CELE I SPOSOBY STOSOWANIA

ZABIEGÓW ZIMNYCH ORAZ

KRIOTERAPII W FIZYKOTERAPII

-Marzena Lubaszka

-Sandra Stolingwa

-Sylwia Sidor

-Sara Grzankowska

-Anna Szafron

Historia, Definiowanie, Etymologia

Krioterapia

To pojęcie dość szerokie i niejednoznaczne.

Według najprostszej definicji oznacza leczenie zimnem.

W większości źródeł można znaleźć nieco szersze określenie

metody

leczenia polegającej na miejscowym stosowaniu zimna, którego

nośnikiem jest :

-Lód

- Śnieg

-Woda

-Dwutlenek węgla czyli tzw. „suchy lód”

W opiniach badaczy :

Prof. K. Spodaryk - „Krioterapią nazywamy zastosowanie w

celach leczniczych bodźca fizykalnego obniżającego
temperaturę tkanek”

…Nieco historii

 Rozwój nowoczesnej kriomedycyny nastąpił u schyłku XIX

wieku – od czasu nabycia przez fizyków umiejętności

skraplania gazów. Ówcześni fizycy w tym Polacy : Karol

Olszewski i Zygmunt Wróblewski dokonali nie tylko skroplenia

tlenu, dwutlenku węgla, powietrza i wodoru ale także

umożliwili przemysłową produkcje tych chłodziw i ich

przechowywanie w naczyniach, które jest do dziś stosowane.

 Pierwsze urządzenie uwalniające pary ciekłego azotu

skonstruował w 1907 r. Whitehouse. Urządzenie to służyło do

niszczenia powierzchni nowotworów i niektórych schorzeń

dermatologicznych.

 W latach 70 naszego stulecia narodziła się koncepcja

krioterapii, którą do praktyki leczniczej wprowadził japończyk

Toshiro Yamauchi. Wraz ze swoim zespołem naukowym

Yamauchi skonstruowali pierwsze przenośne krioaplikatory a

także pierwszą na świecie komorę kriogeniczną (1978r.)

…Nieco historii

 Początek krioterapii w Polsce datuje się na rok

1983 kiedy to pod okiem prof. Zdzisława

Zagrobelnego przy Katedrze AWF we Wrocławiu

zainstalowano pierwszy krioaplikator.

 Pierwsza w Polsce kriokomora powstała w 1989

roku i została zainstalowana na Oddziale

Reumatologicznym Szpitala Specjalistycznego

Chorób Narządu Ruchu w Kamiennej Górze. Była

to druga kriokomora w Europie i trzecia na

świecie.

Leczenie zimnem

Leczenie zimnem polega na miejscowym obniżeniu temperatury

tkanek. W zależności od rodzaju stosowanej metody reakcja ta

zachodzi drogą przewodzenia lub przenoszenia energii cieplnej

do użytego w danej metodzie środowiska oziębiającego o

odpowiedni niskiej temperaturze. Pomimo swego skutecznego

działania jest stosowane w mniejszym zakresie niż leczenie

ciepłem. Zimno w celach leczniczych jest stosowane w postaci:

-zabiegów miejscowych, które mają na celu obniżenie

temperatury skóry, mięśni i stawów;

-zabiegów całkowitych - ogólnych, których celem jest ogólne

oziębienie organizmu;

Przez dostarczenie zimna, temperatura powierzchni ciała

zostaje obniżona miejscowo lub systemowo

ZABIEGI KRÓTKO I DŁUGOTRWAŁE

W krioterapii miejscowej wyróżniamy dwa rodzaje zabiegów:

-

Krótkotrwałe : czas aplikacji od 30 sekund do kilku minut

Krótkotrwałe zabiegi zimne

 powodują zwiększenie pobudliwości obwodowych nerwów czuciowych i

ruchowych



powodują zwiększenie napięcia mięśni

-

Długotrwałe : czas aplikacji 48-72h

Długotrwałe zabiegi zimne o bardzo niskiej temperaturze powodują :



podwyższenie progu bólu

 zmniejszenie pobudliwości włókien nerwowych i szybkości ich

przewodzenia



obniżenie napięcia mięśni

Występujące w wyniku tych zabiegów zmniejszenie lub zniesienie bólu

oraz obniżenie napięcia mięśni mają duże znaczenie w postępowaniu

leczniczym, szczególnie w chorobach narządu ruchu. Ważnym działaniem

terapeutycznym zimnych zabiegów leczniczych jest wpływ przeciwzapalny

i przeciwobrzękowy

Źródło:

http://www.metrum.com.pl/more,public,krioterapia,krioterapia.txt,pl

TECHNIKI KRIOTERAPEUTYCZNE

Lecznicze stosowanie zimna jest bardzo skutecznym i jednocześnie tanim

sposobem postępowania zarówno w warunkach domowych jak i w zakładach

leczniczych. Głównymi technikami leczenia zimnem są:

 schładzanie przez przewodzenie : była do niedawna najszerzej stosowaną metodą

leczenia zimnem powłok ciała poprzez zastosowanie lodowatej wody lub

rozwałkowanego lodu jako środków schładzających. Lód można używać w postaci:

