P R Z Y G O T O WA ŁY:

I Z A B E L A B R Z O Z O W I C Z

M A R I A N O WA K

M A R TA N O WA K

Treści kształcenia w

pedagogice wczesnoszkolnej

Rodzaje wiedzy



reproduktywna- wiedza, którą

odtwarzamy na żądanie.



produktywna- wiedza, którą wytwarza

samodzielnie podmiot z szeregu aktów
myślenia twórczego. Jej podstawą jest
wiedza reproduktywna, ale organizowana
przez podmiot w zupełnie nowe układy
wiadomości. Dzieje się to wtedy, gdy
wiedza reproduktywna jest
niewystarczająca (np. w sytuacjach
trudnych).



generatywna

Wiedzę należy traktować w kategoriach

dynamicznego systemu, który

nieustannie przekształca się

przetwarzając napływające informacje i

wytwarzając nowe.

Źródłem wiedzy jest doświadczenie i

przekaz oraz otaczająca człowieka

rzeczywistość, w której zawarte są

wiadomości.

Wiadomości istnieją w formie:



materiału- czyli istnieją w samej

rzeczywistości: w przedmiotach,
zdarzeniach, ludziach, ich działalności,
ich wytworach, języku. Rzeczywistość
ta może być tworzona specjalnie, tak
aby obejmowała określone wiadomości
(wtedy mówimy o materiale
dydaktycznym).



sygnałów i komunikatów- to

przekaz, dzięki któremu następuje
recepcja wiadomości zawartych w
materiale.



wiedza- to system wiadomości

utrwalony w pamięci człowieka.

We wszystkich tych formach treść

wiadomości nie jest identyczna z treścią

„nadaną”, a „odebraną”. Mamy do

czynienia z nieustannym procesem

przetwarzania wiadomości.

Treść kształcenia

Według nowoczesnej dydaktyki jest

jednym z najważniejszych obszarów

badań. Treści kształcenia bowiem łączą w

sobie kwestie celów kształcenia i pomiaru

dydaktycznego; procesów psychicznych,

które zachodzą u osób uczących się, i

sterowanie tymi procesami; metod oraz

organizowania całej sytuacji dydaktycznej,

w której znajduje się i działa uczeń.

Treści kształcenia występują w
podwójnej roli:



w trakcie konkretnego,

jednostkowego procesu
dydaktycznego,



w całości kształcenia planowanego i

realizowanego.

Treść kształcenia składa się:



z wiedzy (inaczej materiału nauczania,

haseł programowych),



ze zmiany, która ma zajść w

wiadomościach ucznia, jego
umiejętnościach i systemie wartości,



z czynności ucznia, które powodują,

że określone zmiany psychiczne zajdą, a
których materiałem są owe hasła
programowe.

Treść kształcenia jest zatem zbiorem

planowanych czynności ucznia,

wyznaczonych przez materiał nauczania

i planowaną zmianę psychiczną.

Z treściami kształcenia ściśle łączą się

wiadomości podane i wyprodukowane w
toku pracy ucznia. Interesują nas więc
dwa rodzaje wiadomości:



te, które są efektem kształcenia

(wiedza),



te, które są efektem myślenia

twórczego.

Wiadomość wyprodukowaną przez

ucznia Kruszewski definiuje jako:

„Wiadomość stanowiącą efekt myślenia

twórczego ucznia, która wywołana jest

zinternalizowanym zadaniem a nie

zawarta w wiadomościach składających

się na informacyjną strukturę zadania.”

Wiadomości dostarczane są uczniom z

postaci materiału nauczania. Materiał

nauczania to przedmiot poznania dla ucznia i

reprezentacja tego przedmiotu. Te

wiadomości przewiduje program nauczania, a

zetknięcie z nimi następuje za pośrednictwem

środków i materiałów dydaktycznych,

nauczyciela i własnej działalności ucznia

ukierunkowanej na bezpośrednie poznawanie

fragmentów rzeczywistości albo ich modeli.

Tak rozumiane przez nas treści

kształcenia zawarte są w planach,

programach, podręcznikach szkolnych i

innych źródłach wiedzy. Nie wszystkie

elementy treści (fakty, pojęcia, terminy,

prawa i prawidłowości naukowe, zasady,

teorie naukowe, hipotezy) są jawne.

Niektóre z nich zostały intencjonalnie

lub nie intencjonalnie ukryte.

Treści jawne i ukryte

Ukryty program szkoły obejmuje:



Oddziaływania, których znaczenie

wychowawcze jest utajone



Oddziaływania nieświadome pracowników

szkoły i środowiska rówieśniczego na
uczniów



Wpływy, jakie wywierają: organizacje całego

systemu szkolnego i życia codziennego w
poszczególnych szkołach



Rozbieżności między ,,kodem językowym ‘’

szkoły i poszczególnych uczniów



Niesymetryczność stosunku

społecznego nauczycie-uczeń, związana
z tym, że nauczyciel ma większe
doświadczenie życiowe i wiedzę, a poza
tym jemu dano władzę, a uczniowi nie



Używane przez szkołę środki dydaktyce



Zagospodarowanie i rozdysponowanie

przestrzeni w szkole i jej najbliższym
otoczeniu

Ukryty program wychowania

realizuje się także w związku z

organizacją codziennej działalności

szkoły. Uczniowie nie zawsze znają cele,

a znając je nie zawsze je akceptują.

Szkoła ucieka się wtedy do przymusu i

egzekucji. Nauczyciel ocenia, wytycza

czas pracy, ma prawo do udzielania i

odbierania głosu.

Ukryty program nauczania obejmuje

te elementy życia szkoły, które czynią

życie człowieka podporządkowane

istniejącym autorytetom, ich

racjonalności i ich interesom.

Treści kształcenia w perspektywie

indywidualizacji

To co w nauczaniu odgrywa rolę

pierwszoplanową pokazuje rysunek.

Przedstawione wyżej założenia uznają

racje takiego procesu przekazywania

wiadomości, w którym konieczne jest

branie pod uwagę dyspozycyjności

ucznia.

Współczesna dydaktyka czyni treść

kształcenia głównym obszarem

decydującym o możliwościach

indywidualizacji i intensyfikacji

nauczania-uczenia się, czego wyrazem

są rozmaite sposoby różnicowania

treści, podejmowane w różnych krajach

czy nawet i szkołach.

Wyróżnić można trzy aspekty

różnicowania stopnia kształcenia



W zakresie materiału nauczania –

podstawowe treści nauczania
określone programem dla
poszczególnych przedmiotów i klas
winny stanowić podstawowy punkt
odniesienia, a różnicowanie zakresu
wiąże się z rozbudową w stosunku do
grupy posiadającej większe możliwości
percepcji