SEGREGACJA
MEDYCZNA NA
WYPADEK
KATASROF I
ZDARZEŃ
MASOWYCH

Zdarzenie masowe

Zdarzenie masowe - nagły wypadek, w
którym jest duża liczba osób
poszkodowanych i jest możliwe udzielenie
wszystkim poszkodowanym pełnej pomocy
z wykorzystaniem lokalnych sił i środków.
Zdarzenie masowe zawsze wymaga
przeprowadzenia segregacji medycznej, co
oznacza, że nie wszyscy poszkodowani
otrzymają pełną pomoc jednoczasowo.

Katastrofa

Katastrofa - nagłe zdarzenie, w którym
liczba poszkodowanych ( i nie tylko)
wymaga użycia sił i środków w liczbie
przekraczającej możliwości lokalnych służb
ratowniczych. Konieczne jest
przeprowadzenie segregacji medycznej,
czyli nie jest możliwe udzielenie wszystkim
poszkodowanym jednoczasowej pomocy. 

Fazy postępowania ratowniczego w katastrofach:

•

Wstępna

pierwsze minuty od zdarzenia. Na miejscu nie ma jeszcze służb ratowniczych, więc
główną rolę w działaniach ratowniczych pełnią świadkowie zdarzenie lub osoby
mniej poszkodowane. Ludzie są zdani sami na siebie. Najważniejszą czynnością jest
nadanie sygnału "na ratunek”

•

Konsolidacji

 

rozpoczyna się w momencie przybycia na miejsce na miejsce zdarzenia pierwszych
służb ratowniczych. Najważniejsza jest tu szybka mobilizacja służb ratowniczych,
sprawne zarządzanie dostępnymi jednostkami ratowniczymi oraz zgromadzenie na
miejscu katastrofy wszystkich niezbędnych służb. Jest to czas na rozpoznanie i
ocenę zdarzenia, wstępną segregację ofiar i podjecie działań w zakresie udzielania
pierwszej pomocy. Od sprawności działań ratowniczych w tej fazie zależą rozmiary
poniesionych strat w wyniku katastrofy.

•

Usuwania skutków

 

obejmuje leczenie specjalistyczne poszkodowanych w szpitalach oraz usuwanie
zniszczeń na miejscu katastrofy. W tym etapie rozpoczynają się procedury
dochodzeniowe w celu wyjaśnienia przyczyn nieszczęścia.
Odległe usuwanie skutków obejmuje likwidację skutków zdrowotnych (np.
psychicznych u poszkodowanych i ratowników), ekonomicznych i społecznych.

W tzw. fazie „konsolidacyjnej” zdarzenia

masowego, jedną z czynności obok sprawnego

zarządzania jednostkami ratowniczymi i

nagromadzeniu całego potrzebnego sprzętu na

miejscu zdarzenia, jest wstępna segregacja

poszkodowanych. Należy pamiętać, iż

segregacja ofiar wypadku masowego to

proces dynamiczny, trwający do końca akcji

ratunkowej. Bardzo często mamy do czynienia z

nagłym pogorszeniem stanu poszkodowanego, co

wiąże się z zakwalifikowaniem go do innej grupy

poszkodowanych.

Kto może przeprowadzić
wstępną segregację?

•

Lekarze

•

Pielęgniarki

•

Ratownicy medyczni

•

Ratownicy – strażacy

W katastrofie, w czasie której miejsce

zdarzenia, np. płonący budynek, stanowi

zagrożenie dla ratowników medycznych

segregację wstępną wykonują strażacy.

W każdej innej sytuacji segregację

prowadzić będą medyczne służby

ratownicze

Lekarz pierwszego ambulansu

sanitarnego przyjeżdżającego na miejsce

katastrofy (wypadku masowego) powinien

przyjąć rolę organizatora pomocy

medycznej - koordynatora medycznego,

przy jednoczesnym rozpoczęciu segregacji

medycznej ofiar.

W późniejszym czasie jego miejsce zająć

powinien Koordynator Medycznych

Działań Ratowniczych (KMDR). Tą

osobą jest lekarz specjalnie przeszkolony

w prowadzeniu działań ratowniczych.

Przybyły koordynator nie powinien brać

bezpośredniego udziału w leczeniu ofiar

zdarzenia, lecz zaangażować się w pełni w

kierowanie medyczną stroną akcji

ratowniczej.

Będzie on podlegał Kierownikowi Działań

Ratowniczych (KDR), oficerowi

Państwowej Straży Pożarnej, ściśle

współpracował z Centrum Powiadamiania

Ratunkowego (CPR) oraz rozporządzał

wszystkimi zasobami medycznymi

dostępnymi na miejscu zdarzenia. Do

niego będą się zgłaszać wszystkie

przybywające na miejsce zespoły

medyczne w celu otrzymania zadań.

Po wstępnej ocenie sytuacji koordynator

medyczny określa ilość potrzebnego

personelu, sprzętu i środków transportu.