-

Okładów z lodu

-

Termoforów wypełnionych kostkami lodu

-

Zamarzniętych mokrych ręczników

Wszystkie powyższe sposoby stosuje się przez 10-15minut z 5minutową przerwą a

cykl ten powtarza się do uzyskania jak najkorzystniejszych wyników.

W celu schłodzenia całej powłoki ciała stosuje się również zanurzenie w lodowatej

wodzie. Zabieg ten tolerowany jest tylko przez niektórych pacjentów przez bardzo

krótki okres czasu.



schładzanie poprzez przenoszenie jest obecnie rzadko wykorzystywane

medycznie. Metodę tą stosuje się do obniżenia wysoko podniesionej ciepłoty ciała

np. w przypadku udaru cieplnego, hipotermii złośliwej, chorobach zakaźnych i

chorobach ośrodkowego układu nerwowego (objawem jest nadmierna produkcja

ciepła i upośledzona termoregulacja fizyczna). Głównymi urządzeniami do

schładzania są tu : silne wiatraki lub dmuchawy nawiewające oziębione powietrze

laminarnie na nagie ciało, wzdłuż lub w poprzek.

ZABIEGI ZIMNE I ICH CELE

Zabiegi lecznicze z wykorzystaniem niskich temperatur dzieli się na :

-

Miejscowe

-

Ogólne

Zabiegi miejscowe mają na celu obniżenie temperatury skóry i tkanek

głębiej położonych

Zabiegi ogólne mają na celu oziębienie całego ustroju ze wszystkimi

jego następstwami fizjologicznymi.

Intensywność powyższych zabiegów zależy od:

1.

Temperatury

2.

Przyjętej metody sposobu oziębiania powierzchni ciała poddanej

zabiegowi

3. Czasu trwania zabiegu

ZIMNE ZABIEGI MIEJSCOWE

krioterapia miejscowa- strumień mieszaniny

azotu i powietrza o temperaturze poniżej –

100°C(-160°C temp. gazu u wylotu dyszy)

kierowany jest odległości co najmniej 15cm na

okolicę zabiegu. Czas zabiegu-30s do 3min.,

łączny czas zabiegu dla jednego pacjenta może

wynosić maksymalnie 12min. Terapeuta

wykonuje dyszą okrężne ruchy w czasie

nadmuchiwania aby wypływający gaz padał

stale na inną część powierzchni ciała

poddawanej zabiegowi. W czasie zabiegu

wskazane jest poruszanie kończyną objętą

zabiegiem.

PRZYKŁADY ZIMNYCH ZABIEGÓW MIEJSCOWYCH

ZIMNE OKŁADY LUB ZAWIJANIA

Istnieje bardzo wiele sposobów stosowania zimna w celach leczniczych.

Do najczęściej wykonywanych należą: zimne okłady lub zawijania,

oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku etylu, oraz miejscowe zabiegi

chłodzące przy użyciu gazów chłodzących.

Zabiegi zimnych okładów lub zawijań należy wykonywać przy użyciu

chust oziębionych do żądanej temperatury, worków gumowych

napełnionych zimną wodą lub lodem, ewentualnie specjalnych

woreczków napełnionych żelem które można schładzać w zamrażalniku.

Oziębianie przy użyciu ciekłego chlorku etylu - wydobywający się z

pojemnika ciekły chlorek etylu działa silnie oziębiająco w wyniku jego

rozprężenia oraz pobierania ciepła na parowanie. Jest on stosowany

jako znieczulenie w małych zabiegach chirurgicznych oraz przy urazach

sportowych.

Zabiegi oziębiające najlepiej jest wykonywać rano po rozgrzewce

fizycznej, nigdy u pacjenta wychłodzonego, po zabiegu zimnym szybko

musi powrócić uczucie ciepła dlatego należy stosować ćwiczenia

ruchowe aby wygenerować ciepło. Następny zabieg można wykonać po

wygaśnięciu reakcji po zabiegu poprzednim (ok. 2 godziny)

PRZYKŁADY ZIMNYCH ZABIEGÓW MIEJSCOWYCH

UŻYCIE GAZÓW CHŁODZĄCYCH

 

Do zabiegów miejscowych przy użyciu gazów chłodzących używa się

specjalnie skonstruowanych urządzeń, do schładzania jest używany

zazwyczaj ciekły azot, CO2, lub coraz rzadziej nadmuch zimnego powietrza.

