Pojęcie

ZARZĄDZANIE

JAKOŚCIĄ

skoordynowane działania

dotyczące kierowania

organizacją i jej nadzorowania

w odniesieniu do jakości

(PN-EN ISO 9000:2001)

Etapy ewolucji kształtowania
jakości w polskich
przedsiębiorstwach

ZARZĄDZANIE

JAKOŚCIĄ

(ZJ)

PLANOWANIE

JAKOŚCI

część ZJ

ukierunkowan

a na

ustalenie

celów

dotyczących

jakości i

określająca

procesy

operacyjne

i związane

z nimi zasoby

niezbędne do

osiągania

celów

dotyczących

jakości

STREROWANI

E

JAKOŚCIĄ

część ZJ

ukierunkowan

a na

spełnienie

wymagań

dotyczących

jakości

ZAPEWNIENIE

JAKOŚCI

część ZJ

ukierunkowan

a na

zapewnienie

zaufania

,

że

wymagania

dotyczące

jakości

będą

spełnione

DOSKONALENIE

JAKOŚCI

część ZJ

ukierunkowana

na

zwiększenie

zdolności do

spełnienia

wymagań

dotyczących

jakości

Definicja

ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ

według japońskiej normy
przemysłowej

tworzenie systemu przedsięwzięć , mającego na celu

ekonomiczne wytwarzanie wyrobów i usług, spełniających

wymagania klienta.

Wprowadzenie skutecznego systemu wymaga

współdziałania wszystkich osób zatrudnionych w organizacji

(przedsiębiorstwie), włączając naczelne kierownictwo,

we wszystkich obszarach działalności organizacji, takich jak:

badania rynku, prace rozwojowe, planowanie, projektowanie,

przygotowanie produkcji, zaopatrzenie, wytwarzanie,

kontrola jakości, sprzedaż i usługi posprzedażne, dobór i

szkolenie kadr, doskonalenie zawodowe.

Struktura wymagań normy PN-
EN ISO 9001:2001

4. System zarządzania jakością

4.1. Wymagania ogólne:

- system zarządzania jakością a jego
struktura (budowa), dokumentacja,
utrzymanie oraz polepszenie wymogów norm
międzynarodowych,
- organizacja z wymaganymi procesami,
procesami przebiegu oraz wzajemnymi
oddziaływaniami, kryteria mierzalne do
kierowania procesami, nadzór procesów,
analizy i ciągłe ulepszenia

.

 

4.2. Wymagania dotyczące

dokumentacji

Dokumentacja systemu zarządzania

jakością obejmuje:

- podręcznik zarządzania jakością z polityką
i celami jakości, organizację struktury

i przebiegu procesów, odpowiedzialność

oraz procedury postępowania,

- prowadzenie dokumentacji planowania,
przebiegu i regulacji procesów,

prowadzenie notatek (zapisów).

ZASADY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

według ISO

1. Orientacja na klienta
2. Przywództwo
3. Zaangażowanie ludzi
4. Podejście procesowe
5. Podejście systemowe do zarządzania
6. Ciągłe doskonalenie
7. Podejmowanie decyzji na podstawie

faktów

8. Wzajemnie korzystne powiązania z

dostawcami

Model systemu zarządzania jakością oparty na podejściu

procesowym

KLIENCI

KLIENCI

KLIENCI

KLIENCI

CIĄGŁE DOSKONALENIE

SYSTEMU ZARZĄDZANIA

JAKOŚCIĄ

CIĄGŁE DOSKONALENIE

SYSTEMU ZARZĄDZANIA

JAKOŚCIĄ

Zarządzani
e zasobami

Pomiar,

analiza

i

doskonaleni

e

Realizacja

produktu

Odpowiedzialn

ość

kierownictwa

Zadowolen

ie

Wymaga

nia

Produ

kt

wejści

e

wyjści

e

Działania dające wartość

dodaną

Przepływ informacji

PLANUJ

(PLAN)

WYKONAJ

(ACT)

KONTROLU

J

(CHECK)

DZIAŁAJ

(DO)

CIĄGŁE

DOSKONALENIE

Metoda P-D-C-A – metoda działania

procesowego

Metoda P-D-C-A
(Plan – Do – Check – Act)

1.

Planowanie

(Plan)

- koncentruje wysiłki zespołu na

procesie(ach).
Zespół musi odpowiedzieć na następujące pytania:
Jakie są oczekiwania (żądania) względem produktu?
Kto jest odbiorcą produktu (klient wewnętrzny czy
zewnętrzny)?
Co należy poprawić:

- satysfakcję odbiorcy,
- jakość procesów i produktów,
-wydajność i efektywność pracy,
-koszty wadliwej produkcji,

aby zmniejszyć liczbę produktów nie odpowiadających
oczekiwaniom?
W każdym procesie jest wiele możliwości poprawy, bo
droga do produktów na poziomie „zero defektów” jest długa
i skomplikowana oraz zależy od poziomu wyjściowego.

Metoda P-D-C-A (c.d.)