CPR organizuje i przesyła potrzebne siły i

środki na miejsce zdarzenia oraz potwierdza

informacje o możliwościach leczniczych

oddziałów ratunkowych i przekazuje je

koordynatorowi medycznemu lub osobom

odpowiedzialnym za organizację ewakuacji

w celu prawidłowej alokacji ofiar.

TRIAGE – SEGREGACJA
MEDYCZNA

•

Termin TRIAGE przypisuje się, chirurgowi
Lareyowi marszałkowi Napoleona

•

Francuscy chirurdzy wojskowi jako pierwsi
zaczęli dzielić rannych na polu bitwy na
trzy kategorie pod kątem pierwszeństwa
udzielania pomocy

•

Larey doradzał, aby najpierw opatrywano
lekko rannych, którzy szybko będą mogli
wrócić do walki

TRIAGE

Podstawowym celem triage'u jest

zapewnienie przeżycia i leczenia jak

największej liczbie ofiar dostępnym

nakładem sił i środków.

W modelu tym nie zaleca się poświęcania

np. 10 min ofierze, której stan jest na tyle

ciężki, że nie rokuje przeżycia, podczas

gdy na pomoc czeka jeszcze kilku innych

Segregacje możemy podzielić na dwa
procesy

•

Segregacja pierwotna - w celu
wyodrębnienia grupy najbardziej
poszkodowanych używamy kodu
barwnego.

•

Segregacja wtórna - prowadzi ją lekarz w
miejscu zdarzenia po wprowadzeniu
procedur ratowniczych

Kryteria segregacji

Sposoby oceniania stopnia zagrożenia

życia u ofiar opierają się o:

•

ciężkość doznanych przez nią obrażeń

•

wpływu obrażenia na podstawowe

czynności życiowe

•

cechy osobnicze poszkodowanego – wiek,

ogólny stan zdrowia

•

analizę mechanizmu urazu

W wypadku skrajnej dysproporcji pomiędzy

potrzebami ze strony ofiar a możliwościami

niesienia pomocy przez służby ratownicze,

konieczna może się okazać rezygnację z leczenia

ofiar, których rokowanie, co do przeżycia jest

bardzo złe, a które wymagają skomplikowanych i

czasochłonnych metod leczenia. W konsekwencji

podjęcia się wątpliwego w skutkach leczenia tych

ofiar może dojść do zwiększenia umieralności

wśród pozostałych uczestników zdarzenia. Na

szczęście w warunkach polskich sytuacje takie

nie zdarzają się często.

System START

•

Powstał w latach 80. XX wieku w Kalifornii

•

Nazwa S.T.A.R.T pochodzi od:

simple triage and rapid treatment

prosta segregacja i proste leczenie

CEL NADRZĘDNY :

pomoc jak największej

liczbie ofiar wypadku w jak najkrótszym
czasie

System segregacji START

•

Ocena świadomości

•

Ocena oddechu po udrożnieniu
dróg oddechowych

•

Ocena krążenia

Podział ofiar w systemie
START

Na podstawie oceny stanu poszkodowanego

dokonywany jej podział na następujące
grupy:

•

I grupa – natychmiastowa pomoc – kolor

czerwony

•

II grupa – pilna pomoc – kolor żółty

•

III grupa – pomoc opóźniona – kolor

zielony

•

IV grupa – uznani za zmarłych – kolor

czarny

Kolor czerwony

•

Szybki transport – do 5 minut

•

Stany zagrożenia życia wymagające
natychmiastowej pomocy

-

nieprzytomny

- poszkodowany we wstrząsie
- poszkodowany z OZW
- poszkodowany w stanie astmatycznym
- poszkodowany z oparzeniem dróg oddechowych
- poszkodowany z niestabilną klatką piersiową
- kobieta w ciąży
- poszkodowany z urazem kręgosłupa z porażeniem!
- poszkodowany z mnogimi i wielomiejscowymi złamaniami kości długich
- zaburzenia drożności dróg oddechowych, zaburzenia oddychania, ciężkie
oparzenia, nieopanowany krwotok, otwarte rany klatki piersiowej, jamy
brzusznej, ciężkie urazy głowy

Kolor żółty

•

Transport opóźniony – do 20 minut

•

Pacjenci wymagający pomocy, ale bez
perspektywy pogorszenia stanu:

- oparzenia, skomplikowane złamania, urazy kręgosłupa
- poszkodowani z izolowanym złamaniem kości podudzi
- poszkodowani z izolowanym złamaniem kości obu kończyn górnych
- poszkodowany z urazem kręgosłupa bez uszkodzeń rdzenia
- poszkodowany z urazem głowy, przytomny lub splatany (A lub V ze skali
AVPU)
- poszkodowany bez widocznego urazu głowy, zachowujący się
nielogicznie, irracjonalnie
- dzieci do 6 roku życia

Kolor zielony

•

Transport wstrzymany - pomoc odroczona
do 45 minut

- pacjenci z niewielkimi urazami: nieskomplikowane złamania, rany,
oparzenia do 50% powierzchni ciała bez oparzeń dróg oddechowych,
zaburzenia psychiczne
- osoby bez obrażeń;
- osoby mogące same się poruszać (wyjść z miejsca zdarzenia o
własnych siłach)
- poszkodowani z powierzchownymi ranami
- poszkodowani oparzeni do 10% I i II stopnia
- poszkodowani ze złamaniem pojedynczych kości przedramienia,
dłoni stopy