Urządzenia do tego typu zabiegów składają się ze zbiornika na ciekły azot,

podłączonego do niego wentyla do którego przymocowany jest elastyczny

wąż zakończony dyszą z którego wydobywa się strumień mieszaniny

powietrza i azotu, temperatura gazów podczas zabiegu wynosi od 100 do

180 st. C. Podczas zabiegu powinno się wykonywać ruchy okrężne nad

powierzchnia ciała objętą zabiegiem, aby uniknąć punktowego

oddziaływania zimna a co za tym idzie odmrożeń.

Podczas gdy zabieg jest wykonywany na określony staw, pacjent powinien

wykonywać ruchy w zakresie tego stawu, a po zabiegu przystąpić do

intensywnych ćwiczeń fizycznych. Zabieg przeważnie trwa około 3 min.

Przed wykonaniem zabiegu należy skórę dokładnie osuszyć. Omówiony

zabieg powinien być wykonywany wyłącznie przez kwalifikowany personel.

PRZYKŁADY ZIMNYCH ZABIEGÓW MIEJSCOWYCH

OZIĘBIENIE PRZY UŻYCIU ZIMNEGO CHLORKU ETYLU:

Krioterapia przy pomocy ciekłego chlorku etylu, freonu lub ciekłego azotu.

Urządzenia do tego typy oziębiania składają się ze zbiornika na ciekły gaz,

wyposażony w wentyl nastawczy regulujący wypływ pozostającego pod

ciśnieniem gazu ze zbiornika. Wentyl połączony jest z dyszą elastycznym

przewodem. Temperatura gazy wydobywającego się z wylotu dyszy ma od

100 do 180*C. Czas zabiegu wynosi 1-4 minut i można go wykonywać nawet

trzykrotnie w czasie jednego dnia-o ile takie są wskazania lekarza.

Zazwyczaj seria 10 zabiegów po jednym dziennie. W czasie zabiegu

terapeuta wykonuje ruchy okrężno -posuwiste 5-10 cm nad suchą

powierzchnią zabiegową . Powinien posiadać rękawice ochronne- gumowe.

Czas pierwszego zabiegu powinien być krótszy i wynosić np:1 min. Drugi

zabieg 1,5 min a następne zabiegi po 2 i 2,5 nawet do 4 min. Zależy to po

części od wysokości temperatury wylotowej aparatu oraz wielkości obrzęku i

bolesności. Po zabiegu pacjent powinien przejść na gimnastykę czynną 

uszkodzonego stawu i stawów współtowarzyszących. Należy pamiętać o

tym, że skóra pacjenta w czasie zabiegu musi być sucha, gładka bez ran i

ubytków. Pacjent nie może spożywać przed i po zabiegu alkoholu a w czasie

zabiegu nie powinien odczuwać pieczenia, szczypania innych bolesności

wskazane jest też wykonywanie ruchów czynnych w stawie w czasie trwania

zabiegu.  Krioterapia stosowana jest w stanach ostrych i przewlekłych.

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania zimnych zabiegów miejscowych

Przeciwwskazania do miejscowych

zabiegów zimnem

otwarte rany

odmroziny, zmiany popromienne

nadmierna wrażliwości układu

naczyniowego oraz krwiotwórczego

bardzo mała odległość między kością a

skórą w miejscu aplikacji

Późnego bądź niepomyślnego okresu gojenia

się urazów

znaczna destabilizacji hormonalna

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania

zimnych zabiegów miejscowych

Wskazania:

Zapalenie stawów

Przewlekłe zapalenie kręgosłupa szyjnego

Zespół bolesnego barku

Zapalenie okołostawowe ścięgien, torebki stawowej i

mięśni

Choroby reumatyczne tkanek miękkich

Zwichnięcie i skręcenie urazowe stawów

Uszkodzenie łękotki

Naderwanie ścięgien i mięśni

Zwalczenie przewlekłego i patologicznego bólu

Ostre i zadawnione urazy sportowe oraz pooperacyjne

U przemęczonych fizycznie i psychicznie osób dorosłych

Zimne zabiegi ogólne

Zabiegi te stosowane są rzadziej niż miejscowe.

Dokonuję się je za pomocą specjalnych komór

oziębionych przez pary azotu. Temperatura w

komorze wynosi około 100-200°C poniżej zera.

Ochładzanie człowieka odbywa się w chłodnym

powietrzu komór.