2.

Działanie – wdrażanie

(Do)

ma na celu:

- określenie procesu, który ma być usprawniony;
- zidentyfikowanie i usuwanie przyczyn nieodpowiedniej (czy
wręcz złej) jakości procesu lub produktów;
- wprowadzenie zmian w realizacji procesów, zapewniających
poprawę jakości.
W tej fazie działalności szczególną uwagę zwraca się na
następujące problemy:
- zdefiniowanie znaczenia poprawianego procesu w łańcuchu
produkcyjnym i jego umiejscowienie,
- określenie kluczowych zadań (procesów) najlepiej
przystających do zaplanowanego celu,
- określenie wzajemnych zależności dostawca/odbiorca w
zakresie zadania kluczowego.
Etap ten oparty jest na dotychczasowej znajomości procesu
realizowanego we własnym przedsiębiorstwie i porównaniu
z innymi przedsiębiorstwami funkcjonującymi na rynku.-

)

3.

Kontrola – rejestracja danych

(Check)

ma na celu:
– stworzenie bazy danych o przebiegu procesu w

czasie;

– określenie stabilności procesu właściwą

metodą ze zbioru metod statystycznego
sterowania procesami;

– pomiar przydatności procesu;
– sprawdzenie prawidłowości założeń z fazy

planowania i wdrażania;

– uaktualnienie schematu przebiegu procesu.

Metoda P-D-C-A (c.d.)

Metoda P-D-C-A (c.d.)

4.

Wykonanie – analiza uzyskanych wyników

(Act)

- pozwala

ustosunkować się do prawidłowości wcześniejszych działań i do

zaplanowania działań następnych.
W czasie tego etapu poprawiania procesu należy szczególnie zwracać

uwagę na:
– określenie, jakie działania naprawcze są konieczne do wykonania w

cyklu następnym;
– zrozumienie przyczyn defektów;
– upewnienie się, czy wprowadzone zmiany miały pożądany wpływ

na jakość produktu, czy może wywarły skutek odwrotny;
– powołanie zespołu, którego zadaniem będzie wprowadzenie

zalecanych działań;
– przygotowanie wniosków i zaleceń dla następnego cyklu.

R.I. Zalewski: Zarządzanie jakością w produkcji żywności. Wydawnictwo Naukowe

Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002.

–

Zarządzanie jakością (ZJ)
urzeczywistnia się
i kształtuje w systemie zarządzania
jakością (SZJ).

System
zarządzania jakością
(SZJ) to

zbiór

wzajemnie powiązanych lub

wzajemnie oddziałujących

elementów

służących

ustanawianiu polityki jakości

i celów dotyczących jakości oraz

osiąganiu tych celów

, wykorzystywany do

kierowania organizacją i jej nadzorowania
w odniesieniu do jakości.

(

PN-EN ISO

9000:2001)

Określenie SZJ zgodne z
definicjami:

systemu w szerokim ujęciu i
zarządzania

SZJ

to podsystem zarządzania

organizacją,

do którego głównych zadań należy

identyfikacja przyczyn niezgodności

w procesach (w tym niezgodności

jakościowych) oraz zapobieganie

zakłóceniom i błędom w funkcjonowaniu

poszczególnych dziedzin działalności.

SZJ jest
narzędziem

umożliwiającym przedsiębiorstwu
podnoszenie poziomu jakości
wytwarzanych wyrobów
i/lub oferowanych usług
przez ciągłe doskonalenie
metod i sposobów działania.

Organizacja powinna ustanowić, udokumentować,
wdrożyć i utrzymywać SZJ oraz ciągle doskonalić
jego skuteczność zgodnie z wymaganiami normy
PN-EN ISO 9001:2001

Organizacja powinna:

a)

zidentyfikować procesy potrzebne w SZJ i zastosowanie

w organizacji,

b) określić sekwencję tych procesów i ich wzajemne

oddziaływanie,

c) określić kryteria i metody potrzebne do zapewnienia

skuteczności zarówno przebiegu jak i nadzorowania tych

procesów,

d) zapewnić dostępność zasobów i informacji niezbędnych

do wspomagania przebiegu i monitorowania tych procesów,

e) monitorować, mierzyć i analizować te procesy,

f) wdrażać działania niezbędne do osiągnięcia

zaplanowanych wyników i ciągłego doskonalenia tych

procesów.

Opracowanie i wdrażanie SZJ obejmuje

– według PN-EN ISO 9000:2001 – następujące
działania:

a) określenie potrzeb i oczekiwań klientów i innych

zainteresowanych stron,

b) ustanowienie w organizacji polityki i celów dotyczących jakości,

c) określenie procesów i odpowiedzialności niezbędnych do

osiągnięcia celów dotyczących jakości,

d) określenie i zapewnienie zasobów niezbędnych do osiągnięcia

celów dotyczących jakości,

e) ustanowienie metod pomiaru skuteczności i efektywności

każdego procesu,

f) zastosowanie tych pomiarów do określenia skuteczności

i efektywności każdego procesu,

g) określenie środków zapobiegających niezgodnościom

i eliminujących ich przyczyny,

h) ustanowienie i zastosowanie procesu ciągłego doskonalenia SZJ.