Kolor czarny

•

Transport odwołany

•

Obejmuje osoby uznane za nie do uratowania

- Ofiary bez oznak życia lub z urazami nie rokującymi przeżycia
-nieprzytomny bez oddechu po udrożnieniu dróg oddechowych;
- osoby bez tętna;
- poszkodowany w widocznymi ciężkimi obrażeniami czaszki i uszkodzeniami
tkanki mózgowej;
- poszkodowani z obrażeniami całej powierzchni ciała z przewagą II i III
stopnia;
- rozległe urazy zmiażdżeniowe ciała.

Kolor czarny przyznaje tylko i wyłącznie
lekarz!!!

Zestawy segregacyjne

Przy dużej liczbie ofiar trudno sprawnie

koordynować działania, zarządzać pomocą

medyczną i jednocześnie zgromadzić i

przekazać dalej choćby najważniejsze

informacje o poszkodowanych. By wyjść

temu wyzwaniu naprzeciw, w wielu

służbach ratowniczych na świecie

przygotowanych do działania w

katastrofach znajdują się zestawy

segregacyjne.

Zestawy segregacyjne

•

Ułatwiają personelowi medycznemu
zarządzanie medyczną stroną działań
ratowniczych

•

Pozwalają wyraźnie oznakować ratowników
odpowiedzialnych za poszczególne etapy
działań ratowniczych

•

Ich zawartość w dużej mierze wynika z
charakteru systemu ratowniczego i
kompetencji ratowników mających
korzystać z wyposażenia

Podstawowy zestaw segregacyjny
AKATEX

•

Odblaskowe taśmy segregacyjne w
różnych kolorach

•

Latarka ręczno-czołowa

•

Marker, długopis

•

Raport z segregacji

•

Raca świetlna

Podstawowe wyposażenie drugiego
zestawu AKATEX

•

Karty segregacyjne

•

Lista ofiar

•

Kamizelki z napisami „Koordynator
medyczny” i „Triage”

•

Rurki ustno – gardłowe

•

Nożyczki

•

Nóż ratowniczy

•

latarka

Przykładowy zestaw
segregacyjny

Taśmy segregacyje

Organizacja działań
ratowniczych

Bezpieczeństwo działań ratowniczych

wymaga wyznaczenia "stref

bezpieczeństwa". Odpowiedzialnym za tą

czynność jest Koordynator Działań

Ratowniczych

Strefa „ZERO” - zniszczenia

Obszar bezpośrednio dotknięty katastrofą

oraz pewien teren, na który rozciągają się

bezpośrednie skutki katastrofy. W

zależności od rodzaju katastrofy w

strefie ZERO mogą działać tylko wybrane

służby ratownicze, wyposażone w

odpowiedni sprzęt, albo też do tej strefy

wpuszczani są obok strażaków, np.

ratownicy medyczni (sytuacja ta możliwa

jest tylko za zgodą KDR).

Strefa dyslokacji sił i
środków (transportu)

Obszar o nieznacznym stopniu zagrożenia

dla służb ratunkowych. Na tym obszarze

znajdują się: sztab akcji, samochody

gaśnicze, samochody oświetleniowe,

samochody operacyjne PSP, punkt

segregacyjny.

Strefa bezpieczna,
ochronna

Obszar nieobjęty zagrożeniem, jest to

miejsce dla PPM, lądowiska helikopterów,

policji, składania zwłok, mediów, punktu

informacyjnego, bazy dla działań

poszczególnych służb.

Poziom działań ratowniczych

Taktyczny

Taktyczny

Działania sztabu kryzysowego.
Zadania: zapewnienie dostępu do sił

i środków, koordynowanie
ewakuacji poszkodowanych,
zapewnienie ofiarom pomocy
socjalnej i psychologicznej,
komunikowanie się z mediami.
Jest to także poziom działań CPR.

Działania sztabu akcji w miejscu

zdarzenia.

Zadania: koordynacja działaniami,

analiza bieżących zagrożeń,
komunikacja ze sztabem
kryzysowym. Na tym poziomie
działa KMDR, zajmując się
medyczna stroną akcji ratowniczej.
KDR i KMDR muszą ze sobą ściśle
współpracować.

Działania jednostek służb ratowniczych.

Każda ze służb powinna mieć swojego koordynatora, osobę

odpowiedzialną za działania danej jednostki i utrzymującą stałą

łączność ze sztabem akcji

Wykonawczy

Wykonawczy

Strategiczny

Strategiczny

Parking

przybywających

ambulansów

Organizacja pomocy
medycznej

Strefa

udzielania

pomocy i

oczekiwania

3

kolejność

1

kolejność

2

kolejność

Punkt

medyczny

TRANSPORT

STREFA

TRANSPORTU

Naczelna zasada

Za wszelką cenę należy dążyć

do udzielenia pomocy

maksymalnie dużej liczbie

osób przy użyciu dostępnych

środków

!!!