Zabieg całkowitego oziębienia można też

wykonać w domu za pomocą wilgotnych,

ochłodzonych w lodówce prześcieradeł, którymi

owija się chorego. Zabieg ten wykonuje się

obecnie rzadko. Czasem stosuje się go u osób

gorączkujących, aby szybko obniżyć

temperaturę.20°C (w woreczkach plastikowych)

Przykładowe zabieg ogólne

Kriostymulacja są to zabiegi całego ciała

wykonywane w specjalnie w tym celu

sonkstruowanych kriokomorach. Kriokomora

może być przeznaczona dla jednej lub kilku

osób, najczęściej wyposażona jest w jeden lub

dwa przedsionki, w których panuje wyższa

temperatura powietrza, około -10 do -60oC.

Osoby poddawane zabiegowi przechodząc

przez kolejne przedsionki adaptują się do

niskiej temperatury, co pozwala na

zmniejszenie nieprzyjemnych efektów stresu

termicznego po przejściu do komory właściwej

Wskazania i przeciwwskazania kriosymulacji

Wskazania:

- choroby układu ruchu

- schorzenia neurologiczne

- infekcje dróg oddechowych

- otyłość

Przeciwwskazania:

-stan po zawale

-zaburzenia rytmu serca

-przebyte zatory

- niewydolność krążenia

- nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze

- choroba nowotworowa

-uszkodzenia skóry

- uogólniona miażdżyca

-ostre schorzenia dróg oddechowych

- choroby nerek i pęcherza moczowego

- stany gorączkowe

- zaburzenia czucia

-nadczynność i niewyrównana niedoczynność tarczycy

BUDOWA KRIOKOMORY

Komora kriogeniczna to zespół dwóch komór:

1. Komory wstępnej : - 40ºC do - 60ºC

2. Komory zasadniczej : -100ºC do -140ºC

Czas zabiegu jest regulowany w każdej z komór i wynosi od 1 do 3 minut

Komora jest wyposażona w troje drzwi bez zamka z trzymaczami

magnetycznymi w tym:

Drzwi bezpieczeństwa

Wyłożona wewnątrz materiałem minimalizującym przykre lub szkodliwe

efekty zetknięcia skóry użytkownika z wymrożoną ścianą wewnątrz

Okna przez które istnieje kontakt wzrokowy z pacjentami korzystającymi

z zabiegu

Podłoga komory kriogenicznej wznosi się ok. 15 cm nad podłogą

METODYKA ZABIEGÓW OGÓLNOUSTRAJOWYCH

Zasady użytkowania

- Pacjent przebywa krótko najpierw w komorze

wstępnej (adaptacyjnej) a potem w

zasadniczej gdzie następuje właściwe

schładzanie

- Pacjenci ubrani są w skarpetki, rękawiczki,

drewniaki na nogach oraz nauszniki

- Mężczyźni ubrani są w spodenki, kobiety w

stroje kąpielowe

- Układ oddechowy pacjenta chronimy

maseczką chirurgiczną wyłożoną gazą

- Zabiegi w leczeniu ambulatoryjnym stosuje

się w kilku sesjach

wskazania

WSKAZANIA DO KRIOTERAPII:



Choroby zapalne narządu ruchu:

- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

 Choroby skóry z zajęciem stawów: Łuszczycowe zapalenie

stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów obwodowych i kręgosłupa

 Choroby stawów o podłożu metabolicznym : Dna

moczanowa



Dyskopatie

Zapalenie okołostawowe ścięgien, torebki stawowej, mięśni



Urazy stawów i tkanek miękkich



Niedowłady spastyczne



Odnowa biologiczna zmęczonych mięśni

PRZECIWWSKAZANIA

•

uczulenie na zimno

• nadwrażliwość na zimno

• choroba Raynauda

• zaburzenia czucia

• nowotwory

• odmrożenia

• zaburzenia mikrokrążenia tkanek – w miażdżycy

zarostowej tętnic, cukrzycy, w przewlekłej

niewydolności żylnej

• ciężkie choroby serca i układu krążenia –

choroba wieńcowa serca, nadciśnienie

• choroby nerek i pęcherza moczowego

• choroby neurologiczne

BIBLIOGRAFIA:

1) Z. ZAGROBELNY „KRIOTERAPIA

MIEJSCOWA I OGÓLNOUDTROJOWA”

2) A. SIEROŃ, G. CIEŚLAR

„ZASTOSOWANIE ZIMNA W

MEDYCYNIE – KRIOCHIRURGIA I

KRIOTERAPIA”

3) T. MIKA „ FIZYKOTERAPIA”