Projektowanie i wdrażanie systemu zarządzania
jakością jest procesem złożonym i
długotrwałym. Dzieli się na następujące etapy:

I - przygotowawczy,
II - analiza istniejącego stanu,
III - opracowanie projektu wstępnego
systemu,
IV - wdrażanie i doskonalenie systemu,
V - opracowanie projektu końcowego systemu
zarządzania jakością.

Etap I - obejmuje:

1. Szkolenie podstawowe kadry kierowniczej
2. Powołanie rady ds. zarządzania systemami
3. Powołanie pełnomocnika prezesa zarządu ds. jakości
4. Analizę uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych

Efekt końcowy: Podjęcie decyzji
przez prezesa zarządu (dyrektora
organizacji)
o wprowadzeniu systemu zarządzania
jakością

Etap II - obejmuje:

1. Identyfikację i analizę aktualnego stanu
2. Opracowanie polityki jakości
3. Opracowanie zakresu i harmonogramu prac

projektowych

i wdrożeniowych
4. Powołanie grupy roboczej i jej kierownika
 

Efekt końcowy: Koncepcja struktury systemu zarządzania
jakością

Etap III - obejmuje:

1. Opracowanie projektu dokumentacji systemu zarządzania
jakością
2. Ustalenie zadań, uprawnień i odpowiedzialności
członków grupy roboczej
3. Przeprowadzenie szkoleń specjalistycznych grupy roboczej
4. Opracowanie projektów procedur i instrukcji
5. Opiniowanie i zatwierdzanie tych projektów
 
Efekt końcowy: Projekt wstępny systemu zarządzania jakością
wraz z projektami procedur i instrukcji

Etap IV - obejmuje:

1. Wdrożenie procedur i instrukcji w jednostkach
organizacyjnych (działach, sekcjach)
2. Szkolenia doskonalące pracowników jednostek
organizacyjnych (działów, sekcji)
3. Zbieranie i rejestrowanie uwag i wniosków pracowników
4. Przeprowadzanie audytów wewnętrznych
5. Przeprowadzanie działań korygujących i zapobiegawczych

 
Efekt końcowy: Zalecenia doskonalenia projektu
systemu zarządzania jakością

Etap V - obejmuje:

1. Opracowanie ostatecznej wersji procedur i instrukcji
2. Opracowanie księgi jakości
3. Przeprowadzenie audytu wewnętrznego
systemu zarządzania jakością
4. Przegląd systemu zarządzania jakością wykonany
przez kierownictwo przedsiębiorstwa

 
Efekt końcowy: Dokumentacja systemu zarządzania jakością
Wniosek o certyfikację
systemu zarządzania jakością

DOKUMENTOWANIE

SZJ

Wdrożony

SZJ WYMAGA UDOKUMENTOWANIA

.
Dokumentacja , zgodnie z zapisem w PN-EN ISO:2001,

umożliwia komunikowanie zamiarów i spójność

działania .

Jej stosowanie przyczynia się do:



osiągnięcia zgodności z wymaganiami klienta,



doskonalenia jakości,



zapewnienia odpowiedniego szkolenia,



zapewnienia powtarzalności i identyfikowalności,



dostarczania obiektywnego dowodu,



oceny skuteczności i ciągłej przydatności SZJ.

Rodzaje dokumentów

stosowanych w SZJ

W SZJ – według PN-EN ISO:2001 –
są wykorzystywane następujące rodzaje dokumentów:

a) księga jakości – dostarcza spójnych informacji o SZJ organizacji;

b) plany jakości – opisują jak SZJ jest stosowany do określonego

wyrobu, przedsięwzięcia lub umowy;

c) specyfikacje – zawierają ustalone wymagania;

d) wytyczne – zawierają zalecenia lub propozycje;

e) procedury, instrukcje i rysunki – dostarczają informacji o tym,

jak jednakowo wykonywać działania i procesy;

f) zapisy – dostarczają obiektywnego dowodu o wykonanych

działaniach lub osiągniętych wynikach.

Rodzaje dokumentów stosowanych w SZJ c.d.

Każda organizacja określa zakres wymaganej

dokumentacji

i nośniki, jakie należy zastosować.

Zależy to od takich czynników jak:



rodzaj i wielkość organizacji,



złożoność i wzajemne oddziaływanie procesów,



złożoność wyrobów,



wymagania klienta,



wymagania zawarte w przepisach,



umiejętności personelu oraz



zakres w jakim niezbędne jest wykazanie

spełnienia wymagań przez SZJ.

Hierarchia dokumentacji

SZJ

KSIĘGA JAKOŚCI

Poziom I

Udokumentowane

PROCEDURY

Poziom II

Inne dokumenty

(

INSTRUKCJE

)

Poziom III

Hierarchia dokumentacji SZJ