowania określonych zadań publicznych, pozostawiając ich
realizację – w ujęciu finansowym – PCz.

• Źródła prawa budżetowego:
a) prawo pierwotne – przede wszystkim TFUE;
b) prawo wtórne – przede wszystkim tzw. decyzje i
rozporządzenia budżetowe (np. rozporządzenie Rady nr
1605/2002 w sprawie rozporządzenia finansowego stosowane do
budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich, Dz.U. UE 2002 L
248/16);

* porozumienia międzyinstytucjonalne – porozumienie

międzyinstytucjonalne pomiędzy PE, Radą i KE z dnia 29
czerwca 1988 r. w sprawie dyscypliny budżetowej i
usprawnienie procedury budżetowej (Dz. U. UE 1988 L 185/33).

•  

Rozwój prawa budżetowego (z uwzględnieniem polityki

spójności)

• Odrębne budżety każdej z 3 Wspólnot;
• Traktat o fuzji (podpisany 8.04.1965 r., wchodzi w życie w lipcu 1967 r.) –

integracja wydatków administracyjnych i odpowiadających im dochodów EWWiS,
dochodów i wydatków EWG oraz EWEA;

• Traktaty luksemburskie z 21.04.1970 r. oraz z 22.07.1975 r. (tzw. traktaty

budżetowe) – stworzyły, wraz z przepisami wydanymi na ich podstawie,
podstawowe ramy obecnie funkcjonującego porządku budżetowego UE oraz
zaprowadziły system tzw. własnych źródeł Wspólnoty, zapowiadając odejście od
wpłat PCz;

• I pakiet Delorsa (plan reformy budżetu ogólnego Wspólnot przyjęty w 1988 r.) – w

odniesieniu do funduszy strukturalnych wzmocniono zasadę koncentracji -
przeznaczono je bezpośrednio nie na ogólne wsparcie gospodarek PCz, ale na
realizację jedynie niewielu (stosunkowo szeroko określonych) celów uznanych za
priorytetowe z punktu widzenia efektywności oddziaływania na poziomie
wspólnotowym:

 1 cel – wspieranie rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów słabiej

rozwiniętych (EFRR, EFS oraz sekcja gwarancji funduszu rolneg);,

 2. cel – przemiana regionów, regionów granicznych i części regionów, w których

zlokalizowane są branże schyłkowe (EFRR i EFS),

 3 cel – zwalczanie długookresowego bezrobocia (EFS),
 4 cel – ułatwienie integracji zawodowej młodzieży (EFS),
 5 cel – przyspieszenie dostosowań struktur rolnych oraz wspieranie rozwoju

obszarów wiejskich (EFRR, EFS oraz sekcja orientacji funduszu rolnego).

• II pakiet Delorsa (konsolidacyjna reforma budżetu UE w 1993 r.) – zapewnił

odpowiednie zaopatrzenie utworzonemu na mocy Traktatu z Maastricht
Funduszowi Spójności;

• Agenda 2000 i przyjęte na jej podstawie ramy finansowe 2000-2006 –

ograniczenie celów funduszu strukturalnych do trzech:

 1) wspieranie rozwoju strukturalnego i dopasowywanie regionów

zacofanych

 2) wspieranie transformacji gospodarczej i społecznej regionów

dotkniętych trudnościami strukturalnymi;

 3) dopasowanie i modernizacja systemów edukacyjnych, szkolenia

zawodowego i zatrudnienia oraz polityk w tych dziedzinach.

Uchwalanie budżetu

Klasyfikacja wydatków

• Wydatki z budżetu UE dzielić można na:
a1) wydatki ze środków na zobowiązania – określają
wielkość wymaganych w danym okresie zobowiązań
finansowych UE,
a2) wydatki ze środków na płatności – odzwierciedlają
obowiązek faktycznej ich spłaty;

b1) wydatki operacyjne – umożliwiają UE realizację jej
celów i zadań,
b2) wydatki administracyjne – przeznaczone na
funkcjonowanie instytucji i organów UE;

c1) wydatki na rzecz beneficjentów zewnętrznych – na
podmioty przynależące do państw spoza UE,
c2) wydatki na rzecz beneficjentów wewnętrznych –
podmioty przynależne PCz.

Klasyfikacja wydatków

d1*) wydatki obowiązkowe – ponoszone na realizację
celów i zadań Unii wynikających z postanowień
traktatowych oraz przepisów prawa wtórnego,
d2*) wydatki nieobowiązkowe – wydatki niemieszczące
się w w/w kategorii wydatków;

Metody wykonywania budżetu

Trzy metody wykonywania budżetu:
 Metoda scentralizowana – budżet wykonywany przez

KE (wykonanie bezpośrednie) lub KE i agencje
wykonawcze, organy lub inne podmioty, którym KE
przekazała kompetencję do wykonania jakiejś części
budżetu (wykonanie pośrednie);

 Metoda podziału i decentralizacji – budżet

wykonywany wspólnie przez KE i PCz lub państwami
trzecimi korzystającymi ze środków budżetowych UE;

 Metoda wspólnego zarządzania – budżet wykonywany

na podstawie umowy ramowej wspólnie przez KE i
organizacje międzynarodowe.

Wydatki budżetowe w nowej

perspektywie finansowej 2007-2013

Budżet w ujęty w podziale na strategiczne cele UE:
 Trwały wzrost;
 Ochrona i zarządzania zasobami ludzkimi;
 Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i

sprawiedliwość;

 Unia Europejska jako partner globalny.

Wydatki w perspektywie finansowej 2007-2013

A

.

N

o

w

a

k-

F

a

r,

F

in

a

n

se

U

n

ii

E

u

ro

p

e

js

k

ie

j.

A

sp

e

k

ty

in

st

yt

u

cj

o

n

a

ln

e

i

p

ra

w

n

e

,

w

:

U

st

ró

j

U

n

ii

E

u

ro

p

e

js

k

ie

j

(r

e

d

.

J.

B

a

rc

z)

,

t.

2

,

W

a

rs

za

w

a

2

0

1

0

,

s.

V

I-

7

7

.

Wydatki w perspektywie finansowej 2007-2013

Wydatki budżetowe UE na politykę

spójności

Cele systemu polityki spójności, wykorzystującego
narzędzia strukturalne (EFRR i EFS) oraz Fundusz
Spójności, finansowane w ramach perspektywy
finansowej 2007-2013:
 Konwergencja;
 Wzrost konkurencyjności;
 Współpraca terytorialna.

A. Nowak-Far, Finanse Unii Europejskiej. Aspekty instytucjonalne i prawne, w:
Ustrój Unii Europejskiej (red. J. Barcz), t. 2, Warszawa 2010, s. VI-83.

Rozłożenie środków w zakresie polityki spójności w
perspektywie finansowej 2007-2013

A. Nowak-Far, Finanse Unii Europejskiej. Aspekty instytucjonalne i
prawne, w: Ustrój Unii Europejskiej (red. J. Barcz), t. 2, Warszawa 2010,
s. VI-84.